Lögberg - 08.06.1911, Qupperneq 2

2.
ívÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. JÚNI 1911.
Engjavætturinn.
eftir
Rudolph Baumbctch.
Einu sinni fyr á tímum var ung
ur skólameistari, sem þrátt fyrir
'i^ngdóm sfnn, vat) svo jvitur og
vel aö sér, að þegar hinir sjö vitr-
ingar frá Grikklandi kappræddu
við hann á leið sinni til uppheima,
þá stóSu þeir sem heimskingjar
frammi fyrir honum.
Vormorgun einn gekk þessi ungi
skólameistari út um akra og velli
til aS heyra grasiS spretta, því þá
leyndardóma sem aðra þekti hann
vel. Og þegar honum varS reikaS
yfir hiS skrúðgræna engi. og sá
ariS í loftinu meS öllu sínu undur-
samfega Htskrauti líSandi alt í
kringum stjörnublómin, og heyrSi
til tístbjöllunnar í grasinu, fugl-
anna á trjágreinunum og froskanna
í engjalæknum syngjandi brúSar-
söngva sina, þá mintist hann þorps
ins, sem hann ólst upp í, en sem
hann hafSi orSið aS yfirgefa fyrir
nokkrum árum, þegar hann gekk
á háskólann. Hann mintist einnig
litlu, dökkeygSu meyjarinnar, sem
gaf honum hjartamyndaSa hun-
angsköktt í skilnaðargjöf, og grét
mörgum beiskum tárum er þau
skildu; og áSur óþekt undarleg
þrá hreyfSi sér í brjósti hans.
Daginn eftir batt skólameistar-
inn saman föggur sínar, tók kvist-
ótta stafinn í hönd sér og lagði af
staS frá borginni, glaSur og á-
nægSur út í hinn iðgræna heim.
Þrem dögum síSar sá hann í
fjarska gegnum hin blómguSu á-
vaxtatré, á bláu þakhelluna á
kirkjuturninum i fæSingarþorpi
sínu, og blærinn bar ólminn af
klukkuhringing að eyrum hans.
“Skyldi hún itú þe^rkja mig?”
sagði hann viS sjálfan sig ’‘Lík-
lega ekki. Og eg líklega á sjálfur
bágt meS að þekkja litlu Grétu
mina frá æskuárunum í þeirri 18
ára gömlu stúlku, sem mætir mér
nú. En augu hennar — þessi
stóru, dökku augu — hljóta aS
gefa mér til kynna hver hún er.
Og ef eg sé hana sitja á stein-
bekknum dyrir utan dyrnar, ,þá
geng eg upp aS hliS hennar, og
— já, og framhaldiS kemur af
sjálfu sér.” í
Skólameistarinn tók hattinn af
höfSinu og henti honum upp í
loftiS og hrópaSi svo hátt aS hann
hræddist sina eigin raust. Hann
leit feimnislega í kringum sig, og
aðgætti hvort nokkur hefSi orðið
Oi' við stjornley-i sitt, en i-u.gin
lifandi skepna var sjáanleg, nema
engjamús, sent hnSaSt sér af cll-
um mætti inn í no.u sína.
MeS þungum hjartslætti gekk
svo lærði maSurinn inn í þorpiS.
Klukknahljómurinn heyrðist ekki
lengur, en í hans stað færðist fjörg
andi hljóSfærasláttur frá flautum
og fiSlunt nær og nær. Brúð-
kaups skrúðganga kom eftir hinni
mjóu- þorpsgötu.
BrúSguminn, sem var ungur og
fríður bóndi, leit út fyrir aS vera
mjög sæll og stoltur af sjálfum sér
rétt eins og hann vildi spyrja sinn
góða guS: “Hvað viltu láta mér
veröldina dýra ?”. BrúSurin,
skreytt glitrandi kórónu, horfSi
siðprúS til jarðar. AS eins einu
sinni leit hún upp og augu hennar
—þessi stóru, dökku augu —gáfu
skólameistaranum til kynna hver
sú var, sem hér gekk undir brúS-
arkórónunni. Og aumingja mað-
urinn sneri sér undan, og hélt
sama veginn heint til sin aftur ó-
þektur, eins og hann hafði komið.
ÞaS var miðdagur. Gullnum
blæ sló á hina bleikgrænu akra. og
þar sem lækirnir liSuðust, blik-
uðu hinir tindrandi eldíieistar sól-
arinnar í þúsundatali. Skepn-
urnar léku sér fagnandi í sólskin-
inu, en i dag jók það á ]>jáningar
skólameistarans. Hann skygði
fvrir augu með hendinni og hélt
áfram veg sinn.
FerSamaSur slóst í för meS
honum, sem eftir útlitinu að dæma
hlaut aS hafa gengið langar leiðir,
þvi hann var likastur þykkum ryk-
bólstri.
“GóSi vinur!" sagSi ferSamaS- |
urinn viS skólameistarann. “blind-
ar ekki sólarljósið augu þín?”
Skólameistarinn samsinti því.
“Líttu nú á,” hélt hinn áfram, ;
“bezta vopn gegn því eru grá gler-
augu, eins og þessi sem eg nota.
