Lögberg - 13.05.1891, Blaðsíða 6

6
LÖUBEllG, MIÐVIKUDAGLSN 13. MAI 1831.
(Framh. frá 3. bls.).
Um f>essar mandir var Septe-
mius Severus keisari yfir öllu Röma-
veldi. Hann var duglegur stjórnari
og vildi í öllu efia eining rikisins.
í fyrstu var Jjessi heiðni keisari
velviljaður kristnum mönnum, J>ví
kristinn J>ræll hafði læknað hann,
J>egar hann var að bana kominn.
En brátt sneri harjn við blaðinu,
J>ví hann póttist sjá fyrir, að út-
breiðsla kristinnar trúar mnndi sundra
hinu rómverska ríki. iírið 202 e.
Kr. gefur hann J>ví út lagaboð eitt,
er bannar heiðingjum að taka kristni.
Leiddi J>etta til mikilla ofsókna, sem
einkum komu niður á kristnum mönn-
um í suðurálfu heims. í hjeraði
J>ví, sem Afríka nefndist, urðu tvær
konur, Perpetua og Felicitas, píslar-
vottar. Báðar syndu pær dæmafátt
hugrekki. Meðan ofsóknin stóð par
sem hæst, ritaði hið volduga mikil-
menni Tertullian hvert ógnarritið
eptir annað gegn heiðninni og hinu
rómverska ríki, en enginn porði að
leggja hönd á hann. Það var eins
og ofurreldi hins rómverska valds
yrði að beygja sig magnlaust fyrir
hinum mikla jötni andans. Einnig
til Egyptalands náði ofsóknin. Þar
varð hin undurfríða Potamíena písl-
arvottur. Eptir ótal háðungar og
píslir var henni. seinast varpað í
ámu fulla af sjóðandi biki. t>ar
ljet hún líf sitt. Sjón sú fjekk svo
mikið á heiðinn hermann, er var
látinn leiða hana til dauða, að hann
tók kristni pegar í stað. Hann var
svo drepinn daginn eptir. Rlemens
frá Alexandríu flúði úr bænum og
forðaði lífi sínu, en Leonídas var
handtekinn og varpað í varðhald_
t>að átti að pína hann til að kasta
kristinni trú. Sveinninn Origenes
vildi pá fyrir hvern mun pjóta 1
varðhaldið til föður síns, játa opin-
berlega trú sína og fá svo að deyja
með föður sínum. En móðirin fjekk
afstyrt pví. Hún tók fötin frá syni
sínum, og varð hann J>ví að sitja
heima. Origenes skrifaði föður sín-
um hughreystingarbrjef í varðhaldið.
Ur pví pekkjum vjer að eins pessi
orð: „Gáðu að pví að breyta eigi
sannfæringu pinni vor vegna“. Leon-
fdas var drepinn og allar eigur hans
gjörðar upptækar. Ekkjan átti pá
5 börn önnur en Origenes og öll
yngri en hann. Hann var pá að
eins 17 ára. Hann varð nú að standa
straum af móður sinni og systkyn-
um, og með dæmafáum dugnaði tókst
honum pað. Hann seldi allar bæk-
ur sínar og fjekk fyrir pær 40 aura
á dag í lífrentu. Eptir flótta Kle-
mensar var skóli hans forstöðulaus.
Origenes var fenginn til að veita
skólanum forstöðu. Hann varð brátt
frægur maður. Hann kenndi á dag-
inn og las sjálfur á nóttunni. Frægð
hans fór dao-vaxandi bæði meðal heið-
o
inna og kristinna manna. Og pótt
hann ljeti ekkert tækifæri ónotað
til að telja trú fyrir mönnum, pá
vildi pó enginn leggja hendur á
hann. Ileiðingjarnir fyrirgáfu hon-
um kristindóm hans vegna hins
frábæra lærdóms hans. Heiðnir kon-
ungar og keisarar gjörðu orð eptir
honum til að heyra hann. Og frá
Alexandríu fór hann œargar ferðir
um allan hinn menntaða lieim. All-
ir diðust að honum. Skólinn í Al-
exandríu varð undir forstöðu lians
svo frægur, að bæði heiðnir og
kristnir menn streymdu pangað úr
öllum áttum. Einu sinni var Orig-
enes sóttur til Grikklands til að
sannfæra par villutrúarmann einn.
Á leiðinni kom hann til Gyðinga-
iands og fengu parlendir biskupar
hann til að prjedika. Biskupar
pessir urðu svo hrifnir af Origenesi,
að peir vígðu hann til prests. En
pað var tvöfalt brot gegn kirkju-
lögunum. Origenes hafði rrieitt
líkama sinn og mátti pess vegna
eigi vígjast, og auk pess átti bisk-
upinn í Alexandríu að vígja hann.
