Lögberg - 16.05.1895, Blaðsíða 7

LÖGERG, FIMMTUDAGINN 16. MAÍ 1805
1
Hið' mesta slys sein orðið
liefur siðan Nóatióð ð kom.
Menn hafa að eins annitt og smátt
og í molum fengið vitneskju um
skaða þann, sem eldgosið á eyjunni
Java og Sumatra gerði árið 1893,
f>ígar um 200,000 manns misstu lífið.
Nu höfum vjer fyrir oss sögusögn
sjónarvotts að þessum voðalega við-
burði. Hann slapp að eins með lifið>
of var hinn eini, svo framarlega
menn vita, sem bjargaði lífi sínu af
Ibúum bæjar eins, ertaldi 60,000 íbúa.
Maðurinn heitir John Theodore Yan
Gestel, og hafði átt heima í New York
bæ i 10 ár; þar bjó hann til rafmagns-
færi og lagði rafmagns járnbrautir.
Hann er verkfræðingur, og var hinn
fyrsti Evrópu verkfræðingur, sem
lagði hönd á að byggja Suez skipa-
skurðinn. Mr. Van Gestel 1/sir pvf,
sem hann kallar „hið voðalegasta
slys sem kunnugt er í sögu bins
menntaða heims“. í apríl númerinu af
Vosmopolitan.
Eldsumbrotin byrjuðu, eptir f>ví
sem skyrt hefur verið frá, á eyjunni
Java hinn 13. maf 1893. t>á kom
ákaflega mikill jarðskjálfti og rjett
par á eptir byrjaði eldfjallið Kraka-
toa, sem ekki hafði brunnið í meir en
öld, að gjósa. Eptir fyrirmælum
hollen/.ku stjórnarinnar, gerði Mr.
Van Gestel athuganir um eldgosið,
og komst svo nærri eldgfgnum, að
hann var ekki nema hálfa enska mflu
frá barini hans. Eptir pað fór hann
aptur með gufuskipi til bæjarins
Batavia, en settist svo að í bænum
Anjer, sem er við sundið Sunda, fyiir
vestan Batavia. Hann bjó í húsi
eina mflu frá Anjer, upp í fjallshlíð-
inni, og hafði þaðan gott úts/ni yfir
sjóinn. Eldfjallið Krakatoa er 30
mflur paðan og var búið að gjósa í
3 mánuði, pegar hann settist par að.
Mr. Van Gestel segir söguna eins og
fyigir:
„Sunnudagsraorguninn 12. ágúst
1893, satjeg úti á svölunum á húsi
mfnu, og var að drekka morgunteið
raitt og reykja vindil. Veðrið var
ljómandi gott og útsynið fagurt. Yfir
pökin á húsunum sá jeg fiskiskúturn-
ar, sem láu við atkeri í vikinni, en
fiskimennirnir voru í landi að hvíla
sig, pví peir fiskuðu ekki á sunnu-
daga. Fuglarnir voru að syngja í
lundinum á bak við mig, og jeg
heyrði til pjónsins inni í húsinu.
Auga mitt hvíldi á siglutrjánum á
fiskiskútunum, sem voru margir tugir
að tölu. og tók jeg allt í einu eptir
pvf, að skúturnar voru allar á fleigi-
ferð í sömu áttina, og mjer til stórrar
undrunar hurfu pær allar.
Jeg hljóp strax aptur fyrir húsið,
lengra upp f brekkuna, par sem jeg
gat betur sjeð út á sjóinn. Allt í
einu sá jeg eldsloga í miðjum sjón-
um, sem náði yfir víkina og sundið
beina leið, alltyfirað eynni Krakatoa.
