Lögberg - 14.01.1888, Blaðsíða 3

Lögberg - 14.01.1888, Blaðsíða 3
og fjelagsskapur peim ekki ímníui en hljómfögur orð, glæsileg hugsjón, fag- ur draumur. þessvegna hafa líka fjólda mörg fjelög, sem stofnuð hafa verið meðal Islendinga, farið um koll, sundrazt og veslazt upp. - pað er ekki nóg að hafa fjelagsskap efst á dags-skrá, en vinna ekkert að pví að koma fjelagsskap á, og stvrkja engin fjelög, segja mönnmn að menn purfi og eigi að liafa fjelög, en sýna ekki, hvernig pau fjelög eigi að vera, segja að pau fjelög sem vjer hiifuiu sjeu ónýt og í öfugu horfi, en leitast ekki við að bæta pau og beina í rjett liorf, í stuttu máli: finna að og rífa nið- ur, leiðbeina í engu og bvggja ekkert upp í staðinn ; petta hefur jió einmitt opt átt sjer stað lijá ýmsum, sem mest fjasa uin samtök og fjelagsskap, að Jieir einmitt ekki jiekkja hvað fjelagsskapur er í raun og veru, að Jieir „inna mest frá Olafi konungi sem aldrei sáu hann“. — Vjer játum fúslega, að J»að er vandaverk að tala og rita svo um fjelagsskap, að almenniiigur ha.fi not nf, og J»ví er fvrirgefandi, J»('» mörg- um liafi misheppnazt pað, sjerílagi J»egar tekið er tillit til J»ess, að J»að eru aðeins fá ár síðan Islend' ingar hafa farið að hafa verulegar samgöngur og viðskipti við J»ær Jjjóðir, sein lengst eru komnar í fjelagsskap, og J»ví ekki liaft annað við að styðjast en sögusögn um, hvernig fjelagsskap J»essara J»j('»ða er varið, en enga reýtilu. J»að liggur i augum ujijii, að maður er ólíkt fljótari að læra, J»egar maður, auk lxiklegs lærdóms, daglega sjer í verkinu og hefur reynslu af |>ví, sem maður er að læra um. Ef vjer ekki notuðum reynslu annara nianna, sem uj>{»i hafa verið á undan oss, og samtíða manna vorra, sem lengra eru komnir en vjer, heldur purfum að liugsa hvað eina fit sjálfir og gjöra tilraunir með J»að, J»á kæmumst vjer ekki langt áfram á hverjum mannsaldri. Að pjóðum heimsins fleygir svo miklu meira áfram á hverjuin áratug nfi á dögum en í firndinni, kemur til af pví, að samgöngur eru orðnar svo greiðar og skjótar og viðskij»ti pjóðanna svo mikil og frjáls, að jafnskjótt sem ein J»jóð liefur fundið eitthvað J»arf- legt uj»j», vita hinar pað óðara og taka J»að uj»p. Nú er óneitanlegt að ensku 'mælandi menn eru komnir lengra í fjelagsskaji en vjer, og ef til vill lengra en nokkrar aðrar Jjjóðir, og par sem vjer Islendingar, einkum vestan Atlantshafs, höfum tækifæri til að nota oss revnslu Jjessa flokks, J>vi skyldum vjer J»á J»á ekki fljótt læra að koma fje- lagsskajt voruin í jafngott Jiorf, og sníða fjelagsskaj) vorn eptir pví, sem J»eiin um Jangan aldur liefur reynzt bezt. -— Vjer höfum bein- linis reynslu fyrir oss í J»ví, að pau fjelög meðal Islendinga, sem sniðin liafa verið ej>tir enskuin fjelögum, hafa fengið mestan við- gang. J»annig má nefna sem dæmi að bindindisfjelög á Islandi með islenzku fyrirkomulagi náðu litluin viðgangi, en J»egar er Good - Teinjilar