Þegar hann svo kom heim aptur til
Alexandríu, ljet biskupinn, sem lengi
hafði öfundað hinn víðfræga mann,
svipta hann embætti og reka liann
úr söfnuðinum. Um petta ritar með
rjettlátri gremju kirkjufaðirinn Hier-
onymus, er hann segir: Hvllík laun
fjekk Origenes? Hann var sviptur
embætti af biskupi sínum, rekinn
burt af söfnuði slnum, af pví xð
menn poldu eigi lærdóm hans og
mælsku. Origenes fann hæli í Kæs-
areaborg á Gvðingalandi, og par
stofnaði hann mjög frægan skóla.
Vegna ofsókna varð hann að flfja
paðan og andaðist loks i Fyrus-
borg 254 e. Kr. Hjer er hvorki
staður nje stund til að 1/sa meira
störfum pessa mikilmennis, sem er
einhver hinn víðtækasti andi og
margfróðasti fjölfrasðingur, sem nokk-
urn tíma hefur uppi verið.
Origenes var hinn fyrsti kristni
trúfræðingur. Bók hans í trúfræði
heitir ,.Um grundvallarsannindin11,
Sú bók er enn pá til í ónákvæinri
og rangfærðri latneskri p/ðing.
Hinn víðtæki andi Origenesar leit-
aðist við að sameina gríska heim-
speki og kristindóminn á nokkuð
líkan hátt og hinir hegölsku guð-
fræðingar í byrjun aldar pessarar.
Margt var pví í trúfræði Origene-
sar, sem kirkjan hefur aldrei viður-
kennt heldur allajafna fyrirdæmt, t.
a. m. að sonurinn sje föðurnum ó-
æðri, eilíf sköpun og viðreisn allra
hluta. í byrjun 4. aldar hófust
deilur miklar um eðlissambandið
milli föðursins og sonarins. Deilur
pessar eru kehndar við Aríus, sem
neitaði guðdómi Krists. Þegar Arius-
sinnar vitnuðu opt og einatt til
rita Origenesar, pá komst sú skoð-
un á, að öll pessi Aríusarvilla ætti
ætt sína að rekja til Origenesar.
Þanniir komst villutrúarorð á hinn
O
fræga dána Origenes. . Nafn hans
komst aptur á allra varir. Ilann
skipti nú, pótt dauður væri, öllum
hinum menntaða mannheimi í tvo
flokka, sem beittust bröndum orða.
Suir.ir álitu, að Origenes væri faðir
allrar villutrúar, og meðal peirra
var biskupinn á Kyprusey, hinn
fjörgamli Epiphanius. Hann var
lærdómsmaður mikill, hreinn í hug
og ákafur í skapi, en enginn and-
ans maður. Hinn andlegi sjóndeild-
arhringur hans var mjög pröngur.
Hann hataði allt pað sem hann á-
leit villutrú vera. Það var og sann-
færing hans, að öll villutrú ætti
ætt sína að rekja til Origenesar.
Á sama máli var og munkaflokkur
einn á Egyptalandi, sem nefndust
sketisku munkarnir. Gagnstæður peim
í einu og öllu var annar munka-
flokkur par, sem kallaðist nitrxslcu
munkarnir. Þeir höfðu rit Origen-
esar í mestu hávegum og sóru til
orða hins mikla manns. Þessir tveir
munkaflokkar deildu ákaft um Ori-
genes. Þá var Theophilus biskup
í Alexandríu. Hann var skrautgjarn
og drottnunargjarn kirkjuhöfðingi
j'og fjegarn fram úr öllu hófi. Auk
pess var liann huglaus, fullur flærð-
ar og undirferli. Fyrst fyllti hann
flokk nitrisku munkanna, sem hjeldu
með OrÍ£renes. En brátt sneri hann
við blaðinu og pað af tveimur á-
stæðum. Hinir sketisku munkar rjeð-
ust einu sinni á hann á götunum
í Alexandríu og börðu liann með
bareflum, pangað til hann lofaði að
fyrirdæma rit Origenesar. Um sömu
mundir neituðu hinir nitrisku munk-
ar honum um fje ómyndugra barna,
er var í vörslum peirra. Upp frá
pessum tíma fyllti hann flokk peirra
manna, sem kváðu Origenes hafa
verið villutrúarmann. Hann tók að
ofsækja nitrisku munkana, hina gömlu
vini sína. Þeir forðuðu lífi slnu og
fl/ðu af landi burt. Hann ljet elta
pá borg úr borg, land af landi,
pangað til peir leituðu hælis hjá
Jóhannesi frá Antiokkíu, sem pá
var orðinn erkibiskup í Konstantino-
pel, eins og jeg áður sagði.