Það virtist eins og að sjáfarbotninn
hefði rifnað sundur og jarðeldurinn
gysi upp úr gjánni. Sjórinn rann
frá báðum hliðum ofan í gjána, og
lieyrðist hvinur mikill pegar vatnið
snerti eldinn; pað leit fyrst út eins og
sjórinn mundi slökkva eldinn, en pað
varð ekki. Jeg sá fossa falla ofan af
báðum gjáarbörmunum, og milli
peirra stóð eldstrókurinn snarkandi
og stór hvft gufusky lyptu sjer upp
yfir allt saman. Ofan í pessa gjá voru
fiskiskúturnar að hverfa, hver eptir
aðra, parna fyrir augum mfnum, fram
af fossunum, og sá jeg að hávaðinn
sem eldurinn gerði, dró að sjerathygli
manna niðri í bænum Anjers, pvf fólk-
ið safnaðist saman I hópaniðurvið
ströndina að horfa á pessi undur.
Þessi sjón var svo óvanaleg og
voðaleg, að hún lamaði hugsunarafl
rnitt, svo að jeg, án pess að gera mjer
nokkra grein fyrir hvað petta var,
sncri mjer við og benti einhverri
mannlegri veru, við skulum segja að
pað hafi verið pjónn, að koma og sjá
pessi bysn. Á meðan jeg hafði pann-
ig litið af pessari stórkostlegu sjón,
kom allt í einu voðalegur hvellur, sem
gerði mig nærri heyrnarlausann.
Iivollurinn var mikiu ineiri cu jeg
I hafði heyrt í eldfjallinu Krakotoa, og
I nærri rotaði mig, svo pað liðu ein eða
tvær mfnútur áður en jeg gat snúið
mjer aptur að sjónum og tók eptir
pví, að pessi sjón var horfin. Myrkur
hafði allt í einu lagt sig yfir land og
haf. í gegnum petta myrkur heyrði
jeg hljóð og vein, og heyrði að eitt-
hvað pungt var að hrynja og detta,
brothljóð f múruiu og viðum, en mest
af öllu bar á öskrinu í öldum sjáfar-
ins, pegar pær brotnuðu á ströndinni.
Bærinn Anjer með sínum 60,000 íbú-
um var skolaður burt og horfinn, og
hafi nokkur annar maður en jeg verið
eptir lifandi, pá var mjer ekki kunn-
ugt um pað. Hver pessi voðalegi
hvellur kom á fætur öðrum, pegar
partar af sjáfarbotninum lyptust upp
af jarðeldinum og sjórinn rann ofan
um sprungurnar niður f djúpið undir
niðri, par sem eldurinn hafði geysað
um aldirnar án pess að brjótast út.
Hið voðalega hljóð f hafinu, peg-
ar pað æddi inn yfir landið, gerði mig
mjög óttasleginn. Jeg óttaðist að
sjórinn mundi svelgja mig upp. O-
sjálfrátt hljóp jeg upp fjallshlfðina.
Það sem jeg sá síðar sannfærði mig
um, að pegar fyrsti hvellurinn kom
hafði sjórinn runnið ofan f nýjan eld-
gíg undir Krakatoa fjallinu; pegar
annar hvellurinn kom hafi stóra eyjan,
„Dwers-in-de-Weg“ rifnað í tvennt,
svo að sund myndaðist á milli helm-
inganna; eyjan Legundi, norðvestur
af Krakatoa, hvarf um sama leiti, og
öll vestur-ströndin á Java, á 15 eða
20 mílna löngum vegi, rifnaði frá
eynni. Margar nfjar eyjar komu
upp í umbrotunum, en hurfu aptur.
Kort, sem jeg gorði skömmu seinna,
synir breytinguna sem varð í pessum
hluta veraldarinnar.
Jeg óð áfram lengra inn í landið
í marga klukkutíma og var eins og í
draumi. Þjóðvegurinn frá Anjer til
bæjarins Serang var hvftur að lit og
sljettur, og pess vegna ekki erfitt að
halda honum, og preifaði jeg mig
áfram eptir honum í myrkrinu. Stuttu
eptir að jeg byrjaði pessa undarlegu
ferð, mætti jeg póstinum, sem kom
ofan fjallið og var á leiðinui til Anjer
með tvíhjóluðu kerruna sína. Kerra
pessi var járnkassi, sem sat á járnás
milli tveggja hjóla, og drógu fjórir
litlir hestar kerruna. Jeg sagði póst-
inum hvað skeð liafði, og reyndi að fá
hann til að snúa við, en hann vildi
pað ekki. Jeg náði til Serang
klukkan 4 eða 5 um eptirmiðdaginn,
og hafði að eins staðið við svo lftinn
tfma f húsi nokkru á leiðinni.
