Lögberg - 21.01.1909, Qupperneq 2

2.
.ot.Uh-Ki;. KIMTUDAGINN 21 JANÚAR 1909.
ALMANAK
1909
fæst hjá útgeíandanura og ko.star 25 cents.
Kjölbrevtt iiðclm 02 fróðlvít.
Olafur S. Thorgeirsson,
678 Sherbrooke St., Winnipeg
Sleðaferðir í Finnmörk.
í Finnmörk er vetrarríki mikiö
Skammdegishríöarnar og kuldinn
legst þar á menu eins og farg; og
þegar fer að bregöa birtu og
töngu vetrarnæturnar breiöa
skuggavængi sína yfir rennslétta
fannbreiöuna á heiðunum, þykir
hver bezt kominn í húsaskjóli og
hlýjunni.
En þó þykir nauðsynlegt aö
vera sem mest úti viö á daginn til
að halda heilsu í skammdeginu.
íþróttir þar nyrðra eru auðvitað
töluvert frábrugðnar því, sem
tíðkast sunnar. Skiðafæri er
sjalclan í Finnmörk, að minsta
kosti ekki með sjávarsíðunni, fyr
en sól fer að hækka á lofti og út á
Hður. Þess vegna þykir það hent
ast að eiga þar heima i Finnmörk
sem hægt er að koma þvi við að
aka á hreinum. Það er svo góö
skemtun. að þeir, sem hafa vanist
henni, láta ekki gjaman af henni
aftur.
í Vadsö er landslag vel fallið
til aö aka um á hreinum að vetr-
arlagi, og margir af Norðmönnum
sem þar eiga aðsetur. færa sér þá
skemtun í nyt.
Hreinarnir eru keyptir af Finn-
ihti í Suðurvarangri og frá Rúss-
landi norðanverðu. Góður ak-
lireinn kostar frá 40 til 80 krónur;
en það er líka hægt að fá ak-
hrein leigðan fyrir 10—20 krónttr,
og þykir sumum iþróttamönnum
það fnlt svo hentugt, þvi að þá er
ábyrgðin engin á hreinunum yfir
sumarrmánuðina þegar þeim er
slept i hjörðina, en oft kemur það
fyrir, að slæmar heimtur verða á
þeim hreinum; úlfurinn drepur þá
og stundum eru þeir skotnir. Ak-
týgi, "pulkur” ('sleðij, skinnklæöi,
húfa, skinnvetlingar, hnifur og
belti, sem með þarf alls í akferð-
um, kostar í kring um 100 krónur.
Hreinarnir eru reknir til Suður-
varangurs á haustin. Þaðan eru
þeir sendír þeim, sem kaupa, með
gufuskipi og nógur mosi með
þeim. Hreinarnir lifa mest á
mosa og fjallagrösum, en éta litið
hey. Vatn smakka hreinar ekki á
vetrum, en slökkva þorstann með
snjó. Alla jafna tekst að kentna
þeim að eta brauð, og þykir þeim
það einstaklega gott, iþegar þeir
fara að venjast því; hreinar, sem
kunna at eta brauð, eru taldir
miklu þolnari en hinrr.
1 Vadsö er vanalega garður
framan við húsin á milli þeirra og
götunnar. I göröum þessum er
jafnaðarlega afgirt rétt, ferhyrnd,
5—10 metra á hvern veg, og í hana
er hreinunum slept þegar ekki er
verið að brúka þá. 1 þessum rétt-
um standa þeir allan veturinn
hvernig sem viðrar og ber ekki á
að þeim þyki vistin slæm. Það
kann stundum að koma fyrir, að
hreinarnir geti hoppað út úr girð-
ingum þessum, og þegar fer að
liða á vetur er það ekkert sjald-
gæft að sjá lausa hreina á götun-
um í Vadsö, því að hreinar, sem
orðnir eni vanir að vera 5 bæjum,
'eggja sjaldnast sjálfkrafa upp á
heiðar aftur.
