Lögberg - 12.08.1893, Blaðsíða 2

2
LOOBERQ LAUCARDAQIN>' 12. ÁGÚST 1893
]£ ö g b z r g.
I4en« út af 143 Princess Str., Winnipag Man.
al Thc l.ótrhcrt; Printing Publishing Co'y.
(ImrTM)rated May 27, l' 9o).
kona, og hvert er erindi Jaitt? ‘ sagði
jeg. llúnsvaraði: „Þekkir f>ú eigi hús-
móður |>ína? .JegerMiss Canada. Lú
hefnr verið geslur mitin hátt á Jtriðja
ár. Nú verður f)ú að launa vistii a
R'tstjóri (Eimtor);
EINAR HJÖRLEIFSSON
]; isinf.ss manaokr: JOHN A. BLÖNDAL.
\UlH.VSINGAR: Sœá-auglýsingar
sVipti 25 cts. fynr 30 orð- eða 1
ilaikslengdar; 1 doll. um mánuðinn
auglýsingum eða augl. um 'engri
dáttur eptir samningi
i eitt
þuml.
Á stærri
tíma al
BUSTAfVA'SKIITI knupenda verfiur aO ti!
kynna shnjega o< geta um fyrveranii bú
s’að
um
íafnframt.
UTANASKKItT til AFGK EIítSLU sTOE U
blaðsins er:
THE LuCBERC PRINTINC & PU8LISH- CC.
P. O 8ox 368, Winnipeg, Mar.
U l’A N \SKRIF r til RIT.STJÓRAVS er:
K1»IT«R LjjlíKFKC.
T. O. BOX 308. WINNIPEG MAN
nokkuð slitnar og svo stuttar, að
skálmamar tóku ekki lengra niður en
A, miðjan mjóalegg. Ilann var gram -
ltitur og toginleitur með langt og
punnt hökuskegg. Bæði híirogskegg
oít reka af hendi erindi
O
gerir [>að, þA skaltu verða heimamað-
ur minn.“ Auðmjúkur mælti jeg:
Volduga kona. Jeg h>*yri og hlyði.
llver er skipan [tín?-1
„Ileyrsögu tnína,11 mælti liún. „Rjer
sje ekki ókunnugt um, að jeg er kon-
ungsdóttir bæði að ættgengi og lög-
ura. Faðir minn er stórvoldugur sæ-
konungur. Ilann hefur lagt undir
sig mörg lönd og ríki. . Nafn hans er
Jón Boli. Jeg á einn bióður, Jónatan
að nafni. Jón Boli var nokkuð harður
við hann í uppvextinum, og Jónatan
undi því illa. Samkomulagið versnaði
smátt og smátt railli feðganna, pang-
að til Jónatan tók beztu jörðina frá
karlinum, reisti f>ar bú og póttist eiga
bæði búið og jörðina. Karlinn reyndi
mitt. Ef f>ú ; sj;ndist gráleitt af hærum. Á höfðinu
jy Samkvæm ianQ8lögum er uppsögr;
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kanpandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistferlum, in fcess að tilkynna
heimilaskiftin, þá ei bað fyrir dómstól-
unuiu álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgang’.
Eptirleiðís verðuv hvei jum )>eim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem tiorganirnar lnifa til vor komið
frá Uniboðsniönnum vorum eða á annan
hátt. Ef mennfáekki slíkar viðurkenn-
ingnr epiir hætilega lángan tíma, óskum
vjer, að lieir geri oss aðvait um [>að.
_ Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frí ísUn li eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
/\ O. Mnney Orde.ru, eða peninga i Ii>'
gwt.ered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nerna 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllan.
BANDARÍKIN.
(Ræða eptir sjera Hafstein Pjetursson.)
Háttvirti forseti.
Heiðraða samkoma. Konur og menn.
