Lögberg - 12.09.1888, Blaðsíða 3

Lögberg - 12.09.1888, Blaðsíða 3
Framfarafjelag'ið í Duluth, pá hefði hann átt að geta pess, að hann var ritari fjelagsins um tíma, og hverjum framförum það tók meðan hann var í stjórninni. En væri nú svo að hann hefði gleymt einhverju f>ví viðvlkjandi væri sennilegt að hann hefði getað fengið upplýsing- ar hjá pá verandi fjehirði, svo sem um sjóð fjelagsins, vöxtu af honum og afgreiðslu pess fjár til fjel.m., eptir að nýr fjehirðir var kosinn. Fleira nenni jeg ekki til að tína pótt margt sje fleira rptir; líka er jeg viss um að J>etta nægir til að sýna, á hvaða rökum J. H. byggir sagnir sínar. Duluth 30. ágúst 1888. Leifur Hrútfjörð N o k k r i r t i m a r á írl ci n d i. t>ó að írar sjeu ekki voldug þjóð, [>á cr J>ó eins og kunnugt er, um fáar þjóðir meira talað i heiminuin sem stendur. t>að er sjaldan að maður sjái svo frjetta- blað, að ekki standi í því eitt- hvað um íra, eitthvað um það, í hverju horfi mál þeirra sjeu og barátta fyrir frelsinu við eitt af heimsins voldugustu stórveldum. Flestum mönnum mun vera eitt- hvað líkt varið eins og höfundi greinar þeirrar, sem hjer fer á eptir: þegar þeim dettur írland í hug, þá dettur þeim jafnframt ósjálfrátt í hug launmorð, samsæri o. s. frv. Því að flestar sögur, sem þaðan eru sagðar, eru eitthvað í þá átt- ina. Vjer Smyndum oss því, að mörgurn muni þykja ánægja að lesa J>essa prýðisfallegu grein, sem hjer fer á eptir. Hún sýnir oss aðra hlið á Irum og írlandi, en vanalega er otað að oss. Greinin er eptir norskan mann, og er upp- hafiega rituð fyrir norska blaðið JDaabladet. -x- * * Myndinni brá ekki fyrir nema allra- snöggvast, og )>ó er liún svo óafmáanleg. Það er sunnudagsmorgun, og allar kirkjv.klukkur í bænum og kring um hann komast í annríki; allt loptið titrar í skjálfandi klukknahljómi; það eru engin óróleg, semingsleg kólfahögg, sem ekkert verður úr, heldur hljómmiklir, langir, friðsamiegir tónar; og |>að er eins og þeir sitji fastir og skjálfi inni í iaufinu; svo þoka þeir fyrir nýjum tón- um, og velta sjer fagnandi eptir strönd- inni og út yfir sjóinn. Þetta var )>á íriand, þetta bjarta, fallega, friðsamlegaf Ilvað það stóð þó illa lieima við allt það dimma og frá- fælandi, sein heima hafði verið troðið inn í mitt ungæðislega liöfuð, og sem liafði gert mig tortrygginn, næstum liræddan við að stíga á land, hræddan við að rekast á „fenía“, „turglskins- menn“ og fanta bak við hvern runn, og sem hafði komið mjer til að rúða það af, að jeg skyldi ekki tala við noklira manneskju, meðan jeg stæði þar við. Og jeg steig á land, og jeg gleymdi ásetningi mínum; jeg sá mig umkringd- ann af heilum liópum af konum og börnum, sem ljetu fagnaðarlátum og hlógu og báðu, báðu um ölmusu, og buðu aptur menjagripi, a momory of Ireland, svartan trjekross, fallega út- skorna pipu, svartar öskjur með nógu skrauti á og fylltar með ilmsætum blöðum, a Shamrork memory. Og fólkið gerði þetta allt í einlægni, ruddist fast að gestunum, og varð steinliissa, þeg- ar það hitti á einhvern Englending, sem ljet sjer fátt um finnast, og vildi ekki hafa á burt með sjer gripi til menja um írland. * ^ * * Ginnandi grænn vegur teygir sig í bugðú fyrir ofan sjóinn fram með fjail- inu; hann leitar upp á við og smeygir sjer inn á milli trjánna, stingur liöfð- inu út hinumegin og skýzt í steikjandi sólarhitanum yfir sljettuspotta, til þess að geta sem allra fyrst, komizt inn i skóginn aptur Og