Lögberg - 10.06.1891, Blaðsíða 5

LÖGBERG.MIÐVIKUDAGINN 10. JTJNI 1891.
þjóðernis- og trúarbrajrða-deilum,
sem áttu sjer stað milli Efri og
Neðri Canada, eða Ontario- og Que-
bec-fylkja, sem nú eru kiilluð. Efri
Canada var að mestu leyti byggð
af ensku-talandi prótestöntum, Neðri
Canada af kaf>ólskum Frökkum.
I>egar pessi fylki sameinuðust, árið
1841, var Neðri Canada fólksfleiri,
en samt sem áður varð pað að samn-
ingura, að tala fulltrúanna á pingi
skyldi vera jöfn frá báðum fylkj-
unum, og pað Ijet Efri Canada sjer
vel lynda, eins og nærri má geta.
En framfarirnar urðu miklu meiri 1
enska fylkinu en því franska, auð-
urinn og mannfjöldinn óx f>ar miklu
meira, og ]>á fóru menn þar að
halda pví fram, að fulltrúatalan ætti
að miðast við fólksfjöldann. I>etta
varð svo aðalatriðið í prógrammi
frjálslynda flokksins á peim dögum.
Og pað var pessi krafa, sem kom
Macdonald til að setja inn í pró-
gramm sitt og íhaldsflokksins málið
um sameiningu allra hinna brezku
fylkja 1 Norður-Ameríku. E>að hafði
fyrst komið til orða árið 1849, en
pví var lítill gaumur gefinn, pangað
til Macdonald tók pað að sjer.
En nú fór svo að virðast, sem
landslyðurinn væri preyttur á Mac-
donalds-stjórninni, og árið 1862 fækk-
uðu fylgismenn hennar óðum, pang-
að til hún varð í minni hluta við
atkvæðagreiðslu um landvarnarlög,
sem Macdonald lagði fyrir pingið.
Frjálslyndi flokkurinn tók pá við
völdum, en hjelt peim ekki nema
tvö ár. E>á var svo að sj*> sem
til vandræða horfði í landinu, pví
að hvorugur flokkurinn var nógu
mannsterkur á pingi til að geta
haldið stjórninni. Mr. Macdonald
tók aptur við, en snemma á ping-
tlmanum slapp liann með naumind-
indum (2 atkv.) við vantrausts-yfir-
lysing frá pinginu, og skömmu síð-
ar missti hann pau 2 atkvæði, sem
hann hafði haft umfram mótstöðu-
menn sína. En pá bar við pað ó-
vænta atvik, að foringi frjálslynda
flokksins, Mr. Brown, gekk í banda-
lag við Macdonald, og fór inn í
stjórn hans ásanat tveimur áhang-
endum sínum. Kröfunni um full-
trúatöluna var sleppt, en par á móti
varð pað að samningum, að á næsta
pingi skyldi verða lagt fram frum-
rarp um sameining Canada.
Sro komst sameiningin á 186
og „Dominion of Canada“ myndað-
ist. í öllum samninirum, setn að
peirri miklu breyting lutu, var Mac-
donald fremsti maðurinn, Og pað er
óhætt að segja, að sá atburður var
fremur hans verk en nokkurs sins
mann sannars.
I>að var pví ekki nema eðlilegt
og sanngjarnt, að honum var falinn
sá heiður að mynda fyrstu stjórn-
ina eptir að sameiningin komst á.
Eptir pað var og raðað á hann yms-
um nafnbótum og heiðursmerkjum.
Meðal annars var liann gerður að
riddara (Sir), og fjekk titilinn „Right
Honorable11.
Völdunum hjelt hann pangað
til árið 1873. Einn af merkustu at-
burðum á pessu tímabili var nefnd-
arfundurinn í Washington 1871, sem
haldinn var í pvl skyni að ráða til
lykta ymsum prætumálum, sem ris-
ið höfðu upp milli Stórbretalands
og Bandaríkjanna. Á pessum fundi
var Sir John sem fulltrúi Breta.
Aðalmálin á pessum fundi voru:
fiski veiðamálið, Alabam a-kröf urnar,
siglingar eptir St. Lawrence og
landamerki milli Bandarikjanna og
British Columbia. E>ar af hafði
fiskiveiðamálið mesta pyðingu fyrir
Canada. Stjórnin í. Washington
hafði hvað eptir annað neitað að
endurnyja viðskipta-samning, sem
verið hafði milli Canada og Banda-
ríkjanna, og f hefndarskyni bannaði
Canadastjórn Bandaríkjamönnum all-
ar fiskiveiðar par sem hún hafði
umráð yfir, og bjó jafnvel út dá-
lítinn herskipafiota til pess að taka
föst pau fiskiveiðaskip sunnan að,
sem brytu á móti pví banni. Út
af pessu banni risu harðar stælur,
og var enda búizt við að pær
mundu ekki leiðast til lykta nema
með vopnaviðskiptum.