fjelagið, sem ujijirunalega er enskt fjelag með ensku fyrirkoinulagi, J»ó pað kæmi til lslands frá Noregi |»egar er J»að kom til Islands, pá fjekk pað ótrú- leoan við(ran<r. — Margir klifast á pví, að vjer ls- lendingar sjeum ófjelagslyndir, en J»etta er tóm bábylja. J»að má sanna meö tölum, að tiltölulega við fiilks- fjölda standa fleiri lslendingar í ýin- iskonar fjelögum en nokkurt annað f(ilk, og J»egar J»ess er gætt livað mörg fjelög liafa fallið á Islandi siik- uin Orðugleikanna, sein eru á að viöhalda lifandi fjelagssknji ]»ar vegna strjálbyggðar landsins, (inógra samgangna, og óliejipilegs fyrirkomu- lags, J»á er undravert að menn ekki hafa alveg trjenazt uj»j> við allan fje- lagsskaj). Að Islendingar, ]>rátt fyrir allt, eru i svo mörgum fjelögum og liafa svo mörg fjelög, livar sem J»eir eru, sannar eininitt hið gngnstæða, |». e. að J»eir eru i raun og veru góð- ir fjelagsmenn. ]»ó mikil J»örf sje á fjelöguin á Is- landi, pá er oss enn nieiri pörf á fje- lagsskaj) hjer í Ameríku, J»ar eð vjer hjer verðum að viðhalda ýmsu J»ví með frjálsum fjelagsskaj), sem landstjórnin sjer um heima á Islandi. Vjer viljum taka til dæniis kirkju og kristindóm ; enda sannar J»að, að vjer höfum nú pegar öflugt kirkjufjelag, söfnuðí og jiresta hjer og par uin landið ejitir aðeins nokkurra ára dvöl hjer, að vjer erum góðir fjelagsmenn. Ymsum öðr- um trúarbragða flokkum hefur farn- azt ver en oss, J»rátt fyrir að J»eir liafa öflugan flokk að baki sjer, sein styrk- ir J»á í byrjuninni, en hin íslenzka inóðurkirkja hefur alls enga hjálji veitt oss. Vjer erum sannfærðir um, að fje- lagsskajmr vor hjer i lamli verður, áð- uren langt líður, langt um öfluuri og fjörugrien á fósturjörðunni, enda er oss ]»að eigi ]>akkandi, J»ar sem vjer ekki höfuin hina sömu örðugleika við að stríða; en vjer purfum ýmish'gt að læra enn viðvíkjandi fjelagsskaj), og mun- um vjer pví gjiira fjelagsskaji að uin- talsefni i næstu blöðum „Lögbergs“. Vjer munum með stuttuin og ljósum greinum lýsa ýmiskonar fjelagsskaji nieðal ensku mælandi inanna, svo sem j»rívat fjelögum, hlutafjeliiguin, bæmla fjelöguni, verkamanna fjeliig- um, jxilitiskum fjelöguin, o. s. frv. og leitast við að sýna, livaða not Is- lendingar geti haft af slíkum fjelags- skaj), og hverju J»eir geti koinið í verk með slikum fjelögum. pað er nú pegar sjeð frain á, að fjöldi af lslendingum, sem flytja til J»essa laiuls, verða í verkamaniia flokkiiiiin, sem siniðir, múrarar, vjela- stýrendur og rjettir og sljettir dag- launamenn. Og ]»að liefur J»egar sýnt sig, að niargir ]»ssara manna verða hart úti, sökuin pess að fjelagsskaji vantar. N’jer viljuin |»ví sjerstaklega reyna að benda á veg, til að bæta kjiir Jx'ssara inanna. FIÍ.JETT1 H FlíA JSLANDI. Eptir „Isafol(l“. Heykjavik li). .okt. 188T. Tíðarfar. Siðiiu Ijetti i-i”iiinirnókji'ir- ununt, er stóðu frá Því í miðjuni f. nián. og til 4. 1». íii., — að fráteknu norðan- kastinu 25.