Reyndu ]>au!” Og nteS þessum j
orðum tók hann gleraugun af nefi!
sér og rétti þau að skólameistar- j
atium.
Hinn stðar nefndi þáSi gjöfina, j
og setti hin móðu-lituðu gleraugu
á sig. Og hann fann að þau voru
mjög þægileg fyrir hin brennheitu
augu sín. Hin sterka birta sólar-
innar hvarf. Engið, með öllum
sinum roða gull-lituðu blómum,
tré og runnar, og sjálfur himininn,
varð alt grátt. Og skólameistar-
anum fanst það alveg eins og það
ætti að vera.
“Viltu selja mér þau?” spurði
hann ókunna ferðamanninn.
“Þau eru í góðs manns hönd- ar ntínir hirða um blómin og jurt- íanum til að vinna góðverkið og
um,” var svariS, “og eg hefi æf- 1 irnar. Sumir þeirra þvo þeim úr freisa hann, og henni fanst það
inlega nokkur gleraugu af þessari náttdögginni, aðrir greiða þeim ekki líkt því eins hræðilegt og
tegund með mér. Geymdu þessi meS sólargeislunum, og nokkrir hún hafði gert sér í hugarlund.
í minningu urn mig, herra skóla- jbera fæSu að rótum þeirra. í dag Hún beygði sig mjúklega yfir
meistari.” | kom mér til hugar að líta eftir blundandi manninn og kysti liann
“Nú, þekkir ]>ú mig? Og má starfi hinna síðastnefndu, án þess á munninn. Þá rumskaðist maS-
eg spyrja—” jþeir þektu mig og brEytti mér í j urinn eins og hann ætlaði aS
“Hver eg er,” greip ferSamað- moldvörpu. Þá var það sem eg vakna.
urittn fram í. “Lg heiti Möglari. lenti í snörunni, sem ]>ú frelsaSir 1 annaS sinn kysti mærin hann,
Og vertu sæll!’’ Imíor frá rtnr ntt or orr VimnnX : w bá onnaði hann aupntn brevtu-
jmig frá. Og nú er eg hingaðjog þá opnaði hann augun þreytu-
kominn til að sýna þér þakklæti ,lega og horfði á ungfrúna gegnum
mitt, og endurgjalda þér góSverk gráu gleraugun. En hún hélt
þitt með dálitlum greiða.” jkjárki sinum og þrýsti þriðja koss
“Við hvað áttu ?” mælti skóla-; inum á varir hans.
meistarinn. Þá varð maðurinn glaSvakandi,
“Þú ert lærður ntaSur,” mæltil°g stökk svo liratt á fætur, aS
f\r hafa kontiS og fariS síSan engjavætturinn áfrant, “og þú hef- gleraugun duttu af nefi hans, og
Með þessum orðum gekk hann
út á hliSarbraut, og hvarf bráð-
lega úr augsýn. Skólameistarinn
]>rýsti gleraugunum á nef sér, og
hélt áfram leiðar sinnar.
atburður þessi skeSi. Skólameist- jr glögga ]>ekkingu á blómum og
arinn var orSinn aldraður maöur jurtum (.j[ engja og fjalla og í
og enn ókvæntur, og ]>ekti ekki ] skógum og ökrum, en |>að er samt
lengttr ánægjtt lífstns. Enn þa for eitt blóm sem þú þekkjr ekki „
hann út um akra og engi, en “Qg hvaða blóm er þaS?,. spuröi
grænka trjánna og hintr dasam- skólameistarinn ákafur
legu f jöl-litir blóntanna höfSu eigi ! ..Þa.5 er kal]að Unaðsblóm „
] lengur neitt áSdráttarafl fy.nv ; <<Nd þekki það ekkj »
hann. Hann sle.t blom.n upp með j <í£n ,þekki það/. svaraði
I rótum. bar þau he.m t.l stm press- engjavætturinn< .. skal visa þér
aöt þau og þurkaðt. LagS. þau j yeg tjl þcss Ef þú
svo ofan . gratt þernblaS og meg myInulækn þú þekkir
skrtfaðt nafnJ.e.rra a latmu fynr yel< ' að tökum hans muntu
neðan Og þetta yar e.na skemt- sjá k]ett Þarfinnur þú helH
jumn hans, ef skemtun skyld. sem fólki8 kaIlar Draugahellirinn.
Ika a' , ,, Fyrir framan innganginn vex un-,
Dag einn, þegar skolame.stannn j aðsblómið en að efns um sólar.
var a þessum letSangrt stnum, uppkomu á fermingardag, og hver storfunl sínum. Hann hafði stað-
■ kom hann í dal einn. Gegnum dal- j sem á þvi aufr,laibHki er á staðn_ i *ð við orð sín. Skólameistarinn
inn rann lækttr, sem knúSi íifratTi j um^ getur náð bloniinu SkihtrSu IhafSi fundið UnaSsblómiS og hin
mylnu. Af því skólameistarinn nú aþ þetta< sem hefJ sacrt yið fagra dóttir malarans ástvin sinn.
var þyrstur. þá bað hann gamla þig?» ” Þýtt. Þ.
fóru í þúsund mola á klettagrjót-
inu. í fyrsta sinni eftir ntörg ár
sá hann aftur yndisleik vorsins
spegla sig í sólskininu, hin björtu
blóm og hin bláa hitninn og mitt
i þessum töfrandi geislahring stóð
tmaSsleg mær, fögur eins og Mar-
I íurós og grönn sem lilja. Og hann
tók hana í faðtn sér, og gaf henni
þrjá kossana til baka. og óteljandi
fleiri fylgdu á eftir.
