Lögberg - 11.03.1891, Blaðsíða 2

2
LÖOBERG, MIDVIKUÐA.GINN 11. MAR7. i8*l.
Hrnry Wadsworth Loogfellow.
Fyrirlkstuk FLUTTUR 1 WlNNIPKG
h. okt. 1890
AF
Síra F. J. liergmann.
Fram »ð f>essum tíma hafði
Lonjrfollow ekkert ritað, sem gasti
gofið nokkrum manni hugmynd um,
að hann mundi vorða heims-frægur
maður. Á college-árum sínum hafði
hann látið prenta ein sautján kvaeði
eptir sig í treimur helztu tímarit-
unum, sem pá voru til. Hreint og
tilgerðarlaust mál og hugsanir, sem
báru vott um anda, er elskaði allt
f^rurt, gott og satt, er hið ein-
kennilega við pessi kvaeði hans.
I>au gátu gefið þjóð hans, sem J>á
átti sro fáa atkvæðamenn í bðk-
menntalegu tilliti, ron um, að hann
mundi skipa skáldasess næstur Bryant,
en að hann mundi nokkurn tíma
verða honum snjallari, mundi eng-
um pá hafa komið til hugar. Ef
ekki hefði verið tekið eptir pessari
pyðingu á einum óði Hórazar, sem
áður var nefnd, og ef sá Mr. Orr,
sem eptir henni tók, hefði ekki
komið með sína djarfmannlegu til-
iögu uin, að hann yrði gjörður að
prófessor, er eins liklegt, að J>á
hefði verið cinu skáldi færra á Par-
nassus; J>vi hæfilegleikum Longfel-
lows var pannig varið, að auðvelt
hefði verið að slökkva skáldneist-
ann í brjósti hans. — Af þeim sau-
tján kvæðum, sem hann pegar hafði
látið prenta, rarðveitti hann að eins
fimm; liin gaf hann gleymskunni.
Eptir púrítanska trúarofsann á
Englar.di, kom, eins og kunnugt er,
apturslag resforaííon.t-tímabilsins með
voðalega siðaspilling. Trúarofsinn
var engu minni hjer i Ameríku;
allra-lökustu ofstækismennirnir leit-
uðu einmitt hingað og hvergi gátu
peir komið á öðrum eins gaura-
gangi og einmitt hjer. En pegar
berserksgangurinn var kominn af
pessum trúarofsa hjer, vörpuðu menn
sjer ekki úr einum eldinum í ann-
an, heldur blátt áfram vitkuðust,
komu til sjálfra sín aptur. Lífs-
skilyrðin lijer roru miklu erfiðari
og pyngri en á Englandi. Erfiðið
og baráttan fyrir lífinu hjer 1 frum-
býlingsskapnum kom í veg fyrir,
að menn steyptu sjer út í aðrar
eins öfgar og gjört var á Eng
landi. I>ess vegna gefur Ameríka
heiminuin einmitt á pessu nýja end-
urvitkunar-tímabili flokk hinna hrein-
hjörtuðustu skálda, sem nokkurn tíma
liafa rerið samtíðismenn meðal einn-
ar pjóðar — Bryant, Longfellow,
Hawthorne, Emerson, Holmes, Lo-
well. Allir eru peir af Púrítönum
komnir og allir sameina peir við
breinleika hugarfarsins hina maniiúð-
legustu lífsskoðun. I>essi andlegu
stakkaskipti, sem hugsun pjóðarinn-
ar tekur á pessu tSmabili, er óneit-
anlega cinn af fegurstu köflum
mannkynssögunnar.
III.
Lonrrfellow dvaldi átta mánuði
n
í París. Ilanu lagði sig eptir mál-
inu af mesta kappi og bókmennta-
sögu landsins drakk hann f stór-
um teygum. Af merkum mönnum,
sem pá voru uppi meðal Frakka,
virðist hann bezt hafa kynnzt Jule:
J'.'nin; peir urðu góðir vinir og
endurnyjuðu pá vináttu t(u árum
seinna, pegar Longfollow aptur kom
til ParS.'ar. Frá Frakklandi fór hann
til Spánar og dvaldi par pangað til
um miðjan desembcr 1827, er hann
fór til ItalSu. I>ar dvaldi hann hjer
um bil árlangt. I>aðan fór hann
til D^zkalands og var par pangað
tit S sep.ember 1829; pá hvarf
hann heirn aptur og tók við kenn-
arastörfum við Bowdoin. Fáir inunu
pá hafa verið jafnlærðir menn f
Ameríku og hann var orðinn. Hann
var nú að eins 22 ára gamail, fag-
ur sfnum, hinn prúðasti 1 allri um-
wengni og að öllu leyti Innfl efui-
ieoasti. Við kcnnsluna lagði haui;
< >i ost u alúð og póttu lærisveinar
h.vus taka meiri framförum og verða
betur að sjer, en menn höfðu áður
átt að venjast. Hann hafði ákaf-
lega mikið að gjöra og pó voru
laun hans ekki meiri en púsund
dollars um árið.
