Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 25.07.1908, Side 2

184
Jpjóðviljinn
XXII., 34.
beina skatta; og væri það rétt, að þeir
einir, sem bera byrðarnar sóa nokkurs
ráðandi um ’pjóðmál, þá hlýtur lika þar af
að leiða, að þeir sem mest bæru ættu mestu
að ráða en eins og þegar hefur verið tek-
iðfram, þá er ekkert vit í, að miða kosning-
arréttinn eða gildi atkvæða við efnahageða
skattgreiðslu. Það sem mest ríður á er
að kjósendur hafi nægilega politiska þekk-
ingu, og nægan drengskap til þess að nota
hana. Það liggur í augum uppi, að sveit-
arómagi getur verið vitrari, þekkingar-
meiri, og betri drengur en margur stór-
bóndinn eða embættismaðurinn; og það
mun vera í meira lagi vafasamt, hvort
sumir þeirra manna, er nú standa fram-
arlega í íslenzkri politik, bera af sveitar-
ómögum í því efni.
Það er nóg byrði fyrir ærlega menn,
og því miður eru það ekki bara ódreng-
irnir, som fara á sveitina, að þurfa
að vera upp á aðra komnir, þótt
ekki bætist þar við sviptiog borgaralegra
réttinda, er gera þá að eipskonar úrhrök-
um þjóðarinnar.
Ennfremur ætti að felía burt það skil-
yrði, að sumar stóttir þurfi að greiða á-
kveðið útsvar, til þess að öðlast kosning-
arrótt, af ástæðum þeirn er áður hafa ver-
ið taldar.
Sterkar ástæður mega og þeir menn
hafa, er taka vilja á sig þá ábyrgð, að
útiloka meira en helming þjóðarinnar
— ailar konur — frá hluttöku í lands-
inálum.
Ekki er ósennilegt, að á næsta þingi
verði gerð breyting á stjórnarskránni,
hver sem afdrif sambandsmálsins annars
kunna að verða, og þá ætti að breyta kosn-
ingarskilyrðunum á þá leið, að allir fulJ-
veðja lcarlar otj konur, er hafa öflekkað
mannorð Jengju kosninaarrétt.
Með þvi að ekki mun þykja hættu-
laust, að í stjórnarskránni standi að eins
fullveðja, án þess að ákveða nokkurn ald-
ur, því að þá gæti þingið, að þjóðinni
fornspnrðri, útilokað fjöldamannafrá kosn-
ingarrétti, með því að hækka lögaldurinn,
en hins vegar hlýtur að reka að þvi, að
lögaldurinn verði lækkaður niður í 21 ár,
eins og þegar er búið að gera í nærfelt
öllum löndum, nema Danmörku, þá færi
bezt á þvi að gera það um leið, og setja
svo í stjórnarskrána, að allir þeir karlar
og konur, er náð hafa 21 árs aldri, og hejðu
öflekkað mannorð, og eigi verið svipt fjár-
ráðum, skgldu hafa kosningarrétt.
Verði iögaldurinn fyrst lækkaður seinna
meir, og 25. ára aldurstakmarkinu haldið
í stjóinarskránni, þá hlýtur af þvi að leiða
að allmargir fullveðja menn verða ókosn-
ingabærir, oða ef menn telja það óhaf-
andi, sem vér teljum sjálfsagt, þá verður
til þees að kippa þvi í lag, að breyta
stjórnarskránni, sem ema og menn vita
hefur þingrof, og ýmsa aðra fyrirhöfn og
hostnað í fiir með sór.
Sambandslagafrumvarpið.
(Fres-nir úr héruðum).