En á bjartri og gullroöinni
morgunfrú sat engjavætturinn
Ranunculus og sló saman litlu fót-
unum af ánægju. Svo stökk hann
ofan svo hart, aS iblómið skalf og
hristist, og fór að sinna áríðandi
gamla
ikonu, er baðaði sig í sólargeislun-
um fyrír utan húsdyr sínar, ^að
gefa sér aS drekka. Gamla kon- sagftj ]jtH maður7nn“‘fúr
an kvað það velkomið1, bað gestinn Vængjaða reiSskj
að setjast niSur og gekk inn í út um g]uggann
húsiö. Eftir skamma stuncl kom
á, fullkomlega.”
"Þá óska eg þér til hamingju!”
á bak
vængjaða reiöskjótanum og flaug
Mikilmenni.
Eftir H. H. Tambs Lychc.
hann. Skólameistarinn
hugsa um, hvort
Vér tölum oft um mikilmenni,
og eigum þá áð jafnaSi við gáfu-
menn eða listamenn Vér leggjum
„ . v . M1 1 Skólameistarinn neri á sér ennið
u„g stulka »t metS brauí. og mplk hri höf„6i6 Sv„
sem hún setti a stemborS fyrir - . ,______________. _
fór aS p!. lann s'gT 0 an 1 store lis Htla áhel»zlu á sift'ferðisþroskann.
mærin mt.ndi M. ' ar ar r°fl’ lnnlfmndna 1 j Vér dóumst aS þeim hæfileika
vera ljót, en sökum gráu gleraugn :t,ns s inn’ .. ?r ,aS esa' mannsins, að setja fram hugs-
anna gat hann ekki séð það, og >a . Va' ' ro rilui tve,nl Jó&' janir sínar í bttndnu máli, og að ná
hann þorði ekki að taka þatt af l"n se,nna a? ma aradottinn fagra fögrum hreim og samhljómi í orð-
sér vegna þess að hann hélt að S3t. fynr utan. m£‘Ta Vlð hl»Sma ; «m. og vér fyrirgefttm slíkttm
hann þyldi ekki sólarbirtuna.. 3 <’mnu' s,nnl- okkunnn suSaðt mannif siögæ'visskort og vesal-
Hann borSaði ]>egjandi þaS. sern gam a °nan var aö seg:ja soÉ>'| mensku. Vér gleymum því aS
fram var reitt og þar sem malara- una af Laföt Perchta, sem sendtr;hann er oft festulaus, hégónta-
dc.ttirin vildi eigi þiggja endur-1 Þ?im- sem flJotast!r eru aS sPlnna’! gjarn, lítilsgildur, þóttafullur og
gjald, þá þrýáti hann heneli henn- hör-hnýti, sem setnna breytist > veiklynclur. En vér dáumst alls
jar og hélt leiðar sinnar. En mær- j SUJ’- fle,ri æfintyri ]>essu lik. cigi að þeim manni, sem getur gert
|in horfði á eftir þessum þunglynd- Hun . mmtlst einnig. a sofandl ^ífið bjart og fagttrt i kringum
jislega manni unz hann hvarf á bak mannmn 1 Drattgahellinum. Etnu Lig sem hefir svo göfugt httgar-
við skógarrunnana. sinni a hverjum httndraS arunt far að hann liefir áhrif á alla þá
{ engjadalnum. ]>ar sent mylnan verSttr hann sýmlegttr og ef ung- sem hann Umgengst, og sem hægt
i stóð, hljóta aS hafa veriS margar jmær k-vsslr hann Pa Prlsvar sinn- j er að treysta bæöi í orði og verki,
jog fásénar jurtir; þvi að þremur um ke,llst hann ttr alogunum, og j hveniig sem á stendur, og hann
! dögttm líönum kom skólameistar- sem endurgjald verSttr hann ast- jer eigi síSur virðingarverðttr; ltann
inn þangað aftur og stanzaöi við yinur lie,lnar; Gamla konan helt gæti vissulega hjálpað til aS
mylnuna. Og upp frá þvi fjölgaði afram aS se&Ía sogttrnar og mærin j stjórna og hafa áhrif á þjöftirnar,
hann komum sínum þartgaö, 0g hlustaSi <>g spann æfintynn lengrt cngu siður en hið festulausa
varö þar brátt velkominn gestur. líkt °£ hörtvinnann ?cut i un snen .skáld eSa hugsjónamaður.
