Lögberg - 08.10.1890, Blaðsíða 5

LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN S. OKT. iffjo.
5
mentun ng framför fólksins. En
svo vcrður J>að líka að gæta p>ess,
að lialda Jiessu aðskildu út af fyr-
ir sig, og ekki ætlast til að nota
stofnun, sem stofnuð verður með sam-
einuðum kröptum bæði lúterskra og
ólúterskraíslendinga, til Jæss að halda
1 úterskunni að neinum nauðugum, eða
synja þeim um að liafa stofnunar-
innar nokkurt gagn, sem ekki vilja
eyða tíina í trúfræðisnílm.
L>etta er skilyrðíð fyrir, að
skólastofnunin geti fengið stuðning
og hluttöku ollra landa vorra lijer,
cða eigi J>að skil.ð.
Vjer cfumst ekki uin, að Jiessa
verði gætt, en j>að .væri sanngjarnt
að ætlast til að rncun fengju aö
vita petta fyrir, og skólanefndin
ætti að segja mönnum það berum
orðum.
L>aö er hætt við að aðsóknin
revuiist minni fvrir [>að að J>etta er
ekki gert. L>að væri stofuuniuni
sjálfri fyrir beztu, að gera pað sem
fyrst.
— Ritstjórn lleimskringlu setur í
síðasta bl. fram J>á spurningu: /iverj-
ir eiga að rita í blöðin ? og svarar
lienni, í almennings orða stað, á 2
vegu. Fyrra svarið er í stuttu má^li:
að í blöðin eigi J>eir einir að skrifa,
sem liafi menntun til að skrifa á-
móta vel og ritstjórarnir. Ressu
svari kveðst ritstj. Hkr. vera ósam-
dóma. Oss kynjar að hún skyldi
ekki bæta J>ví við, sem lá svo bcint
við, að ]>etta svar er sama sem ckk-
crt svar. L>að getur verið svar peg-
ar ræða er um [>etta cða hitt á-
kveðið blað, sem liefur ritstjórn, sem
allir J>ekkja; cn ekki almennt svar
upp á pað, hverjir cigi að skrifa í
blöðm (almennt). Ritstjórarnir gcta
verið svo fjarska misjafnir. Vjer
skulum minnast á blað eins og orð-
anfara sæla; ritstjórinn kunni að
vísu að draga til stafs, skrifaði fall-
ega rithönd, en liann kunni ekki að
semja hugsunarrjetta setningu. Blað
var citt sinn til á íslandi, sem lijet
Timinn\ Jónas Sveinsson jirentari,
sem var „ritstjóri“ hans, gat aldr-
ei alla sína daga skrifað sctningu, sem
vit var í. L>að liafa cnda komið út
blöð á voru máli, undir „ritstjórn“
svokallaðri manna, sem elcki liafa einu
sinni getað heitið skrifandi — blátt
áfram skrifandi! Hvað py'ðir [>að
svo, að segja, að enginu eigi að
skrifa í slík blöð, iicma liar.n liafi
menntun til að skrifa svo, að sam-
boðið væri ritstjórninni? L>að J>/ð-
ir ekki annað en J>að, að enginn
geti skrifað j>að bull, að J>að sje
ekki boðlegt blöðunum. En oss virð-
ist óhætt að fullyrða, að ekkert af
pessum eða [>ví líkum blöðum hefði
getað lifað mánuði lcngur, eða átt
skiliðað minnsta kosti að lifa mánuði
lengur, nema einliverjir licfðu skrif-
að í pau. sem betur skrifuðu en rit-
stjórarnir. — Til [>ess að pað svar,
sem um er að ræða, fái nokkra þy*ð-
ing, setn vit er i, liefði [>ví fyrst
purft að svara [>eim spurningum:
hvaða kröfur á að gera til ritstjóra
blaða? —Vitaskuld, ritstjórn Ilkr.
h;fur gengið út frá pvf sem visu,
að ritstjórar blaða ættu að vera menn
v'1 að sjer, sem gætu skrifað vel
pið mál, sem blöð [>eirra eru rit-
uö á, og kynnu að fylgja almenn-
un forinreglum rjettrar hugsunar.