Árið 1831 giptist hann dóttur
nágranna íöður síns i Portiand.
Ilún hjet Mary Storer Patter og
var bæði fríð kona og góð. Nú
líða fjögur ár. Hann ritar stöku
sinnum fyrir North American Hevievr,
sem pá var nfbyrjað; aldrei ritaði
hann um annað eu bókmenntir. Á
pessum árum mun hann hafa samið
sitl fyrsta skáldrit. Hann kallaði
pað „Outre Mer“. I>að kom ekki
út fyrr en 1835. I>að er ferðasaga
hans um Norðurálfulöndin: Frakk-
land, Spán, Ítalíu og I>ýzkaland.
Hið unga skáld sjor hvervetna feg-
urð og dýrð. Heimurinn og lffið
virðist honum eintómur skáldskapur.
Sólskinið, — pað er hans Iffslopt.
Hann er seint og snemma að safna
blómum. Yfir allri lýaing hans
hvllir eins og einhver reykur, —
eins og pegar gufur jarðarinnar eru
að stíga upp á vorin, svo mynd-
irnar verða fremur óskýrar, en ilm-
urinn angar hvervetna móti manni.
I>að er munur að lesa ferðabækur
skáldanna nú á dögum. I>ar verð-
ur maður ekki var við neinn reyk;
allt er skýrt og ljóst og gagn-
skoðað. En pað vantar Ifka ilminn.
Bókinni var tekið með báðum hönd-
um. Efnið var nýtt og meðferðin
pótti aðdáanleg.
Árið 1834 bauðst Longfellow
ný staða. Harvard College kaus
hann fyrir kennara 1 nýju málun-
um, pegar Professor Ticknor hætti
kennarastörfum. Honum var gefinn
kostur á, að ferðast til Norðurálf-
unnar og boðið 1500 dollara kaup
um árið. I>essu boði tók hann feg-
insamlega. Til I>ýzkalands vlldi
hann endilega fara og um leið ferð-
ast um Norðurliind og læra skan-
dinavisku málin. Hann lagði af
stað með konu sinni f aprii 1835,
dvaldi um stund í Lundúnaborg og
var par tekið tveim höndum af
skálduin og rithöfundum. Daðan
fór hann til Svfpjóðar og ferðaðist
par fram og aptur. Ham> undi sjer
par dæmalaust vel. Honum fannst
hann vera kominn til Álfheima.
Hvert horn var troðfullt af róman-
tfk, svo hann varð nærri drukkinn.
Nokkuð fundust honum samt bænd-
urnir punglamalegir. En einna ljót-
ast af pvf, sem hann sá, voru prest-
ar reykjandi á götunum eða sitjandi
með púnskollur fvrir framan sig og
spil í hönd á drykkjustofunum.
Sænska tungu las Longfellow af
miklu kappi bæði f Stokkhólmi og
Uppsölum. I>aðan fór ,Iiann til
Kaupmannahafnar og nam dönsku
hjá Balling, umsjónarmanni konung-
lega bókasafnsins. Finnsku lærði
hann einnig í pessari ferð, svo að
hann gat lesið hið fræga hetju-
kvæði Finna Kalevala. Frá Kaup-
mannahöfn fór hann til Ilollands.
E>ar veiktist kona hans og dó eptir
miklar pjáningar. I>ó hann sjaldan
minnist á pessa sorg sfna beinlínis,
pá kemur hún ósjálfrátt fram f pvf,
sem eptir hann liggur frá pessu
timabili og næstu árin á eptir. I>að
er eins og honum blæði einhver
hulin und, sem hann engum vill
sýna og ekki tala um við neinn,
en sem hann finnur einhverja and-
lega nautn f að láta halda áfram
að blæða. E'tt af andvörpunurn,
sem pessi missir hefur knúð frá
brjósti hans, hefur hann klætt í
ljóð, sem hann kallar „Footsteps of
the Angels“, og gegn um pau ljóð
hefur heimurinn fengið ást á pess-
ari ungu konu, sem svo snemma
var hrifin frá hlið skáldsins.