Það hyllti undir hús petta við
veginn, og vonaði jeg að geta fengið
par skjól. Jeg hljóp inn f pað til
pess að fá skyli í pví fyrir liitanum,
sem var ákaflega mikill, en bláir log-
ar stóðu upp á milli steinflísanna á
gólfinu, og pað var eins lieitt f liúsinu
eins og í málmbræðslu ofni. Jarð-
eldurinn var auðsjáanlega einnig
hjerna megln við fjallið. Jeg. sá lfk
af konu, annaðhvort undir gólfinu eða
undir grjóti sem á pað hafði fallið
(jeg veit ekki hvort heldur átti sjer
stað), en jeg tók eptir pví, að konan
var í klæðnaði peim, sem innfætt
kvennfólk vanalega er klætt í. Jeg
stökk strax út aptur óttasleginn úr
pessari logandi gröf. Seinna komst
jeg að pvf, að petta var hús Mr.
Frankels, gjaldkera, sem var embætt-
ismaður stjórnarinnar og gekk næst
landstjóranum að virðingum. Jeg
slangraðist áfram eptir veginum, án
pess að vita eiginlega hvert jeg var
að fara. Þegar jeg loksins komst til
Serang, var farið með mig inn f skála
setuliðsins og mjer hjúkrað par f tvo
daga. Fólk áleit að jeg væri vit-
skertur, pví jeg stökk upp úr rúminu
hvað eptir annað fyrstu nóttina hljóð-
andi af skelfingu. Mjer voru gefiD
meðöl til pess að friða mig, og prem
dögum seinna var jeg búinn að ná
mjer svo, að jeg gat farið til Batavia.
Þegar jeg fór frá Serang, vlssu menn
ekki hve voðalegt tjón pessi umbrot
höfðu gert. Frá Batavía fór jeg
strax með gufuskipi til Singapora“.
Þegar Mr. VanGestel kom til
Batavia seinna, frjetti hann nákvæm-
ar um hve aflmiklar sprengingarnar og
sjávaröldurnar liöfðu verið. í Lam-
bok höfðu öldurnar kastað hollensku
herskipi og tveimnr barkskipum, sem
hvort var 300 tons, upp í skóginn í
fjallshlíðinni, 150 fet upp frá sjávar-
máli. Yfir bænum Anjer varð sjór-
inn 100 feta djúpur. Mr. VanGestel
álítur að pað sje heimska að hugsa
sjer, að mannlegt hyggjuvit geti leyst
pá gátu til ldytar, hverjar voru orsakir
pessa voðalega viðburðar.
(pýtt itr the Literary Ðigest).
SamanburÖur á herflotum
stórveldanna í veröld-
inni.
Mr. Herbert, sjómálaráðgjafi
Bandarfkjanna, liefur nylega samið
merkilega skyrslu yfir tölu og tegund
herskipa stórvelda heimsins. Rkyrslan
sVnir, að Englendingar eiga nú 43
stór herskip (lfnuskip), 12 strandvarn-
arskip, 18 stálvarin varðskip (cruisers)
og eru að byggja 10 Ifnuskip f við-
bót. Frakkar eiga 43 stálvarin
skip, og ætla að byggja 20 í
viðbót. Rússar eiga 40 slík skip,
Þjóðverjar 32 og ítalir 18. Þessar
pjóðir eiga par að auki allmikið af
herskipum, sem ekki eru stál eða
járnvarin. Tala herskipa peirra,
sem Englendingar hafa ráð á, að
meðtöldum stálvörðum varðskip-
um, óstálvörðum varðskipum, fall-
bissubátum og „torpedo“-skipum,
(fyrir utan ,,torpedo“-báta) er 238, og
par að auki 48 skip f smíðum og á-
kveðið að smfða eigi. í franska flot-
anum eru I allt 147 skip og 24 f smíð-
um og ákveðið aðsmfða. Þjóðverjar
eiga í allt 39 herskip af öllum tegund-
um, Iíússar 32 og ítalir 72. „Torpe-
do“-bátar liafa nú orðið tnikla pyðingu
f sjóorustum. Frakkar eiga 217 af
pessum bátum og ætla að byggja 42 I
viðbót; Englendingar eiga nú 156
„torpedo“-báta, og ætla að byggja 64
í viðbót; ítalir eiga 178, og ætla sð
bæta 11 við; Rússar eiga 163 og ætla
að bæta við 14. Þjóðverjar eiga 119
„torpedo“-báta. Samanburður her-
flota Bandarfkjanna við flota annara
pjóða er mjög eptirtektaverður.