Og sannarlega hefði hin heiðr. rit-
stjórn átt að hafa rjett til að ganga
að pvi vísu, að um petta væru allir
samdóma. En því er miður, að pað
tjáir ekki. Allmargir af lesendum
blaða liafa enga liugmynd um al- ‘
mennustu fonnreglur rjettrar hugs-
unar, og kunna pví cngin deili á
að sjá, hvort peim er fylgt eða eigi;
kunna J>ví eigí að rneta, hvort rit-
stjórar fylgja þessum reglum eða
eigi. Ilins vegar n.á kitla eyru peirra
tneð smellnum orðum, scm peir gora
sjerenga grein fyrir að skilja, enlieyr-
ist smclla vel í cyrum, pó að cng-
in heilbrigð skynscmi sje í sam-
bandi þeirra í setningunni, og setn-
ingarnar mótsegi hver annari. Sum-
utn er líka svo farið, að ef peir
heyra eitthvað af pessum smellnu
orðum, en skilja ekki annars, hvað
sagt er (af pví að það er bull og
vitleysa), pá lialda [>eir að pað sje
vafalaust svo háfleygur vísdómur, að
[>að taki ekki tali. Dvt að eins liafa
menn getað eigi að eins sætt sig
við [>vílíka ritstjóra eins og Frímanu
sáluga Anderson, heldur jafnvel á-
litið hann sjieking og lærdómsmann,
]>ótt lærdómurinn hati aldrei náð svo
langt, að hann ky'nni að skrifa hugs-
unarrjett nje málrjett, og vísdómur-
inn hafi verið fólginn í J>vi að slá
um sig með glamuryrðum, sem enga
tneining gátu haft í sambandi [>ví
sem J>au stóðu i, og með fræðiorð-
um, sein liöf. auðsjáanlega hafði hent
á lopti einliverstaðar, án pess að
skilja sjálfur, livað í peim lá.—
Vjcr biðjum forláts á að vjer minn-
umst á hinn framliðna; vjer lieíð-
um ekki gert það, ef hann liefði
verið svo skikkanlegur að liggja
kyrr í sinni gleyorsku-gröf; en vjer
liöfum oiðið pess áskynja (í llkr.
11. sept. J>. á.) að hann er að gera
af sjer reymleika og hefur í lieiting-
um að reyna að „ganga ajitur.“—Ef
inaður, eins og ritstj. I/kr. auðsjá-
anlega gerir, hefur |>að bak við eyr-
að, að eiga að eins við sæmilega
menntaða ritstjóra, sem eru stöðu
sinni nokkurn veginn vaxtiir, J>á er
meining í svarinu. En þetta virð-
ist oss ekki vanþörf að' taka fram
— lesendanna vegna, [>ví að lesend-
urnir eru á svo misjöfnu reki.
Svo kemur síðara svarið, pað
svarið, setn ritstjórnin vill gera að
sínu, og pað e.r í stuttu máli, að
[>cir einir eigi að rita í blöð, sem
geta með greinum sínum lyfst ein-
hverja hlið á einhverju pví máli, er
almenning varðar. L>essu erum vjer
algerlega samdóma. En liinu erum
:vjer eigi eins samdóma, að ef slík-
ar ritgerðir sje frá formlegri lilið
svo illa samdar, að óframbærilegar
pyki, J>á eigi ritstjórarnir að fara
að „leiðrjetta stýlinn“, umsteyjia
greinunum. á’jer álítum, að ritstjórn
hafi cngan rjett til að brey'ta neinu
(nema bersýnilegum stafvillum eða
rjettritunarvillum, í hæsta lagi stund-
um málvillum) í aðscndri grein
nokkurs höfundar, nema liöfundur-
inn liaíi beðið ritstjórnina pess cða
heim'lað henni pað. Enda cr ]>að
reynsla vor, að ritstjórar fái ör-
sjaldan pökk hjá höfundunum fyrir
slíkt; þeir stökkva ojitar ujiji á
nef sjer og álíta pað liótfyndni. —
Ilitt er annað mál, ef höf. biöur
ritstj. að lagfæra eða heimi/ar [>að;
[>á cr líka sjálfsagt að gera pað.
Eitt er pað sem flestir oetta að
get'a ritað; pað eru frjcttir. En þó
eru ekki nærri allir, sem geta gert
pað brúklega. L>að sem frjettarit-
arinn fyrst þarf að gæta, er pað,
að sky'ra rjett frá, atvikum, sem
lescndum mundi pykja fróðlegt að
lieyra; hitt ættu peir som mest að
forðast, að vera að leggja dóma á
viðburðina eða draga ályktanir af
þeim. Ef [>eir dómar og álvktanir
eru byggðar á sjálfum viðburðunum,
pá geta lesendur gert petta sjálfir;
peir geta hugsað og ályktað án pess
að frjettaritarinn geri pað fyrir pá.
lin sje dómarnir ekki by'gðir á frá-
sögn viðburðanna, pá eru peir ekki
annað en jiersónulegt álit fregnrit-
ans, sem enginn gctur vitað, hvort
nokkurs cr vert, af pví að pað
sjest ekki, á hverju pað er bvggt,
öðru en hugpótta fregnritans, en
um hann kærir sig enginn, nema
fregnritiun sje pví kunnari og merk-
ari maður.
