Lögberg - 28.10.1891, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN 28. OKTÓBER 1891
J'ögberg.
Gcfið út að 573 Main Sír. Winnipes,
af The I. 'ógberg Printing cr’ Publishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
XttrsTJÓRi (Editor);
EJNAP HJÖRLEIFSS ON
T.US1NESS MANAGER: MA GNÚS PA ULSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orð eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á stærri
auglýsingum eða augl. um lengri tlma af-
sláttur eptlr samningi.
BÚSTÁDA-SKIPTI kaupenda veröur að til-
kynna skrijlega og geta um fyrverandi bú-
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT i AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
THE LOCBEHC PRINTINC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOK LÖOBERG.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
---- MIDVLKUD. 28. OKT. 1891. --------
jgf Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segif upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við hlað-
ið, flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang'.
Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
allra peninga, sem því hafa borizt fyrir-
faraudi viku i pósti eða með bréfum,
en ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálfir á afgreiðslustofu blaðsins*
þvi að þeir menn fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandaríkjapeninga tekr
blaðið fullu verði (af Bandaríkjamönn-
um), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
burgun fyrir blaðið. — Sendið borgun
P. 0. Money Orders, eða peninga í He
gúlered Letter. Scndið oss ekki bankaá-
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllan.
HRYLULECUR DOMUR
var kveðinn upp hjer í bænum í
síðustu viku, dauðadómur yfir 16
ára gömlum dreng, William Patt-
enden.
E>að virðist ekki hafa verið
neitt undanfæri að kveða upp þenn-
an dóm. Það var sannað bæði af
ómótmælanlegum líkum og eigin
játning liins ákærða, að bann hafði
í sumar skotið til bana ráðskonu
hásbónda síns og svo reynt að
dylja glæpínn með J>ví að drusla
líkinu ofan í brunn. Eptir pessum
sönnunum gaf dómnefndin ekki
annað en úrskurðað piltinn sekan
um morð, og fyrir dómsforsetann
var ekkert undanfæri að dæma
liann til hengingar. Svo framar-
lega sem hann verði ekki náðaður,
á hann að líflátast í fangelsinu
lijer í Winnipeg 18.' des. næstkom-
andi. Dómnefndin mælti fastlega
fram með náðun jafnfraint pví sem
hún kvað upp áfellisdóminn.
Vonandi er, að þessum dauða-
dómi verði aldrei fullnægt. Hvað
sem hægt er að segja pví til varn-
ar, að lífáta . hina hættulegustu
glæpamenn, eins og ..þeir almennt
gerast, pá virðist oss pað ganga
morði næst, að taka börn af lífi,
pó aldrei nema peim hafl orðið á
að drfgja hina hræðilegustu glæpi
Og pessi William Pattenden er
ekkert annað en barn, krakkaræfill^
sem komið var fyrir nokkrum ár-
um hingað vestur í gustukaskyni
úr vesaldómi og örbyrgð, sem hann
lifði í á Englandi. Hann fær mjög
góðan vitnisburð hjá húsbónda sín-
um, og eins hjá presti peim sem
hefur sagt honum til í kristindómn-
um; báðum hefur peim fundizt hann
vera upplagsgóður, pægur og mein-
laus drengur. Á glæp hans stend-
ur svo, að konan, sem hann myrti,
hafði verið honum ill, stríddi lion-
um, skammaði hailn og barði, peg-
ar henni líkaði ekki við liann. Svo
var pað einn dag, pegar pau voru
tvö ein heima, að drengurinn stóðst
ekki hrakyrði hennar, tók bissu og
skaut liana og hitti svo vel, að
hún ljezt samstundis.
Fyrir petta óttalega bráðræðis-
verk á drengurinn nú að láta lífið
svo framarlega sem hann verður
ekki náðaður. Tilraunir verða gerð-
ar til pess að fá dómnum breytt í
fangelsi. Ðrengurinn getur enn
orðið heiðarlegur og nytur maður
pó að honurn hafi orð ð petta á.