Bandarfkjamenn eiga 3 „torpedo“-
báta og hafa 3 í smfðum. Það er ó-
nauðsynlegt að gera athugasemdir um
annað eins. Það synir sig sjálft. En
pað er vonandi að herfloti Bandaríkj-
anna verði betur útbúninn I pessu
tilliti sfðar meir.
Wa CAVtAI ð, I nflut MARKsSy
V COPYRIGHTS.W»
CAIW I OBTAIN A PATENTÍ For a
promnt answer an<l an bonest opinion, write to
MIJNN Sc CO.* who liave had nearly flfty years*
experience In the patent business. Communica-
tions strictly confldentlal. A llnndbook ot In-
formation conceminR 1’ntcntH ond how to ob-
tatn them sent free. Álso a catalogue of mechan-
ical and scientiflc books sent free.
Patents taken through Munn & Co. reccive
epccial noticein the Scientiflc Amerirnn, and
thus are brought widely before the publicwith-
ont cost to the inventor. This splendid
roria. * j a vear. bample copies sent free.
Ðulldinv Kdition, monthly, $2.50 a year. Single
coplea, 25 cents. Kvery number contains beou-
tiful plates, in colors, and photographs of new
houses. wlth plans, enabling builders to show the
latest deslgns and secure contracts. Address
MUNN Jt CO.. NKW TORK, 361 Broadwat.
í RAKARABÚÐ
^jciötok ðiÚ A
-LÍ—
—á—
AlullarogUnion Ingrain
Carpets.
Verkstæðaeiger.dnrnir hafa sont
oss tvöföld stykki af gólfteppum, Sðm
eru yfir 100 yards hvert; pau eru of
stór og of mörg; pau fyrir okkur, og
til hess að minnka petta ögn seljum
við pau með mjög lágu verði í næstu
10 daga.
M. A. Nicastros
áið pið ykkur betur rakaða fyrir lOc.
en annarsstaðar f bænum. Hárskurður
25c. fyrir fullorðna, 15c. fyrir ung
linga. Tóbak og vindlar til sölu.
337 Itlain Strcet,
næstu dyr viS O’Connors Hotcl.
BANFIÍLD’S
CARPET ST0RE
494 MAIN STREET.
P. 8. — Þjer getið komið og valið tír,
borgaö ofurlítið. og fengið þaö svo geymt
J. LAMONTE,
434 MAIN STREET.
—II KÁUPltí EICKISKÖFATNAÐ YKKAll _
FYJiHEN JjTf) HAFIÐ SJEÐ VOJtUJi MtNAROG VERÐLAV
Enginn getur selt skófatnað af hvaða tegund sem
er, fyrir lægra verð en jeg.
Beztu kvennmanna Oxford skór eru seldir á 85c.,
81oo, 81-25, 81-5o.
Finir karlmannaskór á 8 1-25 og upp.
Barna-slippers 25c, 35c, & 40c.
Hin bezta sönnun fyrir pví, hversu vel við gerum
við viðskiptavini vora, er pað, að verzlanin fer alltaf
vaxandi með liverjum mánuðinum. — Komið m
The People’s Popular Cash Shoe Store.
J. Lamonte,
434 MAIN ST.
The Eqaitable Savings, Loan & Building Ass’n
of Tovonto,
LÖGGILTUR IIÖFUDSTÓLL $5,000,000.