Þótt Jóhannes væri lieldur í
mótstöðuflokki en áhangendaflokki
Origenesar, tók hann mannúðlega
móti munkum pessum. Þeir voru
næsta illa til reika eptir langa hraku-
inga og ofsóknir. Hann fjekk guð-
hrædda auðkonu eina til að veita
[>eim húsnæði og fæði. Sjálfur skrif-
aði hann Theophilus ástúðlegt brjef
og bað munkunum vægðar. En
Theophilus, sem lengi hafði leikið
öfund á frægð Jóhannesar, svaraði
illu einu.
Meðan petta gjörðist, höfðu
munkarnir vakið meðaumkvun hinnar
alvoldugu drottningar. Hún ljet
keisarann stefna Theophilus til Kon-
stantinópel, og skyldu [>ar verða
rannsakaðar allar gjörðir hans. Slík
stefna kom honum næsta óvænt og
kenndi hann Jóhannesi um, pótt
hann væri alveg saklaus. Magnað-
ist hatur hans og heipt til Jóhann-
esar, og lrugði hann á hefndir. Fyrst
fór hann til Epiphaniusar gamla og
benti honum á, að villutrú Orige-
nesar ríkti í Konstantinopel, og for-
vígismaður lrennar væri enginn ann-
ar en erkibiskupinn sjálfur. Þetta
ljet Epiphanius eigi segja sjer tvisv-
ar. Óður og uppvægur rauk hann
á stað til höfuðborgarinnar og hleypti
par öllu í. uppnám með Ógangi sín-
um. En brátt komu menn par vit-
inu fyrir hann, svo hann sá, að
Theophilus hafði borið sjer ranga
málavöxtu. Hanu varð pví fljótt
leiður á öllu saman og hraðaði
ferð sinni, sem mest hann mátti,
úr höfuðborginni. Um leið og hann
stje á skip mælti hann pessi orð:
„Jeg eptirlæt yður liöfuðstaðinn,
hirðina og hræsnina. Mjer er hraði
á höndum, mikill hraði11. Hann dó
á heimleiðinni meir en áttræður að
aldri. (Niðurl. næst).
W. DAVEY
GAYALIER, N. DAK.
verzlar med:
Dúkvörur, Fatnað, Skótau,
Matvöru og Hardware.
Allir hlutir með niðursettu verði.
ÍSLENDINGAR,
sem verzlið í Cavalier, gleymið
ekki að kaupa par sem þið fáið
rjett og óhlutdræg viðskipti.
Komið þess vegna allir
og kaupið þess vegna allir hjá
W. DAVEY,
CAVALIER, N. DAK.
SMITH & McMASTERS
275 MAIN STREET.
VEGGJ A-PAPPÍR.
Mestar vörubirgðir í Norðvesturlandinu
Billegasti stáður að kaupa
Veggja-pappír.
Einnig Mál, Olía og ler. G
OLE S I IVlGfc j Q fl
mœlir meS sínu nýja
SKANDIA HOTEk,.
710 St.
Fœði $ ),oo á dag.
OLE SIMONSON, Eigand
Jeg sel
SEDRUS-
MIN&A-STÓLPÁ
sjerstaklega ód/rt.
Einnig allskonar
TIMBUR.
SJERSTÖK SALA
A
A meríkanshri, þurri
livit - fu.ru.
A. H. YAN ETTEN
á horninu á
Prinsess og Logan strætum,
WlNNIPEG.
CanaCian Padlc
jarnbrautin.
Ilin
B i 11 e g a s t a
S t y t s t a
B c s t a
Braut til allra staða
A u s t u r
V e s t u r
S n d u r
Fimm til tíu dollars sparaðir með |>ví
að kaupa farbfjef af okkur
Vestur ail liafi.
Colonists vefuvagnar með öllum lestum
Farbrjef tii Evropu
Lægsta fargjald til Íslands
og |>aðan hingað.
Viðvíkjandi frekari upplýsingum, iort--
um, tímatöflum, og farbrjef-
um, skrifl menn
eða snúi sjer
til
W. M. McLeod,
Farbrjefa agent, 471 Main St., WlKNiruo
Eða til
J. S. Carter,
á C. P. R. járnbrautarstöðvunum.
Robt. Kerr,
Aðalfarbrjefagent
3Ö8
gegn pcssuiti atriðum færði sækj-
andi fjölda af framburðar-atriðum,
sem virtust afdráttarlaust sanna sekt
hins ákærða; en pegar Sal Rawlins
kom í vitnastúkuna, var par með
bundinn endi á allan vafa. Hún
sór afdráttarlaust, og pað var ó-
mögulegt að efast um að bún segði
satt, að Fitzgerald hefði verið stadd-
ur í einni skrílgötunni út frá Bourk-
es stræti kl. milli 1 og 2 á föstu-
dagsnóttina, einmitt á peim tíma,
sem morðið var framið. Þar sem
málið var komið í pað horf, s/kn-
aði dómnefndin hinn ákærða 1 einu
hljóði, og var hann svo tafarlaust
látmn laus. Vjer samgleðjumst
málsfærslumanni hans, Mr. Calton,
í tilefni af sinni góðu varnarræðu,
og sömuleiðis Mr. Fitzgerald, som
forsjónin hefur forðað frá óheiðar-
legri og óverðskuldaðri refsingu.