Vjer göngum að pví vísu, að peir
íslendingar, sem til kann að verða
leitað með undirskriptir undir náð-
unar-bænarskrána, verði fúsir á að
setja par nöfn sín.
Viðureign sjera Matth. Jocliums-
sonar og forseta íslenzka kirkju-
fjelagsins hjer er komin vel á veg
með að verða all-eptirtektaverð. -
Eius og áður licfur verið drepið á
hjer í blaðinu, hefur sjera Matth-
ías ritað í Norðurljósið um kirkju-
deilurnar hjer, vottað sjera Magn-
úsi sína bróðurlega hluttekning og
kvcðið upp áfellisdóm yfir kirkju-
fjelaginu fyrir meðferð pess á hon-
um.
í nyútkomnu nr. „Sameining-
arinnar“ stendur nú ritstjórnargrein
með fyrirsögninni „IIneyksli“. Grein-
in er i tveim köflum, og báðir
kaflarnir snerta sjera Matthías.
í fyrra kafianum er talað um
skáldalaun pau sem sjera Matthíasi
voru veitt í sumar á alpingi. „Sam.“
pykir sú fjárveiting hneykslanlega
lítil. (Hún var, eins og lesendur
vorir muna víst, 600 krónur.) „Minna
en 8000 krónur“, segir blaðið, „var
óhæfilegt að tiltaka, ef á annað
borð skyldi nokkuð veitt. Dá upp-
hæð hefur margur alveg ómerki-
legur íslendingur fengið í pensíón
að eins fyrir pað að hafa vítalaust
fyllt eittlivert embættispláz um til-
tekinn áratíma. Og skyldi pá manni;
sem annað eins liggur eptir í and-
ans ríki og flestöll liin lyrisku ljóð
sjera Matthíasar, manni, sem utan
íslands er eins vel pekktur og hann,
manni, sem á er bent utan úr
heimi eins og andlega skáldstjörnu
allt að pví af fyrstu stærð, —
skyldi slíkum manni vera nokkuð
minna bjóðardi?11
í síðari kaflanum er bent á
pað, að sjera Matthías hafi mpð
Norðurljós-grein sinni gert peim
mönnum á íslandi „ljótan grikk“,
„sem hafa verið að úthrópa „vest-
ur-íslenzku prestana“ fyrir rang-
láta sleggjudóma, er peir hafi látið
frá sjer útganga gegn íslcnzku
kirkjunni, sjerstaklega pann dóm,
að Únítara-vantrúin hefði par svo
og svo mikið friðland.“ I pví sam-
bandi kemst blaðið meðal annars
pannig að orði:
0 t
“pað að einn prestr í kirkju Islands
talar eins ákveðið á móti trúarjátning ekki
að cíns lútersku kirkjunnar, heldr líka hinnar
almennu kristmi kirkju, eins og séra Mattías
gjörir í þessari grein, og það prestr, sem
vitanlega er einhver mesti andans maðrinn,
sem þjóðin á f eigu sinni, — það sannar
betr en nokkuð annað, hve aumlega 'sú
kirkja steadr við sitt prógramm, það sýnir
bezt, hve miki! ástæða er t. a' m. til þess
að hrylla sig eins yfir þeim ummadum séra
Hafsteins Pétrssonar um þá sému kirkju, að
þar sé til “bæði skynsemistrúarprestar og
Únftara-trúarprestar“, eins og kirkjumennirnir
sumir þar heima hafa gjört. Yerri grikk
gat séra Mattías ekki gjört þeim mönnum
en að koma með þessa grein sína. Og
kirkjustjórn Islands hefir hann líka gjört
lierfilegan grikk, því ef hún vill láta það
líta út, að henni sé alvara með trúarjátning
sinna eigin safnaða og presta, alvara með
þann eiðstaf með tilliti til kenningarinnar,
sem hún bindr alla þá við, er hún hleypir
inn í kennimannlegt embœtti, þá verðr hún
nú neydd til að heimta það aftr kallað,
sem séra Mattías hefir hér lálið út úr sér,
sem skylyrði fyrir þvf, að hann geti fram-
vegis staðið í embœtti sfnu sem lúterskr
prestr. Og þá gæti það loksins ordið grikkr
víð alþingismennina, löggjafa landsins, sem
af smásálarskap eða einhverju í þá áttina
nú í sumar hafa neitað séra Mattfasi um
þau laun úr landssjóði, er hann sem skáld
hefir svo margfaldlega verðskuldað, þvi stæði
hann nú við þe.-,sa yfirlýsing sína, eins og
vér teljum lang-líldegast að hann gjöri, og
hlyti svo rétt að sjálfsögðu að sleppa öllum
kirkjulegum “brauðum“ á Islaadi, þá myndi
þó flestir sjá, að eitthvað meira væri fjár-
veitingarvald landsins skyldugt að leggja
honum til heldr en þessar 600 krónur, er
þingið hefir nú í hann fleygt“.