Hann færði gömlu konunni milli hvítu fingranna. Stjornurn- Snillingurinn er oft ómenni. en
; kaffi. sykur og neftóbak og aðrar konlu skýrar og skýrari i ljós á : meSalgreinchtr maður er oft göf-
vel valcíar gjafir og skemti malar- hinum bláa vorhimni, og, þar sem ugmenni og sannarlegt mikil-
anurn meö fræðandi viötali. En l»tta var a Þeini tinia vorstns sem . mcnni.
I við hina ljóshærðu dóttur hans ylliviönnmi er í mestum blóma, 1 Snilctórgáfan er í rattn réttri
talaði ltann aldrei, helctur geröi sig færðist sætur höfgi yfir augu eigi annað en gjöf.sem maSurinn
I ánægSan með að horfa á fegurð meyjarinnar. Fór hún til svefn- j hefir þegiö. Hún er honum ásjálf
hennar gegnttm grátt gleraugttn stofu sinnar, og gekk til hvildar• ráS. Hún er oft eigi fremur
isín, svo tímum skifti. Þá hnypti Um nóttina dreymdi hana að tu bundin manngildinu en klæSnaður
maiarinn meS hægð i gömlu ömm- 'sín kænti svo-lítill maður á græn- i inn eða auSlegðin.
una, en hún kinkaSi hvíta kollin- urn frakkka meS gull-htaSa htiftt. Ef snillingurinn er sviftur gáf-
n Litla veran var ntjög vinaleg og; unni, ]xá sjáum vér, aö liann er
Dag nokkurn, þegar skólameist- mælti viS mærina á ]>essa leið: eigi meiri maSttr en alment gerist
arinnvar á heintleíS frá mylnunni, “Hamingjusama barn! Þér og Þegar hann er sviftur gáfunni þá
sá hann hvar moldvarpa var föst engrl annari er unnustinn 1 Drauga ; sést fyrst ltver ltánn er í raun og
í snöru og baröist um og reyndi hellinum geymdur. Á morgtin er veru, og hversu mikillar virðingar
með öllu nióti að losa sig frá vfir- sá dagur. þegar sofandi maSttrinn | hann er verðtir. Gáfan er eigi
vofandi dauöa. Skólameistarinn veröur sýnilegur. Um sólarupp- clygS hans; hún er gjöf sem ham-
aumkaSist yfir vesalings skepnítna, ras mun liann sitÍa bluitclsmdi viðjingjan hefir fært honum. Eg
losaöi hana og lét niður á jörðina. hellismitnnann, og ef þú ert ekkt virði engan mann meira fyrir það,
Svo fór moldvarpan og skólameist hrædd en kyssir hann heitt og inni ]>ótt liann ltafi erft attðfjár og
arinn hvort sína IeiS lega þrisvar á munninn, þá leysir sama máli er að gegna um snildar1-
samlega. Oregla og lögbrot snillp
ingsins getur verið hin æðri siö-
fræði.”
Svei! GuS forði oss frá því-
líkri “æðri siöfræö'i”!
Vei þeirri skyldu Goethe, aS
taka meira tillit til listar sinnar,
en meSbræðra sinna, heiðurs síns,
kærleikans, miskurtseminnar og
meSaumkunarinnar! Nei snillings
gáfan leggur manni skyldur á
herSar; vér höfum rétt til að
krefjast þess af snillingnum, að
hann sé göfugri í breytni sinni og
taki rneira tillit til velferðar ann-
ara; vér getum krafist meiri viðn
kvæntni af þeim sem víðsýnni er
og skarpsýnlni. ÞaS er ekki til
nema ein siSfræði og hún gildir
fyrir alla jafnt. ÞaS er lögmál,
sem ræður yfir mönnunum, eins
og þyngdarlögmálið, sem ræöur
yfir efninu. Og uppfylling þess
lögmáls er kærleikurinn, hin blíða
umhyggja fyrir velferS annara,
lifi þeirra og tilfinningum, aS
le££Ía sjálfan sig i sölurnar fyrir
aSra, hjálpa þeim og þjóna þeim.
Sá listamaður, sent eigi er reiStt-
búinn að leggja alt í sölurnar,
jafnvel list sína, er heill og ham-
ingja annara liggur við. er minni
maöur en sú móöir, sem vill láta
líf sitt til þess að sjá barni stnu
borgið. Hann hefir mist rétt þess
aS ávarpa aðra ineð myndugleika.
“Sá, sem mest á af ástrki, er og
hinn vitrasti", segir Carlyle. “\'izk
an er að eins önnur mynd kærleik-
ans." Sá er enga hefir snillings-
gáfti. en hefir lært aS fórna sér
fyrir aðra,- hefir gleggri sjón á
sannleikanttm en snillingurinn.
sent svo er litt ]>roskaður andlega,
að hann hefir enga tilfinning fyrp
ir þvi, þótt hann særi tilfinningu
annara og spilli hamingju ]>eirra
og lífsgleði.
Kærleikurinn er mestur. og lit-
illæti er ekki minst þeirra dygða,
sem prýða hinn mikla snilling svo
tindur vel. fLausl. þýttj—
Xorðwland.
ttm.
