Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.09.1903, Blaðsíða 3

Loks fékk Hólmgeir Jensson k Vöðíum styrk
sinn, sem auka-dýralæknir, hækkaðan um 200
kr. árlega (úr 300 kr. í 500 kr.)
þá voru og Asgeiri Torfasyni veittar 1500 kr.
á ári, til að stunda verklegar æfingar í efna-
rannsóknum erlendis.
Sem eptirlasmastyrk fékk læknisekkja Magnea
Asgeirsson 200 kr. á ári.
t Jónas Helgason, organistí.
I síðasta nr. „Þjóðv.u gátum vér frá-
falls Jónasar Helgasonar organista, er
andaðist snögglega af hjartaslagi á heim-
ili sínu í Reykjavík aðfaranóttina 2. sept.,
hálfum kl.tíma eptir miðnætti, en hafði
gengið alheill í rekkju tæpum kl.tíma
áður.
Jbnas sáiugi var fæddur 28. febr. 1889,
og var því á 65. árinu, er hann andaðist.
— Foreldrar hans voru: Hélgi trésmiður
Jónsson í Reykjavík, ættaður úr Þing-
eyjarsýslu, og kona hans Quðrún Jöns-
dóttir, ættuð úr Arnessýsiu. Jónas sál-
ugi var snemma hneigður til smiða, og
lærði því járnsmíði, og stundaði hann þá
atvinnu í Reykjavík af miklum dugnaði
í 25 ár, frá 1856—1881. Jafnframt
hneigðist hann snemma að sönglistinni,
og stofnaði söngfélagið „Harpa“ árið 1862,
og stýrði því félagi með stökum dugn-
aði í 30 ár.
Árið 1875 sigldi Jónas heitinn Hélga-
son til Kaupmannahafnar, til þess að
fullkomna sig í söng og organslætti, og
tók árið eptir að sér söngkennsluna í
barnaskóla Reykjavikur, og í kvennaskól-
anum þar, og hafði þau kennslustörf á
hendi til dánardægurs. — Eptir lát Pét-
urs sál. Guðjohnsen’s varð Jónas sálugi
einnig organleikari við dómkirkjuna i
Eeykjavik, og hafði þann starfa einnig
á hendi til dauðadags, auk þess er hann
í fjöldamörg á'r hafði á hendi kennslu i
organslætti, svo að heita má, að allur
þorri þeirra, er nú stýra organslætti í
kirkjum landsins hafi numið hjá honum.
En auk þessara starfa Jónasar sáluga
í þágu sönglistarinnar, átti hann eigi
litinn þátt í útbreiðslu söngiistarinnar hér
á landi með hinum mörgu söngheptum,
er hann gaf út, og er því óhætt að full-
yrða, að næst Pétri sál. Guðjohnsen hafi
enginn átt meiri þátt í útbreiðslu söng-
þekkingarinnar á landi voru, en Jónas
sálugi, og er það því virðingarverðara,
þar sem hann var ólærður maður, er
hafði brotizt i að mennta sig sjálfur, þrátt
fyrir annað annríki. — Mun hann hafa
tekið sér það mjög nærri, er alþingi í
sumar kippti í burtu af fjárlögunum
styrk þeim, er hunn hafði notiö árum
saman, sem kennari í organslætti, án
þess að þingið ætlaði honum nokkurn
eptirlaunastyrk í ellinni, enda þótt þing-
ið mýkti að vísu nokkuð þá meðferð með
því, að veita honum 1000 kr. (þ. e. eins
árs laun) i viðurkenningarskyni.
Jónas sálugi var sæmdur gullmedalíu
á þjóðhátíðinni, 1874, og síðar veitt heið-
ursmerki dannebrogsorðunnar.
Með konu sinni, Margréti Árnadbttur,
er lifir hann, eignaðist hann 3 sonu, og
eru tveir þeirra á lífi, báðir i Vestur-
heimi.
Jónas sálugi var sparsemdar- og dugn-
aðar-maður, og græddist þvi fé nokkuð.
Jarðarför hans ter íram í dag (12.
sept.) ,i Reykjavik.
Störkostleg’ur heybruni.
Nýlega varð Einar bóndi Guðmundsson í Rifs-
halakoti i Rangárvallasýslu fyrir þeim stórskaða,
að 700 hestar af heyi, er hann hafði komið f
hlöðu, brunnu til ösku.
Það er þvi miður ekki ný saga, að sumum
hætti til þess, að hirða djarft í þurrkatíð, og
gæta þess eigi, hve kraptmikið heyið er, svo að
jafnan er öruggara, að láta það standa nokkurtt
tíma í göltum.
Þingvallahellirinn.
Milli Skógarkots og Þingvalla hefir ný skeð
fundizt stór hellir í Þingvallahrauni, skammí
frá Þingvöllum, og hefir mönnum verið ókunn-
ugt um helli þenna, unz drengir tveír frá Skóg-
arkoti rákust á hann.
