Lögberg - 11.03.1893, Blaðsíða 2

2
LðOBERG LAUGARD AOINN 11. MARZ 1893.
'£ ögberg.
(’eS-Jí út að 573 Main Str. Winni|H*K
p Thr Lóífhery Ptinting &* Publishint; Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
RiTrrjt'M (Kditor):
EJNAR Il/ÖRLEIFSSON
ínsiNF.ss manaokr: JOUNA. BLÖNDAL.
A UtjLVSINGAR: Smá-auglýsingar 1 eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orö eöa 1 þuml.
dátksiengdar; 1 doll. um mánuöinn. Á stærri
avglvsipgum föa augl. um Irngri tlma at-
sláttur eptir samningi
BÓST AD A-SKIPTI kaupenda veröur að til
kvur-sí A rijliqa og gera um fyrvtrandi bú
staö iafnframt.
UTAnXsKRÍpT ’til AFGREIÐSLUSTOKU
blaösins er:
1Y{E LÓGBE^G PRÍMTINC & PUBLISR. CQ.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT ti! RITSTJÓRANS cr:
EltlTOR LÖCJKERC.
F. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
--UAUGARDAGINN 11. MAP.Z 1893.-
(3?* Samkvæmt, landslögum er uppsögn
ka'ipanda á blaði ógild, nema hann sé
-k ..bllai.s, þegar haun segir upp. — Ef
ksupandi, sem er i skuld við blað-
f flyti vistferlum, án þess að tilkynna
tieimilaakiftin, þá er það fyrir dómstól-
unuH' áiit.in sýnileg sönuun fyrir prett-
v-H.iit- t.ilgangí.
(pjt* (íftirleiðis verðr á bverri viku prent-
oð i hiaðtnu vtðrkönLÍng fyrir mðttöku
NÍIrH petiitíga, sem því hafa borizt fyrir-
farandi viku í póstj eða með bréfum,
en céVt fyrir peningum, sem menn af-
benda gjáiflr á afgreiðslustofu blaðsins'
því að þeir menn fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandarikjapeninga tekr
blaðið fullu verði (af Bandarikjamönn-
iim), og frá íslandi eru íslenzkir pen
iugaseðlar teknir' gildir fullu veröi sem
borjrun fyrir blaðið. — Sendið borgun i
P. Money Orders, eða peninga í Be
gitt.tred Letter. Sendið oss ekki bankaá
viranir, sern borgast eiga annarstaðar en
í VVinnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
/yrir innköllun.
ÞJÓÐÓLFUR
OG
ÚTFLUTNINGARNIR.
Þjóðólfur er augsynilega á nál-
um um, að útflutningarnir verði mikl-
ir af íslandi hingað vestur á komandi
sumri, og blaðið gerir sitt til að tog-
ast á við útflutningsagentana og út-
flutningshuginn I fólkinu. í pví
skyni að stemma stigu við vesturferð-
urium, fljtnr blaðið alllanga ritstjórn-
argrein, „íslendingar í Ameríku. í
fiessari grein eru bornar brjgður á á-
reiðanleik skyrslna þeirra sem B. L.
Baldwinsson hefurgefiðút viðvíkjandi
hag manna í Canada, Islendingar eru
atjrtir fjrirpann „volæðis-rænulejsis-
hugsunarbátt“, sem vesturferðunum
valdi, og að lokum dembir blaðið á
menn alllöngum klausum úr peim
greinum, sem Jón Ólafsson skrifaði,
pegar f>að vakti öðru fremur fjrir
bonum að rejna að spill fjnr inn-
flutning, til fiessa fjlkis.
t>essi iJjóðólfs-grein er svo undur
ómerkileg, í alla staði sro gersamlega
Ósamboðin hinum gáfaða og fróða
efnismanni, sem er ritstjóri elzta blaðs-
ins á íslandi, að pess gerist ekki f>örf,
aö rita um hana mjög langt mál. AP-
finningarnar við skyrslurnar eru að
eins dylgjur og sannanalausar staðhæf-
ingar og f>ví miklu auðvirðilegri og
óáreiðanlegri en skyrslurnar, hvað
miklir gallar sem á f>eim kunna að vera.