Nauðugur steig jeg upp á ræðu-
p «11 f>enn in. Nauðugur tek jeg til
máls. Feginn heíði jegviljað komast
hjá f>ví að tala á Jiessum stað í dag,
hefði fisss verið njkkur kostur. Aðal-
orsökin til fiess er fólgin í ræðuefni
pví, sem mjer er lagt í hendur. Ná-
leg.i hið sama umtalsefni var mjer út-
hlutað á seinustu Jjjóðhátíð vorri. Um
J>að efni talaði jeg f>á eptir beztu
föogum. Og nú treysti jeg mjer
alls eigi til að ge'a á peirri ræðu
minni ne nir verulegar umbætur. Mín
einu itu úriæði viiðast pví vera að
endurtaka [ að, setn jeg sagði á ís-
lendingadeginum i fyrra. En slík end-
urt ikning er hörniuleg leiðindi bæði
fyrir mig og yður. Og í verri vanð-
ræ^i en pessi getur enginn ræðumað-
ur kemizt. Jeg verð pví að leita
ei ilivers undanfæris. í stað pess að
ræði beinlínis umtalsefni pað, sem jeg
bef o.-ðið að takast á hendur, pá ætla
je ' að segja ykkur ofurlitla sögu.
Au''mjúklega bið jeg liina dómskörpu,
gö'ngu sanikom i afoökunar á pessu.
Og jt-g er fullviss um, að 1 ún gerir
pað og tekur góðan vilja minn fyrir
verk uui- ð
Ems og kunnugt er, pá var kirkju-
pin<r v’ort í fyrra lialdið suðurí Banda-
ríkjunum. Jeg fór pangað meðöðrum
kirkjupingsmönnum hjeðan frá Cana-
da. En daginn áður, en jeg lagði á
stað í [>á ferð, fjekk jeg óvænta heiin-
sókn. Jeg var einn inni í húsi mínu
litlu ejitir hádeg’. Jeg var önnum
kafinn í pví að túa mig undir suður-
förina. Högg cr drepið á dyr. „Koin
inn,“ srgði jeg. Dyrnar opnast og
kona kemur inn. Hún erkornung og
einkarfríð synum. Ilún er íturvaxin,
og ö 1 framganga bc-nnar hin tígu-
le/asta. Andlitssvipur hennar lysir
djúpsettri speki, óbifanlegu preki og
konunglpgri tign. Jafngöfnga sjón
hef jeg aldrei sjeð. Ilún heilsaði mjer
mcð nafni og kvaðst vera kominn að
biðja tnlg bónar. „Hvert er nafn pitt
—t-------- ., o - , inr.ij að beita hörðu, en gfat ekkert aðeert.
I.AUGAIUIAOINN 12. AGÓST 18Ud. — . ?
Jónatan græddi fje á tá og hngri og
er orðinn stórauðugui og mjög vold-
ugur. Jörðin lians er einkar góð bú-
jörð. Ilún liggur hjerna rjett fyrir
sunnan jörðina, sem jeg by á. Jóna-
tan hefur lengi langað til pess að ná
í mig. Hann hefur við og við verið
að biðja mín, pótt hljótt liafi farið.
Hann segir, að pað sje ekki gagnstætt
lögum, að við giptumst; við sjeum í
raun rjettriekki annað en fóstursystkin,
uppeldisbörn Jóns BoJa, og liygg jog
pað satt vera. Að niörgu leyti er
pessi ráðahagur álitlegur fyrir mig.
Jarðirnar okkar eru nokkuð l;kar að
stærð, en jörð hans er margfalt betri
bújörð. Auk pess er hann stórauð-
ugur og hefur fjölda vinnufólks, en
jeg er fátæk og í mestu vinnufólks-
eklu. Ef við giptumst og ruglum
saman reitunum, pá yrði hann við-
lendastur landbóndi og jeg auðugust
allra kvenna. En mjer geðjast satnt
eigi alls kostar ráðahagurinn. Jóna-
tan er ekki eiginloga fríður maður.