Menn verða að klæða sig vel,
þegar fara á að aka á hreinum
langar leiðir, því að tíðarfarið í
Finnmörk er óstöðugt mjög. Þar
má búast við stórhríðar-norðan-
byljum á vetrum hve nær sem vera
skal, og þá leggur klakahelluna
fyrir andlitið á þeim sem úti eru,
einkum ef þeir eni skeggjaðir. Þá
koma skinnklæðin sér vel. Þau eru
þæeileg og voðfeld, ef þau eru vel
til búin. Tvenna vetlinga hafa
menn oftast. Innri vetlinga snögg
felda, og viða skinnvetlinga vel
fóðraða utan yfir.
Hreinar verða sjaldan svo gæf-
ir, að hægt sé að ganga að þeim í
réttinni og taka þá. Vanalega verð
ur aö laumast að þeim. Taungin,
sem þeim er stýrt meó, er bundin
utan um hornin niður við hausinn.
“Púlkurinn” eða sleðinn er Iík-
astur framstafni á flatbotnuðum
báti, og hátt bak i að aftan. Ak-
taugin er fest í hann að framan og
látin koma milli fóta hreinsins, og
fest í ofurlítiö þvertré undir kviðn
um rétt aftan við framfæturna.
En það tré er áfast við breiöar
gjaröir upp um búk dýrsins og
fram um hálsinn. Stundum eru
sex eöa sjö hreinar hafðir fyrir
sama sleðanum.
Uppi í heiöinni nokkrar milur
frá Vadsö, er kofi, sem eiginlega
var bygður til aö nota um hey-
annatímann. Hann er sælustaður
sleðafólksins og þangað aka
menn vanalega þegar færið er
gott. Það verður heldur en ekki
líflegt í rólegu götunum í Vadsö
begar sleðafólkiö leggur á stað;
bjöllur hringja og fagnaöarópin
kveöa við úr öllum áttum og hund-
arnir taka undir með iólkinu þvx
að ekkert þykir þeim skemtilegra
en að fá að vera með í slikum ferð-
um. Út úr hverjum garði koma
skinnklæddir menn og teyma meö
sér hrein meö sleða aftan i. — Að
litlum tíma liðnum hafa allir safn-
ast i hóp. Þá varpar “vappusinn”
fleiðsögumaðurinnj sér upp í sleð-
ann og síðan þýtur öll hersingin á
stað í óskipulegri fylkingu. Eftir
að fariö hefir verið spottakorn
greiðist úr hópnum, og hann held-
ur áfram í langri halarófu og
leiðsögum. einn hefir þá alt erfið-
ið, því að vanalega fylgja allir
hreinarnir viljugir þeim sem fyrir
fer. Það er venja að hvíla eða æja
þegar farnar hafa verið hverjar t
3 til 4 mílumar. Hreinunuin er
þá lofað aö sleikja snjóinn og beðið
eftir þeim sem dregist hafa aftur
úr.
Leiðtoginn hefir oft við allmikla
erfiöleika að striöa, því að það
þarf æði mikla æfingu til að stýra
hreinum. Þeim er stýrt með taug,
sem bundin er um hornin og
venjulega er hún látin liggja með
vinstri hlið hreinsins og ekilinn
hefir margvafiö sínum enda upp ;i
hönd sér. 1 þá taug er alla tíð
haldiö þéttfast. Ef víkja á hreiti-
inum til vinstri handar er strikk-
að á tauginni, en ef á að víkja
honum til hægri, þá er sveflað yt'-
ir herðakamp dýrsins og síðan tog
að 4. Hreinar eru tregir á að fara
beint. Þeir fara i einiæga bugi,
sinn til hvorrar handar, svo aö
krókótt verður leiðin. Leiðsög’i-
maðurinn verður að hafa vakandi
auga á hreini sínum og taka af
krókana svo sem auðið er, en það
er annað en gaman að stýra þess-
um hálfviltu skepnum með ein-
teymingi. Stundum steypist leiðtog
inn úr sleðanum þegar hreinninn
tekur snörpustu viöbrögðin út á j
hliðamar, og lætur hann draga sig
þangað til dýrið fæst til að nema
staðar og þykir hinu sleöafólkinu
það hin mesta skemtun. Það hef- !
ir ekkert að gera á meðan nema
sitja kyrt í sleðum sínum og hlæja
að leiösögumanninum.
