Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.01.1909, Blaðsíða 1

verð árgangsins (minnst j
60 arkir) 3 kr. 50 aur.; í,
erlendis d kr. 50 aur., og
í Amerí'ku ioll.: 1.50.
Beryist iyrir júnlmán-
aðarlnk.
Þ JÓÐVILJINN.
— )= Tuttuöasti oa þbiðji ábgangub. =|==—
»—8^1= RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. =I«**S—f—
M 3.-4.
Reykjayík, 31. JAN.
Uppsögn skriflej ögild
nema komið se til útgeý-
anda fyrir 30. dag jún-
I mánaðar, og kaupandi
\ samhliða uppsögninni
I borgi slculd sína fyrir
19 09.
Stjórnmálaflokkarnir.
— O—
Því hefir verið haldið óspart fram af
frumvarpsmönnum; að frumvarpsandstæð-
ÍDgar væru sundurleitir — skiptir í 3
flokka — og fyrir því hefði það verið á-
stæðulaust af hr. H. Hafstein, aðvikjaúr
völdum eptir kosningaúrslitin í haust.
Það hefir verið sýnt og sannað svo
opt áður, að þess gerist raunar ekki þörf,
að fara frekar iit í það hér, að það var
skýlaust þingræðisbrot, að hr. H. H. sat
þrátt fyrir kosningaósigurinn. Kosning
arnar snerust um það, hvort taka ætti j
frumvarpi millilandanefedarinnaróbreyttu
og fyrir það beitti ráðherrann sér af
fremsta megni, eða ekki, Enginn heilvita
maður getur dregið það í efa, að stór
meiri hlufci íslenzkra kjósenda neitaði því
þverlega, að líta víð frumvarpinu, nema
á því væru gerðar breytingar.
Það var þessvegna alveg áreiðanlegt,
að ráðherrann var í minni hlula i því máli,
sem kosningarnar höfðu snúist. um ein-
göngu.
Það er þessvegna ómótmælanlegt, að
hr. H. Hafstein og Heimastjórnarflokkur-
inn — því að auðvitað hefði hann ekki
setið, ef hans eigin flokkur hefði verið
þvi mótfallinn —, hafa brotið þingræðið.
Menn ættu að hafa ]nð lmgfi'd fram-
vegis, að sá flokkur hefir í verkimi lýst
sig andvígan þing- og þjóðræðisfyrirkomu-
lagi, þótt hann ekki vilji við það kannast.
Því hefir enDÍremur verið haldið fram,
að ekki væri vist að ráðherraDn legði frum-
varp millilandanefndarinnar fyrir þingið
óbreytt, vel gæti svo farið, að hann fengi
Dani til að ganga að oinhverjum breyt-
ingum, og þá fyrst væri ástæða fyrir haDn
að víkja, er rneiri hluti þings snerÍ9t önd-
verður gegn því frumvarpi, er hann legði
fyrir þingið.
Mótstöðumenn stjórnarinnar áttu lengi
vel bágt með af trúa þessu. Þeir höfðu
heyrt ráðherra og fylgismenn hans lýsa
þvi yfir á íundi eptir fundi, að sambands-
fyrirkomulag það, er liér væri í boði, væri
hið heppilegasta, sem Islendingar gætu
kosið sér. Allar breytÍDgar hlutji að
skemma það, og það var ekki líklegt, að
æðsti valdamaður landsins vildi b?ita
sér fyrir slíkt.
En það hefir veríð fullyrt, og ráðherr-
aDn hefir ekki mótmælt þvi, að leitað
hafi hann hófanna við Dani um breyt-
ingar á frumvarpinu, svo að það er sjálf-
sagt satt.
Hann er þá sennilega kominn að þeirri
niðurstöðu, að frumvarpið sé gallagripur,
og væri það auðvitað gleðiefni, það er allt
af gleðilegt, þegarmenn snúa frá slæmum
málstað, en viðkunnanlegra hefði verið, að
hann hefði fengið blöðin sín til að hætta,
að gylla þenna gallagrip fyrir þjóðinni,
og skýrt almenningi frá, að hverju leyti
haun hefði breytt skoðun sinni á málinu.
En að því er setu hans við vö’.din
snertir, skiptir það engu, hverrar skoð-
unar hann nú er í sambandsmáUnu. Hann
lýsti því yfir í sumar, að hann stæði og
félli með frumvarpinu, er.da h’aut svo að
vera AndstæðÍDgum inn! imunarinnar get-
ur aldrei dottið í hug, að trúa þeim manni
fyrir forustu i sjálfstæðismáli islenzku
þjóðarinnar, sem lagt hefir fram alla krapta
sina og beitt öliusínuáhrifavaldþtil þess að
reyna að innlima Island í danska alríkið.
HaDn hefir sjálfsagt gert það, af því hann
I hefir álitið það landinu hagfeldast, en ís-
j lenzka þjóðin lítur annan veg á það, mál
og hún er þar hæztiréttur.
Kyrseta ráðherrans v.uður því ekki
réttlætt Og þótt hann víki nú í þing-
byrjun, og biði þess ekki, að þingið láti
í ljósi álit sití: á framkomu hans,þáhefir
hann samt, og fiolchur hans, gert sig sekan
i hroti á þmgrœði.