t>essi krítík á skyrslunum á nú ekki
heldurað vera aðalatriðið, heldurvitn-
isburður Jóns Ólafssonar, ritst. Heims-
kringlu. Upp úr peim vitnisburði
leggur ritstjórinn allmikið, með pví að
J. Ó. hafi aldrei niðrað Ameríku, held-
urjafnan verið mjög hljnntur Ame-
ríkuferðuro, og sje auk fess mjðg
kunnugur landsháttum h’er vestra.
Sannleikurinn er nú samt sem
áður sá, að Ijelegri vitnisburð hefði
t>jóðólfur ekki getað fjrir sig borið
heldur en rugl Jóns Ólafssonar. Pað
er ekkert lejndarmál hjer vestra, pó
að ritst. Djóðólfs liafi ekk: getað áttað
sig á pví í svipinn, hvernig.á pyí ftóð
að Jón hljóp í að skrifa pessa greín,
sem hann kallaði „Samvizkuspurning11,
og Djóðólfur ber fjrir sig. Eitt hið
mesta áhugamál fjlkisstjórnarinnar er
innflutningar í fjlkið. I pvi skjni,
að greiða fyrir innflutningum frá ís-
landi, sendi Iiúti Siguið Christophers-
son til Islands á síðasta hausti. En af
pví að Lögberg hefur fjlgzt að mál-
um með fjlkisstjórninni, og af pví að
apturhaldsflokkurinn kastaði nokkrum
hundruðnm dollara í Hkr. og Jón á
síðastliðnu sumri til pess að kaupa
fjlgi peir.rH. ]iá leggur J’ón sig mjög í
framkróka með, að leggja allar gerðir
fjlkisstjórnarinnar út. á versta v*g og
gera sem minnst úr peim. Jafuframt
hefur haun og lagt fjandskap mikinn
á Sigurð Christophersori, vegua pess
að hatin hcfur ávallt verið góður
stjrktarmaður Lögbergs. Dað var
vitanlega til að svala sjer á fjlkis-
stjórninni og S. Ch., að Jón skrifaði
pessa grcin, sem átti að sjna pað, að
Greenwaj hefði sent Sigurð heim í
arindislejsu, Ijstitúr, í staðinn fjr-
ir fjlgi lians við kosningarnar. Til
pess að geta komið að pessum óhróðri,
vann Jón pað til, að breiða út pá ljgi,
sem hjer hefur vitanlega orðið að at-
hlægi, að íslendingar ættu ekkert er-
indi til Manitoba.
Á pessa leið er vitnisburður Jóns
Ólafssonar í pessu máli undirkominn.
Það er víst óhætt að fulljrða, að hver
einasti ísleudingur í Manitoba, sem
kominn er af barnsaldrinum, veit að
vjer skjrum hjer rjett frá.
Yfir höfuð viljum vjer lejfa oss
að stinga pví að starfsbræðrum vor-
um hoiina á íslandi, að ef peim er
annt uro, að blöð peirra sjeu mikils
virt hjer vestra, pá er vissara fjrir pá,
að ílagga ekki mikið með Jóni Ólafs
sjni. Hjer hafi menn ekki mikla
freistingu til að taka mark á pví sem
sá maður segir, nú orðið, og fáum pjk-
ir mikill stuðningur að pví að hafa
hann sín megin.
En allra-sízt ætti ritstj. Djóðólfs
að svo komnu, að hætta sjer út í að
skrifa mikið um Ameríku eptir peim
heimildarritum, sem hann kann að
rekast á frá Jóns Ólafssonar hendi.