Um kveldiö, þegar lærSi maSur- l,u hann úr alögunum og hlýtur
inn var aS setjast niöttr á skrif- astvininn. En vertu varkár með-
stofu sinni, kont leSurblaSka an Þu ert aS frelsa hann, því þú
fljúgandi inn ttm opinn gluggann Illatt hvorki tala orð né gefa nokk-
hjá honum. Þetta var ekki svo urt hljóð af þér, annars sekkur hinn
mjög óvenjulegt. En á baki leð
urblöSkunnar
maður, ekki stærri en manns-.
fingur, og litli maöurinn fór af
baki og hneigöi sig djúpt fyrir
skólameistaranum, og þaö var í
sannleika mjög einkennilegt.
sofandi maður þrjú þústmd faðma
sát undtw lítill mðnr í jörðina og verður að bíða
önnur hundrað ár eftir lausninni.”
Þannig talaði litli sóleyja-and-
inn og hvarf. En mærin vaknaöi
og néri augun. Angandi ilmur
eins og af nýslegnu heyi fylti her-
Hvað viltu hingað ” spurSi ber£is °S hin daufa morgunskíma
skólameistarinn litlu skepnttna £æ£Slst inn 1 gegnum rifurnar a
ekki sem þýSlegast. “Farðtt til ghiggahlerunum. Þrungin af styrk
einhverrar sögusmettunnar, en leika reis ungfruin a fætur °g
truflaðu ekki vinnu skvnsamra klæddist; Hun fór hljóSlega út
manna!” úr húsinti, tók aS sér pilsin og
En litli maðurinn lét ekki trufla hraSaSl ser yflr hið döggvota
sig. Hann færSi sig nær, settist i en%' UPP aS Draugahellinum. Á
niöur á kassa fullan með skrifs-1 trjagreinunum voru skógarfugl-
orði og inælti: “Sendu mig ekkiiar,lir aS risa a fætur og byrja hálf
á burttt frá ]>ér. Eg vil þér vel. dottand* aS hrýna rödd sína. HiS
því þú hjálpaðir mér úr hættuleg- hvíta úSamistur, sem hvíldi yfir
um vandræðum í dag. Eg er mold- í jöröinni, hné, nú niSur á engið og
varpan, sem þú frelsaðir úr
snörunni.”
“Einmitt það! Og hver ertu þá
í raun og veru ?” spurði meistarinn
og virti litla manninn fyri rsér
gegnum gleratigun. Hann var liö-
lega vaxinn og snyrtilegur, og ef
gleraugun hefðu: ekki verið gráj
]>á myndi skólameistarinn hafa
séð, aS frakki litla mannsins var
grænn, en húfan fagur-gul, sem á
gull sæi.
“Eg er engjavætturinn Ranun-
culus”*) sagði dvergurinn. “Þ’jón-
*) Latneskt orð yfir sóleyjar-
ættina. — Þ’ýS.
skiftist þar í ofurlitlar rákir, og
toppar furutrjánna tóku á sig
gullroðinn Iitblæ. Við hellis-
mynniö stóð hin yndislega malara-
dóttir, og rétt hjá henni sat sof-
andi maöurinn á mosavöxnum
steini, alveg eins og litli dvergur-
inn hafði sagt fyrir. Mærin næst-
um rak upp hátt hljóð, því sof-
andi maðurinn var svo nákvæm-
lega líkur skolameistaranum, og
hann hafSi einnig grá gleraugu á
nefinu.
Til allrar hamingju mundi hún
þó eftir viövörun litla mannsins.
HljóSlega, en með þungum hjart-
slætti færði hún sig nær sofand-
gáfttna; eg virði engatt rneira fyr-
ir það, þótt hann hafi erft hana.
Eg virSi gáfuna sjálfa. Hún er
ekki hans eign, það er annar sem
á hana. Eg virði manninn sjálf-
an aðeins fyrir manngildi sitt.
Snillingsgáfan er aðeins konung-
leg purpuraskikkja og kóróna, sem
ltann hefir ]>egið af guSs náð. Eg
viröi skikkj. og kórónuna, en eigj
manninn sjáflan sem hcr hana,
nema hann sé líka viröingarverS-
ur maöur. Og mér finst ósér-.
plægiinn, clyggur og umhyggju-
samur skósveinn meiri virðingar-
verSur en dramblátur og tilfinn-
ing.arlatts sjálfbyrgingur, sem
hamingjan hefir gefið kóróntt og
konungsskikkju.
Þaö er sagt að snillingarnir hafi
sérstaka siSfræöi eftir að fara.
Þeir geta gert það sem öðrum er
bannaö. Þeir ertt ekki bundnir af
10 boðoröum Mósesar. Þeir mega
stela, ræna og rttpla og myrða eins
og ]>eir vilja. Snillingsgáfan af-
sakar alt og veitir heimild til alls.
Ef glæpir eru nauðsynlegir til þess
að efla hana, þá er ekkert þeim til
fyrirstöðu, þeir eru leyfSir snill-
ingnum. Hann má spilla ham-
ingju annara og fótumtroða hana,
kremja hjörtu þeirra og spilla sið-,
um þeirr^ eins og hann vill; þeir
eiga jafnvel aö þakka honum fyr-
ir, aS hann er svo náðugur aS nota
þá. aö kvelja þá og spilla lífi
þeirra. “Goethe taldi það skyldu
sína að taka eigi tillit til annars
en listar sinnar. Það hefSi ekki
veriS neinn ávinningur fyrirRafael
þó að hann hefði lifaS vel og sið-
Síbería.