Blaðinu pykir ekki óhugsandi,
að xeynt verði „að klóra yfir pessa
vantrúar-yfirlysing sjera Matthíasar,
t. a. 111. með pví, að pað trúar-
atriði, fordæmingardóiniirinn ncfni-
lega, sem varð til pess, aö sjera
Magnús Skaftasen sagði skiiið við
kirkju vora, og sem sjera Matthías
segist opinberlega hafa afneitað, sje
svo mikið smáatriði, að kristindóm-
urinn standi jafnrjettur eptir sem
áður“. En til sönnunar pví, að
einmitt sjera Matthías sje ekki á
peirri skoðun, eru tilfærðar í grein-
inni eptirfarandi setningar úr brjefi
frá sjera Matthíasi til ritst. Sam-
einingarinnar, rituðu 21. júní síð-
astliðinn:
“Vkkar nýja stx-la út af séra Magnúsi
Skaptasen er hálf-leiðinleg. Að vfsu skrifa
eg undir það, að fleira í opinberan tilver-
unnar en útskú funar-kenningin sýnist öfugt
og absurd, og ekki þurfa þeir, sem dog-
matlkinni neita, að hrækja all-hraustlega,
því — það er satt — með þessum lærdómum
fer nálega allt — a 1 1 t ,— allt, sem við
köllum opinberan í þeim ?amla lúterska eða
evangeliska skilningi. “
Svo minnir „Sam.“ sjera Matth-
ías á petta vers í einum sálmin-
um hans: „Fyrst kallar gnð, og
bregðist pú pví boði, pá biður guð,
og pó að hvorugt stoði, pá pryst-
ir guð, og pað er síðsta orðið, ef
pví er neitað, hræðstu sálarmorðið!“
Og par á eptir koma niðurlagsorð
greinarinnar á pessa leið:
,,Og svo spyrjum vér nú að ending séra
Mattías vín vorn og kirkjustjómina íslenzku
f mesta bróðerni: Œtlar hann og hún að
stryka . þetta vers út úr sálmabókinni? og þá
kenning, sem þar er haldið fram, úr hinum
kirkjulega boðskap? Ætlar kirkjan þar heima
að standa við sitt trúarprógramm eða ekki?
Er kirkjan á Islandi svo mjög orðin á und-
an eða eftir öllum lútcrskum kirkjum heims-
fns, að hún nú orðalaust lofi prestunum
sínum nð tala opinberlega á móti sínum
eíg.n trúarjátningum?“
Þessi viðureign er að verða
alleptirtektaverð, eins og sagt er í
upphafi pessarar greinar. Dað fer
ekki hjá pví, að einhver eptir-
köst verði af pessari Sameiiiingar-
grein heima á íslandi. t>að verður
naumast hægt fyrir kirkjustjórn
landsins að pegja hana algerlega
fram af sjer. Lögberg niun færa
lesendum sínum allar fregnir pessu
máli viðvíkjandi, jafnóðum og pær
berast oss, par á meðal útdrátt af
greinum peim er skrifaðar kunna
að verða heima á íslandi í tilefni
af pessari Sameiningargrein.