Lagaskólastjóri Lárus H. Bjarnason,
hefir verið á ferð um Snæfellsues, i kosn-
ingarerindum. — Fyrsta fundinn hélt
hann að Þverá í Hnappadalssýslu, og vann
frægan sigur, hafði 2X13 atkv. I 1, ann-
an á Búðum, þar urðu fylgismennirnir
ekki nema, ei.nir 13, en mótstöðumenn-
iimir 12. — Þaðan hélt L. H. B. til Ól-
afsvíkur, en svo óvænlegar voru horfur
uppkastsmanna þar, að iagaskólastjórinn
gekk af fundi; fylgdu honum menn hans, að
því er stjórnarblöðin skýra frá; var síðan
samþykkt tillaga á móti frumvarpinu með j
40 atkv. Næsti fundur var í Q-rundar- j
firði, þar hafði Lárus 8 fylgismenn, 2 !
i voru á móti, nokkrir greiddu eigi atkvæði. \
Síðasti fundurinn var í Stykkishólmi. |
Fundarstjóri var kosinn Quðmundur sýslu- I
j maður Eggerz með 23 atkv. I 22, en rit- j
I ari Hjálmar kaupmaður Sigurðsson. Um- f
ræðurnar voru heitar og langar, og komu j
fram 3 tillögur, ein um að taka enga á- j
lyktun í raálinu, hún var felld með 43 j
atkv. ; 29, önnur um að veita frumvarp- i
inu fylgi, er fékk sömu afdrif, felld með
44 atkv. ; 28. Loks var þriðja tillagan j
samþykkt með 43 atkv.; mótatkvæða var j
ekki leitað; hún er svo hljóðandi:
„Fundurinn tolur að vísu fruinvarp j
sambandslaganefndarinnargeymaýmsa j
kosti, en hafa þó jafnframt svo mikla
galla, að óráðlegt sé að samþykkja það,
án mikilvægra breytinga, er fari í þá
átt, að tryggja iandinu fullveldi yfir
ölluin sínum málum“.
Meðan á síðustu atkvæðagreiðslunni
stóð, fór fundarstjóri, sem aiiur var á bandi
lagaskólastjórans af fundi, og tók með sér
fundarbókina. Hefir hann liklega með því
ætlað að hindra, að atkvæðagreiðslan um
3. tillöguna, er var þoim félögum mjög
ógeðfelld, færi fram, en sú tilraun mis-
heppnaðist algerlega, sem betur fór. —
Þeir sýnast annars hafa dálítið einkenni-
legar skoðanir, að því erfundarsköpsnertir,
sýslumennirnir, er uppkastinu fylgja. —
A fundum þessum öllum var Bjarni Jóns-
son frá Vogi, er gat sér almannalof, tyrir
hve óyggjandi rök hann færði að málstað
sinum og annara sjálfstæðis manna, einn-
ig var og á fiestum þeirra Sigurð-
ur prófastur Grunnarsson í Stykkishólmi,
þingmannsefni sjálfstæðismanna þar i
kjördæminu. Sagt er, að L. H. B. hafi og
farið inn á Skógarströnd, og ætlað að halda
þar fund, en orðið að láta af þeirri fyrir-
ætlun sinni, af þeirri einföldu ástæðu, að
enginn kom.
Við Þjórsárbrú var þingmálafundur hald-
inn 14. þ. rn. Fundurinn stóð 6 stundir. Þar
töluðu: Jón Ólafsson, ráðherrann, Björg-
vin sýsluroaður Vigfússon, Kjartan prófast-
ur Einarsson í Holti, síra Þorsteinn Bene-
diktsson,ogþingmannaefni uppkastsmanna
Eggert Pálsson og Einar bóndi á Geldinga-
læk, allir með frumvarpinu, en í móti
mæltu: Björn Jónsson ritstjóri, Sigurð-
ur bóndi Guðmundsson á Selalæk ogÞórður
hreppstjóri Guðmundsson i Hala. Að
umræðum loknum, var borin upp tillaga,
er fór í þá átt, að fundurinn teldi var-
hugaverb, að hafna koítum þoira, er frum-
varpið byði, en með þ /i að atkvæðagreiðsl-
an var óglögg, var á endanutn eptir all-
mikið þjark bókað, að engiu atkvæða-
greiðsla hefði farið fram.