T. W. Ragsdale, aðal-ræðismað^
ur, í St. Pétursborg, hefir sent
iðr aöarmála skrifstofunni í Wash-
ington skýrslu um ferð sína unt
Manchuríu og Síberíu. Lýsing
hans á Síberíu er ólík þeim hug-
myndum, sem allur ]>orri manna
hér gerir sér ttm ]>etta fjarlæga
lancl, og mun margttr verða fróð-
ar. eftir en áður af sögusögn
lians. Honttm farast orð á þessa
leið:
"Með því að mörgum er óknun-
ugt um, liversu til hagar í hinum
víölendtt landshhitum Síhertu, þá
teria eg aö skýra frá nokkrum
atriðum úr ferS minni, er eg fór
frá Tientsin í Kína til St. Péturs-
borgar. Þeir sem aldrei hafa far-
ið þessa lerð>, gera sér ranga hug-
mynd um landtS af ritgerðum,
sem þeir hafa lesiö í blööum og
tímaritum, ]>ar sem Siberiu er lýst
eins og kaldri og ófrjórri víöáttu,
1 er stormar æða um, og fáir geta
i hafst við á. Þeir hitgsa að-
eins um langar nætur, storma, ís-
breiðurnar, sem aldrei bráðna, víð-
j áttumikla. óbygða skóga, fangakvi
arnar, þar sent hlekkjaðir saka
menn kúldast og fáeinir íbúar. sí-
dúðaðir í loðskinnum. Þeir geta
ekki trúaS því, aö J Siberíu sé um
j fimtán miljónir íbúa og landbún-
jaðar auölegS þar taki mjög fram
i auðlegð margra annara landa.
Enginn efast um, að vetur sé þar
jlangur og kaldur en vetur eru
ekki kaldari en í Noröur-Canada,
sem nu er sem oðast aö byggjast
laf allra landa J)jóðtim. Jarðveg’tir
þessa viðáttumikla lands er líka
eins frjór eins og í Canada, og
líkist að mörgu leyti jarðvegi í
stórríkjunum Ulinois, Iowa og
Nebraska, nema hvað meira er þar
um vatn og skógurinn betri.
Við ManchúríustöSina, 570
mílur vestur af Harbin, fer lestin
yfir landantæri Manchúríu og inn
í riki Síberíu, land sem er 5,400,-
000 fermílur aS stærð, og skiftist
sem Siér segír: ■Vestuy-Síberja.
: nær yfir Tobolsk ogToms^k, Se-
; inipalatinsk, Akmolinsk og Semi-
i rechshensk; Austur-Sibería nær
yfir Irkutsk og Yeniseisk, Trans-
balka, Amur, Yakutsk, strandlengj
una og hálfa eyna Sakhalin.
Þegar komið var út fyrir landa-
mæri Manchúríu, rann lestin í
sólarhring um sléttur og fjöll, sem
vaxin voru fjölskrúðugum gróðri.
Miklar hjarðir hesta og nautgripa
mátti sjá á báða vegu, en hirugaS
°g þangað mátti sjá akra og hús
frumbýlinganna. VíSa var fariS
yfir fallegar smáár og voru bakk-
arnir vaxnir fögrum skógi. Land-
ið er að öllu hiS fegursta og sá
tími mun koma, að þar veröur
þéttbýlt. Gott er þar til veiöa og
mikiö fæst þar af grávöru. Þar
eru svartar tóur og aörar tóuteg-
undir, hreysikettir, allskonar saf-
alar, otrar, meröir, ikomar, gaup-
ur og úlfar.. MarkaSur þessarar
grávöru er ágætur í Kína, Banda-
ríkjunum, Englandi og í öllum
borgum við Kyrrahaf. Beztu
skinnin, frá Kamsjatka og öSrum
stöðvum í Síberíu, eru send til
Moskva og eru þaðan send víðs-
vegar um Rússland og til Leipzig..
Úr þessu fer lestin yfir land1,
sem er fagurt sýnum og frjósamt.
Þar má líta allskonar hjaröir, og
akra vaxna hveiti, höfrum, rúgi,
byggi, ‘timothy’, hörvi, smára og
jaröeplum, og í vesturhluta lands-
ins vaxa, auk þess sykurrófur,
og er arðvænlegt aS rækta þær.
Lestin, sem eg fór í, flutti tvo
fyrsta flokks farþegavagna, þrjá
annars flokks vagna og einn mat-
söluvagn, og voru farþegar 160.
Munurinn á fyrsta og annars-
flokks vögnum var sá. að tveir
voru í hverjum klefa í fyrsta flokks
vagni, en fjörir i öSrunt flokki.
Gott var þar til vista, nógur mat-
ur. góSur og ódýr, og aS fráskildu
víninu, voru allar vistir fengnar í
héruöum þeirn, sem farið var um.
