Lögberg - 25.07.1895, Side 4

4
LOGBERG, FIMMTUDAGINN 25 Jl)LÍ 1895
V
JJögberg.
GefiS út aS 148 Pnnoess 8tr., Win nipeg M
of The I.ögberg Printintr &• Puhlishin^ Co’y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Editor);
SIGTÁ’. JÓNASSON.
I usinkss managrr: B, T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
kipti 25 cts. fyrir 30 orS eSa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuSinn. Á stserri
auglýsingum eSa augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur aS til
kynna skrijlega og geta um fyrvtrandi bú
staS jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaSsins er:
TI{E LÓCBERC PHIMTIKC & PUBLISH- C0.
P. O. Box 333, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖGBERO.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN,
-- FIMMTUDAtJINN 25. JÚLÍ 1895.—
Samkvæm ianc.slögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiítin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir ,,rett-
vísum tilgangí.
(3f Eptirleiðis verður ftverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fynr borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slikar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tima, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. Money Orders, eða peninga i Iie
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Hátíðiu í Argyle-byggð.
Fyrra inánudag, J>ann 15. J>. m.,
stje ritstjóri Lögbergs upp í einn raf-
magns-strætisvagninn, skammt frá
skrifstofu blaðsins, á hádegi og fór í
honum suður Main stræti, þar til hann
kom á móts við hið risavaxna Mani-
toba Hotel. Þar stökk hann af stræt-
isvagninm og gekk hratt inn á Nortli-
ern Pacific járnbrautarstöðvarnar,
sem eru áfastar við „hótellið“. t>ar
hitti hann nokkra ísleudinga við borð-
ið, sem farseðlar eru seldir við; peir
voru að kaupa sjer seðla til Baldur
járnbrautarstöava, 182 mílur frá
Winuipeg eins og leiðin liggur, og
borguðu $4 fyrir hvern. íslendingar
þessir voru: Jón Sigfússon hjer í
bænum, kona hans og prír kunningj-
ar peirra hjóna, og tveir fiða prír
aðrir meun. Fólk petta var,
eins og ritstjóri Lögbergs, að fara
vestur á hátíðina í Argyle, sem íslend-
ingar par hjeldu dagiun eptir í minn-
ingu pess, uð.20 ár voru liðin frá pvt
að fyrstu íslendingar stigu fætiáland
í Manitoba. — begar farseðlakaupin
voru búin, fóru allir út á pallinn undir
hvelfingunni miklu, sem farpegjalest-
irnar eru undir á meðan ferðafólk er
að fara af peim og upp í pær. Eins
og optastnær á sjer stað, pegar lcstir
eru að fara, voru par nokkrir íslend-
ingar til að kveðja kunningja og sjá
pá stíga á ameríkönsku langferðahest-
ana. Fremst í lestinni var „járnhest-
urinn“ (gufuvjelin), svartur og gljá-
andi á búkinn, og snörlaði í honum
eins og af ópolinmæði út af pví að
komast ekki af stað. Aftan í hann
var festur áburðarklár, hlaðinn með
kol og vatn til nestis. t>ar næst var
annar klár, afarlangur, og var á hon-
um hinn pyngri farangur ferðamanna,
hraðsendingar og póstsendingar. I>ar
aptan í var annar klár, mestmegnis
notaður fyrir ferðafólk að reykja í.
Aptan í hann voru festir tveir, mjög
fallegir hestar með flossætum og
speglum, ,og sat I peim fjöldi
karla og kvenna. En aptast í
lestinni var skrautlegasti hesturinn,
sem notaður er til að hvíla sig á um
nætur. Svo kvöddu rnenn kunningj-
ana og stigu á bak. l>á var klukkan
12.15 e. m., og var pví tími til að
„leggja upp“. Maðurinn í blágráu
mussunni, sem reið peim brúna, sló
pá upp á liann, og tók hann strax við-
bragð áfram; klárarnir, sem aptan í
voru, kipptu í, en pað dugði ekkert.
Þeir gátu hvorki slitið af honum tagl-
ið nje teyminga sína, svo peir urðu,
nauðugir viljugir, að láta undan helj-
araíli hans og renna á eptir houum.
Brúnn snörlaði og frísaði, en reykjar-
og gufustrókur lagði út úr vitum hans.