þar liggja hús og aidingarðar beggja megin með mjallhvítum kirsiber- trjám, skrautbúnu gullregni og fáeinum eplatrjám, sem vilja spara blómin sín maímánuðinn út og standa með meyj- arlega, uppburðarlitla blómhnappa, þafig- að til blómin á þeim eru fölnuð. En öll kirsibertrjen og sýrentrjen eru fljót á sjer; þau geta ekki sjeð einn einasta kátan sólargeisla, án þess að þau þurfl þegar að fara að opnast og breiða út það innsta, sem í þeim er, kjassa svarta tordýfla, bröndóttar randattugur og litlar, lauslátar býflugur, sem aldrei liafa gert annað en en flækjast frá einu blóminu til annars. Lítil, hvít kirkja er alveg falin inni á milli tjánna; fyrir framan hana liggur kirkjugarðurinn meö lágum leiðum, ei- lífðarblómum á krossunum og ker með vígðu vatni í grasinu, á múrunum og á krossunum. Og þar staulast einstaka gamlir menn um innan um leiðin; þeir lialda á hött- unum í hendinni og stökkva vígðu vatni á leiðin. Vera má að þeir liafi aldrei þekkt þá framliðnu, sem þeir eru nú að biðja fyrir; en þeir hafa þó verið börn sömu kirkjunnar, og gömlu menn- irnir vita, að menn muni heldur ekki verða nízkir á bænum fyrir þeim sjálf- um, þega þeir síðar meir eiga að hvíla undir sama grassverðinum. Innan úr kirkjunni streymir gegnun. opnar dyrnar kvennasöngur, og orgel- hljómar; utan að kemur sólskinið og stingur einbeitt höfðinu inn um dyrnar, leggur langar ljósrákir inn eptir kór- ganginum, reynir að fjörga svörtu járn- grindurnar fyrir framan altarið, en tekst ekki annað en leggja einstaka ljós- bletti á hliðarnar og langa, ógrainilega skugga á iunhliðina, hoppar svo inn a milli pílaranná og inn á sjálft altaifið, i fleygir sjer með titrandi ákefö yfir gull- 5 krossinn á liöklinum, faðniar hlýlega og ástúðlega liina gljáfægðu súlnaröð siif- urstjakanna, og hoppar svo 1 kátínu inn milli gylltra englabarna, skínandi kross- marka og sterklituðu blómkeranna og eilífðarblóma-skúfanna, sem á altarinu eru. Én nú er kveikt á i-eykelsisker- unum, og reykurinn þirlast upp og blandást við sólargeislana, og gcislarnir verða þungir á sjer og doðalegir, rennn sjer bliðlega ofan eptir ljósastjökunum, og leggjast svo hálfdauðir fvrir á rauða silkidúknum á altarinu. IIppi í turninum titra fáeinir klukkna- hljómar, smeygja sjer út gegnum turn- gluggann, og breiðast út yfir hjeraðið til þess að kalla síðustu drollarana til kirkjunnar. Og niðri á veginum er fólkið á leiðinni; hópur eptir hóp, ung- ar stúlkur leiðast og halda á bæna- bókum og krossmörkum; þær leggja lykkju á leið sína inn undir frjósömu, grænu trjen; svo heyra þær sálmasöng- inn innan úr kirkjunni, og raddirnar hljóma, hreinar og kröptugar, í hlýja sumaríoptinu; söngur frá kirkjunni út um dyrnar, og söngur frá veginum fram með trjánum aptur inn til kirkjunnar, og hvortveggja rennur saman í ldjómmikla samræmis-heild: það var áhrifamikið, og sunnudagsblær á því. Hóparnir ganga með ber höfuðin eptir malarbornu stíg- unum í kirkjugarðinum, komast að kirkjudyrunum, dýfa fingrunum í kerið með vígða vatninu, stökkva því á stein- gólflð og gera krossmark fyrir sjer um leið. 8vo lokast kirkjuhurðin eptir þeim, hægt og án þess nokkuð heyrist til henn- ar. Sólargeislarnir og fuglasöngurinn er lokaður úti og dimmt verður inni í kirkjunni, skuggalegt rökkur, þykkt af gufunni frá reykelsiskerunum, sem brehna hægt og hægt, og daufu, rólegu vaxljósunum. Það er orðið svo kyrt og hátíðlegt fyrir utan kirkjuna. Jeg fer aptur út á veginn og fer eptir honum spottakorn upp eptir lijeraðinu. Án þess jeg viti af. kemur á iiverju augnabliki þetta undrunar-óp út af vörunum á mjer: „Svo þetta er írland!