Þar var á boröum margskonar á-
gætur fiskur frá Vladivostok,
brauð úr bæjunum, sent stanzaS
var i, nautakjöt. sauðakjöt, svína-
kjöt, fuglar, nýtt smjör og egg er
keypt var af bændum viðsvegar
meðfram brautinni. Fæði, án
vínfanga, kostar $1.50 á dag.
Alt til ársins 1892, urðu fáir til
aö yfirgefa hin forntt heimkynni
jsín á Rússlandi og hefja frumbýl-
ingsbaráttu i Siberíu. En ]>egar
I Síberíubrautinni var lokiS tóku ]>ó
að berast fyrirspurnir um land-
.kostl Þar eystra. og þegar nákvæm
! landakönnun haföi frani farið,
tóku nokkrir efnaSir bændur sig
til og sendu menn til aS velja góS
lönd, og fluttust því næst austttr.
Þessi aðferð reynclist happasæl,
og síöan hafa aörir landnemar
farið eins að, er ]>eir stofnuðu sér
nýlendur, og varð þaö til þess aS
girða fyrir margskonar óþægindi
og vafninga, og fjölguSu innflytj-
endur sifelt með ári hverjtt þar til
ofriðurinn hofst milli Rússa og
Japansmanna 1904—05, en þá var
ekki unt að flytja innflytjendur.
Þegar styrjöldinni var lokið.
var byrjað á nýjan leik, og inn-
flytjenclur fjölguSu óðum og
muiut fjölga a komandi árum, þar
til Tatidið er albygt. Stjórnin
studdi ekki að þessu í fyrstu, en
smátt og smátt skiklist henni, að
innflutningurinn yrði bæði til aS
vernda og bæta ]>essar víölendu
eignii-, og í öðru lagi til aS reisa
viS landbúnaSinn. Innflytjendum
til Siberíu lék vitanlega mikill
: hugur á aö ná eignarhaldi á lönd-.
jum sínum, og lög vroru samin er
heimiluðu ónuntiS land til eignar
1 ÁriS 1885 var tala innflytj-
'enda 9,000, en áriS 1900 var hún
1166.000. Innflytjendur á árttnum
1885 til 1907, að báöum þeim áf-
um meðtöldum, voru 2,660,560.
Áriö icjoS komu flestir innflytj-
endur aS sögm ríkisstjórans í
Omsk, eSa til jafnaðar 5.000 inn-
flytjendur á dag. er fórtt þar um.
Kol ertt þar óþrjótandi. Alt af
fréttist um nýja námafundi, og þó
hefir mestur hluti landsins ekki
veriS rannsakaður. Mesttt kola
námurnar sem enn ertt kttnnar,
eru i Kusnetsk héraðinu í Tomsk-
fylki .milli Satovsk fjalla og Altai
er ná yfir 375 mílna langt svæSi
og 75 milna breitt. ASrar stór-
námttr eru í nánd við Irkutsk og
Vladivostok. Það er haldiö, aS
kolabirgðirnar sé eins miklar eins
og í Kína.
Mikið er er þar af járni. Kom-
aroff náman i Úralfjöllumð er
þeirra mest, og bezt unnin. Attk
| ess ertt ]>ar margir aörir málmar.
1 skóguntim felast og ógrynni
atifæfa, sem ekki er unt að mæla.
Þaö er varla sú bújörð, ab ekki
vaxi þar ein eSa fleiri trjátegund-
ir, sem bæði eru arðvænleg, auka
á fegttrð landsins og veita skjól 1
vetrarstormunum, bæði mónnum
ng skepnum. Mest er þar af
tirki , furu og eik. Mt jn 'geta
gert sér dálitla hugmynd um auS-
legö skóganna af þvi, áð skógar-
lönd þau, sem stjórnin á, ná yfir
3.500,000 fermílur. Aulk gömlu
skógantta er tekiö að gróðursetja
nýja skóga viSsvegar þar sem áS-
ur var skóglaust.
Um leið og Síbería byggist,
fjólga járnbrautirnar, og útflutn-
ingur verður meiri en menn gera
sér í hugarlund, og bændurnir
mtinu áuSgast stórmikið. iÞégar
hafa ]>ústindir smálesta af smjöri
veriö sendar til Danmerkur, Hol-
l.tnds, Englands og Þýzkalands.
Hefir seinustu ár verið' sent í fötum
ti! Kina og er þar óðuip að út-
rýma dönsku og hollenzku smjöri,
og hefir jafnvel verið sent til Suð-
ur-Afriku.
Nautgripakyn hefir veriS end-
urbætt; stutthyrningar og Jersey
kýr komið í staö stórhyrndu
kúnna, er þar voru áSúr, og bæSi
voru litlar og mjólkuðu litið.
Hestakyn hefir batnað vegna kyn-
bóta, og innfluttra hesta frá Frakk
landi og Bandarikjum. Sauðifé
var þar ljótt og togmikiS en í
þess stað er kominn betri tegund.
Hvítar kindur voru þar fátíSár, en
eru nú óöum að fjölga. Svín þríf-
ast þar ágætlega og eru alin þar í
stórflokkum og kjötið flutt til út-
landa, einkum til Þýzkalands.”