Sem sagt: vjer erum að mestu
samdóma ritstj. Hkr. um svar lienn-
ar. Vjer skulum að eins (til frek-
ari slyvringar) taka frain, að pótt
pað sje parft fyrir menn að æfa
sig á að rita og hugsa skijiulega,
pá ættu blöðin ekki að vera stíl-
æfingar inanna.
Xokkrar góðar rcglur viljum
vjer og gefa peim sem í blöðin
vilja skrifa.
1. Taktu aldrei pcnnann til að
skrifa, bara af pví að J>ig langar til
uð sjá eitthvað ejitir sjálfan pig á
prenti; skrifaðu aldrei að ein.i til
að xkrifa. Vertu pess fyrst viss,
að pjer liggi eitthvað á hjarta, sem
pú álítur þörf á eða fróðleik fvrir
aðra, að pú skrifir um. L>að cr:
minnstu [>ess, að pú átt að skrifa
fy'rir aðra, en ekki xjá/fan J>ig.
2. Skrifaðu um J>að citt, sem
[>ú heftir nokkurn veginn Ijósa hug-
mynd um. Ilvernig átt J>ú að
geta gert það Ijóst fyrir öðrum,
sem ekki er Ijóst fyrir sjálfum J>jer?
3. Gættu pess, livort aðrir cru
ekki búnir að segja allt J>að, scm
pú ætlar að segja búnir að J>ví
að minnsta kosli eins vel og J>ú
getur gert ]>að. I >að er ákaflega
leiðinlegt, að vera jið stagla ujiji
aptur J>að sem aðrir cr i búnir að
segja áður miklu betur.
4. Skrifaðu ah/rei nema öðru-
megin á pappírinn. Ef ]>ú skrifar
báðum megin á blaðiö, máttu búast
við, að ritstjórinn fleygi greininni
pinni í ofninn alveg ólesinni.
5. Vertu svo xtuttorður, sem fram-
ast er unut. Iiver einasti ritstjóri
í heiminum er vægari í dómi um
stutta grein, heldur en um langa.
0. Þegar pú ert búinn að skrifa,
pá lestu yfir grein pina ajitur, og
sjiurðu sjálfan pig að: er ná nokk
í þexmi, sein getur fnett, ba-tt eða
glatt lesendurna? Sje pað ekki,
[>á ríföu hana sundur. En ef pú
heldur pað sje, [>á sendu ritstjór-
anum liana, og biddu liann að lag-
færa pað sein ábóta sje vant i
íorminu.
J.I’. SkjoldctSon.
EDiNBURCH, D A K 0 T A.
Verzla með allan Jiann varning,
sein vanalega er seldur í búðuin í
smábæjunum út um iandið (gencral
etores). Alla.r vörur af beziu teg-
unduin. Komið inn og spyrjið utn
verð, áður en pjer kaupið annars
taðar.
T. M. Parker’s
Steam Dye Works
Pobtage Avk.. (jnsíiivart Stobart's Block
rfreinsiir osr litnr karl- ojr kvennfatnnð,
svo nð |»ð litur út sem íiytt. Alls konar
uaidinu-tau, fín sein kykk, lituð með móð-
ins lit. [3se. 3m.
JARDARFARIR.
Hornið á Main & Notre DameeI
Líkkistur og allt sem til jarS-l
arfara )>arf.
ÓDÝRAST í BŒNUM.
JJcg geri mjer nicsta far uni, að|
allt geti farið sem bezt franil
við jarðarfarir.
Telephone I\rr. 413.
Opið dag og nótt.
M. HUGIIKS.
T
GEO.EARIA7
Járnsniidtir,
Járnar liesta.
Ccr. King Str. & Market Square.
A. Hnggurt. u* j mies A. ross.
IIAGGAllT k ROSS.
jMálafærslumenn o. s. frv.
DUNDEE BLOCK. MAIN STU
Pósthúskassi No. 1341.
íslendingnr gcta snúið sjer til | eirra
með mál sín, fullvissir um, að |eir lata
ser vera sjerlega annt um að greiða,
|>au sem rækilegast.
M. 0. SMITH.
-----SKÓSMIÐUR-------
hýr til skó og stígvjel eptiis siái.r
395 Ross Str., VJinnipog
25.ju.ly.]
----LJÓSM YNDARAR.---------
Mc William St. Wesl, Winnipeg, Man.
Eiui Ijósmyndastaður í bænnm, sem
íslendingur vinnur á.
223
að og tólf fet á mílunni.
Þannior var braut sú er Phileas Foiíir von-
o oo
aði að flytjast ejitir til New York á 7 döguin,
svo að Iiann gæti náð í gufuskipið til I.iver-
jiool ]>. '11.