Þó að æði svaöalegar séu sumar
þessar sleðaferðir, ber það sjaldan
við, að slys hljótist af þeim. Að
líkindum er það með fram af því
hve lágt menn sitja og svo draga
þykku skinnfötin úr fallinu og
firra meiðslum.
Taugaveiklun barna.
Það er langt síðan að læknar
komust að raun um það, að börn
geta verið taugaveikluð eigi síöur
en fullorðið fólk, og að sömu nið-
urstöðu hafa aðrir komist, sem um
gangast böm, eigi sízt barnakenn-
aramir.
Til em þó þeir foreldrar, sem
ekki vilja heyra þetta, og taka þvi
ekki nærri, að bömin geti verið
taugaveikluð.
Margar ritgerðir og bækur hafa
samt verið samdar og gefnar út
af frægum læknum, sem algerlega
hnekkja þesstim áminstu skoðunum
og sýna ítarlega fram á að tauga-
veiklun þjáir mörg böm, og aö
með þau börn er einmitt mjög svo
vandfarið.
Nýlega hefir verið gefin út í
Danmörku ein slik bók um tauga-
veiklun á börnum, eftir E. H.
Wúrsten, frægan taugasjúkdóma-
lækni.
I upphafi bókarinnar lýsir dr.
Wúrsten ítarlega eðlisfari barna
og tekur þar fram hve næm þau
séu fyrir öllum áhrifum. Börn eru
veik fyrir. En hvar er markalínan
milli eðlilegs og óeðlilegs veik-
leika. Það er ekki auðvelt að á-
kveða hana frekar en aðrar marka-
línur og að sjálfsögðu veröur jtar
aö taka tillit til mismunar á ein-
staklingseðli barnanna.
Höfundurinn skipar taugaveikl-
uðum börnum í flokka, og lýsir
helztu einkennum veikinnar. Hann
segir frá börn.um, sem séu þreytu-
leg, dauf og önug; börnum, sem
taka illa eftir í skólunum, en vilja
helzt sitja heima ölium stundum,
langar ekki til að leika sér, og eiga
erfitt með að læra lexíurnar sínar,
og bera þess vel merki að heilim
þreytist meira en eðlilegt er hlut-
fallsJega við það, sem börnirt
starfa. Þá lýsir höfundurinn en 1
fleiri einkennum. Meðal annars
minnist hann á myrkfælnina, sem
sumir foreldrar séu alt of hirðu-
lausir um að reyna að uppræta hja
börnum sínum. Þá minnist han.i
og á kvíðann og eirðarleysið, sem
mikið beri á á sumum taugaveikl-
uðum börnum. En tvent er sant-
eiginlegt öllum þessum flokkum
taugaveiklaðra barna, það er þol-
leysi, eða það að þau þreytast ó-
eðlilega fljótt, og hitt að þau eru
vanstilt, meir en í meðallagi.
Höfundurinn telur engan vafa á
því, að taugaveiklun yfir höfuð að
tala eigi rót sína að rekja langt
aftur í tímann, og taugaveiklun
foreldranna komi fram í börnun-
um. Börnin taka að erfðum sitt
hvað af kostum foreldra sinna, og
sérstaklega lundareinkenni. Fyrir
því er líklegt að ætia, að veik’.að
lundarfar gangi að erfðum, og ef
foreldri hafa verið veikluð af ein-
hverjum orsökum, t. d. drykkju-
skap, verður mótstöðuafl afkvæm-
anna þeim mun minna. — Hins
vegar er því haldið fram aö börn,
sem taugaveiklaða foreldra eigi,
þurfi ekki að verða tauga-
veikluð lika, ef réttilega er með
þau farið. Það sé hægt að koma i
veg fyrir, að írjccfni vciklcikans
jiro»kist þó að það hafi verið í
börnunum þegar þau fæddust. Það
þurfi að eins að varast að börnin
alist upp á róstusömum heimilum,
eða þar sem hætt er við að sjúk-
dómsvísirinn þroskist. Og yfir höf
uð þurfi aö fara varlega með þau
á ýmsan hátt, ofbjóða þeim ekki í
vinnu, sjá um að þau fái að ná sér
sem bezt eftir sjúkdóma o. s. frv.