Eptir petta flýtti hann sjer
til Pfzkalands, Hann ferðaðist par
frara og aptur, Lengst dvaldi hann
í Heidelberg; par kynntist hann ó-
talmörgum nafnfrægum Bjóðverjum.
Hann tók nú fyrir pýzka skáldín
og Ieitaðist við að sökkva svo anda
sfnum ofan f verk peirra, að hann
glevmdi sorg sinni. í Týról hitti
hann ffkan landa sinn, Mr. Apple-
ton, sem ferðaðist par með konu
sinni og dóttur. H f i ýn sir hald.ð,
að pessi unga Miss Appleton hafi
pegar haft eitthvert aðdráttarafl
fyrir huga hans. Að miniista kosti
er J>að fullyrt, að hann hifi hugs-
að um hana gegn um allt sitt starf
hin næstu ár. I>ó skildu pau að
eins sem góðir vinir f J>etta skipli.
Skömmu fyrir jól 1836 kom Long-
fellow aptur til Ameríku og fór
pegar til Harvard.
Fimm af kennurunum slógu
sjer J>ar saman og mynduðu eins
konar fóstbræðralag og kölluðu sig:
laufafimm. Leir hjetu Felton, Sum-
mer, Hillard, Cleveland og Long-
fellow. I>eir voru allir á líkum
aldri, voru allir gefnir fyrir J>á
gleði, sem nautn góðrar máltíðar
veitir, og undu aldrei hag sínum
betur en pegar peir á eptir gátu
hjálpað meltingunni með fjörugum
ræðum ura skáldskap og fagrar list-
ir. Dró pá Longfellow opt upp
úr vasa sfnum síðasta kvæðið sitt
og las peim pað með sinni ein-
kennilegu, hálf-feimnu kvennmanns-
rödd. Síðan var pað tekið fyrir af
hinum lavfa-fjórum og kritisjerað á
allar lundir. Tók Longfellow pvf
manna bezt, enda hefur hann ef-
laust fundið stuðning í smekk og
dómum pessara vina sinna. — I>eir
hafa vfst borizt nokkuð á, pessir
berrar. Einkum er tekið til pess
um Longfellow, að hann hafi ekki
sparað sjer til fata. En pað voru
fleiri ungir rithöfundar, sem voru
nokkuð dvdish á pessum dögum.
Dað er nóg að minna á frakkana,
sem Bulwer Lytton gekk á og bún-
ing JJisraelis; pað er hvorttveggja
nafnfrægt.
Longfellow hafði «ú allar á-
stæður til að vera ánægður með
Iffið. Hann hafði góða stöðu, vel
launaða, var virtur og elskaður af
öllum sem pekktu hann, hafði nóg
fje til að geta veitt sjer allt sem
hann vildi, bjó S bæjarins frægasta
húsi, hinu svo-kallaða Washington's
Headquarters, hafði landains upp-
lystustu raenn að vinum og góða
von um, að verða pjóðar ainnar
frægasta skáld. Það virðist svo sem
manninum hefði ekki átt að lfða
illa. En „enginn pekkir hjartað“.