—28. f. m., — lieflr verið lijer góð veðrátta, liæg og stilit, og ekki til- taknnlegtt kalt, I»ótt snjór sje á fjöllum. Kkki liafði orðið niiiiiia af rigningunum fyrir norðan, eptir Því sem nýfrjett er Þaðan. Hjeraðið í Skagaflrði eins og fjörður yfir að sjá, og urðu stórmiklir lieyskaðar af Þvi. Þaðan, úr Skngaflrði, er sngt svo nf sumrinu í hrjefi seint í f. m.: „Sumar Þetta lieflr mátt lieitn nllgott; Þó liefir nvting á lieyjiim verið vart i meðallagi: Þokubrielur með nokkru úrfelli. Hinn 9. Þ. m. gerði norðanhrið, alsnjóaði, kom nokkur fönn. Síðan gerði góðann Þurk vikutíma, svo flest allir Jiafa náð lieyjum sínum, sem Þá voru líti, með góðri verk- un. Heymagn í tæpu meðallagi, Þó kami- ske nóg liaiula Þeim fáu skepnunt, setn almeniiingur á eða hefir til að setja á vctur. Um málnytu hefir varla verið að tala í sumar, Þar almenningur missti yfir helming af ám sínum næstliðið vor, og suniir nær Því allar. Grasviixtur var heldur í betin lagi.“ Ur Vestur-Skaptafellsýslu er sagt svo af tiðarfari í sumar, í brjetí 1. 1». m. „Eftir að brú til bata i vor, var um tíina Þurrviðrasamt og stillt veður. Menn náðu Þá eldivið sænulegu Þurrum. Eptir Það voru lijer rigningar um liálfsmánaðar tímn, svo aldrei kom Þur stund, en optara logn. En hjer uni bil 10 vikur nf sumri lin'i aptur til Þurrviðnt, sem lijeldust til hundadagaenda, að fráteknum nokkr- um dögum' um túnasláttinn, nálægt viku- tínia, sem rigningasamt var. En um liunda- dagaenda brá aptur til rigninga og storma, sem lijeldust Þar til 20 vikur af sutnri eða Þar um bil. Þá kom Þerrir með hvassviðri á norðan, sem feykti víðu heyi til skaða, einkuni til fjallii; varð hey eigi liöndlað meðan hvassviðrið stóð. l’t úr Þvi brá aptur til rigninga, Þar til nú, með Þessari viku. að aptur kom norðan- stornmr, með Þerrir og gaddi. Ytír liöfuð er lijer um sveitir vel lieyjað, Þó að úr- konni seinni part sláttar og eins norð- anstormarnir hatí nokkuð dregið úr hey- skap.“ M a n n a 1 át. Sigurður Ingjaldsson nttfnkunnur merkis bóndi, á Hrólfsskála á Seltjarnarnesi, andaðist t». Þ. m., frek- lega attræður. 19. okt. 1887. A f tíðarfari segja póstar svo að norð- iin og vestan, að stórskemilir liatí orðið, á lieyjnm, er í garð voru komin, í liiiium óhemjulegu rigninguni síðari]iart Sept.br.- mánaðar. Meinleysistið er hjer syðra. Aflabrögð liafa verið ágæt lijer við Faxatlóa í liaust og eru enn, og Það af vænuni tíski, bæði á lóðir og færi. Þó er lóðarlirúkun miklu minni en að undanförnu, í siimum veiðistöðum að minnsta kosti. Ber Það bæði til, að margir liafa engin efni á að útvegii sjer liin kostnaðarsömu lóðarveiðarfæri, en tregt iim lán í kaupstöðum, og svo liitt, að hjátrúin á nytsemi Þeirra eða yflrburði ytír færin er mikið i rjenun. M e i ð y r ð a m á I Þau er fyrv. bæjar- gjaldkeri Ivr. (). Þorgrímsson böfðaði í vetur gegn ritstjórum blaðanna „Fjall- konunnar" og „Þjóðólfs“, fyrir birtlngu á kærum