Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 25.07.1908, Side 1

Verð árgangsins (minnst
60 arkir) 3 kr. 30 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameriku ioll.: 1.50.
B&rgist fyrir júnimán-
aðarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
— .—.!•== Tuttuöasti og annar árgangur. —1=-— =-—
-*—2xrm 1= EIÖANDI: SKÚLI T.H O R O D D SE N. -
I Dppsögn skrifteg, ógild
I nema komið sé til útgef-
1 anda fyrir, 30. dag júní-
j mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninui
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 34.
Bessastöðum, 25. júlí.
1908.
iandhelgin.
Stór-Mskalegt réttindaafsal.
íiétturinn til fiskveiða í landhelgi er
íslenzkt sórmál — landhelgin er íslenzk.
Hún er það, ekki aðeins eptir þeim
náttúrunnar og manna lögum, að ísland
á eitt, og að fullu, að ráða öllum sínum
málum.
Hún er líka íslenzk eptir hörmungar-
ástandi því, er ofríki Dana og istöðuleysi
og sundurþykkja Islendinga hefur skapað,
og vér eigum nú við að búa.
Hún er að vísu ekki talin sórstaklega
í stöðulögunum, en ssgt er þar, að fisk-
veiðar sóu sérmál Islands, og virðist eÍDka-
rétturinn til veiðiskapar í landhelgi að
hljóta, að teljast þar til.
En hvernig sem menn líta á það, þá
tekur það af öll tvímæli í þessu efni, að
það er samkvæmt heimild í islenzkum
lögum — lögum, sem Alþingi hefir sett
og konungur staðfest í ríkisráðinu — að
Danir hafa rótt til fiskveiða í landhelgi.
Þeiin lögum geta Islendingar einir ásamt
konungi sínum ávalt breytt, og þar með
títilokað alla aðra en innlenda menn frá
veiðiskap í landhelgi.
Gæzla fiskveiðaréttarins er lika sér-
mál nú.
Fyrst og fremst, er það, að hafi menn
á annað borð réttindi, þá hsfa þeir líka
leyfi til þess að verja þau fyrir ólögmæt-
um ágangi annara. — Til þess að aðrir
geti haft einkarétt tii varnanna, verða
þair að minnsta kosti að hafa sórstaka
heimild, og þá heirnild skortir Dani. Að
Danir hingað til hafa haft strandvarnirn-
ar á hendi, getur alls eigi breytt þessu,
því að það hafa þeir gert samkvæmt vilja
Islendinga, og sem borgun fyrir réttinn
til veiðiskapar í landhelgi. Auk þess er
það að Islendingar borga til strandvarn-
anna beinlínis sönnun fyrir því, að hér
sé um íslenzkt sérmái að ræða, því að það
er skýrt tekið fram í stöðulögunum, að
til sammálanna borgi íslendingar ekkert.
í raun og veru er ástandið því þann-
ig, að Danir og íslendingar gera skip út
í fólagi til strandvarnanna, sem líka er
mjög eðlilegt, þar sem báðir hafa veiði-
róttinn.
Það hefur líka ómótmælt viðgengist,
að íslenzkir lögreglustjórar, án aðstoðar
danska herskipsins, tæku erlend skip, er
staðinn eru að ólöglegum veiðum í land-
helgi, en það hefðu þeir ekki getað, ef
að Danir einir hefðu rétt til þess að verja
landhelgina, eða vörnina mætti að eins
framkvamia með herskipum, eins og upp-
kastsmenn nú halda fram.
Verði frumvarp milliiandanefndarinn- j
ar að lögum, verður á þessu gagngjör j
breyting.
Samkvæmt því er gæzia fiskveiðarétt-
ar þegnanna sammál, að vísu uppsegjan-
legt, og ODnfremur stendur þar, að moð-
an því ekki er sagt upp, njóti Danir og
Islendingar jafnréttis að því er fiskveið-
ar snertir i iandhelginni umhverfis Dan-
mörku og Island. — Það er og skýrt
tekið fram, að vér Islendingar megum
því að eins auka strandvarnirnar, að Dan-
ir gefi þar til samþykki sitt.
Danir einir hafa því rétt til þess að
verja landhelgina; hvað ílla sem þeim
kynni að sýnast heppilegt, að rækja þá
skyldu sína, þá mega íslendingar ekki
úr því bæta, nema moð þeirra samþykki,
þótt þeir sjálfir vilji bera allan kostn-
aðinD.
Það liggur og í augum uppi, hve afaró-
heppilegt það er, að þar sem tveir eiga
saman rótt, og báðir vilja nota hann í fyllsta
mæli, þá sé öll gæzla réttarins í hendi
annars aðilans. Lendi hagsmunum þess-
ara aðila saman, þarf ekki um það að vill-
; ast, hver ber hærra lilut frá borði — auð-
vitað sá sem kefir löggæzluvaldið á sínu
bandi.