Niðurstaðan af nefndarfundin-
um varð sú, að Alabama-kröfunum
var vísað til nýrrar gjörðarnefndar,
keisarinn á E>yzkalandi var fenginn
til að skera úr landamerkjapræt-
unni, og siglingar voru leyfðar jafnt
Bandaríkjamönnum sem Canada-
mönnum í St. Lawrence og Mich-
igan-skurðunum. Fiskiveiðamálinu
var til bráðabyrgða ráðið til lykta
á pann hátt, að Bandaríkjamenn
skyldu liafa veiðileyfi I vötnum
Canada um 10 ár fvrir g-jald, er
síðar skyldi ákveðið, og varð pað
5^ millíón dollara.
Sir John fjekk mjög mikið á-
mæli hjá mótstöðumönn jm sínum
fyrir frammistöðu sina á pessum
fundi; peim pótti hann hafa lagt
hagsmuni Canada í sölurnar í pví
skyni að Stórbrctaland skyldi geta
haldið friði við Bandaríkin. En peg-
ar til atkvæðagreiðslu kom í ping-
inu, vann hann mikinn sigur.
1872 fóru nyjar kosningar fram
f fyrsta sinn eptir að fylkjasam-
bandið komst á. Áhangendaflokkur
Sir Johns minnkaði allmikið við
pær kosningar, en samt sem áður
hafði hann talsverðan mei'ri hluta á
pingi. Fólk vantreysti pvf meðal
annars, að Kyrrahafsbrautin canad-
iska gæti orðið albúin innan 10 ára,
eins og British Columbía hafði ver-
ið lofað áður en hún gekk inn í
fylkjasambandið.
Sir John naut ekki lengi kosn-
ingasigursins frá 1872. E>ingið kom
saman 3. marz 73, og mánuði síð-
ar voru pungar sakir bornar á stjórn-
ina, pess efnis, að hún hefði feng-
ið Sir Hugh Allan í hendur lagn-
ing Kyrrahafsbrautarinnar gegn pví,
að hann legði aptur stórfje í kosn-
ingasjóð stjórnarinnar. E>ingnefnd
var sett til að rannsaka málið, en
hún gat ekki tekið eið af mönnum
og pess vegna var konungleg nefnd
sett í hennar atað. Hún lauk verki
sínu um haustið og lagði skyrslu
fyrir pingið í október. E>á var
haldin í pinginu hin nafnfræga
„Kyrrahafs-hneykslis14 kappræða, sem
síuan hefur verið og lengi mun verða
í minnum höfð, og talin er sú
snarpasta deila, sem nokkurn tíma
hefur átt sjer stað á pingi pessa
lands. Sir John hjelt varnarræðu,
sem stóð marga klukkutíma, og
telja menn að mælska hans hafi
aldrei náð sjer jafnvel niðri eins
og pá. En pað var allt árangurs-
laust, og 6. nóvember skilaði Sir
John völdunum af sjer til frjáls-
lynda flokksins.
5 ár var hann svo formaður
stjórnarandstæðinganna. Á peim ár-
um barðist hann fyrst og fremst
fyrir tollverndarstcfnunni; hún átti
eptir hans kenningum að fylla fjár-
hirzlur landsins, varna burtflutningi
úr landinu, fylla óbyggðu lands-
hlutana og auka stórkostlega hag-
sæld manna um allt landið. Fólkið
trúði, og 1878 vann Sir John stór-
kostlegan sigur. Eptir pað beið
hann aldrei ósiomr við kosnintrar á
n O
æfi sinni, og var æðsti ráðherra Can-
ada til dauðadags.
Enn er fráleitt tími kominn til
að meta til fulls og sanngjarnlega
pyðing Sir Johns fyrir pjóðmál og
hag pessa lands. Mikið virðist benda
á að honum hafi stundum stÖrum
yfirsjezt, t. d. pegar hann var að gera
sjer sínar glæsilegu vonir um á-
rangur tollverndarinnar, og koma
peim vonura inn 1 aðra menn. Og
misjöfn hafa stundum pótt ráð pau
sem liann hefur beitt til að halda
sínum flokk við völdin. En hvað
sem pví líður, er enginn vafi á pví,
að sagan mun ávallt geta hans sem
eins af hinum gáfuðustu mikilmenn-
um, er uppi hafa verið á pessu
meginlandi. Meiri snilli við að
halda saman sínum flokki hefur víst
enginn maður enn synt í pessari
heimsálfu. Hann var borinn til for-
ystu og til sigurs. Og nú pegar
hann liggur liðinn, lætur öll Can-
ada merki sin drúpa við líkbörur
hans. Og enginn sjer ráð til að
fylla pað skarð, sem autt varð við
fráfall hans.