Höfundurinn leggur mikla á-
herzlu á uppeldið og fyrirbreytn-
ina, og telur hana líklegasta ef
hún er rétt til að koma í veg fyrir
að sjúkleikinn brjótist fram 5
barninu.
sjúkdóma, þegar algeng meðtl
koma að engu haldi. Mr. Henry
Baker, Chipman, N. B., segir: —
“Fyrir hér um bil einu ári var eg
svo veikur og vesæll, að eg hélt eg
mundi ekki lifa að sjá vorið aftur.
Eg gat hvorki unnið, etið eða sof-
ið. BIóö mitt var orðiö ákaflega
skemt. Um allan líkama minn
komu bólur og nabbar, sem vessaði
úr og mig sveið i þetta og það
gerði mér ósegjanleg ójtægindi.
Eg fór til læknis og reyndi r»>kkur
meöul, en alt kom það að engu
haldi. Eg var farinn að örvænta
þegar.einn vinur minn spurði mig
hvers vegna eg reyndi ekki Dr.
Williams’ Pink Pills. Eg ákvað að
reyna þær og lauk alls úr átta öskj
ttm. Um það leyti sem eg hafði
lokið þeim, var eg allur annar
ntaður. Þær bættu ekki einasta og
jttku blóð mitt, heldur endurlífg-
uðu mig allan og siðan hefi eg
ekki séð eina bólu á mínum likama,
eða verið nokkurn dag veikur.”
Til þess að auka blóðið, ættuð
þér að fá hinar ágætu pillur, með
fullu nafni: “Dr.Williams’ Pink
Pills for Pail People” á umbúðun-
(im um öskjurnar. Seldar hjá öll-
ttm lyfscjlum eða sendar með pósti
á 50 cent askjan, sex öskjur fyrit
$2.50, frá The Dr. Williams’ Medi
cine Co., Brockville, Ont.
Fnl 'V stærsta íslenzka
IvaUpiO fréttablaðið
að eins $2 um ár-
ið og 2 sögur með
Lögberg
J. A. fCING
verzlar með allskonar
KOL « VID
609 Maryland St.
Húsgögn og hljóðfært flutt.
Allar viðartegundir til.
rtbyrgst um gæðin.
TME DOMINION BANK
á horninu á Notre Datne ogNena St.
HöfuðstóII $3.983,392
Varasjóðir $5,000,000
Sérstakur gaumur gefiun
SPARISJCÐSDEILDINNI
Vextir af innlögura borgaöir tvisvar á ári.
A. E. PIERCY, ráðstn.
Auglýsið í Lögbergi
Það borgar sig vel.
Veikindi stafa frá blóðinu.
Til þess aS lœkna algenga sjúk-
dóma þarf blóöið að gerast
mikið og gott.
Því nær allir sjúkdómar, sem þjá
mannkynið, orsakast af vondu
blóði, þunnu, vatnskendu blóði,
eitruöu af óhreinum efnum. Vont
blóð veldur höfuðverk, bakverk,
lendaverk og gigt, máttleysi, melt-
ingarleysi, vöðvagigt og öðrum
taugasjúkclómum, og hryllilegum
húðsjúkdómum, sem spilla hörund-
inu og sýna hve blóðið er í raun
og veru óhreint.
Það er þarflaust að reyna sér-
stakt meðal við hverjum sjúkdómi
því að allir eiga þeir rót sína að
rekja til sömu orsakar, þeirrar, aö
blóðið er spilt. Til þess að lækna
þessa sjúkdóma, verða menn að
grafa fvrir rætur þeirra — í blóð-
inu. Og það er einmitt það, sem
Dr. Williams ’Pink Pills gera. Þær
búa til nýtt, ríkulegt þlóð. Þess
vegna er það, að þær lækna þessa
Ágrip af reglugjörð
unT heimilisréttariönd íA Canada
Norðvesturlandinu.