Það er sem sje sök sjer, pó að peir
blaðamenn, sem einhverja ofurlitla
ögna vita um petta land, stjðjist við
óáreiðanlegar sagnir, pví að peir hafa
í höfðinu fjrstu skiljrðin fj-rir að
geta vinsað pað úr, setn allra vitlausast
er. En pað hefur ritst. Þjóðólfs aug-
sjnilega ekki, pó að hann sje að Jmsu
öðru lejti óvenjulega fióður maðar.
tlans fádæma-vanpekking að pví er
Ameríku snertir kemur einna ljósast
fram í pvi, hve frámunalegaóhöndug-
lega honum ferst að nota vitnisburð
Jóns Ólafssonar, sam er eina atriðið,
sem hanr hefur fvrir sig að bera gegn
Ameríku-feiðunum. Jónhafði haldið
pví fram, að íslendingar ættu ekki
lengur neitt erindi til Manitoba. Það
pjkir ritst. Þjóðólfs full sönnun fjrir
pví, að Ámerl/ea geti ekki verið „fram-
tíðarland íslendinga“. Ef maðurii.n
er ekki að draga lesendur sína vísvit-
andi á tálar, sem vjei viljum ekki
ætla honum, pá hlýtur niðurstaðan að
verða sú, að hann heldur að Ameríka
heiti öð.u nafni Manitoba, og pessi
tvö nöfn tákni alveg hið sama. Vjer
munum svo langt, að einn spekingur
fræddi menn einu sinni á pví í Þjóð-
ólfi, að Manitoba væri sama sem Nj'ja
ísland. Fæstum pótti pörf á öllu
meiri vitlejsu. En pessi njja Þjóð-
ólfs-speki tekur hinni langt fram.
f>að væri dálítið gaman að vita^
hvernig B. L. Baldwinson liefur verið
innanbrjósts, pegar hann lief' r verið
að lesa pessa Þjóðólfs-grein. Qss vit-
anlega hefur aldrei vakað fjrir honum
nema eitt inál, pað mál sem hann hef-
ur af atvinnu sína, inntlutningamálið.
Búast má við að pað hafi verið að
minnsta kosti meðfram í pví skjni, að
Jón Ólafsson stjddi pað rnál, að Bald-
winson tók hann upp á sinn eik, og
studdi hanw til ritstjórnarvalda við
Hkr. Þá liggur og nærri að geta
pess, að B. L. B. muni hafa ætlazt til
pess, að Ilkr. gerði sjer ekki sjerstakt
far uin að spilla fjrir innflutningum,
pegar hann hefur verið að útvega
henni stjrk frá stjórniuni í Ottav/a.
Og eptir allt saman hefur niðurstaðan
erðið sú, að pað ein«, stin notnð verð-
ur tii að spilla f jrir hans verki á ís-
landi er illgirnispvaður Jóns Ólafsson-
ar í ritstjórnargreinum Ileimskringlu.
Grikkir kölluðu pá gjðju Memesis,
sem sá um pað, að mönnum skjldi
einhvern veginn og einhvern tíma
koma í koll pað sem peir höfðu gert
inóti betri vitund. Hún náði sjer opt
niðri á mönnum á nejðarlegan liátt,
pegar peir áttu sjer einskis ills von.
Það liefði einhvern tíma verið sagt, að
sú gjðja liefði verið með í förinni,
pegar petta Þjóðólfs-hlað var að ber
ast í hendurnar á Mr. II. I„ Baldwin-
sjni!
HEIMILID.
[Aðsemlar greinar, frumsamdar og þýdd-
«r, sem ireta lieyrt undir ,,IIeimilið“,
verða. teknar með þökkum, sjerstaklega
ef |,ær eru um bvskap, en ekki mega
þær vera mjög langar. Ititið að eins
öðrumegin á blaðið, og sendið nafn yðar
og heimiii; vitaskuld verður nafni yf.ar
hildið leyndu, ef þjer óskið þess. Ut-
anáskript utan á þess konar greinum:
Edítor „Heimilið“, Lögherg, Box 3G8
Winnipeg, Man.]
STARF3REGLUR MEÐAL
BÆNDA.
Eptir W. C. Graharn, Portage La Prairie
(þýtt úr the Nor‘-west Farmer and Miller).
(Niðurlag.)
Margir bændur eru ósanngjarnir
pegar peir eru beðnir um skuldbind-
ingn um að borga rjettmæta skuld á
ákveðnum tíma.