gegn lionum út af iimlan- drætti og vangreiðslu á peningum úr bæjarsjóði, fölsiiðum kvittuiium, lieim- ildarlausri undlrskript á nafni sínu í sviksanilegum tilgangi o. fl., og hafði fengið Þá dæmda í hjeraði í 2(K) kr. sekt livorn og allt að 2(HH) kr. skaðn- bætur, voru dæmd í vfirrjetti í fyrra dag. og báðir ritstjórarnir algerlega sýknaðir, llrauð veitt. Þingeyniklaustur sírn Bjarna l’álssyni, nðstoðarpresti Þar, veitt af landshöfðingja 14. Þ. m. samkvæmt kosningu safnaðarins. Eyvindarliólnr veittir af landsh. 17. I>. m. ])restaskólakand. Olafi Magnússyni samkvæmt kosningu safnaðarins. 2. nóv. 1887. B r a u ð v e i 11. HeynistaðarÞing veitti landshöfðingi 25 f. m. prestaskólakandí- dat Arna Björnssyni, eptir kosningu meiri liluta safnaðnrins. Er l»að liin fyrsta prestkosning lijer, er kapp liefir um risið og tlokkadrættir meðal sóknar- mnnnn. Varð fárra atkvæðn miiuur að lokum: 40 gegn 84, er liinn fjekk, annar prestnskóla kn ndídat. DýinfjarðarÞing voru veitt s. d. presta- skólakandidat Þórði Olafssyni; l»nr liafði eigi orðið lögniætur kjörfundur. I Gaulverjarbæjarsókn er kjörinu til piæsts i einu liljóði prestnskólnkandídnt .lón Steingrímsson. Veiting eigi um garð gengin enn. E a n d s k j á 1 f t i n n, sem getið er um í veðurskýrslu iijer að franian, liefir gert víðar vart við sig; á Eyrarbnkka t. d. luifði kveðið talsvert að liouiim (liækur hrundu úr skáp). ilann kom Þar kl. 5.25 f. m. (28 f. m.); stóð lijer um liil 10 sekúndur. Stefnan Þar n-nv— til s-s-a. Og tír Höfnunuin syðra er skrifnð af áreiðanlegum mnnni, nð Þar hafi orðið vart við ekki minna en 40 kippi;ogl>á svo liarða, að fellið, sem Heykjnnesviti stendur á, Valahnúkur, klofnnði (kom sprunga í Það), 8 álnir fní vitanum sjálf- um, og lirundi lír Því. Steinoliuliús vit- ans skemdist til muna—sprnkk nnnar veggurinn og eins lnerinn vitavarðnrins, og 9 glös í vitanum brotuuðu. Frá vitaverðinuni sjálfum eru engin skeyti koniin enn. Það lítur út fyrir, nð miðdepill lnnds- skjálftans liafi verið eiumitt Þar, á Heykjanesinu, sem ekki er ólíklegt: ganil- ar eldstöðnr. (Meira í næsta bl.) SI’URNINGAlí <)G SVÖR. [Vjer leyfiim oss nð vekja atliygli iiianna a Því, að vjer svöruni engum spurningum. nemn spyrjendurnir láti oss vitn niifn sitt og lieinulij. Með Því útgefndur „iAgbergs" luifn i boðsbrjcfi sinu boðizt til að svara ýmis- konar spurnin’gum, Þá leytí jeg mjer að spyrja Þ;í um Þnð, sem lijer keniur á eptir : 1. Síðustn nr. „Heimskr.14 liefur verið 7 dagtt á leiðinni út í hæiiin frá nr. 85 Lombard Str., lijer um bil niílu vegar, I»nr sem leugst er. livað nuindi luíii að sama hlutfalli verða lengi á lciðinni út til Islendinga hjer í landinu 7 og livað lengi til Heykjavíkur 7 2. Hvað Þýðir „polyglot" 7 og er Það is- lenzka7 8. Hvað er meiut með „myndir landa“. sem getið er tim i innihalds-listanuni i síðasta lilaði lleimskringlu 7 Kr Þ.ið sania sctn mynilir af löndum .i: föstu I»örtunum