Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi


Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 03.06.1905, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 03.06.1905, Blaðsíða 2
90 ÞjÓB V LJI ÍNN . XIX., 23. enginn hafi vit á nokkrum hlut — þannig er nú í „Reykjavíkinni i'29. apríl) „Maus plase in nniverse11 — ekki að tala um málvillurnar í aug- lýaingunum — í útlendum blöðum finnst ekki annar eins óhroði, og eru þó vorir menn hetjur á bnzha aldri, sem engin „ellimörk11 sjást á frem- ur en á „þjóðskáldinu“ og hundunum hans Akínóuss, sem voru ódauðlegir og eltust aldrei — en hvað hjálpar að nefna þetta? Það er hjá Hómer som nú er útskúfaður eins og allt annað sem öll Evrópu-menntun hvílir á — og svo er það, að þetta sem hór var nefnt; verður varla skoðað sem „prentvillur11, því menn ætlast ekki til að svo ungum upprisu- lýð og viðreisnarköppum geti sklátlast, þar sem allt er kveðið niður og alitið ónýtt og úrelt ef það er tíu eða tuttugu ára gamalt, hvað þá eldra. Þá hlýtur maður einnig að verða hrifinn af þess- um löngu snildarkvæðum sem „Skírnir11 flytur og maður verður kófsveittur af, ef rnaður hefir þrek til að lesa þær langlokur sem aldrei ætla að taka enda — þarna er eitthvað um fósthræðra- lag Pæreyinga og Islendinga — þeir mega hezt þekkja það fyrir austan, á fjörðunum, eða þegar Eæreyingar eru að selja fiskiskipin — ætli „fóst- bræðralagið“ verði ekki svipað „fóstbræðralagi11 „Skandinavanna“ eða stúdentalátunum hérna um árið, sem ekti var annað en bjórþamb ? Já, fleira er í þessum fjölbreytta „Skírni:11 eitt forláta sönglag sem nú á víst að kyrja út um allt land — f sjálfu sér er það annars mjög gott og virð- ingarvert að laga smekk manna, enda hefir þetta ekki sízt heyrst á kirkju- og sálmasöng, og guð- rækni og siðgæði sjálfsagt tekið miklum breyt- ingum bæði við þessar framfarir og atorku „tón- skáldanna11 og svo þá óþreytandi elju sem kvæða- klerkarnir hafa sýnt á nýju psálmabókinni sem nú er öll endurfædd og kalfötruð. Þannig er „Skírnir“ nú hafinn upp i það „músikalska11 og skáldlega veldi sem öll lýðmenntun á að lúta; þar getur maður lært að dæma um skáldskap og um allt og allt; þar er einnig um bækur, svo sem um Islendingaþætti — samt ekkert um hvern- ig þeir séu gefnir út, heldur sagt einmitt það sem ekki þurfti að segja, og svo er bókaritgerð- in „hljóðbæra11 (hver skilur?! eptir Tómas Car- lyle — þar stendur: „ninn sanni háskóli vorra tíma er bókasafn“; heldur vildieghafa að „hinn sanni háskóli væri „bækur“, því þessi bókasöfn einmitt eyðileggja útgáfur bóka, og eru til tjóns og fyrirstöðu þeim sem vilja leggja fé í sölurn- ar til þess. Eleira mætti um þetta tala, en nú hefir þessi nýfæddi „Skírnir“ fengið skírnar- skúrina og eg legg hann aptur með hrærðu hjarta og þakklæti fyrir skemmtunina og fræðsl- una, en þá verður mér litið á kápuna eða „löj- ertinn“ fminnir mig það heiti) sem hann er i: lifrauð eða bleikrauð blæja eins og rós sem er að springa út — „þá fram úr grænum bóndum brýzt blómríkið allt í felur skýzt!