Ýmsir kaupmenn hafa sagt mjer,
að sjumir bændur hafi alveg neitað að
láta sig fá slíka skuldbindingu, pó
slí^t hefði getað hjálpað kaupmann-
inum úr kröggum, er peir hafa komist
í fjrir nauðsjnjsr, er peir hafa lánað
pessum sömu bændum. Slíkt er auð-
virðileg aðferð, og peir bændur, er
slíkt gera, ættu að teljast í flokk með
landejðum, sem liggja uppi á öðrum.
Bændur sjna skort á starfsviti með
pví, að halda sjer frá hinum löggiltu
bönkum, er mundu lána peimpeninga
ef á lægi. Sumir bændur eru laf-
hræddir við banka, en „business“-
menn gera bankana að vinum sínum,
enda er pað rjett, pví peir kæmust
ekki af án peirra. Sumir bændur
vilja ekki gefa skuldb’ndingu sem
borgast eigi á banka. Þeir halda, að
hún verði endilega að borgast, ef hún
er borganleg á banka, en annars geri
pað ekkert til og svo glejma peir
skuldbindingunni og hafa engar á-
hjggjur út af kenni. Eirn kaupmað-
ur sagði mjer njlega, að hann hefði
náð sjer niðri á pann hátt, að láta
skuldbindingar bænda vera borgan-
legar í búð sinni. Sumir bændur
vilja heldur borga hestasalanum $200
fjrir hest og 10 af hundraði að auk,
en gefa bankanum skuldbindingu fjr-
ir $175 með 10 af hundraði vöxtum,
sem mundi borga hestinn ef hann
væri borgaður í peningum. Verzlun-
armenn eru vanirað slá mikið af verði
fjrir peninga út í hönd, en setja upp,
ef peir verða að lána og taka skuld-
bindingu upp á langan tíma, en marg-
ir bændnr virðast ekki vera nógu
bjggnirtil að sjá petta og skilja. Hafið
pið nokkurn tíma hejrt bændur segja:
„Ætlarðu að setja hana (skuldbind-
inguna) í bankann“? Ef svarið er
„nei“, pá hafa peir engar frekari á-
hjggjur útaf skuldbindingunni. Þess-
ir bændur hafa enn ekki komist að
raun um, að bankarnir eru ekxi eins
harðir í viðskiptum, og sumir „busi-
ness“-menn. Bankar prengja mjög
sjaldan að mönnum, sem koma fram
sem pössunarsamir, hreinir og beinir
menn í öllum viðskiptum. Ef bænd-
ur gerðu petta, jrðu bankarnir eins
miklir vinir peirra og verzlunarmann-
anna.
Bændur sjna opt skort á starfs-
viti með pví að telja sjer trú um að
peir sjeu fullnuma í búnaði, og pví
geti peir ekkert lært af öðrum. Slík-
ir menn katipa engiu búnaðarrit og
koma aldrei á fundi búnaðarfjelaga
eða an.nara stofnana, sem fræða um
búnaðarvísindi. „Business“-ineun
kaupa og lesa öll blöð, sein peir geta,
t;l pess að fjigjast mcð tímanumhvað
saertir starfsgreinir peirra, og pess
vegna sjer maður slíka menn allt af
koina með eitthvað njtt. En pví
miður gera bændur ekki hið sama, og
pess vegna eru peir allt af í sama
farinu, og forfeður peirra voru í, og
samt pjkjast peir vita alla hluti til
hlítar og ómögnlegt að koma neinum
njungutn inn í höfuðið á peim. Slík-
ir bændur koma inn í bæina svo búmr
að sagt er að parna íari bóndi, og er
áhersla lögð á orðið bóndi, ea stund-
um eru peir kallaðir „hejfræ.“ Þess-
konar bændur vilja ekki hfvra, aðpeir
geti lært nokkuð af nábúum sínum,
en samt eru peir svo trúgjarnir í aðra
röndina, að peir glejpa við allra
handavitlejsu (t. d. svört pepsini) sem
óhlutvandir menn telja peim trú um.