Sumum heyrðist hann segja pump-
pump-pump- pump, á meðan hann var
að fara af stað, en eptir pví sem skrið-
ið óx, urðu pessi orð ógleggri og virt-
ust renna saman í eitt, eða jafn vel
verða eitt langt prrrrrrrr. Svo rann
Brúnn með alla lestina aptan í suður
gamla, græna flötinn á horninu, par
sem llauðá og Assiniboine-á koma
saman. Þennan flöt pekktu margir
íslendingar vel fyrir nær 20 árumsíð-
an. I>ar voru pá gömlu innflytjenda-
húsin og jfmsir byggðu sjerpar bráða-
byrgðarkofa. Nú er allt petta horfið,
en í staðinn eru komnar reiðinga-
skemmur, trússaskálar, hesthús og
smiðjur til að smíða undir klárana
(járnbrautar-áhaldaskálar, vöru-
geymsluhús, vjelageymsluhús og
verksmiðjur til að gera að járnbraut-
arvjelutn og vögnum), og j?ms önnur
hús. t>ar er og hin stóra Hudsons-
flóa-fjelags hveitimölunar gufumylna
á viustri bönd, en hinn njfji skemmti-
garður „Fort Garry Park“ á hægri
hönd lestinni, pegar suður er farið.
Allt í einu hneggjar Brúnn og hægir
ferðina, og er hann pá kominn suður
undir Assiniboine-ána; svo heldur
hann hægt yfir utn brúna, en herðir
svo ferðina strax og hann er kominn
yfir um hana, og rennur með fleygi-
ferð og á kostum suður vestari bakka
Rauðár, gegnum suðurpart Winni-
peg-bæjar, er nefnist Fort Rouge,
liægir aptur á sjer og hneggjar áður
en hann fer yfir rafmagns-sporveginn,
sem liggur suður í skemmtigarðana
River Park og Elm Park, en stanzar
ekki fyrri en suður í skógi, par sem
önnur járngatan liggur vestur til
Port8ge la Prairie. Á leiðinni frá
Winnipegstöðvunum og suður í
gegn um Fort Rouge, er ritstj. Lög-
bergs að hugsa um pað pegar hann,
ásamt fjórum öðrum íslendingum,
fyrir 20 árum sSðan kom sunnan Rauðá
á flatbotnuðum gufubát, er nefndist
„Selkirk-1, og lenti að kveldi hins 16.
júlí rjett fyrir ofan mynnið á Assini-
boina ánni, framundan gömlu Hud-
sonsflóafjelags vöruhúsunum, sem enn
standa par.
Myndin af Winnipegbæ og land-
inu í heild sinni; eins og pað var fyrir
20 árum, rann upp í huga ritstj. Lög-
bergs. Hann sá Rauðáidalinn pví
nær óbyggðan; að eins ein járnbraut
lá pvert yfir hann frá Duluth vestur í
gegnum Moorhead og Fargo, sem pá
voru að eins lítil porp, 225 mílur í
suður frá Winnipeg. t>á var enginn
annar vegur norður eptir dalnum en
götuslóðar á vestuabakka Rauðár —
og Rauðá sjálf. Hún var aðal vegur-
inn á sumrin, á meðan hún vsr ekki
of grunn fyrir hina flatbotnuðu gufu-
báta, sem drócru flatbotnaða báta við
hlið sjer, hlaðna með vörum. Mynd-
in af pessum Rauðár gufubátum
stendur enn Ijóslifandi fyrir huga rit-
stjórans. Hann liafði aldrei áðursjeð
pvílík skip. Hoaum kom í hug örk-
in hans Nóa gamla — að hún væri
komin parna á flot, en búið að setja í
liana gufuvjelar og að öðru leyti laga
hana eptir pörfum nútíðarinnar.
Skrokkarnir á bátunum voru um 150
feta langir, um 25 feta breiðir en ekki
nema 3—4 fet á djfpt. Ofan á pessa
skrokka voru byggð afar-mikil hús á
stólpum, er náð’u pví nær stafnanna á
milli. Þar uppi var borðsalur eptir
endilöngu, með svefnherbergjum til
beggja hliða allt í kring og gang ut-
an við, með grindum par utan við.