Honum leið S raun og veru ekki
vel, pví hann var ekki elskaður af
neinni konu. Sum af kvæðum peitn
sem hafa gjört liann frægastan, eru
frá peim árum. Eins peirra verð
jeg að minnast, af pví pað hefur
verið pýtt á íslenzku. I>að er „Óð-
ur lífsins“ (Psalm of Life), ortur
sun arið 1838 snemma morguns rjett
fyrir sólaruppkomu. Uin haustið
var bann prentaður nafnlaus I tima-
riti einu, en svo gráðugUga tóku
menn við honum, að forleggjari
Longfellows bað hann um fram allt,
að gjöra yfirlýsing um, að hann
væri höfundur kvæðisins; annars
mundi einhver annar verða til pess
að helga sjer pað. I>etta varð til
pess, að hann gaf út sitt fyrsta
kvæðasafn, sem hann kallaði: „Voi-
ces of the Night“. í pví kvasða-
safni var possi óður einnig. Ilvað
sem um kvæði petta er hægt að
segja, pá er eitt víst, og pað er,
að pað var eins og sungið út úr
hjarta pjóðarinnar. Hverjum manni
fundust petta vera orð, sem honum
hefðu lengi legið á hjarta að segja,
og nú vera sögð svo óumræðilega
vel. Prestarnir um pvert og endi-
langt landið tóku kvæðið fyrir
texta, prjedikuðu út af pvf á stóln-
um og ljetu syngja pað sem ann-
an sálm f kirkjunni. Hið meinleg-
asta, sem hægt er að segja um
kvæðið, er einmitt pað, að pað
hefur of mikinn keim nf einni prje-
dikun. t>að er langt frá pvf að
vera bezta kvæði Longfellow’s. Það
má segja hið sama um J>að og ann-
að kvæði, sem hann gaf út seinna,
„]J,rrelsior“, að hann átti hreint
ekki skili? að verða jafn-fraegur
fyrir pað og hann varð. En bæði
pessi kvæði hafa borið nafn lians
út um allan heiin og menn hafa
tekið við peiin eins og annari her-
hvöt í stríði lífsins. Dað er hin
hreina Ulealltet skáldsins, seni gríp-
ur hugi msnna, og hinn óumræði-
legi fögnuður yfir líf’.nu, erfiðinu og
stríðinu, sem kernur til manna eins
og boðskapur úr öðrum lieimi. Mað-
ur fær naumast eins mikið af pess-
um fögnuði lifsins gegn um verk
nýju skáldanna, eða að minnsta
kosti hefur mjer fundizt sá fögn-
uður opt nokkuð beiskur á bragöið.
Það er ýmislegt í pessu nýja
kvæðasafni, sem bendir til Dýzka-
lan >s. Hann dáðist að IJeine, J>að
er að segja skáldskap hans. Lífs-
skoðun Heines liafði hann ekki í
miklum metum. Hljóðfallið og hinn
gruflandi blær á kvæðum Heines
kemur fraæ hjá Longfellow; cn hit-
ann og hæðnina Ijet hann vera; pað
var hvorugt hans ineðfæri. (Meira).
m i k 1 a
Eldsvoda-sala,
Their hafa ny-opnad
budina eftir ad hafa
samid vid vatryggingar-
fjelogin.
Thcirra tap
ydar vinningr.
Hundrud manna kaupa
nu daglega hja oss vor-
ur fyrir rans-verd,
Kaupid fyrir thad verd
sem ykkr sjalfum likar,
svo vjer verdum af med
vorurnar!
Komiilundireiiis!
522, 524 & 526 Main Str.
Craig.
Ng kea t
ORTHER
R A 1 L W A Y.
Á hverjum morgni kl. 9.45 fara
The Great Northern Railway Trainin
frá C. P. R. járnbrautarstöðvunum
til Grafton, Grand Forks, Fargo,
Great F'alls, Helena og Butte, par
sein nákvæmt samband er gjört til
allra staða á Kyrrahafsströndinni.
Samband er líka gjört í St. Paul
og Minneapolis við allar lestir suð-
ur og austur. Alveg tafarlaust tif
Detroit, London, St. Tomas, Toronto,
Niagara Falls, Montreal, Ncw York,
Boston og allra staða S Canada og
Bandaríkjunum.
Lægsta vcrd. Fljót fcrd.
Árcidanlegt samband.
LjOmandi dagverðar og svefn-
vagnar fylgja öflum lestuin. Fáið
yður fullkomna ferða áætlum. Prís-
lista, og lista yíir ferðir gufuskip-
anna 'yfir hafið. Farbrjef alla leið
il Liverpool, London Glasgow og
til ineginlands Norðurálfunnar selj-
um við með allra lægsta verði og
með beztu Gufuskipa-línum.
P’arbrjef gefin út til að flvtja
vini yðar út'frá gamla landinu fyr
r $32,00 og upp,
J. F. WlUTNEY, II. G. McMlOKAN,
«. p. og t. a. Aðal Agent,
St. Paul. 376 Main St.
Cor. Portage Av.
Winnipcg.
B.Peterson&Co.
OAVALÍER, N. DAK.
General St ore.
GROCERfS
ÐRY GOOD3
BOOTS AND SíJOES
Þjer getiö eigi gert yður neina hugmynd
um það, hvað prísarnir eru iágir, l'yr eii
þjer komið til að skoða vcirurmir.— Þjer
getið Mu ið vissir um, að |>jer fáið óhlut-
drœg viðskipti með pví að verzla við
B. PETERSON & Oo.
Cava lier, N. Dak.
