Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.10.1904, Blaðsíða 2

162
> *) oe vi lj i > \.
*

þenna hátt mótmæla því, að lierlið væri iátið
skerast í leikinn, er verkamenn og vinnuveit-
endur greindi á. — Yerkfalli þessu lyktaði loks
21. sept., er Gíolittí, forsætisráðherrann, lýsti
því yfir, að stjórnin myndi eigi hlanda sér í
deiiur verkmanna og vinnuveitenda, nema al-
mennum friði væri raskað. — — —
A usturriki — Ung-verjaland. Um 500 hlaða-
menn frá ýmsum löndum héldu fund í Vinarhorg
í septembermánuði, og hélt bæjar stjórnin í Vín
þeim stórveizlu, áður en fundum þeirra lauk. —
I veizlu þessari mælti Koerber, forsætisráðherrai
fyrir minni blaðamanna, og fórust honum, og
fleirum, þar orð í þá átt, að nú hlýddi eigileng-
ur að lcalla biöðin „sjöunda stórveldi heimsins'1
svo sem gjört hefði verið, heldur mættu þau
með réttu nefnast „fyrsta stórveldið11, er allir
stjórnendur yrðu að hlýða á með athygii, því að
með merki sannleikans í stafni hlytu þau ávallt
og alls staðar að sigra.
Fundur þessi er níundi alþjóða-fundurinn, e r
blaðamenn hafa haldið, og var ákveðið, að næsti
fundur skyldi haldast í borgiuni Líége í Belgíu.
Bankamaður í Vín, Jenner að nafni, hvarf ný
skeð, og hafði stungið á sig 235 þús. affébank.
ans. — Hann var ónáður, er síðist fréttist. —
Rússlaml. 3.—5. sept. urðu róstur miklar í
borginni Smjela í héraðinu Kievv. — Voru það
kristnir menn og gyðingar, er þar áttust við, og
voru 150 sölubúðir rændar, og 100 hús rænd, og
eyðilögð, að meira eða minna leyti; ýmsir menn
voru drepnir. >
22. sept. var Neidhart, lögreglustjóra í Odessa
veitt banatilræði, og særðist hann nokkuð. —
Maður sá, er verk þetta vann, er nefnur Vaenilí
Políatíow, rússneskur bóndi, 19 ára að aldri. —
Finnland. Nýijlandstjórinn, Obolemkí hers.
höfðingi, hefir ferðazt. um iandið, og verið’mjúk -
ur í orðum við almenning; en að líkindum halda
Rússar þó sama strikinu á Finnlandi, að fótum
troða sérréttindi landsins, þó að þýðlegar sé nú
talað í svip.
Þegar háskólinn í Helsingfors tók tii starfa,
um miðjan sept., fór rector háskólans nokkrum
orðum um brottrekstur ýmsra háskólakennaranna ,
og skoraði á stúdentana, að láta það málefni
ekki til sín taka; en er reetor hafði lokið máli
sínu, stóð upp einn úr flokki stúdenta, og mót-
mælti aðförum stjórnarinnar á finnsku, en síðan
mæiti annar stúdent fram sömu mótmælin á
sænsku. Rector, og ýmsir háskólakennaranna,
fóru út, meðan á þessu stóð, og skipaði stúdent-
unum að fara út; en þeir sinntu þvi ekki, en
gerðu mikinn róm að mótmælunum, og varð
rectorinn þá að láta sér lynda, að halda alvar-
lega áminningarræðu yfir stúdentunum á eptir.
Balkanskaginn. Um 100 Serbar voru nýlega
myrtir á Tyrklandi, og enn er víða ali-róstu-
samt í löndu;n Tyrkja á Balkanskaga.
21. sept. lót Pétur kongur krýna sig með
mikilli viðhöfn í dómkirkjunni í Belgrad, og
framkvæmdi ínnocent erkibiskup smurninguna:
en ills viti þótti það, að þegar konungsskrúðinn
var borinn í kirkjuna, datt hann ofan i forina.
— Mælt er, að Pétnr konungur hafi og tvívegis
orðið að taka ofan kórónuna, meðan á krýning-
nnni stóð, til þess að sligast ekki undir henni.
Ekki létu stórveldin sendiherra sína vera við
krýninguna, en nokkur bót þót-ti það þó í máli,
að Nicolaj Rússa-keisari sendi Pétri kongi nokkr-
ar vijigjarnlegar línur. — Á hinn bóginn voru
konungsmorðingjarnir þar allir viðstaddir í em-
bættis skrúða, enda veitti Pétur kongur þeim
öllum heiðursmerki, er krýningunni var lokið/l).
Bandarikin. 17. ágúst höfðu 7 milj. manna
komið á heimssýninguna í St. Louis, og var þó
að eins hálfnaður sá tími, er sýningin átti að
standa.