“ — og þar sést Þýzkalandskeisari þeysandi á ljónólmum húðarklár yfir Dofrafjöll með norska skotthúfu á höfðinu eða þá gamla preussiska pikkelhúfu, líklega slitna af því að æða svona yfir fjöll og firnindi, og svo rekur keisarinn fram undan sér Btóreflis sveðju — alveg eins og flatningshnífinn sem Guðmundur Erlendsson koypti einu sinni hjá Bryde — jeg sá það og þá vorum við svo dónalegir að við kölluðum þetta „flatningssax“, en nú verður það að heita „fiskihnífur11, þ ví það mun eiga að vera fínna. En áður en eg set seinasta punktinn við þessa ritgerð, þá get og ininnst lítið eitt á „Skírni“ þar nœst á undan — hann er ekki eins fjölskrúðugur, ekki eins lýðmenntunarlegur, en gefur manni samt ýms- ar hugmyndir, ekki sízt um það, hvað mikið vér eigum af peningum — náttúrlega á pappírnum, þar sem allt er fullt af núllum. Þar rek eg mig á ellefu þúsund og sjöhundruð og sextíu krónur sem landsbókasafnið fær — til hvers? Það er alveg ónýt stofnun og ekki til annars en til að sýna sig, þar sem hér er ekkert vís- indalíf og fólk les ekkert að telja megi nema skemmtisögur. Þá kemur „náttúrufræðisfélag- ið“ með 1000 krónur fyrra árið og 800 krónur peinna árið. Að mestu leyti er hulið hvað gert er við þetta fé. Fyrstu árin fékk félagið ekk- ert af almannafé, nema tillög félagsmanna, um- sjónarmaðurinn ekkert fyrir ómak sitt; húsaleiga var þá borguð ;af tillögunum, enda miklu lægri en nú, því nú er hún óhæfilega mikil og allt fyrirkomulag safnsins smekklaust og ógeðslegt, í samanburði við það sera nú er veitt til þess; umsjónarmaðurinn fær 200 krónur fyrir að gera ekkert, hleypur burtu og enginn er í hans stað sem nokkurt vit hefir á, nema þegar fiskifræð- ingur landsins dvelur hér áður en hann hleyp- ur á „rannsóknartúr11 með Dönum — sjómenn- irnir mega bezt vita hvaða gagn hefir orðið að þessu í verklegum skilningi — nú er og hætt að auglýsa i blöðunum hvenær safnið sé opið, og eg hefi opt séð fólk bíða þar fyrir utan, en enginn kom né opnaði safnið; þá er líka hætt við að gefa út árlega skýrslu, sagt að nú eigi slíkt að koma annað hvert ár — það sem hin nýja „stjórn“ gaf út er nokkur blöð, en engin skýrlsa; samt er ekki gleymt að setja nöfn þeirra tveggja höfunda á titilblaðið með spikfeitu letri — annars er allt þetta þannig vaxið að mér leið- ist að tala frekar um það núna, en ef þeir skyldu hreifa sig út af þessu, þá er vonandi að þeim verði svarað. — Bókaskráin við þenna „Skírn- ir“ er þörf og góð, og hefir verið mikil fyrirhöfn að semja hana, en nú er óvíst hvort slíks þyk- ir þörf framvegis, ef dæma skal eptir þeim lík- um sem þessi nýi tími leiðir fram. b. a. niiiiiiiiiiniiiiiiiiiii»iiiimiiillH«iftiii''«Kimini r Ut um landið strá nú stjórnarliðar ýmsum ritlingum, til þess að reyna að villa almenningi sýn á undan þingmálafundunum i vor, er þeim virðist standa ærinn stuggur af. Vér rákumst ný skeð á blað af „Vestrau, og fylgdi honum sérprentun af vitlausu greinunum um ritsímamálið, er birtust í „Þjóðólfi“ 28. apríl og 5. maí síðastl., sér- prentun af grein Tr. bankastjóra Gunn- arssonar: „Öllu snúið öfugt þóu, er birt- ist í „Þjóðólfi“ síðastl. vetur, þar sem flokkshatrið nær svo háum tónum, að hann vill senda stjórnarandstæðinga til Amer- iku(!), og að lokum sérprentun af grein eptir uppgjafarektorinn, sem kemur út í „Andvarau. „Vestrau-kaupandinn, er hér um ræð- ir, var sýnilega kátur yfir þessari óvæntu aukningu á þarfablaða hrúgu sinni, og sjálfsagt má gera ráð fyrir, að kaupend- ur hinna stjórnarmálgagnanna fari eigi varhluta af sams konar sendingum, og er fátt svo íllt, að ekki sé til einhvers nýtt. En kórónan á öllum þessum blekk- ingar-tilraunum stjórnarliða er þó óneit- anlega ritsímapési Jóns Ólafssonar, sem einnig er nú stráð út um kjördæmin, því að þar er ósannindunum og blekkingun- um, svo meistaralega hrúgað saman, að Jón Ól. ætti skilið að verða riddari fyrir. Að líkindum gerir þó allur þessi ó- skapagangur stjórnarliða miklu fremur, að spilla fyrir stjórninni, en bæta, því að þjóðinni mun nigi dyljast, að stjórnarlið- um þyki sjálfum málstaður sinn slæmur, þegar svona er látið. Af st 1 J»i i k lc< )ss n i o íx vi n n i á Ak- ureyri 15. f. m. hefir það fréttst, að full- yrða megi að Magnús Kristjánsson kaup- maður hafi náð kosningu. Ófrétt um atkvæðafjölda. Úr Strandasýslu (Árneshreppi) er „Þjóðv.