Dar uppi yfir var annað pilfar, og var
par stýrishúsið o. s. frv. Gátu far-
pegjar verið par uppi pegar ekki
rigndi—eldi úr reykháfunum. Á neðsta
pilfari framarlega voru tveir afarstór-
ir gufukatlsr, alveg eins gerðir og
katlar í sögunarmylnum. Vjelartvær
voru flatar aptarlega á pilfarinu, og
sneru afarstóru hjóli aptan við stafn
skipsins. Hjól pessi gerðu svo mik-
inn öldugang, að brotsjóir voru alltaf
með fram bökkum árinnar pegar bát-
arnir voru á ferðinni. t>ó peir væru
einkennilegir í laginu, bátarnir peir
arna, pá voru peir praktiskir, eins og
allt sem Ameríkumenn finna upp.
Þessi tegund af bátum var fyrst not-
uð á norðurhluta Mississippi-fljóts, á
Missouri-ánni og öðrum grunnum ám.
Þeir eru miklu hentusri en bátar með
n
hjól á hliðum, pvi hætt er við að hlið-
ar hjól rekist í bakkana á pröngum
og krókóttum ám. Stafnhjólin hafa
eins mikið afl aptur á bak eins og á
fram, svo að pó bátarnir renndu sjer
inn að leirbökkunum með fullri ferð,
höfðu hjólin pá út ljettilega. Bát-
arnir voru málaðir mjallahvítir, bæði
utan og innan, og voru pví mjög
hreinlegir, jafnvel skrautlegir að sjá
Allt var mjög hreinlegt eins og vant
er að vera hjá Ameríkumönnum, og
uppi líktist allt pví að maður væri í
hótelli, sem væri á floti. Á neðstu
piljum urðu fátækari farpegjar og
innflytjendur að hafast við. Þó pað
pláss væri ekki annað en bert pilfarið,
pá var einn góður kostur við pað, sá
nefnilega, að par var loptgott, par
eð allt var galopið á allar hliðar, pví
eins og áður er sagt, var yfirbygg-
ingin aðeins á stólpum. Ferðin frá
P’argo á einum pessum bát, fyrir 20
árum síðan, ryfjaðist upp fyrir ritstj.
Lögbergs. Áin er svo krókótt, að
vegalengdin til Winnipeg var tatin
750 mílur eptir henni, en er aðeins
225 mílur með járnbraut, og var mað-
ur á fjórða sólarhring frá Fargo-liing-
að. Þá var pvínær enga byggð að
sjá, norður með ánni, en nú er dalur-
inn, að heita má, einn kornakur, snot-
ur bændabyli hvervetna að sjá, og
margir allstórir bæir risnir upp par
sem áður voru aðeins lítil porp, eius
og t. d. Fargo, Grand Forks og Winni-
peg. Nú er reglulegt net af járn-
brautum um allan dalinn par sem áð-
ur voru aðeins götu-slóðar, og ótal
aglegir smábæir og porp meðfram
járnbrautunum. Þá var Winnipeg
lítið og óásjálegt porp, er nefndist
Fort Garry, með eitthvað 3000 íbúum,
öll strætin óbætt, göngustjettir fáar
og ljelegar, strætin illa 1/st engar
brjr á ánum o. s. frv., en nú er par
risinn * upp bær með skrautlegum
byggingutn, lystur með rafmagns-
ljósum, með rafmagnssporveg á helstu
strætunum, járnbrautum í allar áttir^
mörgum fallegum brúm yfir árnar o.
s. frv. o. s. frv. En íbúatala nál.
40,000, auk St. Boniface-bæjar á aust-
urbakkanum.