“ Það er svo allt öðruvísi en jeg hafði hugsað mjer það. Jeg sje fremur unglegan mann koma fótgangandi. Þó hann sje „feuíi“ eða ,,tunglskinsmaður“. þá ætla jeg samt að yrða á hann. Jeg heilsa honum og spyr hann, hvað hann haldi jeg þurfi langan tíma til að komast aptur ofan að gufu- skipsbryggjunni í Queenstotvn. „Og— góðan klukkutíma11, hjelt hann. Þá hef jeg nógan tírna; og jeg byrja á að skeggræða við manninn. Hann heyrir þegar, að jeg er útlendingur. „llafið þjer aldrei komið til írlands fyr, sir?“ spyr hann mig. „Nei, aldrei, og þess vegna fær það, sem jeg sje, svo mikið á mig. Það birtir yfir alvarlega ! andlitinu á írlendingnum. „Já, flnnst I yður ekki, lijcr vera fallegt, reglulega i failegt? og )ó er þettt ekkert, sir, í samanburði við það, som er að sjá lengra upp í landinu; það ættuð )>jer að sjá“. Hann hefur alveg snúið sjer við, °g fylgist með mjer upp eptir; það virðist svo sem liann langi til að tal,a við útlending. „Má jeg spyrja, sir, án þess að vilja troða mjer upp á yður, liverrar þjóðar eruð þjer? — Svo þjer eruð Norðmaður; það var gaman; jeg hef lesið mikið um Noreg og mjer hefur allt af fundizt að hann hefði margt sameiginlegt við mitt eigið land. Að undanteknu enska og franska flagginu, er norska flaggið hjer um bil eina útlenda flaggið, sem jeg þekki, raútt með hvítum og bláuin krossi, og sambandsmerkið i efra liorninu; er ekki svo? — „Jú, alveg rjett.“------„Og von- ir yðar um írland hafa ekki brugðizt?*1 „Nei, því fer svo fjærri; uppsiglingin til Queenstown, bærinn sjálfur og þetta dásamlega lijerað hjer umhverfis hofur alveg gagntekið mig. Það að það er þessi tími árs og blíðviðrið hefur auðvitað átt nokkurn þátt í því, og svo er líka sunnudagur í dag, og þessi algerði sunnu- dagssvipur, sem mjer er svo óþekktur, og sem lijer hvílir yfir öllu, í loptinu, yfir bænum og yfir landinu, hann fær svo mikið á mig, að það getur enginn skilið nema útlendingur; jeg stóð ofur- litla stund við þarna inni í kirkjunni; —eins og þjer líklegast vitið, erum við Norðmenn prótestantar, og ytri kirkju- siðir okkar eru því næstum eins og púrítananna — og kirkjan að innan hljóð- færaslátturinn, sálmasöngurinn, allt var mjer svo ókunnugt og náði svo miklu valdi ytir mjer. Allt er hjer svo frið- samlegt, bjart og fallegt, svo allt öðru- vísi, en menn gætu hugsað sjer það, þegar menn eru langt í burtu“. Við lijeldum áfram að ganga saman upp eptir. „Jeg á heima lengra uppi í landinu", sagði ókunni maðurinn, góð- ar tvrer enskar mílur hjeðan; ef þjer að eins hefðuð liaft tíma til þess, þá skyldi það lmfa verið mjer ánægja, ef þjer hefðuð getað farið með mjer og verið hjá mjer nokkra tíma; en fyrst það er ómögulegt, þa skal jeg hehlur fylgja jTður ofan eptir aptur til bæjarins, ef J>jer viljið ekki heldur losna við mig“. „Er ekki svo“, tók hann aptur til máls eptir dálitla stund, „að þjer hafið hugs- að yður írland eins og ljótan landskika nokkra fátæklega kartöflugarða, nokkra skitna moldarkofa og kringum þá kvist- óttar girðingar, þar sem fatagarmar sjeu liengdir til þerris; fólkið blindfullt. „fenía“ og fanta í hverju húsi, dynamit undir hverju opinberu húsi, og púður- reyk yfir öllu landinu?" Jeg gat ekki að mjer gert að brosa. ,Og — ekki hjelt jeg að það væri alveg eins