“ ritað 3. maí síðastl.: „Haustið var hér stormasamt gæfta- og aflalaust til sjáv- arins, snjór nokkur, og bleytu-köföld, fram á jólaföstu; en þá brá til hagstæðari tiðar, fram yfir hátiðarnar. — í janúar varð tíð aptur ó- stöðug, og stormasöm, og svell og áfreðar á jörðu þó að fremur væri fanna-lítið. — Með góu batn- aði tíðin, svo að jarðir voru víðast nægar, fyrir hross og sauðfé, og hélzt all-góð tíð til sumar- mála, með smá-hretum, en einatt fremur frosta- væg, og snjó-lítið. — Um sumarmálin brá til stað- og hlý-viðra, unz nokkra undan farna daga hefir verið kaldara í tiðinni, og frost á nóttum. Fjárkláðabaðanir fóru fram seint í des., og gengu vel og reglulega. — Skepnuhöld yfir höf- uð góð hjá almenningi. Síðastl. vetur gengu héðan 3 opin skip til hákarlaveiða, og varð aflinn lang-hæztur á tein- æring, sem oddviti Guðm. Pétursson í Ófeigsfirði var fyrir; aflaði hann alls 134 tn. lifrar, og er það meiri afli, en áður hefir fengizt á opið skip, enda er hr. Quðm. Pétursson stakur kjark- og dugnaðarmaður, og hefir jafnan lánazt bezt þeirra manna, er stundað hafa hákarlaveiðar héðan. — Hann byrjaði nú og sumarið með því, að koma á skipi sínu hlöðnu, með 50 tn. lifrar, og var það því gleðilegra, þar sem flestir hásetar hans voru bláfátækir. — Sexæringur frá Finnboga- stöðum, formaður G. Guðmundsson, aflaði 80 tn., og sexæringur frá Litlu-Ávík, formaður Jón bóndi Magnússon, 40—50 tn. — Lítið þilskip frá Finn- bogastöðum, formaður F. Jörundur Guðmundsson, hefir og þegar fengið um 70 tn. lifrar. 1 Söludeildin á Norðurfirði hefir í vetur haft matvöru, og getað bætt úr brýnustu þörfum manna, enda þótt margir hafi átt fremur þröngt um bjargræði, sakir aflaleysis undanfarin ár. 1. þ. m. kom „Vesta“ til Beykjarfjarðar, og með henni nýr kaupmaður, Karl Jensen að nafni, sem ætlar að fara að byrja þar verzlun“. Bækur, sendar „Þjóöv“. Fra Generalstabens topografiski Afde- lings Virksomhed paa Island, eptir J. P. Koch (Sérprentun úr danska tímaritinu „Geografisk Tidskrift“). Ritgjörð þessi segir frá störfum dönsku mælingamannanna, er í fyrra sumar mældu Skeiðarársand og Öræfajökul, og gerðu uppdrátt af. — Segir þar margt af ýmis konar örðugleikum, er mælingamennirnir áttu við að atriða, eins og eðlilegt er uppi i jöklum, og þar sem yfir jafn örðug vatns- föll er að sækja, eins og Núpsvötn og Skeiðará eru. — Islendingar, sem vanir eru slíkum svaðilfórum, fá opt meira, en nóg, og er því sízt að furða, þó að út- lendingum finnist mikið um, enda voru þeir félagar stundum í all-mikilli lífshættu staddir. Ritgjörðinni fylgir ágætur uppdráttur af Skeiðarárjökli, Skeiðarársandi, Öræfa- jökli, og héruðunum þar í grennd, og höf- um vér eigi orðið annars varir, en að íslenzku örnefnin séu þar rétt, og upp- drátturinn yfir höfuð hinn vandvirknis- legasti. Áskorun um samskot handa sjúklingunum á holds veikraspítalanum. Holdsveikin er þungbærari en nokkur annar sjúkdómur. Holdsveikir menn eru aumkunarverð- ari en nokkrir aðrir sjúklingar.

x

Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi
https://timarit.is/publication/131

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.