SOURIS-LANDID.
Melita, 19. okt. 1891.
Herra ritstjóri!
Jeg mun hafa lofað yður við-
bót við brjefið, sem jeg skrifaði
yður fyrir lijer um bil 5 vikum,
um Sourislandið, og sendi yður pví
línur pcssar.
Síðan jeg var hjer á ferð í
september-byrjun, liefur porp petta,
Melita, nærri tvöfaldazt. E>á voru
hjer um 60 hús (sum að vísu að
eins hálf-smíðuð) en nú eru húsin
orðið liðugt 100, en rnörg peirra
eigi fullgerð enn. Hin helztu hús,
sem byggð hafa verið síðan, er prí-
loptað „hotel“ 86 og 56 fet og
járnbrautarstöðvahús með 200 feta
lönguin farpegjapalli fyrir framan.
Enn er vCrið að byrja á nyjum liús-
um, og eru helzt peirra kornhlaða
(hin priðja) og gufu-hveitimylla;
myllan á að verða öll úr steini, og
mala 150 tunnur á dag. lllutafje-
lag (með 40 pús. doll. höfuðstól),
sem samanstendur af mönnum hjer
í Melita og nágrenninu, byggir
mylluna, en ekki er búizt við, að
meira on grundvöllurinn komizt upp
í haust.
Iljer er verið að stofna viku-
blað, sem á að nefnast „The Melita
Enterprise“. t>að verður 28 dálkar,
20 puml. liver, og kemur fyrsta
númerið út í næstu viku. Mr. Har-
vey er útgefandi og ritstjóri. Hann
hefur fengizt við blaðamennsku í 20
ár (verið við Winnipeg „Free Press“
og „Tribune“ pessi seinustu ár) og
má pví búast við að blað hans
verði vel úr garði gert. í pólitík
mun blaðið fylgjast að málum með
frjálslynda flokknum.
Nú er búið að koma hjer upp
rúmgóðu barnaskólahúsi, sem Pres-
byterianar og Baptistar nota til
skiptis til guðspjónustu á sunnu-
dögum. Englandskirkjumenn og
Mepodistar nota loptsal nokkurn til
guðspjónustu, enn sem komið er.
Engum hefur hjer enn verið
veitt vínsöluleyfi, og er vafasamt
hvort pað verður. Yínsölubann (und-
ir „local option1 -lögunum) er í gildi
í parti af sveit peirri, sem Melita
er 1 (Municipality' of Artbur) og
verður aptur greitt atkvæði um,
hvort vínsala leyfist eða ekki um
leið og svei+arkosning fer fram 8.
des. næstk.
110
laus, í pungum hugsunum.
„I>að er undarleg saga,“ sagði
liann. „Maður deyr, og honum er
hrundið niður í kjallara.
Hefði hann fyrirfarið sjer sjálf-
ur, pví var liann pá ekki jarðaður
strax? Hverjum gat gengið nokk-
uð til að fela hann? Hver svo
sem pað hefur gert, hann hlytur
að hafa verið grunaður“
Jeg sagði ckkert, en hafði mig
allan við að fylla pípuna mína.
„t>jer eruð að leika yður að
pví, að gabba mig“, sagði Styríu-
maðurinn í rámum kokrómi; „en
að. sannleikanum verð jeg að kom-
ast, jafnvel pó pað ætti að kosta
líf yðar.“
Jeg hló fyrirlitningarlega að
liátíðleik hans.
„Það er ekki mitt líf, sem við
iiggur,“ sagði jeg, „en pað er líf
annarar manneskjn, sem jeg er viss
um, að er algerlega saklaus. Dauði
Sets Treloars vakti grun, og á-
kærða persónan er nú í fangelsi.“
Jeg pagnaði.