CÉRHVER raanneskja, sem fjölskyldu
hehr fyrir aö sjá, og sérhver karlmaO
ur, sem oröinn er 18 ára, hefir heimilisrétt
til fjóröuogs úr ,,section“ af óteknu stjórn-
arlandi í Vlanitoba, Saskatchewan eöa Al-
berta. Umsækjandinn veröur sjálfur aö
aö koma á landskrifstofu stjómarinnar eöa
undirskrifstofu í þvf héraöi. Samkvæmt
umboöi og meö sérstökum skilyröum má
faöir móöir, sonur, dóttir. bróöir eöa syst-
ir umsækjandans, sækja um landið fyrir
hans hönd á hvaöa skrilstofu sem er
Skyldur. — Sex mánaða ábúð á ári og
ræktun á landinu f þrjú ár. Landnemi
rná þó búa á landi, inoan 9 mílna fráheim-
ilisréttarlandinu, og ekki er niinna en 80
ekrur og er eignar og ábúi*arjörö hans eöa
fööur, móöur, sonar, dóttur bróður eCa
systur bans.
f vissum héruöum hefir landneminn, sem
fullnægt hefir landtöku skyldum síuum,
forkaupsrétt (pre-emtion) aö sectionarfjórö-
uugi áföstum viðland sitt. Verö *3ekran.
Skyldur:—Veröur aö sitja 6 manuði af ári
á landinu f 6 ár frá því er heimilisréttar-
landiö var tekið (aö þeim tíma meðtoldum
er tii þess þarf aö ná eignarbréfl á heimilis-
réttarlandinu, og 50 ekrur veröur aö yrkja
aukreitis.
Landtökumaður, sem hefir þegar notaö
heimilisrétt sinn og getur ekki náö fox-
kaupsrétti (pre-emption) á landi, getur
keypt heimilisréttarland í sérstökum hér-
uðum. Verö «3 ekran Skyldur: Verður
aö sitja 6 mánuði á landinu á ári f þrjú ár,
rækta 50 ekrur og reisa hús, $300.00 víröi.
W. W. CORY,
Deputy of the Minister of the Interior.
N.B.—Þeirsem birta auglýsingu þessa
eyfisleysi fá euga borgun fyrir það.
Ætlið þér að kaupa range?
Fyrst þár aetlið að gera það á annað borð
er bezt að kaupa ruuge, aeui« ndist ietilangt.
Superior Niagara Steel
Range
er ramte handa yður.
Hón er búin tíl úr beztn tegund stáls, eld-
hdlflð er m^tuleva ,‘tórt og hetir tvöfaldar
>;rindur, OFNINX— ko>>an sektir hann s -
mest verðtir—er na stum aifullkoininn. Allur
hiti er leiddur í krin^ um hann áður en hann
f* r urp iint stron pii n Fleiri kosti heni.ar
vildi eg sýna yður sjálfur.
Kg álft að þessi Superior N>a-
gara St^el range sé sú bezta
range sem nokknrntima hr-fir
verið búin til fyi ir þetta verð..
: $41.50
KOMIÐ VIÐ OO SKOÐIÐ HANA.
H. J. EGGERTSSON,
Baldur, Man.
*__________________J
Sciili & SlllllJl
Viðar- og kolasölunienn
559 NOTRE DAMEíYE.
of> hornintt á Ellice & Aunes.
Talsínti 6472.
sölu:
Eítirfarandi vibartegundir til
TAMARAC
JACK PINE
POPLAR
SPRUCE
Taka á móti kolapöntunum.
Lögmaður
á Gimli.
THOS. H, JOHN^ON
l»ieiizKui umtræbiugui >,* malk
færsl unmður.