Og svo er hann bóndi, en jeg er kon-
ungsdóttir. I>að er betra að vera fá-
tæk konungsdóttir en auðug bónda-
kona. Jónatan er og ráðríkur að upp-
lagi, en jeg mundi illa po!a mikið
bóndaríki. Að líkiudum væri og
Jóni Bolapessi ráða'nagur mjögámóti
skapi, en honum nauðugt vil jeg eng-
nm giptast. Erindi mitt til pín er
petta: t>ú átt að færa Jónatan petta
svar mitt með mjúkum og liprum orð-
um, svo hann reiðist mjer ekki fyrir
hryggbrotið. Færðu lionum vinar-
kveðju mína. Jeg vil, að pað sje vin-
átta og samvinna milli búa vorra. Jeg
er fús á að hjálpa lionum til að rífa
niður landamæragarðinn milli jarða
vorra, svo að allar götur sjeu greiðar
milli bæjanna.' Og jeg vil, að heimil-
ismenn vorir geti óhindiað átt við-
skipti satnan. Færðu Jónatati pessi
vinarorð mín, og /ylgi pjer hamingja
föður míns. Og vertu svo sæll.“
Að svo mæltu gekk hún út úr
húsinu. Daginn eptir lagði jeg á
staðsuður til Bandaríkjanna á kirkju-
pingið. Hvernig sem jeg spurðist
fyrir, pá varð jeg eigi var við Mr.
Jónatan. Hess vegna tók jeg pað til
bragðs að bera orðsendinguna til lians
frá Miss Canada fram á almennum
fundi, svo að orð mín kynnu pannig
að berasthonum til eyrna. Nokkrir
heiman'.enn hans urðu fyrir svörum.
t>oir sögðu, að orðsending tnín væri
byggð á misskilningi. Jónatan hefði
aidrei verið að biðla til Miss Canada.
Hún hefði ávallt sótt ákaft eptir hon-
um, en hann hefði hvorki viljað heyra
hana nje sjá. í pessu gat jeg alls
eigi skilið, og lauk svo samkomu peirri.
Regar kirkjupinginu var lok'ð,
bjóst jeg aptur til norðurferðar. Mj’er
pótti erindi mitt fyrir Miss Canada
hafa illa tekizt. Og illt pótti mjer að
koma lieim og hafa eigi fundið Jóna-
tan sjálfan. Óttaðist jeg reiði hús-
móður minnar, sem von var. Daginn
áður, en jpg lagði á stað norður, reik-
aði jeg einmana út í skóg, liálfráða-
laus í vandræðum pessum. Jeg hafði
ekki gengið lengi, pegar jeg mætti
manni. Hann var maður allliár vexti
og heldur grannvaxinn. Hann var í
bláum, hvítstjörnóttum frakka og í
rauðröndóttum buxum, Þær voru
hifði liann hvítan, kollháan hatt.
Mjer virtist maðurinn í fyrstu
hvorki fiíður stnuni nje skrautmenni í
klæðaburði. Hann sj/ndist nokkuð við
aldur en var pó hinn ernasti. Hann
heilsaði mjer með nafni og kvaðst vera
komin til að svara oresending peirri,
er jeg hefði fært lionum. „Ertu Mr.
Jónatan?“ sagði jeg. „Sá er maðurinn,
svaraði hann. „Skírnarnafn mitt er
Jónatan, pótt margir gefi mjer annað
nafn og kalli mig Uncle Sam. Kondu
heim með mjer. Jeg skal syna pjer
húsið mitt, landið og allt búið“. Feg-
ins hugar tók jeg á móti boði pessu
og gekk á leið með Eonum. Brátt
komum við að ákaflega stóru húsi.
„I->etta er húsið mitt“, mæki Jónatan,
„kor.du inn og hvíldu pig“.
Jónatan leiddi mig slðan inn í
húsið. Við fórum gegnum marga,
margbreytilega sali. Allir virtust
peir vera fullir af mönnum, sem voru
önnum kafnir við vinnu sína. Loksins
komum við inn í stóran og einkar-
skrautlegan sal, gestastofu Jóuatans.
Ilún var skreytt á allan hátt, og vegg-
ir hennar voru alpakktir skrautmynd-
um. Einkum festi jeg par auga á
mjög skrautlegri og stórri mynd af
Kristófer Kólúmbusi. Stofa pessi er
venjulega troðfull af gestum, sendi-
mönnum frá öllum pjóðum heimsins,
pví allar pjóðir vilja fegnir vera gest-
vinir Jónalans. En nú var stofan tóm.