„Varð sönn að sök?“ sagði
Styríu-maðurinn.
115
annars sagði hann, og orðin komu
út af vörum lians bæði önuglega
og seint; „svo þetta er pá konan,
sem jeg hef komið alla pessa leið
til að finna—en haldið pjer áfram
með söguna; pað kemur líklegast
eitthvað furðulegt enn“.
Jeg sagði honum pá frá pví,
pegar Set Treloar kom aptur til
„Tollpjófa-bælisins“, frá hvarfi hans,
frá burtför Stefáns og Júditar dag-
inn eptir, frá pví, pegar hún sneri
aptur til kofans og stóð par við
fáein augnablik; og frá hinu und-
arlega látbragði hennar í lestinni,
par sem jeg sá með mínum eigin
augun eiturdósirnar detta úr barmi
herinar, og hver áhrif pað hafði á
Stefán, pegar hann bragðaði á dupt-
iuu.
(Að pessu síðasta atriði hló
Styríumaðurinn með fyrirlitningu,
eins og eldjetarr hlær að peim sem
liræðist eld). Jeg sagði honum svo
frá pví, hvernig jeg náði dósunum,
sem Júdit hafði kastað út um glugg-
ann, hvernig jeg elti hana með pví
að jeg hjelt hún væri kona, er
falið liefði' mannslíkama í „Tollpjófa-
118
i komast meiri og meiri geðshrær-
ingu, pó hann auðsjáanlega reyndi
til að dylja J>að.
„Rottu-eitrið gaf konan lians
honum ekki inn,“ sagði jeg djarf-
lega, „heldur tók hann J>að sjálf-
krafa. Guð veit, hvaða töfrakrapt-
ur pað er, sem gerir mann færan
til að J>rífast af eitur-lyfi. En pjer
ættuð, að minnsta kosti, að vita
}>að, J>ar sem J>jer berið á yður
dósir með sama efni, sem liann
bar á sjer, og að líkindum hefur
hann dáið af pví hann hafði pað
ekki við höndina.“
Jeg var ekki viðbúinn peim
áhTÍfum sem pessi orð mín höfðu;
jeg hafði sagt pau út í bláinn en
hitt á sannleikann, svo framarlega
sem andlit Styríu-mannsins fór ekki
með lygi viðvíkjandi hugrenningurn
hans. Augu hans glúpnuðu, pegar
jeg leit framan í hann, og jeg not-
aði mjer tækifærið, án pess að fá
samvizkubit af pví.
„t>jer getið fundið hana,“ sagði
jeg> „°g pjer skuluð finna liana.
I>jer vitið að hann dó annaðhvort
af of iniklu eða of litlu af -pessu
107
litlu horn-dósirnar, lirissti eitthvað
úr ]>eim í löfa sinn, og renndi J>ví
niður.
Jog sá glögglega, að J>að var
hvítt. Osjálfrátt hugsaði jeg til
annars inanns, sem jeg hafði sjeð
taka ögn af hvítu dupti úr dósum,
en með allt öðrurn afleiðing-um.
Yfir andlit Stýríu-mannsins bri
hinum sama munaðarlífs-ánægju-
svip, sem jeg hafði gætt að kveld-
inu áður; svo vjck liann sjer að
borðinu, eins og matarlyst lians
liefði örfazt, settist niður og fór
að borða, án pess að bíða eptir
mjer.
t>etta tilvik hans fullvissaði
mig um að lrann hefði fyllstu fyrir-
litningu fyrir mjer. í augum hans
var jeg ekki neitt; hann liafði kom-
ið til að koina fram tilgangi sín-
um, og var fastráðinn í pví að
gera pað; jeg gat á engan hátt
aptrað honum frá pví, nje hjálpað
honum til pess minnstu ögn. —
Þannig hugsaði hann — en mjer
datt nokkuð í hug, svo fjarstætt,
svo furðulegt, að mig beinlínis svim-