illt og þjer getið til; en ungæöis- hugmyndir mínar um írland voru ná- sltyldar þessari lýsingu, sein þjer kom I uð með, og þess vegna fær það mjer svo mikillar gleði, hvað mjög mjer liefur brugðið í brún“. „Já, þarna sjáið þjer; þetta halda menn um írland í allri Norðurálfunni; fæstir kæra sig um að sjá það, og það, sem menn lesa um írland, fá menn frá London; og aðrar eins lýsingar! það er kænlegt af bræðrum okkar, sem svo eru nefndir, að lýsa írlandi eins og ein- hverju liundabæli, því að úti í vcröld- inni segja menn þá auðvitað sem svo; „Það er ljóti kjánaskapurinn af þessum ólukkans Irum að nöldra þessi fádæmis- ósköp út af þessu ljóta, ógeðslega, fá- tæklega landi, sem )>eir eiga heima á, öðru eins skeri; það hljóta að vera leiðu nöldrunnrseggirnir, þessir írar; aumingja Englendingar, sem verða að hafa annað eins amstur með írlands- óræstið“. Við settum okkur niður við veginn, og hann lijelt áfram: „Nei, skoðið þjer til, einmitt af því Irland er svo fallegt, svo öldungis ótrú- lega fallegt, einmitt þess vegna vilja írar eiga það sjálflr, fá leyfi til að ráða yflr öllu þessu fallega, sem þeir liafa ^engið, án þcss að Englendiugar skipti sjer af því. Þjer megið trúa mjer til þess, sir, að þegar við göngum saman, nokkrir írar, upp i landið, og við lit- umst um, sjáum skógana, grænu sljett- urnar, djúpu, svörtu tjarnirnar, sem hvergi eru nema á írlaudi, sjáum liaf- ið í fjarska, langt langt burtu, sjáum hjer og þar fjöllin fögur og skógi vax- in, þegar við sjáum allt. þetta, og vit- um, að svona er allt landið, ó, þá finnst okkur það hörmung, að við skulum ekki mega hafa það í friði. Við getum ekki annað en spurt: guð minu góður, hver hefur sett Englendingana lijer til að kvelja okkur, liver liefur gefið þeim nokkurn rjett til að ráða yflr okkur> og liver hefur gefið þeim rjett til að reka börn Irlands, þá þjóð lieimsins, sem mest er elsk að hetmkynni sinu, ofan að ströndinni, þúsundum saman, út á ensk skip og yfir Atlantshafiö til ] ess að þau komi aldrei aptur?“ Hann sat kyrr og litaðist um. „.Tá er hjer ekki fallegt? liorfið þjer hvert sem )>jer viljið, alstaðar et- jafn" fallegt; lítið þjer á lnfið þarna langt úti, lítið þjer upp eptir sljettunum, lít- ið þjer á laufskóginn )arna, á ávölu, skógi vöxnu hæðirnar; jeg get öruggur bent á hvern blett, sem jeg vil, hann er fallegur, allt of fallegur til að vera rifinn svona og tættur í sundur. En hvað segja menu uú um írland í Nor- egi til dæmis?“ „Og—roenn þekkja svo ósköp litið til írlands heima, að undanteknu því að stjórnarástandið sje í ólagi.“— „Og um það fá menn frjettir frá London og liæfilegar skýringar með“ tók hann fram í.— „Líklegast; en þrátt fyrir það bera margir mjög hlýan hug til irlands; þó að jafnframt megi sanna að eins marg- ir vita ekkert um málið og stendur alveg (Niðurl. á 4. bls.). 20ð fjöllunum, að undanteknum trappgæsunutö, og við liöfðuni ekki heldur rekizt á eina einustu lækjar- sprænu; okkur þótti það mjög undarlegt, }>ar sein allur j>6ssi snjór var fyrir ofan okkur, og við hjeldum að stundum hlyti hann að bráðna. En eins og við komumst að síðar, runnu allar árnar norður af fjulJumlm, af einhverri orsök, sein mjer er alveg ómögulegt að gera grein fyrir. Við fórum nú að verða rojög hræddir um matarleysi- ^ höfðum sloppið við að deyja af þorsta, en það virtist líklegt að það hefði að eins verið til [>ess að við skylduin deyja úr hungri. Jeg J?0*' ekki iýst [>ví, sem vjg ()ar j>^ næstu, aumu, þrja daga á annan hátt betur, en með J>ví að skrifa J>að upp, sem jeg ritaði J>á f vasabókina tnína. 