því verður ckki mótmælt með rökum.
Aunars er allt þetta hjal um sundur-
lyndi meðal stjómarandstæðinga, hugar-
burður frumvarpsmanna, og annað ekki.
í kosningabaráttunni í sumar skipt-
I ust islc: zlcir kjó^endur og þin’mannaofni
að eins í tvo flokka. Annar flokkurinn
— innlimunarflokkurinn — vildi taka
uppkasti millilandanefndarinnar óbreyttu,
• þó voru sum<r í þeim flokki ekki ófáan-
legir til þess að samþykkja einhverjar ó-
verulegar breytingar á frumvarpinu, ef
áður væri fengin vissa fyrir því, að þær
yrðu málinu ekki að falli. HÍDn flokk-
urÍDn — sjálfstæðisflokkurinn — vildi
halda öllum rikisréttindum Islands óskert-
um, og þvi kippa öllutn þeim ákvæðum
burt úr frumvarpinu, sem færu í bága
við réttindi landsmanna, og hamlað gætu
framsókn og framþróun hinnar íslenzku
þjóðar. Og allir mætustu menn Islond-
inga hafa litið svo á — og sjálfstæðis-
menn lita svo á enn i dag —,að sá eini sam-
bandssáttmáli, sem Islendinger hafi gert, sé
sá, er þeir gerðu við Noregskonung. og
samkvæmt honum, átti ísland að vera í
konungssambaDdi við Noreg, meðan ætt-
leggur Hákonar konungs sæti þar að ríkj-
um, en þó voru þeir lausir allra mála, ef
sáttmálinn var rofinn af HákoDÍ eða niðj-
um hans „að beztu manna yfirsýn11.
Yægasta krafa, sem þeir menn, erlíta
þannig á réttarstöðu landsÍDS, og álíta
þarfir hennar heimta það, að húu hafi
fullt vald yfir öllum sinuui málum, er
konungssamband, að viðbættu málefna-
sambandi um þau mál, sem álitið yrði, að
ísland að skaðlausu gæti falið Dönum
fyrst um sinn, en á þaun hátt, að þ ir
fengju full umráð þeirra, er þarfu- lands-
ins heimta það að Islondinga dómi.
Þessi skoðanamunur gekk iíka eins
og rauður þráður í gegr'!•;> nlla kos".;nga-
baráttuna síðast liðiðsumar. Ocppsegj-
snleg liermál og jafnrétti, og að hafa ut-
anríkisa.álin öll á vaidi Dana um aldur
og æfi, var að dómi allra sjálfstæðismanna
óhafandi.
Það er því gripið, alveg úr lausu iopti
sem haldið var fram i öðru stjórnarblað-
inu hér fyrir skömmu, að frumvaipsand-
stæðingar hefðu að eins umboð frá. kjós-
endurn sinum, til þess að samþykkja mál-
efnasamband, en hefðu ekki leyfi til þoss
að krefjast konungsrambands eins Sann-
leikurinn er sá, að kjósendur sjálfstæðis-
mannanDa hafa einmitt krafist konungs-
sambands í minnsla lagi. Margir eru þeir,
þeirra á meðal - og þeim fjölga' atöð-
ugt — sem álíta algerðan skilnað æski-
legastan.
Það verður þvi sízt utn það kvartað?
að það sé ekki ljóst hvað flokkana skilur.
Annar ftohhurinn vill innlima Island í
dansha alríhið, og kefir í verhinu synt sig
andvígan þing- og þjöðrœði.
Hinn vill gœta ríhisréttindanna, efta sjáij-
stœði landsins, og hetdur fram þingrœðis-
fyrirhonndagi.
Hvað vilja menn hafa það skýrara?
Sigurður Lyðsson.
Útiöna.
—o—
Danmörk. Það er nú uppviet orðið,
að þeir, sem þjó^naðinn frömdu í dóm-
kirkjunni í Hróarskeldu, voru Þjóðverjar
tveir, og var þýfið alls motið um 200
þús. króna. — Var annar þjófurinn, sem
hét. Werniheivits, tekinn i Ribe-bæ 2. jau-
úar, en hinn, sem hét Baumann, náðist
í Hamborg 8. janúar. — — —
Noregur. Norðmcnn hafa ákveðið, að
halda sýningu mikla i Christianiu árið
1914, því að þá verða lmndrað ár liðin,
siðan er þeir lýstu því yfir á Eiðsvöllum,
að Noregur væri sjálfstætt ríki. — Kemur
Dönum þetta ílli, með því að þeir hafa
áformað, að halda sýningu árinu áður. —
Svíþjóð. Svíar liafa í huga, að grafa
skipaskurð milli stöðuvatnsins Váoæren
og Kattegats, og er áætlað, að hann muni
kosta 26 millj króna, verði hann 3 metr-
ar á dýpt (1 rncter — freklega lJ/2 al.),
en 86 millj. krÓDa, ef dýptin verðnr 7
metrar, og er enn óráðið, hvort heldur
verður.
A bæjarþinginu í Stokkhólmi hefir
verið borin fram tillaga þess efnis, að