FISKIVEIÐARNAR
l Winnipcgvatni.
Niðurl.
Næst koma svör Mr. Wilraots
upp á ymsar spurningar viðvíkjandi
fiskiveiðunum í Winnipegvatni, er
stjórnardeildin hafði fyrir hann lagt
til íhugunar.
Fyrsta spurningin er, hvort
hvítfiskurinn sje í raun og veru að
eyðast, og Mr. Wilmot segir að
„smátt og smátt en stöðugt sjeu
livítfisks-afurðir Winnipegvatns að
ganga til purðar sökum fiskiveiða-
aðferðar peirrar sem nú sem standi
eigi sjer stað á vissum hlutum
vatnsins“.
Mr. Wilmot lykur skyrslu sinni
með pví að segja að „pað sje
jafu-áríðandi ef ekki meira áríðandi,
að Winnipegosisvatn, Manitobavatn
oif öll önnur vötn í norðvestur-
landinu verði vernduð á sama, hátt“,
eins og liann leggur til að Winni-
pegvatn verði verndað.
Mr. Wilmot heldur pví fram,
að hann sje að reyna að ráða fram
úr fiskiveiðamálinu á pann hátt, að
rjettvíslegt og sanngjarnt tillit sje
tekið til hagsmuna hinna ymsu
flokka, að hvífisksforðinn lialdist! vatn-
inu, að forði af pessu „sælgæti“ liald-
ist handa íbúumManitoba og norðvest-
urlandsins, í stað pess að tnegin-
hluti pess sje fluttur til Bandaríkj-
anna, eins og nú á sjer stað.
Sje petta einlægur ásetningur
Mr. Wilmots, pá hefur aldrei nokkr-
um manni liraparlegar mistekizt að
benda á aðferð til að koma pví
fram, er hann hafði i hyggju. E>ví
að ef farið verður cptir pessum til-
lögurn lians, pá verða afleiðingarnar
ekki pær, að íbúar Manitoba haldi
handa sjálfum sjer eins miklu ,af
hvítfiskinum cins og m'r á sjer staö,
og pví síður rneiru, heldur verður
árangurinn sá, að peir halda alls
engu. Einmitt pessi fiskiveiðafje-
lög, sem Mr. Wilmot virðist vilja
hnekkja, verða einu mennirnir, sem
svo er ástatt L'rir, að peir geti
farið- út í liolu pá í norðurenda
vatnsins, sern leyfð verður til fiski-
veira í viðskipta skyni, af pví að
engir nerna fiskiveiðafjelögiti geta
búið sig út mcð gufuskip, íshús og
frystihús. E>au lialda auðvitað áfram
að flytja út fisk sinn til Banduríkj-
anna, framvegis cins og að undan-
förnu, eða ef pau selja nokkurn
livítfisk í Manitoba, pá verða pað
öll hlunnindin, sem íbúar pessa
fylkis verða aðnjótandi, að peir
mega gera svo vel og borga meira
fyrir sinn hvítfisk heldur en peir
nú gera, með pví að fiskiveiðafje-
lögtn fá einokun á peirri verzlun.
Eða dettur nokkrum óvitlausum
manni í hug, að nokkur maður
muni, par sem um slikar skorður
er að ræða, cins og pær sem Mr.
Wilmot mælir fram með, leggja
einn dollar i fiskiveiða-útbúning í
pví skyni að keppa við fiskiveiða-
fjelögin um pessa verzlun í Mani-
toba? Að undanförnu hafa ibúar
Manitoba oiðið að borga frá 8 til
10 cents fyrir pundið af hvítfiskin-
um á peim tímum ársins, sem fiski-
veiðafjelögin hr.fa ein haft fisk á mark-
aðinum. En á vetrum, pegar bænd-
ur við suðurenda vatnsins, sjerstak-
lega íslendingar, hafa kornið á mark-
aðinn með fisk pann sem peir hafa
með mikilli fyrirhöfn veitt upp 'um
ísinn, hafa íbúar Manitoba átt kost
á að fá hvítfisk með sanngjörnu
verði, fyrir 4—5 cents pundið. E>essi
fiskur, sem veiddur er á vetrum,
428
heiminn með Madge við hlið sjer
og — föður liennar. Hann fann allt
í einu fara um sig hroll um leið
og hann hafði upp fyrir munni sjer
síðustu orðin — „föður hennar“.
„Jeg er auli“, sagði hann ó-
polinmóðlega, -tók upp taumana 4
hesti sínum og keyrði hann sporum.
