Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.01.1901, Blaðsíða 1

Verö árgangsins (minns t
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aöarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
-— :|= FlMMTÁNDI ÁÍ8AN9US. =-
g3re|= RITSTJÓRI: SKÚLI T H O R 0 D D S E N. »—
Vppsögn skrifleg, ógild
nema komin sétil útgef-
anda fyrir 30. dagjúní-
mánaöar, og kaupandi
samhliöa uppsógninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
Ast 3.—4.
ÍSAFIRÐI. 31. JAN.
19 0 1.
Biðjið ætíð um:
Otto Monsteds
Danska smjörlíki,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott, eins og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stœrsta í Danmörku, og býr til
óefað hina beztu vöru og ódýrustu, í samanburði við gæðin.
Fæst nja Kaupmöiiiiiiiiiim.
Ritgjörð Páls Briems í „ísafold",
og nokkrar athugasemdir um búnað íslands,
(Framh.) Verði fjárveitingar til land-
búnaðarins stórum auknar frá því, sem
nú er, sem telja má bæði sjálfsagt og
nauðsynlegt, þá virðist sjávarútvegurinn
ekki mega verða eins á hakanum eins og
hingað til. P. Br. minnist á íshús og
lendingar; telur hann, eins og rétt er,
beituna eitt aðal-skilyrðið fyrir fiskiafl-
anum, Og því riði á, að tryggja sjómönn-
um hana sem bezt. Til þess eru íshús-
íd auðvitað ógætt ráð, og virðist því
sjálfsagt, að útvegsmenn væri styrktir,
til að koma þeim upp, með ódýrum, eða
helzt vaxtalausum lánum, af opinberu fé;
mjög víða þarf og að gjöra við lending-
ingar, sem útvegsmönnum er ofvaxið af
eigin rammleik, og landsjóður því ætti
að styrkja; þá virðist og sjálfsagt að af-
nema útflutningstollinn af fiskinum, og
það því fremur, sem nú er búið að lögleiða
verðlaunaveiting á einni afurð landbúnað-
arÍDs, smérinu. Aðrar siðaðar þjóðar veita
verðlaun fyrir að flytja út fisk, en vér
Islendingar látum sjávarbænduma borga
fyrir það; sýnir það eitt með öðru, hve
langt vér erurn á eptir öðrum þjóðum í
efling atvinnuvega vorra.
Þ*ótt það se æskilegt, að þilskip um
fjölgi sem mest, má þó gjöra ráð fyrir,
að batautvegurinn eigi aór enn langan
aldur hjá oss, enda er sá útvegur engu
óarðsamari, meðan fiskur gengUr á grunn-
mið umhverfis landið; en hann er engu
minni hættum og áföllum undirorpinn,
en þilskipaútvegurinn, og væri því fup
þörf ó, að tryggja hann betur, en gjört
hefúr verið hingað til. Með samtökum
og felagsskap meðal útvegsmanna mætti
mikið gjöra, til að koma á fót vátrygg-
ing á opnum bátum; en til að flýta fyr-
ir slíkurn féiagsskap, væri æskilegt, að
landssjóður legði fram nokkurt féí byij-
un; hér er um mjög mikið nauðsynjamál
að ræða. Til þilskipakaupa ættu laDds-
menn og að geta fengið ódýr lán, eins
°g gjörður hefur verið kostur á nú síð-
nstu árin.
En til alls þessa þarf fé. Vilji því
Islendingar efla aðal-atvinnuvegi sína
meir, en hingað til, með fjárframlögum
af landsfé, þá verða þeir líka, að leggja
á sig meiri gjöld til landsjóðs, en hing-
að til. £>að er bæði óviturlegt og ósann-
gjarnt, að ætlast til þess af þinginu, að
það leggi stórfé til búnaðarins, eða hverra
helzt fyrirtækja sem eru, án þess að nokk-
uð verulegt sé gjört, til að auka tekjur
landsins. Siðasta þing fór víst full-langt
í þvi, að auka útgjöldin, þegar litið er á
fjórhag landsins. Eptir nú gildandi fjár-
lögum vantar hart nær 100,000
krónur til þess, að tekjurnar hrökkvi fyr-
ir útgjöldunum, og getur auðveldlega
orðið miklu meira, og má það alls ekki
teljast glæsilegur fjárhagur eptir því,
sem hér hagar til.