af yfirburði jarðarinnar 7 eða er Það sama sem myndir af löiidum vorum ,»: Islendingum 7 4. Er „norse“ sama sem „islenzkur44, eins og síðasta nr. „Heimskringlii44, virð- ist lienda á 7 5. llvers kyns er orðið „tslanil44 7 Jeg spyr að Þvi vegna Þess, að í kvæðinu eptir „Frínmnn" á fyrstu bls. í siðasta nr. Ileimskr. er Það liaft kvennkvns, dn mjer finnst Það einlivern vcginn óvana- legt og óviðktinnaiilegt. (I. IIviið er meint með Þessil i sama kvæði : „Fjallið livin jötun móð“7 18. .I.in. ’88. ICanpnmii „Hcimakr.44 og „1.5 g l,c ,■ ? s4*. Sv. 1. Suður til Pembina c. 420 dilga. norður að Gimli c. 448 daga, vestur til Glemboro c. 785 daga, vestur til Laiigcn- litirg c. 1080 daga. suður til Minneota, I.yon (’o. c. 2520 (laga, og til Heykja- víkur c. 89,9000 daga. Sv. 2. „Polyglot44 er auðvitað ekki is- ien/.ka. l»að er sett saiiian úr tveinmr grískum orðum: „polýs44 niargur og „glótta44 tunga. Það merkir Þvi mann, sent kann mörg tungnmál, og eitthvniS sem er áj inörgmn tungumálum : eins givti I>.ið Þýtt niiinii eða dýr, sem liefur margar tungur, slir. visuhelni- inginn : „Þó blakkar tungur lirúki sex og lilaðri sitt með liverri44. Sv. 8. Ur Þessari spurningii treystum vjer oss ekki til nð leysa. Vjer sjáum ekki að Það geti linft neinar aðnir inerk- ingar en Þessar tvær, sem yður liafn dottið í liug. Eii ef Það Þýðir inyndir af helliim löndtini, Þá er Það vitlevsa, og ef l»að Þýðir myndir af Islendingiim, l»á er Þnð ójainnindi, Því l»nð eru ekki neinar myndir nf Islendingiim i l»essu nr. „lleimskringlii44. Heynið Þjer nð spyrja „Frímann B. Anderson og Fjidag44 að Því. Sv. 4. Nei. Sv. 5. Orðið „Island44 er auðvitiið hvorugkyns, og Þnð er ekkert undarlegt, Ix'i yður finnist undarlegt, nð sjá I»að liaft sem kvennkynsorð, Því Þnð hefur vist nldrei sjezt, fyrr en í siðasta nr. „lleimskr.“. Sv. 0. Vjer skiljum Þuð ekki. Líkleg- ast er „jötun móð“ prentvilla fvrir jöt- unmóð. En oss er óniögulegt að fræða yður á Því, livað Það er að „Iivíiiii jöt- unmöð44. Spyrjið Þjer liöfundinn. 2^\r ’ Næsta lilað ”i.IWlx'rgrs4- kein- ur út íiiiðvikiidairiiiii [». J». m. Ejitir J»að á livorjum iniðvikudciri. tiiluvert nærri sajini, að iiiinnsta kosti viðvikjandi Jx'ssu in&li. Tíiiiiiin, sem stráir silfri á höfuð inannsiiis, fyllir stundum vasa hans með jrulli. Eins Qjr hann smátt oir smátt ljet Nicholas Tulrumble fá liless- unarlega inikið af silfrinu, eins var hann svo ástúð- legur að láta liann ekki fara varhluta af liinu. Nicholas byrjaði í leiguhúsiiæði úr tiinbri, sem var fjögur fet á hvern veg, með tvo shillings og níu jience sem höfuðstól, og liálft fjc'irða bushel af kol- um sem vörubyrgöir, auk stóra molans, sem lijekk utan á í staðinn fyrir eiiikennissjijald. Svo stækk- aði hann kofann, og fjekk sjer Jijólbörur; svo fór liann úr kofanum og hætti við hjólbörurnar, og f jekk sjer asna og Mrs. Tulrumlile ; svo flutti hann sig ajitur og fjekk sjer kerru, kerrunni