Myndir af ýmsum viðburðum á
pessum 20 árum liðu fram hjá í huga
ritstjórans; hann sá hina fyrstu hópa
af íslenzkum landnámsmönnum koma
^ sunnan Rauðá á flatbotnuðu gufubát-
| unum, prengja sjer samau í gömlu
^nnflytjenda-húsunum á Rauðárbakk-
anum, leggja paðan norður eptir ánni
á flatbotnuðum kössum, gufuaflslaus-
um, hrekjast í Ó3unum par sem áin
fellur út í Winnipegvatn, og byggja
sjer bráðabyrgða hreisi úr ótelgdum
bjálkum hjer og hvar meðfram strönd-
inni. Allt mótlæti og stríð landnem-
ans í Nyja-ísl., bóluveikin, baráttan
fyrirlífinu, ósamlyndi,og burtflutning-
urinn paðan, stóð ljóslifandi í huga rit-
stjórans. En svofór myndin að verða
bjartari og bjartari; hún sýndi suma
pessa sömu, fátæku innflytjendur reisa
sjer betri hús í landnámi sínu, hafa
hjarðir af kvikfje o. s. frv. en suma
dreifa sjer ekki-einasta útum Rauðár-
dalinn, heldur miklu víðar í pessu
mikla landi. Hvervetna risu upp
byggðir með snotrum húsum, blóm-
legum ökrum og hjörðum af kvikfje,
en kirkjur, skólar o. s. frv. sjest hver-
vetna. Eptir pví sem lengra líður
tekur myndin meiri breytingum,
pangað til landið og fólkið er orðið
svo ólíkt pví, sem var í byrjun, að
pað er varla hægt að átta sig á, að
petta sje pó allt hið sama, — aðeins
breytt til batnaðar.
Þegar öll 20 árin voru liðin fram
hjá, er lestin að koma til Morris (40
mílur fyrir sunnan Wpg) og par verður
að hafa vagnaskipti. Lestin, sem ferða-
fólkið kom á frá Wpeg, heldur áfram
suður eptir Rauðárdalnum, og ljettir
ekki fyrr en hún kemur til St. Paul,
höfuðstaðar Minnesota (470 mílur frá
Wpeg). Eptir 15 mínútna viðdvöl í
Morris, fór ísl. ferðafólkið í aðra lest,
sem gengur paðan til Brandon, en
kemur við á Baldur, á leiðinni vestur.
Lestin rennur beint í vestur frá Morr-
is (sem er á bakka Rauðár) gegnum
akra og engi pvert yfir sljettuna, sem
myndar botn Rauðárdalsins, vestan
árinnar. Þannig heldur hún áfram
liðugar 40 mílur, og pá er hún komin
vestur undir rætur Pembina-fjallanna.
Svo rennir hún sjer í mörgum bugum
og krókum í gignum fjöllin. sem
reyndar eru að eins lágir hálsar, vaxn-
ir smlskógi, með grasblettum og
ökrum hjer og hvar. Alla leiðina frá
austurbrún fjallanna til Baldur, er
landið nokkuð hæðótt, en pegar
dregur vestur undir Baldur eru nokk-
uð stórir, sljettir flákar og dalverpi.
í einu pessu dalverpi stendur Baldur,
og er pað snoturt porp. Lestin kom
pangað kl. 5.34, og hafði ísl. ferða-
fólkið pannig verið 5 klukkustundir
og 19 mínútur að fara 132 mílur (frá
Wpeg til Baldur), og pó stanzað á
20 járnbrautarstöðvum á leiðinni, 15
mínútur í Morris, eins og áður er sagt.
A járnbrautarstöðvunum í Baldur var
fjöldi af íslendmgum norðau úr Ar-
gylebyggðinni að taka á móti Winni-
peg-íslendingunum, sem komu með
lestinni, par á meðal Mr. Sigurður
Christopherson, sem ráðstafaði ferða-
fólkinu í hina ýmsu vagna með fall-
egum hestum fyrir, sem voru par til
258
borðið og studdi annari hendinni á pað, var kuldalcg
og prjóskuleg í bragði, og Ijet ekki einusinni svo
lítið að heilsa gestinum.
„Hvar er Sílas Carston“, spurði Madame Berne,
og ljet sem hún sæi ekki Mr. Porter.
Jeg stóð upp af stólnum pegjandi, og var tauga-
óstyrkur á mjer.
„Svo pú ert Sílas Carston?“ sagði hún, og festi
augun á mjer, og horfði á mig undarlega og fast um
stund.
„Já, jeg geng undir pví nafni“ svaraði jeg.
„Og er pessi kvennmaður eiginkona píri ?-‘
spurði hún og benti á Júdit.
Jeg hikaði mjer við fáein angnablik, og fannað
Júdit horfði á mig grimmdarlega. Svo sagði jeg
með mestu hægð:
„Já, hún er pað“.