Skrilsioia ;• — Koom 33 Canada LAtf
Block. nuðuuMtur hornl Portagt
HVenue og Maih Hl
Utanáskrift—P. O. Böx 1656.
v\ u.nit K VtatL,
‘H-I-I' I I I I I I -H-H-H-l-I-I-t-h
L>r. B J. URAND.ON
Office: 650 William Ave.
Telephone: 89.
Office-ttmar: 3—4 og 7—8 e. h.
Heimili; 620 McDermot Ave.
T elephune: 4300.
Witimpeg, Man.
•H-H-H—H-H-H-I-þ'! .i-H-l-I-1 -b
Dr. O. BJORXSON
Office: 650 William Ave.
Teleplione: 8y.
Officr-timar: 1.30—3 og 7—8 e.h.
Heimili; 620 McDermot Ave.
Telejthone: 431x5.
Winmpeg, Man.
•HH-I-I-I-I-H-I-I-I-I-I-I-'l 1' I-H-
I. M, CLEGHORN, M.D.
læknli tttrMfiiiiiiNAiii
Hefir keypt lyfjabúbina á Baldur.
og hefir því sjálfur umsjón á öll-
unr meöulum.
KllxnlM-th St„
bALinilt. - MAN.
P-s-—tslenzkur tölkur vlfi hen'ltnh
hv$*nflpr hhrf srprlflt
•H-I-H I I I-H-I-H-l-H-H-i-I-H-
N. J. Maclean, M, D.
M. R. C. s. fEnb
SérfræCingur í kven-sjúkdómunt
ög uppskurði.
326 Somerset Bldg. Talsími 135
Mórtntcuvtundir; 4—7 síCd. og
eftir samkomulagi. —
Heimatalsími 112.
Mr. F. Heap, sem er í lög-
mannafélaginu Heap & Stratton
í Winnipeg og Heap & Heap f
Selkirk, hefir opnaö skrifstofu ab
Gitnli. Mr. F. Heap eöa Björn
Benson veröa á Gimli fyrsta og
j t 111:1 •11' 1': •; m in aöar,
/ jit trri5tsirifstö'u tni.
A. S. Bardal
I 2 I NENA STREET,
selur lfkkistur og annast
jm útfarir. AUur útbún-
aöur sá beiti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar
mim#!varöa og legsteina
Tet«pH<vne 3oO
HUBB^RD, HANNESSON &
ROSS
lögfræSingar og málafærslnmenn
10 Bank of llamllton Ch»mbera
, WIN.NIPEQ.
TALSÍMI 378
Stefán Guttormsson,
mælingamaður,
663 AGNES ST„ W’PEG.
Meizkor Plomber
m G. L. STEPHBNSON.
n8 Nena Street.-Winnpeg.
NorCan viC fyrstu lút kirkju
S. K. HALL
P I A Níl S T
with Winnipeg School of Music.
Kensla byrjar i. September.
Stodio TOl Victo Kt. og 30*4 MainHt.
WINNIPKG.
J. C. Snædal
tannlœknir.
Lækningastofa: Main & Bannatyne
DUFFIN BLOCK. Tel. 5302
Chamoi’s vesti
ern föt, sem állir ættn aö vera í á
vetrum. Sérstök kjörkaup á
stökum númerum.
Vanaverö $2. 50 og $2.00
nú aö eins 1.25 og 1.00
E. Nesbitt
LYFSALI
Tals 3218 Cor. Sargent & Slierbroofc
Bréfapantanir fljótt og vel afgreiddar.
Á V A L T,
ALLSTAÐAR ( CANADA,
BIÐJIÐ UM
EDDY’S ELDSPÍTUR
Eddy’s eldspftur hafa veriö búnar til f Hull sföan 1851.
Stööugar endurbætur á þeim í 57 ár hefir oröiö til. þess aö
þær hafa náö meiri fullkomnun en nokkrar aörar.
Seldar og brúkaöar um alla Canada.
; MEIRA BRAUÐ
Biðjið kaupinanniiin yðarum það
dl P»fl* flrSEfi BETRA BRAUÐ
I w Jp
■■■■■nHHBflHHiHHiiHMM Wcstcrn {wmh FIoiit W. Coiiipniiy, Ui