Hellir þessi er mjög stór, með mörgum göng-
um og afkimum, og svo hár, að víðast má ganga
uppréttur, og ætla menn, að hann muni eigi
öllu minni, en Surtshellir, þó að eigi sé það að
visu fyllilega rannsakað enn.
Grjó tgarður var hlaðinr, þvert yfir helli þenna,
og sýnir það, að mönnum hefir áður verið kunn-
ugt um hann, þótt bann hafi nú lengi verið
gleymdur.
Dr. Jón Stefánsson, og enska skáldið Hall
Caine frá Mön, sem dvalið hafa um tima þér 4
iandi í sumar, hafa komið í helli þenna, og láta
mikið af fegurð hans, og telja víst, að fáir út-
lendingar, er tii Þingvalla fara, muni forsóma
að skoða helli þenna.
Væntanlegar kj ötsöl uti 1 raunir.
Landbúnaðarfélagið hefir samið við alþm. Her-
mann hónda Jónasarson á Þingeyrum, að fara i
haust tii útlanda, og gjöra tilraunir með sölu á
íslenzku kjöti.
Tilrauna-kjöt þetta verður sent utan frá 4
stöðum á landinu: frá Reykjavík og Blöndu-
160
mig íurðaði það stórum, og spurði því Raven, hvort
gróðurnum hefði verið hagrætt svona árlega af manna
höndum ?
„Jeg hefi aldrei komið hingað“, svaraði Raven, „og
naumast nokkur af forfeðrum mínum.
G-röf þessi, sem bölvunin hvíldi yfir, hefir aldrei
verið gjörð að umtalsefni hjá ættmönnum mínum.
Þetta var veiki punkturinn, sem enginn vildi minn-
ast á“.
„Gruð má vita, hvernig þar er umhorfs“, mælti eg;
_„en gröfina verðum við að rannsaka, Raven“.
„Já, það verðum við að gera“, svaraði hann. „Það
er siðasta raunin, sem örlögin leggja á mig“.
Yið svipuðumst mi um alls staðar, til að vita, hvort
við finndum hvergi smugu, eða stíg, er komast mætti
inn í kjarrið, því að þyrnar voru þar hvívetna um-
hverfis.
Loks fundum við króka-stíg, er við gátum skriðið,
eða farið eptir, fremur á höndum, en fótum.
Innst inni í kjarrinu — jeg taldi það vera hér um
bil i miðjunni — var autt svæði, svo að við gátum nú
loksins gengið uppréttir.
Svæði þetta var ferhyrnt, og í miðjunni var dálít-
ið hús.
Það var nú orðið svo hrörlegt, og fallið, að það
mátti heita í rústum, og veggirnir, sem voru rifnir
hér og hvar, voru alþaktir ýinis konar vafnings-
plöntum.
Engu að síður mátti þó sjá, að húsið var byggt í
kross.
Raven veitti því eptirtekt, og hvíslaði þá að mér:
157
„Það veit jeg vissulega ekki“, svaraði Raven; „en
ætt mín hefir sannarlega verið töluvert hrakin og hrjáð
af Skollanum, því skal eigi neitað“.
„En reyndar segja menn“, mælti Raven enn frem-
ur, „að Kölski flýi krossmarkið, og aldrei hefi eg heyrt
getið neins krossmarks, er standi í sambandi við hann“.
. „Ekki það, Raven?“
Raven hafði minnzt á ógæfu ættar sinnar, og datt
mér þá allt í einu eitt í hug.
Raven sá, livað eg hugsaði, fölnaði allur í framan,
og barði saman höndunum.
„Gruð minn góður, getur það verið?“ mælti hann
„ Jeg sé, að þér dettur sama í hug, sem mér, og þú hefix
rétt fyrir þér, vafalaust alveg rétt“.
Hann forðaðist að nefna nafnið, sem honum var
svo illa við, og nefndi eg það því:
„Laufa-ásinn“.
Yesalings maðurinn, er spila-fjandinn ofsótti svo
freklega, greip höndtmum fyrir andlit sér.
„Laufa-ásinn — kross Kölska! Hve napurt háð!
Krossinn á að frelsa oss, Prits, að því er trúarbrögðin
kenna oss, og þó er þetta tákn frelsisins svívirt! En
þú hefir rétt að mæla, Frits; þetta hlýtur að vera, sem
þú segir“.
Að svo mæltu starði hann eyrðarlaus kringum sig,
en kom þá hvívetna auga á þetta sama merki, sem alls
staðar var greipt inn í þiljur og lopt.
„Hvar eigum við að leita þess?“ mælti hann. „Það
er hér hvívetna“.
„Biddu ögn við!“ mælti eg. „Þú blandar tveimur
hugmyndum saman. Alls staðar, þar sem mynd þessi