Vagninn, sem ferðafólkið sat í, var nokkurs
konar omnlbás, með fjórum lijólum við hvorn
enda og ekkert hólfaður sundur; sætaraðir voru
við báðar hliðar, og gangur milli J>eirra frá
öðrum vagnendanum til hins, og í raun og vcru
cptir allri lestinni, pví að liver vagninn var
tengdur fast við ]>ann næsta. í lestiimi vora
stázstofuvagnar, reykingavagnar og inatsöluvagnar.
Ekkert vantaði nema leikhúss-vagu, en liann
kemur vafalaust einhvern tíma. Menn, sem seldu
bækur og blöð, mat og drykk og tóbak, voru á
sifeldri fcrð fram og aj>tur um vagnana.
Lestin lagði af stað frá Oaklands-stöðvunnm
kl. 6 e. h. L>á var J>egar orðið dimmt, og var
svo að sjá, sem von mundi vcra á snjókomu.
Lestin fór ekki nema 20 mílur á tímanum, að
meðtölduin viðstöðunum. Farpegjarnir töluðu
ckki mikið saman, og ilestir J>eirra lögðust bráð-
lega til svcfns. Passe-partout sat næstur lög-
rcglupjóninum, en yrti ekki á hann, J>ví að ejit-
ir J>að setn J>eir höfðu átzt við var vinskajiur-
inn ekki mikill milli J>eirra. Fix hafði ckki
breytzt, en Passe-partout var i mesta máta purr-
120
arstórir lireyfanlegir garðar í sjóndcildarhrlngb-
um. Þessir feyki-flokkar varna stundum jártP
brautalestunum að fara ferða sinna, J>ví að J>eir
fara yfir brautina púsundum saman í pjettri
lialarófu, og eru marga tíma að komast yfir liana.
L>4 verða lestirnar að lialda kyrru fyrir og b ða
]>angað til brautin er ajitur orðin auð.
Detta korn nú einmitt fyrir að J>essu sinni.
Um kl. 3 e. li. gerðu 10—12 púsundir vísunda
brautina ófæra. Vjelarstjórinn dró úr hraðanum
og rcyndi að komast ferða sinna mcð liægð,
en gat ckki komizt gegn uiti vísr.nda-hópinn.
Farpegjarnir sáu vísundana fara hægt og
hægt í halarófa yfir brautina; stundum bauluðu
d.órin hástöfum. L>au voru stærri ew Norðurálfu-
naut, um höfuðið og herðarnar er sítt fax, og
]>ar fyrir neðan hnúður; fæturnir og halarnir eru
stuttir. Enginn maður pyrfti nokkurn tíina að
hugsi til að snúa peim við. I>egar vísundar hafa
á annað horð tekið einhvorja vissa stefnu, ]>á er
ómögulegt að sveigja J>á. I>eir eru lifandi holds-
straumur, sein enginn varnargarður getur stíílað.
Farpegjarnir horfðu á pessa skrítnu sjón
stórum augum, en sá maðurinn, sem mest lá á
að lestin kæinist greiðlega áfram, Phileas Fogg,
sat rólegur í sæti sinu og beið ]>ess að vísund-
arnir færu frain lijá. Passe-partout var ösku-vond-
ur út af töfinni, siiri clýriu ullu, og langaði til
219
„Ilvað lieitið pjer?“
„Phileas Fogg; og ]>jer?“
„Stamp Proetor óbersti“.
()g mannstraumurinn [>aut fram lijá, og ' clti
Fix um koll; hann kornst samt bráðlcga á fætur
ajitur, og pó að har.n væri talsvert af sjcr geng-
itin, J>á var liann ekki særður til inuim. Vfir-
frakkinu lians liafði svijizt sundur, og buxurnar
hans voru líkar buxunum, sem Indíánarnir eru í;
en til allrar hamingju hafði Aouda slojijiið ó-
meidd, og engin merki sáust ejitir rósturnar nema
á Fix.
„Þakk’ yður fyrir“, sagði Mr. Fogg við lög-
reglupjóninn, pegar pau voru komin út úr liójmuin.
„Ekkert að ]>akka“, svaraði Fix; „við skul-
um halda áfram.
„Hvert?“
„Til skraddara“.
I>að var líka pörf á pví, pví að föt peirra
beggja voru eins illa komin, eins og [>eir hefðu
tekið pátt í áflognnum; en ejitir einn klukku-
tlma voru ]>eir komnir í nýjum fötum heiiir á
húfi aptur til hótcllsins.
L>ar fundu pau Passe-j>artout; hann heið
peirra vopnaður, með einar tólf sexhleyptar
skammbissur. I>egar liann sá að Fix var með
Fogg, fór að ý'glas! á honum brúnin, en ]>egar
Mrs. Aouda sagði honum allt, sem gerzt fiafði,
i