Slíkir bændur verða ætíð að fá aðra
til að gera sakir sínar, ef til vill lög-
menn, sem mjólka kúna*) á meðan
peir og nábúar peirra eru að togast á I
um hana. Þeir er nefnilega svo ó-
menntaðir, að peir pekkja ekki víxil
frá inatseðli. Slíkir bændur ala upp
sjni „sem vita ekkert“, og ef til
vill enn minna, uema ef vera skildi
að böðlast eitthvað við vinnu á bú-
jörðinni.
Þetta má ekki lenEfur svo til
ganga. Látum oss pví kappkosta að
kjnna oss sem ráðvandan og starf-
hjggin flokk manna, svo um oss verði
sagt að vjer sjeum gáfaðir og reglu-
samir bændur, og oss vegni vel. Og
látum oss með engu móti ímjnda oss,
að vjer græðum niett á pví, njótum
lifsins eins og vjer ættum að gera,
með pví að eins að vrinna baki hrotnu
milli máltíða, sofa og eta svo við get-
um haldið áfram að præla, án pess að
nota vitið eða skjnsemina, sem guð
gaf oss, til pess að Ijetta oss byrði
lífsins og baráttu.
Þvi bóndinn, sem er að rejna að
búa, án pess að aridi hans sje reglu-
lega undirbúinn og skerptur á alla
vegu, er álíka heimskur og maður,
sem rejnir að slá gras með egglaus-
um ljá og er brjnislaus.
FJELAGSSKAPUR DAGLAUNA-
MANNA.
(Aðsent.)
Fleiðruðu landar!
Jeg vonast eptir, að peir af jður,
sem kunnugir eruð kjörum erviðis-
manna lijer í bænum, viðurkennið, að
um mikisvarðandi mál er að ræða, par
sem fjelagsskapur daglaunamannanna
er. Að minni skoðun stendur okkur
daglaunamönnunum nær en flest ann-
að, að taka hann til alvarlegrar íhug-
unar, og, ef oss væri u»nt, að koma
honum í viðunanlegra horf en hanu
hefur verið í allt til pessa dags. Mjer
fjrir mitt lejti finnst málefnið pess
vert, að pað komist hærra á dagskrá
pjóðar vorrar heldur en pað er enn
komið.
Vitaskuld eru meðal íslendinga
komnar talsverðar hrejfingar í pessa
átt. Vorið 1890 var gerð tilraun af
nokkrum íslendingum hjer í bænum
til að hljnna að kjörum daglauna-
manna, og mjnduðu peir menn pegar
fjelagsskap með sjer, og eiga peir
pökk skilið. Fjelagsskapur pessi óx,
að pví er fjelagatöluna snerti, svo
fljótt, sem vænta rrátti. En ekki
leið á löngu, áður en menn urðu ekki
á eitt sáttir um fjrirkomulag fje-
lagsins, og fundu pá nokkrir menn,
sem í fjelaginu höfðu verið, ástæðu til
að mjnda annað fjelag, og hefur pessi
fjelagsskapur síðan verið í tveimur
pörtum, og má vera, að sú skipting
hafi ekki eflt fjelagsskapinn í heild
sinni eins og æskilegt hefði verið.
En prátt fjrir bæði pennan galla
*) Þetta á við ágæta mjnd er
sjnir heimsku peirra, sem allt af eru í
málaferlum.
og fleiri, sem sjálfsagtmá finnaápess-
um fjelagsskap, pá eru samt sannanir
til fjrir pví, að hann hefur af s;er leitt
mikið gott, sem maður hefur ekki á-
stæðu til, að ímjnda sjer, að fallið
hefði í skaut erviðismanna hjer í
hænum, ef pessi fjelagsskapur hefði
ekki verið til. Enda held jeg, að öll-
um komi undantekningarlanst saman
um, að tilgangur fjelagsins sje góður
og nauðsjnlegur. Jeg veit heldur
ekki betur, en flestir íslendingar I
bænum, sem annars sjna pað, að peir
láti sjer annt um velferðarmál landa
sirma, bafi á einhvern hátt stutt að
framförum pessa fjelagsskapar, og eru
pó nokkrír menn par á meðal, sem
ekki geta tilhejrt fjelagsskapnum
sem daglaunamean samkvæmt stöðu
sintii. Þeir hafa samt sem áður litið
svo á málefnið, að peir hafa af alúð
unnið að velferð pess, enda éfast jeg
ekki um, að peir sem í fjelagsskapn-
um standa á reglulegan hátt virði
mikils framkomu pessara manna.