Jeg hjelt, að hjer mundum við staðar
nema, en Jónatan leiddi mig að einum
vegg stofunnar. Ilann drap hendi á
vegginn, og opnuðust par pá leyni-
dyr. Við komum svo inn í herbergi
eitt lítið. I>að var eigi skrautlegt en
mjög bjart og hreinlegt. Að eins tveir
stólar voru í herberginu. Jónatan
settist á annan stólinn og ljet m:g
setjastá hinn. Hann mælti svo: „C>essu
licrbergi lield jeg leyndu fyrir heim-
ilismönnum mínum. Iljer lofa jeg
einni vesalings konu að búa, sem
nokkrir peirra hafa ymigust á. Konasú
heitir Saga. Jeg Jofa henni að dvelja
lijer, pví hún er margfróð. Ilún
fræðir mig um ætt mína, æsku mína
og uppsvaxtarár, og hún hendir mjer á,
hver framtíð mín muni verða. Hún er
eicri heima nú, sem stendur. Hún brá
sjer til liinna fornu stöðva sinna,
ísiands. Af pvl að pú ert ættaður
paðan, [>á leiddi jeg pig hirigað inn í
lierbergi hennar. Ujcr skulum við
tala saman“.
„Fyrst skal jeg scgja pjer ætt
mína“, lijelt Jónatan áfram, „s’'0
pú getir sagt Miss Canada, að
jeg er eins vel ættborinn og hún.
Darna er mynd af fyrstu forfeðrum
mínum“. Svo tók hann niður af vegn-
um fagra, glögga mynd, sem sagan
hafði dregið upp. A henni voru
nokkrir menn og konur og eitt nyfætt
barn. Búningurinn gyndi mjer ljós
lega, að petta var norræn fornmanna-
roynd. Jónatan skyrði fyrir mjer
myndina og mælti: „l>essi maður
parna er Leifnr hinn heppni. Ilann
er fyrsti landnemi Bandaríkjanna.
Hann er fyrsti borgari peirra. Hann
keypti sjer borgararjett í landi mínu,
með pví fyrstur manna að sigla yfir
liið óbiandi Atlantsliaf og finna heims-
álfu pessa. Á myndinni hjá honum
eru fjelagar lians og nokkrir aðrir ís-
lendingar, sem skömmu seinna komu
til lands pessa. Og barnið parna er
Snorri Þorfinnsson. Hann er fyrsti
innfæddi borgari Bandaríkjanna.
Leifur hinn heppni og Snorri Þorfinns-
son eru mínir fyrstu forfeður. Auk
poss á jeg, er tímar líða fram, fleiri
forfeður, t. a.m. Svein tjúguskegg og
Knút ríka, Göngu-Hrólf og Vilhjálm
bastaið. Detta eru forfeður mínir.
Jeg er norrænn í föðurætt en engil-
saxneskur í móðurætt“. „Ertu pá ekki
af suðrænu bergi brotinn?11 spurði jeg,
gyndu mjer mynd af Kristófer Kól-
ún busi“. Jónatan svaraðl: „Jeg lief
enga mynd af lionum í herbergi pessu.
Hann er ekki forfaðir minn. Hann
var aldrei borgari Bandaríkjanna.
inland mitt. Hann sá aldrei pess
blómlegu strandir. Ilans suðræna
blóð rennur ekki I æðum mínum.
Bann er forfaðir peirra, sem búa
hjerna fyrir sunnan landamæri mín.
Og land uám hans er allur suðurhluti
heimsálfu pessarar. Auðvitað virði
jeg og elska minning Kólúmbusar,
og honum á jeg stórmik ð að pakka.
V-egna sjóferða hans fannst land mitt
aptur að uyju. Frægð sú, er liann
varpaði yfir suðrænu pjóðirnir með
landafundi sínum vakti til fram-
kvæmda minnötula föður, Jón Bola—.
Hann er eins og jeg norrænn
að, föðurætt og engilsaxneskur að
móðurætt — Jón Boli fann land petta.
Svo nain liann hjer land og reisti hj -r
byggð sama árið, og jeg fæddist. Og
hann fjekk mjer petta land í tannfje.