Innsigluð boð send undirrituðum og
merkt „Tender for Old Man’s Itiver
Bridge"; verða meðtekin á þessari skrif.
stofu þangað til föstudagskvöldið |>. 3.
dag aprílmán næstkomandi, um bygg-
ingu á hjóöbrú vfir „Old Man’s“ ána,
Macleod N. W. T.; samkvæmt skriflegri
áætlun og reglum, gem menn geta feng-
ið að sjá á og eptir mánudaginn j>. 9.
marz nscstk., á toilhúsinu í Macleod og
S „I’ubiic Work“ deildinni í Ottawa.
Boð 7erða ekki tekin til greina, nema
þau sjeu skrifuð i þar til ætlað eyðu-
blöð og undirrituð með rjettu nafni
bjóðanda.
Hverju bnbi verður að fylgja merkt
ávísun á banks. til „Minister of Public
Works", og skal vera 5. pr. eent af
þeirri upphæf. er boðið gildir. Ef bjóð-
andi neitar s&mningnum eða lýkur ekki
við verkið, þá tapar hann ávísuninni,
en ef boð Uans verður ekki þegið, þá
veiðai honum send hún til baka.
Deildin skuldbindur sig ekki til að
taka lægeta boð eða nokkurt boð.
By order,
E. F. E. Hov,
iiecretary.
Department of Public Works, )
Ottawa, þ. 20. febrúar 1891. j
CANADA F^IKI.
STJéRNAIÍ AICLÝSl.VC:.
Útgefin af Hon. fídgar Drwdr.cy yfirum-
sjónarmanui Iudíána-inálanna.
Mtð kveðju til allra, scm þetta kunna að
sjd, eða sem það að einhverju leyti
kann að koma við.
Þar eð svo er meðal aunars ákveð
ið í lögum frá G'auada þingi, nefnilega
í 43. kap. af hinum yfirskoðuðu lögum
Canada ríkis, er nefnast „Lög viövíkj-
andi Indíánum“, að yfir umsjónarmaður
Indíána-málanna megi, hvenær sem hann
áiitur það þjóöinni til heilla, með opin
berri auglýsiugu fyrirbjóða, að nokkrum
Indíána í Manitoba fylki eða nokkrum
hluta þess, eða í Norvestur iandinu eða
nokkrum hluta þess, sje seit, gefið eöa
á nokkurn hátt lútinn fá, nokkur tilbú-
in skot eða kúlu-skot (fixed ammunition
or ball cartridge), og bver sá, sem þetta
gjörir, eptir að slíkt lusíur verið bann-
að með auglýsingum, án skriflegs leylis
frá yfir umsjónarmanui Indíána-málanna-
sæti allt upp að tvö hundruð dollara
sektum eða allt að sex mánaða fangelsi
eða bæði sektum og fangelsi, sem þó
ekki yfirstígi $z00,00 sekt eða sex mán-
aða fangelsi, eptir geðþótta rjettar þess,
sem málið er dœmt í.
Kunnuqt qerist: að jeg, hinn ef-
annefndi llon. Edgar Dowdney, yflr-um
sjónarmaður Indíána irúlanna, álítandi
að það sje þjóðinni til heilla, og með
hliðsjón af opinberri auglýsingu um
sami efni, dagsettri nítjánda dag ágúst
•85, aujiýsir hjer með, að það er apt-
u , fyrirboðið, að selja, gefa eða á ann-
au hátt Játa af hendi við Indíána í Ca
nada, Norðve» '.ndinu (the North-West
Territories of Can^* .a) eða i nokkium
hluta þess, nokkur tilbúin skot eða kúlu-
skot (fixed ammuniation or ball cartridge);
og nær þetta forboð til og gildir um
Indíána í Manitoba fylki. Sjerhvei sá,
sem án leyfis frá yfir-umsjónurmanni
Indíána-inúlanna, selur, gc fur eða á nokk-
urn anuan hátt lætur af hendi við Ind-
íána í Cunada Norövestur iandinu, eða
í rokkrum hluta þess, nokkur tilbúiu
skot eða kúiuskot, mætir hegningu þeirri,
sen ákveðin ev í ofannefnduin lögum.
'>essu til staðfe.stu lief jeg undirskrif-
að afn mitt á skvifstofu minni í Ot-
taw þann tuttugasta og sjöunda dag
jam. rmán. 1891.
Edgau Dewpney,
yjir-umsjónar^aóur Indiána-málanna.