En hví skjldu pá ekki allir peir
vera með, sem samkvæmt stöðu sinni
ættu að sjálfsögðu að tilhejra pessum
fjelagiskap? Það er ef til vill ekki
svo ljett, að svara pví til fullnustu,
eða sjna rjettar ástæður fjrir pví.
En mjer dettur í hug, að sumir kunni
að álíta pað komi til af pví sem okkur
íslendingum hefur svo opt verið bor-
ið á brjn, pað sem sje, að vjer sjeum
helzt til einráðir, til pess að okkur
gangi vel að vinna í fjelagi. Væri nú
svo, að petta sje ástæðan, mundi pá
ekki vera kominn tími til,að við rækj-
um petta ámæli af okkur, og rejnd-
um að sjna andlega og verklega, að
við höfum fjelagsskapar hæfileika,
engu síður en liver önnur pjóð? Og
ekki ælti pað atriði að draga úr okkur
daglaunamönnunum með að hljnna
að okkar eigin málum, að vjer Vestur-
íslendingar höfum jfir liöfuð að tala
flouð með straumnum íöðrummálum,
að pví er snertir mjndun fjelagsskap-
ar fjrir eitt og annað.
Jeg bjst við, að fundið verði að
sumu, sem fjelagið hefur gengizt fjr-
ir að koma í verk. Meðal annars
get jeg hugsað mjer, að sumir peirra
er standa utan Verkamannafjelagsins
hjer í bænum álíti, að óhjggilega hafi
verið stofnað til verkfallsins, sem gert
var að tilhlutun fielagsins í fjrra vor.
Jeg skal ekki bera á móti, að svo
kunni að hafa verið. En um leið skal
jeg geta pess, að jeg bjgg ekki, að
kaupgjald erviðismanna hefði verið á
pví stigi, sem pað var pó siðastliðið
sumar, ef pessi fjelagsskapur hefði
ekki verið til, og að minni skoðan
átti skrúfan eins mikinn pátt í kaup-
hæðinni eins og nokkur hlutur annar,
jafnvel pótt hún jnnist ekki. En hvað
sem pví líður vil jeg mæla með pví,
að verkamenn gerðu sjer pað að ófrá-
víkjanlegri reglu, að láta kröfur sínar
stjðjast við nægar og sanngjarnar á-
stæður, allt eins f jrir pað, pó að pær
sjeu gerðar af öreigum gegn auð-
kjfingum, og að við rejnum að láta
skaðann gera okkur hjggna, fjrst
liann getur ekki gert okkur ríka.
Enn fremur finnst mjer sann-
gjarnt að taka tillit til pess, að pessi
fjelagsskapur hefur við marga örðug-
leika að stríða, jafn-proskalítill og
sniávaxinn sem liann er. Eitt af pví
sem næst er fjrir hendi að íhuga er
pað, að á hverju vori koma úr nær-
liggjandi njlendum fjölda margir ís-
lendingar hingað til Winnipeg, og
vinna hjer meira eða minna af snmrinu
eg margir allt sumarið. Nokkrir af
pessum mönnum hafa síðastliðið sum-
ar sýnt áliuga fjrir velferð fjelags-
skaparins pann tíma, sem peir voru
hjer í bænum. En peir hafa verið of
fáir, og hinir of margir, sem staðið
OSPRICE’S
Powder
Eina hreina Cream Tartar Powder.-Engin amónía; ekkert álún.
Brúkað á millíónumheiraila. Fjörutíu ára á markaðnum