„E>að getur ekki gert mjer neitt til,
svo lengi sem Madge veit ekkert
um pað; en að sitja við hliðina á
honum, borða með honum, hafa hanu
í sífelldri nálægð við sig, eins og
beinagrind í brúðkaupsveizlu — guð
hjálpi mjer!“
Brian knúði hest sinn »vo, að
hann brá á stökk; svali nætnrvind-
urinn bljes snarplega í andlit hon-
nn á pessari fleygings-ferð, og hon-
um fannst ljetta yfir sjer, oins og
hann væri að losna við einhverja
illa vofu. Afram peisti hann með
fossandi blóðið í sínum ungu æðum
nokkrar mílur eptir sljettunni, með
dimmbláan, stjörnuin stráðan himin-
inn yfir sjer, og fölan mánann skín-
andi ofan á sig — fram hjá hljóð-
um smalamannskofa, sem stóð nærri
treiðri á, og svo ljet hann hestina
437
um pað efni. Vera má að Musette
hafi verið orðin preytt á öllu slark-
inu og kampavíns-gildunum og hafi
práð hreinna lopt á ættjörð sinni.
Nú rekið pjer líklegast upp stór
augu, pegar pjar sjáið petta —
pjer eruð hissa — ónei, pegar pjer
hugsið yður betur um, pá furðar
yður ekki á pvi, pví að hún sagði
yður sjálf, að hún væri borin og
barufædd í Sidney, og hefði farið
til Englands 1858, eptir að hafa
unnið sjer mikla frægð sem leik-
kona i Melbourne. Og livers vegna
yfirgaf hún fólkið S Melbourne, sem
klappaði henni svo mjög lof í lófa,
og kjötkatla Egyptalands? E>að vit-
ið pjer líka. Hún strauk með auð-
ugum ungum nylendumanni, sem af
hendingu var í Melbourne um pað
leyti, og meira hafði af peningum,
en siðgæði. E>að er eins og hún
hafi liaft mikla tilhneigingu til að
strjúka. En á pví furðar mig, að
hún skyldi velja Whyte til að
strjúka með. Hann var ekki ríkur,
ekkert sjerlega laglegur, hafði enga
stöðu, og var skapillur maður. Yð-
ur mun furða & pví, að jeg skuli
436
peirrar er farið hefði frá Englandi
með skipinu „John Elder“ p. 21.
ágúst 18— sem kona Olivers Why-
tes, og annars öllu pví cr hana
snerti. E>ó ótrúlegt megi virðast,
varð honum mikið ágengt, og par
sem pjer vitið, hvíllkur aragrúi er
af mönnum í London, pá verðið
pjer að kannast við, að kunningi
minn var nokkuð slingur. En ann-
ars virðist svo, sem starfi sá er jeg
fjekk honum í hendur hafi verið
auðveldari en hann bjóst við, pví
að pessi svo-kallaða Mrs. Whyte
var all-pekkt á sinn máta. Hún
var skrípa-leikkona á „Frivolity“-
leikhúsinu í Lundúnum, og með
pví að hún var æjög fríð kona,
höfðu ótal ljósmyndir verið teknar
af henni. Hún var pað flón, að
fara með Whyte til að velja sjer
káetu og skrifstofupjónarnir pekktu
að pað var Rósanna Moore, seui
venjulega var kölluð „Musette frá
Frivolity“. Jeg get ekki sagt yður,
hvers vegna hún strauk með Whyte-
Að pví er snertir skilning karl-
manna á kvennfólki vísa ]eg yður
á pað, sem ilalsac beíur skrifaö
429
ösla gegnum svalt vatnið, se«n lið-
aðist eptir dökkri sljettunni eins
og silfurpráður í tunglsljósinu
svo aptur ejitir breiðri grösugri
slettu, sem háir, skuggaríkir trjá-
runnar hjer og par stóðu upp úr,
og beggja megin við sig sá hann
sauðkindurnar pjóta af stað líkt og
vofur —áfram—áfram— allt af áfram,
pangað til Iiann sá heimili sjálfs
sín, Ijós skínandi glatt í fjarskí,
líkt og stjörnu, og löng göng milli
hárra trjáa; liestur lmns Jiaut yfir
óstöðugu skuggana af pessum trjáin
og svo yfir breiðan grasflöt fyrir
framan húsið, og hundarnir geltu
svo að glumdi í öllu. Ilestamaður
hans fór á fætur, pegar hann heyrði
hófaskellina i trjágöngunum, og kom
fram með hliðinni á húsinu. Brian
stökk af hesti sínum, fleygði taum-
unum til mannsins og fóru inn í
herbergi sitt. l>ar logaöi Ijós á
lampa, kognak og sódavatn var á
borðinu, og sömuleiðis böggull af
brjefum og frjettablöðum. Hann
íleygði hattinum sínum á legubekk-
inn, og opnaði gluggann og dyrn-
ar, úl pesa að íú svala golu inn