Hann fer út úr rjettarsalnum án
pess nokkur blettur sje á mann-
orði hans, og n/tur virðingar og
velvildar allra Ástralíumanna fyrir
pað hngrekki og pá tígulegu fram-
komu, sem hann hefur s/nt í öllu
tnftlinu, tneðan skuggi svo alvar-
309
legrar ákæru hvíldi yfir lionum.
„En nú pegar pað hefur af-
dráttarlaust sannazt, að hann er
saklaus, rís sú spurning upp í huga
hvers manns: ,Hver myrti Oliver
Whyte?1 Maðurinn, sem framdi
pennan níðingslega glæp, er enn
ekki handtekinn, og pað getur vel
verið að hann sje mitt á meðal vor.
Ilann kann að hafa fengið n/tt
hugrckki við pað, hve greitt hon-
um hefur gengið að slep[>a undan
höndum rjettvísinnar, ganga örugg-
lega um götur pessarar borgar og
rabba við kunningja gína einmitt
uui petta morð, sem iiann liefur
sjálfur framið. Hann treystir pví
að ölluin líkindum, að menn fái
aldrei minnztu hugmynd um ferða-
lag hans frá peim tíma að hann
fór út úr kerru ökumannsins Ran-
kins í Powletts stræti, og J>að er
trúlegast að hann hafi pví dirfzt að
halda kyrru fyrir í Melbourne, og
raá vel vera að hann hafi verið í
rjettarsalnum meðan málið var háð.
Jafnvel pessi grein, sem glæj>ur
hans hefur gert nauðsynlegt að yrði
skrifuð, kann að bera fvrir augu
376
eyrum Englendinga, og pegar peir
heyra talað úm heitan jóladag, hl/t-
ur peim að finnast pað jafn-undur-
samlegt, eins og Demetrius pótti
leikurinn í Miðsumarnætur draumn-
um þegar hann kom með pessa at-
hugasemd: „Þetta er heitur ís og
undarlega kaldur eldur11. En hjer
í Ástralíu er ríki hausavíxlanna, og
margt gengur lrjer öfugt líkt og
í draumum. Hjer eru svartir svan-
ir áreiðanlega til, og landafundir
Cooks kapteins hafa gert alveg ó-
n/tt spakmælið, sem búið var til
um pá, meðan menn hugðu pá að
eins vera til í skröksögum líkt og
fuglinn Fönix. Hjer sekkur járn-
viðurinn en vikurkolin fljóta, og
hl/tur áhorfendunum að p/kja pað
vera skrítnir duttlungar hjá náttúr-
unni. Heima flytur Edinborgar-lest-
in ferðamanninn í kalt loptslag, par
sem fjöllin eru snjópakin og næð-
ingarnir naprir; en pví lengra sem
menn fara hjer norður á bóginn,
pví heitara verður, pangað til menn
koma til Queenslands. Þar er hit-
inn svo mikill, að orðillur og kjarn-
yrtur ferðainaður kallaði það einu
361
nú sæíu á bekk hinna ákærðu,
Sterkasta atriðið í framburði peim
sem kærandi hefði komið með væri
pað sern vitnið Ilableton hefði bor-
ið, par sem hún hefði svarið að
hinn ákærði hefði haft lífláts-hótanir
í framrni við hinn látna, En pessi
stóryrði s/ndu að eins ofsafengið
írskt eðlisfar, en nægðu ekki til
að sanna, að hinn ákærði hefði
framið glæpinn. Aðalatriðið í vörn
hins ákærða væri pað, að hann
hefði verið annars staðar staddur,
pegar morðið hefði verið framið,
og framburður vitna peirra sem
verjandi hefði komið með sannaði
til fulls, að ákærði hefði ekki getað
framið morðið, og hefði ekki heldur
gert pað. Að síðustu lauk Calton;
sinni vönduðu og nákvæmu ræðu,
sem staðið hafði meir en tvær klukku-
stundir, með fagurlega orðaðri áskor-
an til dómnefndarinnar um að byggja
úrskurð sinn blátt áfram á sönnuðum
atvikum málsins, og ef hún gerði
pað, mundi naumast geta hjá pví
farið að hún úrskurðaði manninu
„s/knan“.
Þegar Calton settist uiður, heyrðv