Til Iáncitda. Ef þjer þurtíð peningatil láns raeð lágum vöxtura til þessað Byggja
lnís handa fjölskyidu yðar, þá getið þjer fengið hjá þessu fjelagi
$.r>oO með því að borga $7,50 á raánuði í áttta ár.
$1000, með því að borga $15,00 á mánuði í átta ár.
Aðrar upph*ðir að sama hlutfalli.
lteiknið þetta saman, og þjer munuð sjá, að þetta er'ódýrara en að
taka lán upp á 6% vöxtu.
Til litiáncnda. Ef þjer viljiðgræða á stuttum t ma, þá kaupið lduti í þessu fjelagi.
$3 á rnánuði horgaðir þessu fjelagi færiryðuij$ >00að 8 árum liðnum.
$ö á mánuði borgaðir þessu fjelagi munu færa yður $10C0 að átta
árum liðnum.
Þetta er ágætt fyrir þá, sem ætla að byggja sjer htís að fáum árum liðnum.
,, Ivomið inn, eða skrirtð eptir nákvæmari upplýsingum W, G. Nicliolls, deildar-
stjóra að 481 Main Street, eða til A. Frcdcricksons, 613 Ross Avenue, Winn.peg,
eða til Jaiues G. Dagg, Selkirk.
ASSESSMEflT SYSTEM. tyUTUAL PRINCIPLE.
efur á fyrra helmingi ytírstandandi árs tekið lifsáhyrgg upp á nærri ÞIIJÁTÍU OG
ÁTTA MILLIONIR. Nærri NÍU MILLJONUM meira en á sama tímabili í fyrra,
Viðlagasjóður fjelagsins er ntí meira en liálf fjórda niillión dollars.
Aldrei hefur það fjelag gert eins mikið og ntí. Hagur þess aldrei staðið eins vel
Ekkert lífsábyrgðarfjelag er nú í eins miklu áliti. Ek kert slikt fjelsg hefur
komið sjer eins vel á meðal hinua skarpskygnustu íslcndingn. Yflr J»ií und af
þeim hefur ntí tekið ábyrgð í því. Margar piisundir hefur þaö ntí allareiðu greitt
íslcnding ni, Allar rjettar dánarkröfur greiðir það fljótt og skiivíslega.
Upplýsingar um þetta fjelag geta menn fengið hjá
W. H. PAULSON Winnipeg, 1». S HARDAL, Akra,
Gen. Agent Man, & N. W. T. Gen. Agent N. & 8. Dak. & Minn,
A. R. McNICHOL,
McIntyre Bl’k, Winnipf.o,
Gkn. Manager fyrir Manitoba. N. W. Terr., B. C., &c.
Veitt
Hædstu verdl. a heimssyningunna
•DR
BAHING
POWDfR
HIÐ BEZT TILBUNA.
Óblönduð vinberja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonis eða
önnur óholl efni.
40 ára reyuzlu.
(pýtt úr Scientilic American).
TME
iKALIFC
18 OFTEN
A NEGLECTED COLD
WHIOH D.VIlOPt
Flnally Into Coniumptiot.
BiiEAK UP A COLO IN TlfyE
u«in«
Pyny-Pectoral
THE QUICK CURE
eon
COUOHS. COLDS,
BRONCHITI9,
HOAR9ENESS. ETC.
targr Bolllc, 25 Cl».
HLAUPID EKKI A YKKUH!
IIELDUR FARID STRAX TIL UPPSPRETTULINDARINNAR,
Miklu fjeiagsbudapinnar i Milton N. D,
Þegar pið purlið að kaupa hvað helzt scm cr af álnavöru, fatnaði,
höttum, skótaui, leirtaui, glastaui, matvöru o. s. frv.
Með því að kaupa beint frá verkstæðunum og stæðstu stórsöluhúsum
fyrir peninga út i hönd, getum við boðið viðskiptavinum okkar óvanalega
góð kaup, Verið viss um að sjá vörur okkar og verðlag áður erþið kaupið
annarsstaðar, þvi við bæði getum og ætlnm okkur líka að spara ykkur
peninga.
KELLY MEBCHANTILE CO,
DIILTON,...........................I DAKOTi
P, S. Við borgum hæsta verð fyrir ull.