Vilji þjóðin ekki bera meiri gjöld, en
hingað til, þá er það sama, sem hún
segði, að hún kærði sig ekkert um nein
frekari framlög af landsfé, til eflingar
atvinnuvegum sinum, og hvað er þá
annað fyrir hendi, en að dragast sífellt
lengra og lengra aptur úr öðrum þjóð-
um í flestum greinum, láta gæði lands
og sjóar liggja ónotuð fyrir fótum sér,
og stökkva síðan af landi burt, af því
að hér sé ekki lifandi. —
Þótt eg sé ekki P. Br. samdóma um,
að ráðlegt sé, að auka útgjöld landssjóðs
eins stórkostlega allt í einu, eins og
hann tekur í mál, þá sé fjarri mér, að
telja þjóð vora ófæra, til að bera miklu
þyngri gjöld til landsþarfa, en hingað til,
og það því síður, ef hinum auknu tekj-
um er mestmegnis varið til eflingar at-
vinnuveganna; í raun og veru er það
ekki annað, en taka féð úr öðrum vas-
aoum, og láta það með góðum vöxtum í
hinn. Það, sem einkum ríður á í þeim
efnum er, að umbótunum sé hagað þann-
!g» að árangur þeirra geti sem fyrst
komið í Ijós, svo að landsmenn sjái, að
þeir hafi eitthvað í aðra hönd; auðvitað
er slikt ohægra með litlum, en miklum
fjárframlögum, en fyrst í stað verður líka
að taka nokkurt tillit til, hve hugsunar-
háttur alls þorrans er dauðans lítilsigld-
ur, er um stórkostleg fjárframlög til al-
mennra þarfa er að ræða. Því verður
það heppilegra, að fara ekki mjög geyst
af stað í fyrstu, en síga heldur á með
timanum. Nágrannaþjóðir vorar hafa
ekki allt í einu, heldur smátt og smátt,
komið opinberum gjöldum, til eflingar
atvinnuveganum, í þær upphæðir, sem
þau nú eru í; þær hafa smáhækkað út-
gjöldin ár frá ári, og ávextirnir eða ept-
irtekjan hefur að því skapi aukizt árlega,
í vaxandi velmegun einstaklinga þjóð-
félagsins.
Þegar litið er á það, hve miklu vér
eyðum árlega til þeirra útgjalda, sem vér
að miklu eða öllu leyti getum án verið,
þá verður ekki sagt, að vér högum oss
fátæklega. Yér, þessar fá hræður, kaup-
um árlega vinföng fyrir 400 þús. krón-
ur og þar yfir. Tóbak fyrir 3 til allt að
400 þús. kr., kaffi fyrir 4—600 þús., og
sykur fyrir 4—500 þús. í þessar mun-
aðarvörur eyðum vér því árlega hátt á
aðra miljón króna, auk margra annara
munaðarvörukaupa, sem vér getum meir
og minna án verið. Þótt útgjöldin, til
eflingar atvinnuvegum vorum, væru hækk-
uð um 200 þúsund krónur á ári, sem
mörgum myndi þykja nóg um, þá þyrft-
um vér ekkert af þeirri hækkun að vita,
annað en að draga tæpan fjórða part úr
vínfanga- og tóbaks-kaupum vorum, og
ánægjulegra væri það vissulega fyrir
sjálfa oss, og gagnlegra fyrir oss og niðja
vora, að fórna því fé til viðreisnar at-
vinnuvegum vorum, en eyða því sjálf-
um oss, og niðjum vorum, til andlegs og
líkamlegs tjóns. Yér ættum í raun og
veru að fyrirverða oss að tala eins mik-
ið um fátækt vora, í samanburði við aðr-
ar þjóðir, eins og vér gjörum; það væri
víðar miklu meiri örbirgð, en hér þó er,
ef eins ráðlauslega væri farið með efni sín.
Það er vonandi, að þessi nýja öld
þoki þjóð vorri áleiðis til sannrar menn-
ingar og siðgæðis, svo að við lok hennar
lifi hér á landi bæði stærri og sælli þjóð,
en oss, sem nú lifum, dreymir um. En
eitt er víst, að til þess þarf sú kynslóð, sem
nú lifir, að leggja fram krapta sína, með
einlægri trú á landinu og gæðum þess,
hafandi það hugfast, að guð hjálpar
þeim, sem hjálpar sér sjálfur. —
S. St.
----oOO^OOo--..-
Tvær stór-merkar uppgötvanirí
Gaman að Boga!
Hr. cand. Bogi Th. Melsted, sem kunn-
ur er orðinn af kjánalegum tillögum sín-
um í stjórnarskrármálinu, hefur í síðastl.
desembermánuði birt all-langa stjórnmála-