Verðlag' á isl. varning-i á Yesturlanili
var 13. júh síðastl. ákveðið, sem hér segir:
Málfiskur nr. 1 . . . . 02 kr Spd.
77 77 2 . . . . 42 77
3 39
11 77 77
Langa °g smáfiskur nr. 1 ■ 52 „ 77
11 77 77 77 2 • 40 „ 77
11 77 77 77 3 • 2o „ 77
Isa nr. 1. . 42 „ 11
7! 77 2 . ■ 30 ,, 77
77 77 3 . • 20 „ 77
Keila , ■ 30 „
Upsi . 25 „ 11
Sundmagi nr. 1 . . . . 0,60 pd.
77 77 2 . . . . 0,45 77
Lýsi, alls konar . . . . 24 kr. pr. 210 tt
Hvít voru 1, þvegin . . . 0,50 pd.
mislit 77 77 . 0;35 77
Hvít haustull, þvegin . . 0,40 7’
mislit 77 77 . 0,25
Dúnn pd.
Auk ofan nefnds verðs á saltfiski mun það
uú orðin almenn venja, að þeir, sem verka fisk-
inn sjálíir, fá verkunarlaunin greidd, ef þeir fara
fram á það, enda verka verzlanir fiskinn ókeypis
fyrir marga.
Óþvegin vorul).
Stórkaupmaður i Kaupmannahöfn, sem vegna
þess að hann hafi heyrt, að sagt væii á íslandi
að gott útlit væri með sölu á óþveginni islenzkri
vorull, hefir leitað sér upplýsinga um það efni,
skrifar: „Jeg hefi talað við ýmsa stórkaupmenu,
sem eru vel kunnugir uilarmarkaðinum í A-
meríku og Englandi, og hafa þeir allir látið i
ljósi, að erfitt mundi vera, að fá nokkurt boð i
óþvegna vorull, og svo væri varasamt, að senda
hana þannig, því að það væri mjög bætt við,
að það gæti hitnað í henni á leiðinni, og hún
skemmst meira eða minna, nema hún væri því
betur þurkuð“.
Nýtt norskt-isleu/.kt fyrirtæki.
Nokkrir íslendingar og Norðmenr. hafa nýlega
stofnað hlutafólag, til þess að koma á fót niður-
suðurverksmiðju i Brautarholti. Pormenn félags-
ins eru: Sturla kaupmaður Jónsson og Thor
Liitken hæztaróttarmálafærzlumaður norskur.
Hlutaféð er 150 þús. kr. Hlutafélagið heitir
„Kjalarnes“.
Strand.
18. þ. m. strandaði við Langanes gufuskipið
„Gvent“. Allri skipshöfninni ásamt stórkaup-
manni Zöllner og Jóni alþingismanni i Múla, er
voru farþegnr með skipinu, var bjnrgað, en skip-
ið mun svo skemmt, að eigi verður við það gert.
— Skip þetta sem í mörg ár hefur flutt vörur
til og frá kaupfélögunum islenzku, er við Zöll ner
skipta, var nú á loið til Sauðárkróks hlaðið
kolum.
l’restskosning.
í Ólafsvík fór prestskosning fram fyrir skömmu.
Kosinn var cand. theol. Guðmundur Einarsson,
er hlaut 121 atkv., síra Sigurður Guðmundsson,
sem verið hefir aðstoðarprestur þar síðustu árin,
fékk 30 atkv.
Próí' við Kaupmannahal'narhúskélii
hafa þessir landar nýlega tokið, auk þeirra,
er nefndir voru i siðasta blaði: Geir G. Zoega
fyrri hluta í verkfræði með I. eink., og heim-
spekispróf: Ásgeir Guunlögsson, Magnús Jóns-
son. Pétur Halldórsson, Sigfús M. Jóhannsson
og Sveinn V. Sveinsson með ágætiseinkunn, Al-
exander Jóhannesson með I. eink., einn hlaut
III. einkunn.
Laust prestakail.
Viðvik í Skagafirði, auglýst 20. júlí umsókn-