En þetta hefir Dönum ekki þótt nóg.
Þeim hefir ekki þótt nóg, að vera
einráðir um, hverjir fengju að fiska í
landhelgi.
Þeim hefir ekki þótt nóg, að vór fæl-
um þeim, að éta fiskinn frá oss.
Samkvæmt uppkastinu er engin ís-
lenzk landhelgi til, heldur að eins land-
helgÍD urnhverfis Danmörku og ísland
— þar er auðsjáanlega að tæð um < ina
heild — landhelgi hinnar dÖD'-hu ríkis-
heildar.
Yér oigum því, með því að samþykkja
uppkastið, að afsala oss sjónum við strend-
ur landsins í hendur danska ríkinu, og
það er einu sinni ekki svo vel, að vér
eigum að fá nokkuð í aðra hönd, vér eig-
um að gefa Dönum sjóinn.
Finnst mönnum nú, að Danir hafi gert
svo vel til vor, að þeir eigi það skilið?
Finnst íslendingum, að þeir séu svo
rikir, að þeir hafi ráð á að gefa slíka gjöf?
Hingað til hefir trú menna á framtíð
þessa lands, að raiklu leyti byggst á þeirri
von, að ísiendragar myndu ausa miklum
fjársjóðum úr kinum fiskisæla sæ við
strendur landsins.
Og nú er ætlast til að íslendingar sjálf-
fari að drepa þessa von.
Hvað segja ærlegir íslendingar?
Það eru þeir, sem hafa úrskurðarvaidið.
Það eru þeir, sem eiga að skera úr
því, hVort gefa eigi erlendum mönnum
aðalbjargræðisuppsprettu þessa lands, eða
ekki.
Það eru þeir, sem eiga að skera úr
því, hvort þeir vilja búa þannig í hend-
urnar á niðjum sínurn, að þeir ef til vill
verði að flýja land sakir bjargarskoits,
eða ekki.
Getur nokkur siðferðislega óspiltur mað-
ur verið í vafa um, hvernig sá úrskurður
muni falla?
flmennui kosningarrétiui.
II.
Ef vór etingum hendinni í vorn eig-
in barm Islendingar, þá sjáum vór, nð
mjög fer því fjarri, að kosningarréttuiinn
sé almennur hjá oss.
Útilokaðir frá að verða þess réttar að-
njótandi eru: (auk þeirre, er eigi hafa 25
ára aldri, hafa flekkað mannorð, oða ekki
eru fjár síns ráðandi) vinnumenn, menn er
þiggja sveitarstyrk, eða þegið hafa, nema
hann sé endurgoldinn eða eptirgefinn,
vissar stéttir manna svo framarlega sem
þær ekki borga ákveðið útsvar, og loks
allar konur.
Allar þessar takmarkaDÍr virðast oss
óþarfar og skaðlegar.
Eða hví skyldu vinnumenn síður en
lausamenn vera færir um, að greiða at-
kvæði? — Meðan atkvæðagreiðslan var
opinber, getur hugsast, að álitið hafi verið,
að þeir væiu svo háðir húsbændum sín-
um, að hætt væri við, að þeir mettu meira
þeirra vilja en sína eigin sannfæringu,
enda þótt sá ótti alla jafnan mundi hafa
reynet ástæðulaus; og ýinsir aðrir en vinnu-
menn eru öðrum svo háðir, að hættan er
alveg jafnmik.il eða meiri. — En nú þeg-
ar atkvæðagreiðslan er leynileg, og þann-
ig um hnútana búið, að það er gjörsam-
lega ómögulegt, að vita með sanDÍndum,
hvernig einstakir kjósendnr hafa greitt
atkvæði, þá verður ekki þessi ástæða og
að vorri hyggju engin ástæða færð fyrir
því, að neita vinnumönnum um kosning-
arrétt. — Auk þess ættu bændur nú í
fólkseklnnDÍ að hafa það hugfast, að ekki
mun það laða menn í vinnumennsku, að
af þvi leiðir missi borgaralegra róttinda.
Þá eru þurfamennirnir. Það er að
vísu eðlilegra að svipta þá þessum rétti
en vinnumeDnina, eigi fáum vér sairtt
séð, að það sé rétt. — Menn muDU segja
að þurfamenn eigi ekki nokkurn rét.t á
að taka þátt í stjórn þjóðfélagsins, vegna
þess að þeir séu byrði á því, er aðrir
menn verði að bera, og þeir menn, sem
byrðar þjóðfélagsins hvíla á, eigi einir
rétt á, að ráða máluin þess.
En það er ekki rétt. Fyrst og fremst
bera þurfamennirnir opt sinn hluta af
þjóðfélagsbyrðunum, þótt ekki borgi þeir