En hann vildi, að jeg stæði um aldur
og æfi undir umsjón sinni. Jeg átti
að hafa pessa jörð til leigu og gjalda
honum landsskuld af henrii. Fyrir
jarðbætur og iðjusemi mína tók jiirð-
in mestu umbótum. Búið blómo-að-
O
ist og vinnulyður streymdi til mín úr
öllum áttum. Jón Boli sá ofsjónum
yfir uppgangi mínum og vildi færa
upp landsskuldina. Jeg neitaði að
borga meira, en lög og pjóðarrjettur
stóð til. Ilann reyndi pá að taka
landsskuldina lögtaki og sækja málið
á vopna pingi. Jeg vildi eigi rænast
láta og bjóst til varnar. I>annig hófst
frelsisstriöiö. Jeg sigraði. En hvers
vegna? Dað var af pvl, að breysti og
polgæði forfeðra minna hefur gengið
í erfðir til mín. Vilhjálmur bastarð-
ur, forfaðir minn, braut undir sig
England með kylfuhöggum sínum.
Með höggutn sömu kylfunnar brauzt
jeg undan Endlandi. Ilin norræna
hreysti lagði forðum undir sig Eng-
land. Ilin norræna - engilsaxneska
hreysti myndaði í pessu landi voldug-
asta lyðveldi heimsins, Bandarikin.
Iljer er myndaföllu pessu“. Oghann
syndi mjer á einutn vegg herbergisins
mjög stóra mynd. Ilún syndi frelsis-
stríðið og myndun Bandaríkjanna.
Dar voru og tnyndir af George Wash-
ington, Benjamin Franklin og fleirum
mönnuin. Á henni stöð ftrtnlið 4.
júlí 1770. Jónatan Ijeði mjer sjön-
argler sögunnar til að skoða mynd
pessa. Gegnum pað sá jeg glögg-
lega, hvernig frelsismyndir Norður-
álfunnar eru eigi annað en eptirmynd-
ir af pessari frummynd. Jeg sá,
hvernig frelsisstríð Bandaríkjanna
fæddi af sjer stjórnarbyltinguna á
Frakklar.di, og paðan ranu sú alda,
scm breytti útlitinu í gjörvallri Norð-
urálfunn’.
Jeg skoðaði pessa inynd lengi cg
vandlega. Jónatan tók J>á aðra mynd
niður af vegnum, rjetti mjer liana og
mælti á pessa leið: „Hjer er önnur lík
mynd. Þvi tvö frelsisstríð hef jeg
orðið að heyja. Fyrst barðist jeg fyr-
ir mínu mínu ei<rin frelsi. En all
O
mörgum árum seinna vaið jeg að
berjast fyrir frelsi nokkurra heima-
rnanna minna. Meðan jeg var í æsku,
hafði komizt á prælahald í landi mínu.
Þegar jeg varð myndugur, pá reyndi
jeg sinátt og smátt að skafa pennan
svarta blett af ættarskildi inínum. En
pað gekk ekki eins greitt, og jeg ætl-
aði í fyrstu. Nokkur liluti heima-
manna minna reyndi með öllu móti að
verja prælahaldið. Þeir vildu lieldur
láta frelsisbandið slitna, sem t(
saman öll smábú mín í eitt aðalbú, en
ánauðar-hlekkirnir yrðu leystir af mín
um svarta vinnulyð. Þeir hófu voða-
legt borgarastríð, er stóð svo árum
skipti. Mín forna hamingja varð
sio-ursæl. Stríðinu lauk vel. Þræla
O
haldið leið undir lok og friði og ein-
ingu á heimili minu var borgið. Þessi
mynd synir pjer allt petta. Þarna eru
binda
band.
vinna
anum.
ílann steig aldrei fæti sínum á
meg-
myndir af Abraham Lincoln, Grantog
fleirum ágætismönnum frá peim tíma“.
Þegar jeg hafði skoðað pessa
mynd, pá sagði Jónatan við mig.
„Nú hefur pú heyrt og sjeð aðalatriði
lífssögu minnar. Og nú ætla jeg að
syua pjer húsið mitt, lirndið og allt
búið, svo pú sjáir, að ekki er ofsög-
um sagt af auðlegð minui“.