skijiti hanti skömmu seiima fyrir flutningavagn; og svo hjelt hann áfram, eins og hinn mikli fyrirreiinari hans, WhittingtoiÞ' iiema livað liann ekki liafði kött fyrir verzlunarfjelaga — óx að auðæfum og frægð, ]»angað til hann loksins liætti algerlega við verzlanina, og fór með Mrs. Tulrumble og fjöl- skyldu sína til Mudfog-hallarinnar, sem hann sjálf- ur liafði reist á einhverju, sem liann reyndi að telja sjer trú um að væri hæð, hjer um bil fjórða jiart úr milu frá bænum Mudfog. * Fátækur drengur, sem vnrð stórnuðugur með aldr- inum, og græddi nllt sitt fje á ketti, sem liiinii átti. Yarð að lokum Lord Mayor í London. 4 iir Vibri itð gáiifa samaii, laiigt burtU í íiáttiuyrkr- iim, fyrir velferð landsins, likt og ahiiar stærri ög nafntogaðri hójuir sömu tegundar, sem er töluvert hávaðasainari, en ekki lifandi vitund djújihvggnari'-. 1 pessum vitringa og fræðimanna flokki var enginn, um mörg ár, jafn-ágættur fyrir jirúðlega stillingu 1 háttsemi sinni og framferði, eins og Nicholas Tulrumble, hinn alj»ekkti kola-sali. Hvað æsandi sem umrroðuefnið svo var, hvað mikið fjör sem komið var í umræðurnar, eða hvað hörðuin hnútum sem kastað var fram og ajitur (og enda í Mudfog verðum vjer stundum varir við linútur), J»á var Nicholas Tulrumble jafnan sá sami. Ef satt skal segja, ]»á var Nicholas hætt við, með J»ví liaiin var iðjumaður, og jafiian snenima á fótum, að sofna, ]»egar umræðurnar bvrjuðu, og lialda á- fram að sofa, Jjangað til J»eim var lokið ; J»á vakn- aði liann ajitur iniklu hressari, og ]»á greiddi liann atkvæði ineð mestu rósemi. Sannleikurinn var sá, að Nicholas Tulrumble vissi, að hver einasti inaður ]»ar var staöráðinn í þvi fyrirfram, hvernig haiin skvldi greiða atkvæði, og J»vi áleit liaiin iim- ræðurnar ekki annað en ó|»arfa óniak til alls- endis einskis; og enn í dag leikur nokkur vaii á ]»ví, livort skoðun Nicholass Tulrumbles var ekki *) Hjer er átt við parlanientið á Englnndi. BOKASAFN „L«RGS“. ----ío:-- S t j ó r n a r s t ii r f M r. T u 1 r u m b I e s. Mudfog* er viðkunnanlegiir bær merkilega viðkunnanlegur bær ; ]»að stendur í ljómandi fallegri kvos, öðrtiiiiegin við á eina, og frá Jjeirri á fær Mutlfog viðfeldinn ilm af biki, tjöru, kol- uin og kaðlagarni, flögrandi fólk með vaxdúks- höttiim, dáindis stöðugar heiinsöknir af dnikknum sjómöiinum og fji'ilda-inörg iiniiur sjávtirliluniiindi. Jjað er töluvert af vatni kriiigiiin Mudfog, og |»ö (>r |»að (>kki beinlinis bær fvrir 1 ii'»ð lieldur. Vatn er meinlega eiii]»ykk höfuðskejina, Jx'gar bezt lætur, og í Mudfog er [»að J»að sjerstakleim. A veturna keiiiur ]>að vætlandi ofan strætin oir steyjiir sjer ytir akrana ryðst erida inn i sjálfa kjallarana og eldhúsin i íbúðarhúsunum með d- hóflegri eyðslusemi, sem menn vel ga4tu \ (>rið án ; *t Biejiirnafiiið „Mudlujr" cr s.-tt -aiuan úr iirðiinmii iii u d leðja ojr f o <í Ixika.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.