Við forsota-kosninguna. sem nú á fram aö
fara, keppa þeir Hnosevelt, núverandi forseti og
Parlcer dómari, um forsetatignina, og þykir senni-
legt, að hinn fyrnefndi verði hlutskarpari.
12 þús. slátrarar gjörðu nýlega verkfali í
Chicago.
Fyrir skömniu rákust tvær járnbrautarlestir
á í greund við New-Market { Tennessee, og j
biðu 50 menn bana, en 75 hlutu meiðsli.
11. sept. stöðvuðu 7 vopnaðir ræningjar járn- !
brautarlest. i grennd við Vancouver, og rændu j
þar 7 þús. dollara.
Hinn alkunni norðurfari Peary ætlar að leggja
af stað í nýja heimskautaför á sumri komanda,
og lætur smíða sér sérstakt skip í því skyni. —
Tliibet. Leiðangri Breta er nú lokið, og hef-
ir Younghusbanil, foringi leiðangursins, gert samn-
ing við Thibetinga, er gerir Thibetingum að
skyldu, að greiða Bretum l/a milj. sterlingspunda
í herkostnað á næstu þrem árum, að hafa mark-
að á þrem stöðum í Thibet, og að leyfa vöru-
flutninga milli Indlands og Thibet. — Ekki
mega Thibetiugar heldur leigja, nó selja, öðrum
neitt af landi sínu, án samþykkis Breta, né held-
ur levfa erleudum ríkjum að leggja þar járn-
brautir, eða fréttaþræði. — I stuttu málí er svo
uin hnútana búið í samningi þessum, að Bretar
hafa þar að öllu levti töglin og hagldirnar, og
myndi eigi svo farið hafa, ef Rússar hefðu eigi
haft bundnar hendur, sakir ófriðarins við Jap-
ana.
Dalai IjMha, er flúið hafði, áður en herlið
Breta kom til höfuðborgarinnar Lhassa, hefir
verið rekinn frá völdum, og heitir sá Tashí
Lama, er nú hefir hlotið æðstu verzlegu og and-
legu yfirráðin í Thibet. — — —
Al'rika. I landaroign Congo-ríkisins hafa |
löngum faiið miklar sögur af því, að beitt væri
ýmis konar harðneskju við þarlendaj menn, og
hefir því Breta stjórn komið því til leiðar, að
skipuð væri nefnd, til að rannsaka, hvað hæft
sé í sögum þeim, er þaðan jberast, um ýmis
konar þrælslega meðferð á innfæddum mönnum,
af liálfu stjórnarinnar og vildarmanna hennarí
en nú hefir Leopold, Belga konungur, sem er
| yfirrnaður Congo-ríkisins, hvatt í nefnd þessa:
einn af embættismönnum Congo-ríkisins, hátt
settan embættismann í Belgíu, og svissneskan
lögfræðing, svo að Breta stjórn telur litið byggj-
andi á rannsókn slíkra inanna, en fær þó ekki
aðgeit, þar sem stjórnir annara ríkja hafa ekk*
ert viljað hlutast til um málefni þetta,
Slejn, fyrrum forseti Oranjé-fríríkisins, ætlar
nú að hverfa heim aptur til Afríku, og stó ð þvi
Ul, að hann ynni JAtvarði, Breta konungi, triin-
aðar- og hollustu-eið. — — —
Austrœui úfriðurinn. Síðan stór-orustan við
Líaojang var háð, eru engin stór-tíðindi af ófrið'
inum. Kuropathin hefst við í grennd við borg"
ina Mukden, með nokkuð af liði sínu , en býst
ekki við, að geta haldizt, þar við, og lætur því
nokkuð af liði sínu víggirða í óða önn borgina
Tieling, sem er norðar í Mandsjúríinu, og mun
ætla að veita þar aðal-viðnámið. —Hershöfðingj-
ar Japana, Kuroki, Oku og Nndzn, nálgast Mukden
æ meira og rneira, með hersveitum sínum, og
var búist við stór-orustu þá og þegar.
Rússar senda nýjar og nýjar hersveitir aust-
ur í Mandsjúríið, og hefir nú Nieolaj keisari
skipað, að tví-skipta liðinu, og á Knropatkin að
stýra annari hersveitinni, en Grípenbery hershöfð-
ingi hinni.
Japanar auka einnig her sinn í Mandsjúríinu,
og hafa nú að líkindum þegar komið þangað 100
þús. hoi'manna í viðbót við iið það, sem ofan
nefndir hershöfðingjar þeirfa stýra.
Port-Arthur hefir enn varizt árásum Japana,
en hræðilegar eru sögurnar, sem berast um á-
standið þar, þar sem fjöldi húsa liggja í rústum,
og líkin ógrafin hrönnum saman: en dýrslegt æði,
og miskunnarieysi, sem engu vægir, sýnt á báð-
ar hliðar í bardögum þeim, sem þar eru háðir
nær daglega.