Eg þekki manninn.
í siöasta Lögbergi, frá 1. Júní,
er heillöng villugrein til mín eftir
Þorsteinn Björnsson, og er hanm
vist sá eini prestaskóla kandídat,
seni er iíia læs á hreina islenzku.
Þessar fáu línur, sem eg skrif-
aði 1 Heimskringlu, sem út kom
11. Maí síðastl., um ættartölur, les
jhann vitlaust; ekki getur hann
kent ítm prentvillu. I minni grein
stc ídur: Dr. Jón og Hannes munu
! báðir vera hættir viS aS skrifa upp
ættartölur annríkis vegna. En
þetta eina orð ‘munu’, sem Þlor-
1 steinn sleppir úr, gerir mikinn
mun. Eg nefnil. fullyrti það ekki
1 aS þeir væru hættir, en mér hefSi
samt veriS óhætt að gera það, því
Hannes sagöi mér sjálfur,* að
hann væri hættur aö skrifa ættar-
lölur annríkis vegna, en Jóhann
Kristjánsson tekinn við þeim
starfa af sér, og sagði hann mér,
aS Jóhann gæti gert það eins vel
i og hann sjálfur. AuðvitaS lærSi
Jóhann meira í ættfræSi af Hann-
esi heldur en Þorsteinn ltefir lært
itil prests á prestaskólanum. En
I allir vita, sem þekkja Dr. Jón
Þorkelsson, að hann er önnum
[ kafinn.
Svo kemur annað atriðið í villu-
grein Þorsteins um ættartölupant-
anir. ÞaS skrifaSi eg nákvæm-
lejía eins og Jóhann sagði mér.
Þá kemur þriSja atriðiS í grein
Þorsteins. Hann segir aS veröiö
nái engri átt, $5.00. Eg spurSi Jó-
þann aS hvað ættartalan kostaði,
og sagði hann mér aö hún kostaði
$5-Qfc> til lAmeriku-ftlendSnga, bg
mér datt ekki í hug að færa þaS
fram. Eg hefi séð ættartölur eftir
Jóhann og eru þær mjög fullkomn-
ar; en auSvitaS getur Þorsteinn
ekki eöa nokkur annar ætlast til,
að liann reki ættina til Adams og
Evu.
Fjórða atriSi. Þar segir hann,
að eg bjóSi fólki aS koma til skila
ættartölu-bréfum til Jóh. Kristj-
ánssonar. En eg sagði í grein
minni: Ef menn vilja heldúr koma
jiöntunum til mín, þá jskal eg
koma þeim til skila; og það mttn
eg gera án aukaborgunar. En svo
geta menn hæglega sjálfir skrifaS
Jóhanni, án þess að hafa nokkurn
umboSsmann, eins og Þorsteinn
vill; hann hefir víst ætlað sjálfum
sér þá stöSu. Eg veit, aS mann-
garmurinn er mest reiður við mig
út af því, aS eg skyldi láta fólk
vita hvað ættartalan kostaði; hann
liefir víst ætlaS sér aS setja hana
$10, og stinga svo $5.00 í sinn eig-
in vasa; en hann kemst ekki upp
meS það héðan af.
Eg held, að hann gerði bezt í
því aS ltalda áfram aS skrifa upp
kaþólskar klámsögur; það mun
honum láta bezt ef eg þekki mann-
inn rétt. I£g vona, aS Þorsteinn
verSi ekki öfundsjúkur, þótt góð-
ur kunningsskapur sé á milli bkk-
ar Jóhanns ættfræðings; við erum
bóSir Húnvetningar.
Jæja, Þorsteinn minn, ef þú
hefir nokkra sómatilfinning fyrir
I sjálfum þér, þá vil eg ráðleggja
þér að kasta ekki of mörgum hnút-
um að Vastur-Islendlngúm, þvt
þaS getur skeð aS einhver kasti
svo í þig aftur, að þig svíði undan,
| ÞV1 nog' er til hjá þeim, sem
þekkja manninn.
Westbourne, 3. Jún í 1911.
Sig. Sölvason.
Dögun.
Kont, blessuS sól, meS' árdags-yl,
við auglit þitt eg gleSjast vil.
Þín heilög mynd' er hjartakær,
því hún er unaðs'-skær.
Þú hrífur oss frá sorgarsveim
t sæluríkan dýrðarheim,
]>ví ltvar sem vér þitt lítum ljós
skin lífsins bjarta rós.
Þú kallar lífiS fram* úr fold
°g frjóvga gjörir dauSa mold,
]>ví guðsdóms andi gæzkuhýr
í geislum þínum býr.
Þú gulli skrýðir blónt og björk
«m bygðir, fjöll og eyðimörk,
og laugar alt meS líknaryl
á láSi sem er til.
Svo gleSjast má eg sérhvert sinn
viS sælan dýrSárbjarma þinn.
Þú átt mitt líf — eg elska þig,
sem endurnærir mig.
Og nær ntín hérvist endá á,
eg óska mér aö svífa þá
í geislum þínum glæsta braut,
í guSs míns friöarskaut.
Jónas ’Horsteinsson.
—Austri.