Ilann leiddi mig svo út úr her-
bergi pessu og syndi mjer allt hús
sitt. Öllu var pví skipt í aðgreinda,
stóra sali. 1 einum peirra sátu skáld,
ræðutr.enn og listamenn. Það var
mjög vel skipaður salur, og mátti par
líta margan göfugau mann, sem hafði
frumlegan ameriskan skáldsvip og
frumleg amerisk ípróttareinkenni.
Mjer leizt einkar vel á sal pennan og
íbúa hans. í næsta sal sátu vísinda-
menn Jónatans. Þar voru margir
allmerkir menn. En allmargir íbúar
pessa salar höfðu fremur dauflegt yfir-
bragð og eigi frumlegan vísindasvip.
Þeir voru önnum kafnir í pví að
Norðurálfu bækur í ameriskt
Þessir bókasmiðir virtust
meira með liöndunum en heil-
Mjer gazt ekki eins vel að
pessum sal qins og hinum salnum.
Þaðan fórum við inn í iðnaðarsal
Jónatans. Þegar jeg kom pangað,
farð jeg frá m jer numin af undrun og
aðdáuu. Þar bar allt frumlegan am-
eriskan iðnaðarsvip. Þar úði og grúði
af stórvirkjum menningar og mann-
dáðar. ’ Agndofa horfði jrg á allt
petta um stund, og sneri svo orðum
mínum til Jónatuns á pessa leið:
„Margt hef jeg heyrt sagt af iðnaði
pínum og atorku, en slíka sjón hefði
jeg samt aldrei getað ímyndað mjer.
Þú ert aðalleiðtoginn í ríki vinnunn-
ar, iðnaðarins og verklegs hugvits.
Stórvirki pín I pá steftiu verða aldreiof-
lofuð“.Síðanleiddihann miginní næsta
sal. ■ Það var kennslustofa hans. Þar
voru fjölmargir kennarar, er fræddu
lyðinn. Jeg hlustaði á kennsluna um
stund og mælti svo við Jónatan:
„Ekki parf hjer lengi að dvelja. Það
er alkunnugt og viðurkeunt af öllum,
að pú uppfræðir heiinilismenn pína
betur en allir aðrir hÚFráðendur heiins-
InS.’ Uppfræðing manna finna og
menntun peirra er í bezta lagi.
Hvernig heíur pú getað komið pessu
svona gott horf.“ Jónatan svaraði
pannig: „Allur meginhluti heimilis-
inanna minna standa í pví fjelagi, er
heitir kristin kirkja. Og petta fjelag,
kirkjan, lætur sjer mjög umhugað um
menntamál mín. Ilin yinsu kristnu,
kirkjufjelög koma upp skólum hvort
í kapp við annað. Þannig komast á
fótfjölmargir, ágætir skólar, og menn-
ing og menntun breiðist út meðal
lieimilismanna minna. Aðalmennt-
unarlind manna minna er kristileg og
kirkjuleg, pótt til sjeu einnig
„ókirkjulegii“ skólar. Ur kennslu
stofunni geugum við inn í stjórn-
málastofu Jónatans. Henni var skipt
í tvær stofur. Hin fremri var kosn-
ingarstofan, og hin innri var f ingsal-
urinn. Kosningarstofan líktist sölu-
pingi. Þar var háreysti mikil. Menn
töluðu máli sínu bæði með tungu og
höndum. Ut í hornum stofunnar voru
sölhborð. Tjöld voru dregin fyrir
framan pau, svo pað bæri sem minnzt
á sölunni. Eigi er mjer vel kunnugt
um, hvaða vara par gekk að kaupum
og sölum. Vel getur verið, að par
hafi að eins verið keyptir og seldir at-
kvæðismiðar. Við flyttum oss að
komast úr háreysti pingstofunnar inn
í pingsalinn. Allir pingmenn stóðu
upp úr sætum sínum, er Jónatan kom
inn. Og eptir beiðni hans las for-
maður pingsins upp stjórnarskrá
Bandaríkjanna. Það var unun að
beyra pessar
víðfrægn heimilisreglur
aking
hreina Cream Tartar Powder.-Engin amónía; ekkert álún.
Brúkað á milliónum heimila. 40 ára á markaðnuin.