Wíren, hershöfðingi sá, er stýrir leifunum af
flota Rússa í Port-Arthur, hofir ný skeð getað
komið þeim skeytum til Nicolaj keisara, að biðja
hann að flýta komu Eystrasaltsflotans til ófrið-
arstöðvanna, sem unnt er; en þar sem flotinn
var enn eigi ferðbúinn, er síðast fróttist, telja
flestir, að bann muni úr þessu koma um seinan
til ófriðarstöðvanna.
XVTTT., 40.
Frá ísalirði
er „Þjóðv.“ ritað 10. okt. síðastl.: „Tíðin er
hér mjög slæm, sífelldir stormar, og snjókom 11
svo að mjög er hér orðið vetrarlegt.
G-æftalcysi keyrir úr hófi, og þá sjaldan. er
á sjó liefir verið farið, hefir ekkert fiskazt.
Mislingarnir eru því miður enn ekki um garð
gengnir hér í kaupstaðnum, því að í fyrra dag
sýktist drengur, sem ekki hafði fengið misling
ana í sumar“.
Úr Reykjavik.
Þar or það skrafað, að eigendur „Reykjavikur11
viiji losna við hr. Jón Olafsson frá blaðinu, seg-
ist hafa stofnað það í því skyni, að birta í því
auglýsingar, en ekki til þess, að reka erindi
stjórnarinnar. —■ Sagt er, að hr. Þorsteinn Gísla-
son, fyrrum ritstjóri „Bjarka, taki þá við ritstjórn-
inni, liklega um næstk. áramót.
Þetta segir sagan, að ráðherrann, og Jflokks-
bræður hans, telji, sem von jer, harmsútlegar
fréttir, og muni því hleypa nýju blaði a£ stokk-
unurn, undir ritstjórn Jóns Olafssonar, svo að al-
menningur þurfi einskis í að missa, þar sem
mörg óglögg ákvæði í lögurn vorum séu enn al-
veg óskýrð, og öðrum eigi betur til þess trúandi,
en Jóni.
Annars kemur þessi nýi útgjaldaliður all-illa
á hjá stjórnarflokknum, þar sem „Vestri“ á nú
einnig að stækka, og fleiri berast fjárkröfurnar.
Ilvers kyns stjérn
vér íslendingar nú höfum íengið, skýrist vænt-
anlega enn betur fyrir ýmsum, þegar menn at-
huga það, að Stykkishólms-“dánumaðurinn“, hr.
LÁrus H. Bjarnason, er nýlega skipaður forseti
í amtsráði Vesturamtsinsó!)
Margir minnast enn „verðlagsskrármálsins
snæfellska11, tilrauna hr. „dánumannsins11, til að
hafa 1000 kr. af dánarbúi Sigurðar hoitins Jóns-
sonar sýslumanns, og aðfara hans gegn síra
Helga Arnasyni í Olafsvik.
Og nú hefir þá nýja stjórnin kveðið upp sinn
dóm.
„Die nordische Atluntis“
er nafnið á bók, sem blaðamaður frá Vínar-
borg, Jacques Jager að nafni, hefir ný skeð gef-
ið út, og eru það ferðabréf frá Islandi og Fær-
eyjum, er áður hafa birzt í „Neues Weiner
Tageblatt".
Enda þótt ferðabréf þessi sóu ekki mikils
virði, frá sjónarmiði vor ísiendinga, ogýmislegt
þar miður áreiðanlegt, geta þau þó haft þau á-
hrif, að auka ef til vill ferðamanna-strauminn til
lands vors, enda er fátt svo ómerkilegt, að eigi
sé til einhvers nítt.
f Willard Fiske.
Picfossor Willard Fiske, hinn alkunni ís-
landsvinur, andaðisfc í borginni F'lorenz
á Italiu 17. sepl. síðastl, frekra 72 ára
að aldri.
Prófessor Fiske ferðaðisfc hór á landi
1879, og vakti það þá eptirtekt, hve vel
hann talaði mál vort, enda bar hann
einkar hlítt vinarþel til lands vors og
þjóðar, er sýndi sig, meðal annars, er
hann stofnaði „Iþökuu, lestrarfélag skóla-
pilta, og styrkti það drjúgum með bóka-
gjöfum, eins og líka laudsbókasafnið. —
Enn fremur lót hann sér mjög annt
um, að glæða áhuga manna hér á landi
á skáktöflum, og gaf í því skyni ýms
skákrit o. fl.
Þá rnunu og Girímseyingar lengi minn-
ast prófessors Fiske, er gat þeim all-álit-
legan visi til bókasafns.
Hann fylgdi nákvæmlðga raönnum, og
málefnum, hér á laDdi, og lót sér annt