31. maí. — Lögðum af stað 11 f. p ^ j>vf að loptið var alls ekki of heitt til að ferðast að deo-i til; fluttum með okkúr nokkrar vatnsmelón- ur. Brutuinst áfram allan daginn, en sáuni eng- ar fleiri melónur, vorutn auðsjáanlega komnir út af því svæði, J>ar sem þær uxu. Sáum engin veiðidýr. Settumst að fyrir nóttina um solsetur, og höfðum engan mat fengið inarga klukkutíma. Þoldum miklar þrautir um nóttina af kulda. 22. Lögðum af stað um sólarujijikomu, og vorum mjög linir og lasburða. Komumst ekki Jiema 5 mílur allan daginn; funduin nokkra snjó- 208 Jeg tók eina af Winchesters aptanhleypunum, óg beið J>angað til fuglarnir voru lijer um bil beint uppi yfir okkur, og þá stökk jeg á fætur. Þeg- ar gæsirnar sáu mig, J>irluðust J>ær upp á við allar sainan, eins og jeg bjóst við að J>ær mundu gera, og jeg skaut tveitnur skotum inn í miðjan hópinn, o g var svo heppinn að hitta eina; J>að var Ijómandi fugl, og vóg hjer um bil 20 pund. Eptir hálfan tíma höfðum við kvoikt eld af þurrum melóna-stönglum’, og á honum steikt- um við fuglinn; annan eins mat höfðum við ekki fengið í heila viku. Við átum þá gæs; ekkert var skilið eptir af lienni, nema beinin og nefið, og okkur leið ekki lítið botur að J>eirri máltíð endaðri. t>að kveld lögðum við upp með tunglsupp- komunni, og við fluttum með okkur eins margar melónur, eins og við gátum. Eptir J>ví sem hærra dró, varð loptið kaldara og kaldara, og það var okk- ur mikill ljettir; eptir }>ví, sem við gátum næst komizt, áttum við nú ekki nema 12 mílur eptir til snjólínunnar. Hjer fundum við meira af mel- ónum, svo að nú kviðum við ekki lengtir vatns- leysi, J>ví að við vissuin að bráðlega mundum við fá nóg af snjó. En nú fór leiðin að verða mjög brött, og okkur miðaði lítið; við komumst ekki nema mílu á klukkutimanum. Við átum líka J>á nótt okkar síðasta bita af hiltong. Enn höfðum við ekki sjeð nokkra lifamli skejmu á 205 vorum við í dögun morgunin eptir koinnir uj>p á lægstu hallana J>ar sem vinstra brjóst Sliebu byrjaði; þangað yar það, að við hufðum allt af stefnt. Um þetta leyti var vatn okkar ]>rotið, og við kvöldumst illilega af þorsta, og við i'-út- um heldur ekki sjeð nein likindi til J>ess að við mundum fá svalað okkur, fyrr en við kæmum að snjólínunni langt langt fyrir ofan okkur. Eptir að þorsta-kvalirnar liöfðu neytt okkur til að hvíla okkur einn eða tvo tíma, lögðum við aptur af stað, og eigruðuin með mestu þrautuin í steikjandi hitanum upp eptir hraunhallandanum, J>ví að hin risavaxna undirstaða fjallsins saman- stóð af hrauni einu, sem gúljiast hafði út ein- hvern tima fyrir löngu síðan. Lm klukkan 11 vorum við alveg ljemagna, og vorum sannarlega illa á okkur komnir yfir höfuð að tala. Þó að liraungrjótið, sem við J>urftum að fnra yfir, væri tiltölulega mjúkt í samanburði við sumt annað hraungrjót, sem jeg hef heyrt getið um, eins og t. d. grjótið á Uppstigningar-eyjunni, J>á var J>að nógu hart til að gera okkur sárfætta, og J>egar ]>að bættisr við aðrar raunir okkar, J>á herti það duglega að okkur. Nokkur hundruð álnir fyrir ofan okkur voru nokkrar hraunklappir, og J>angað hjeld- um við, í því skyni að leggjast niður í f >r- sælunni við þær. á ið komumst J>angað, og furð- uðum okkur á því, að svo miklu levti sem við

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.