Madame Berne pagði um hríð og liorfði á Júdit
með kuldalega augnaráðinu sínu. Júdit horfði á
hana jafn staðfastlega og óttalaust.
„Þú ert býsna ungur til að giptast“, sagði
Madame Berne svo, um leið og hún sneri sjer aptur
til mín.
„Ó, pað er gleðileg sjón, að sjá tvö guðhrædd
hjörtu tengd saman í heilögu hjónabandi“, greip
Mr. Porter fram I, í sínum viðbjóðslegasta, snöktandi
tón.
„Þegið pjer maður!“ sagði Madame Berne harð-
neskjulega, „og- gerið mjer j>ann greiða að fara út
267
Hann pagnaði, og beið eptir pví að Mont-
gomery svaraði einhverjn; en hann sat grafkyrr og
brá ekki hið minnsta, ag sagði ekki eitt orð.
Rodwell hjelt pví áfram og sagði: »Jeg verð
að segja yður pað, að pangað til komið var með
stúlku pessa tii Englands, átti jeg að verða erfingi
föðurbróður míns. En hann varð svo hrifinn af pess-
ari einföldu brúðu, að hann arfleifði hana að öllum
sínum eignum nema einum átta hundruð pundum
sterling á ári, sem áttu að greiðast af eignunum, og
sem hann ætlaðist til að bætti mjer upp vonir mínar
um að verða erfingi hans. Stúlkan var aldrei sterk
á geðsmununum, og loksins varð hún geggjuð á
peim. Eitt kveld hvarf hún, og enginn vissi hvað
af henni varð. Föðurbróðir minn var nærri frávita.
Mikil fundarlaun voru boðin, og lögregluliðið látið
leita hennar. Tjarnir, ár og lækir var slætt nær og
fjær, en eins og yður mun gruna, var pað allt til
einkis. Eptir pví sem tímar liðu, reyndi jeg að
telja honum trú um, að hún hlyti að vera dauð, og lá
mjer við að álíta sjálfur að svo væri. En hann
hangdl prákelknislega við pá trú, að hún væri lif-
andi, og að hún kæmi eiuhverntíma í leitirnar. Síð-
an hef jeg verið mjög vinalegur við hann, og gerði
jeg pað með pví tvöfalda augnamiði, að efla eigin
hagsmuni mína og til pess að fá tafarlaust að vita, ef
nokkur fregn yrði send til hans um stroku-stelpuna.
Jeg póttist viss um, að ef hún kæmi aldrei í leitirn-
262
„Fimm liundruð pund á ári“, heyrði jeg að Júdit
svaraði, einnig í lágum róm.
„Jæja nú! Það er ekki sem verst! En hver er
pessi kona — hvað er hann? Fjekkstu ekkert að
vita um pað?“ sagði Porter svo.
„Ekki eitt orð! hún neitaði afdráttarlaust að
segja nokkuð um pað— sagði að við fengjnm aldrei
að vita neitt um pað“, sagði Júdit.
„Við skulum sjá til“, hrópaði Porter, og var
auðheyrt á rödd hans, að petta voru mikil vonbrigði
fyrir hann. Svo virtist hann vera að velta einhverju
í huga sínum, en vera í vafa um livað hann ætti að
gera.
Loksins fór hann að tala um annað. En eptir
nokkra stund sagði hann við Mr. Montgomery, eins
og umhugsunarlaust: „Jeg hef dálítið, sem mjer
pætti gaman að sýna yður. Jeg vildi gjarnan fá á-
lit yðar uin verðhæð ofurlítils hlutar, sem jeg hef
lijerna. Jeg veit að pjer hafið gott vit á pess-
háttar“.
Hann tók upp nisti, og pekkti jeg strax að pað
var sama nistið og hann hafði einusinni sýnt mjer,
og sem jeg áleit að mynd móður minnar væri í.
Jeg skil petta hrekkjabragð hans nú. Hann
gerði petta til pess að vita, hvort Mr. Montgomery
pekkti myndina, án pess að búið væri að gefa lionum
bendingu um, af hverjum hún væri.
Það var ekki liægt að opna nistið.
„Það gengur eitthvað að fjuðrinm11, sagði Port-