Lögberg - 23.05.1912, Blaðsíða 4

4-
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 23. MAf iqiív,
LÖGBERG
GefiO át hvern fimtuda^ af The
CoLUMBIA PRBSS LimITBD
Coroer William Ave. Sc
SherbrooWe Street
Winnipbg, — Manitota.
stefAn björnsson,
F.DITOR
J. A. BLÖNDAL.
BUSINESS MANAGER
UTANÁSKRIFT TIL BLAÐSINS:
TKe Columbia Press, Ltd.
P. O. Bok 3084. Winnipeg. Man.
'
OTANÁSKRIFT RITSTJÓRANS
EDITOR LÖGBERG,
P. O. Box 3084, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARKY 2156
Verð blaðsins $2.00 um árið.
Þau áhrif. sem nú þegar er! mundu geta orðið .nikilvæg upp-
auðið að benda á, aö vegið geta bót þess, sem vér höfum mist í
nokkuð upp á móti því þjóðernis- v*® þaö, að Vestufheimsferðir
lega óhagræði, sem oss Vestur-1 hafa þorriö. Þessar fslandsferð-
I íslendingum stendur af þverrun i 'r *ttu að verða til þess, að halda
innflutningsins, eru áhrif við-
| reisnaröldu íslenzks þjóðernis vor
á meðal nú á síðustu árum. í
: vetur var gerð nokkur grein fyrir
enn betur lífandi samandinu rnilli
þjóðarhelftanna beggja megin
hafsins. kenna þeim að skilja
hvor aðra betur, gera Austur-
þeirri hreyfing hér í blaðinu, og | íslendinga sanngjarnari og vin-
er tilefnislaust að hafa þau atriði | gjarnlegri í vorn garð, heldur ';n
I upp aftur, sem þar voru greind ! þeir hafa oft verið áður, og oss
: þá. En á það vildum vér benda, ! Vestur-íslendinga, þjóðræknari,

THE DOMINION BANK
Slr EDML’ND B. 0*LEU. M.P , for-etí W D MATTHEVVS, vara-forseti
C. A BOGtKT, afVal raíVsmaíViir
H.ÖFUÐSTÓLL $4.700 000 VARAS.JÓÐUR $5,700,000
- -.-.== ALLAR EIGNIR $70,000,000 — ■ ----
Nhiiiísi n á ferftalagi
Avísanir ferðamanna og lána skírteini útgefin af þessum bankn, eru
góð og gild um víða veröld. VIeð þeim er hægt að na í peninga hvenær
og hvar sem er á ferðalagi
[h . i . . • f , i Nú er og áformaS að reisa sem
að einmitt þegar innflutmngar frá , sanna.. og betr. Islendmga. f sj6kíahús llanda þeim> sem
f | íslandi fara & minka til muna, j Islandsferðirnar eru fagur og ^ ^ ldddir Qg stunda þarf j
|| þá er eins og þjóðarbrotið hér hugnæmur siður, sem sjálfsagt og J rúmj,m. þag kemur upp undireins
íj finni alt í einu hvöt eða þörf hjá eðlilegt er, að fari í vöxt, ]»ví að (Jg f£ er fvrlr hendi. \'atn til
íslandsferðirnar.
j sér, til að fara að hlynna, beturj
J en áður.að þjóðernisarfinum, sem
j hingífð var fluttur vestur. Það |
er eins og talandi vottur um þaö,
að þorrinn allur af Vrestur-ís1end-
ingum vilji ekki, þegar á skal
herða, varpa þjóðerni sínu fyrir
borð, heldur vernda það og geyma
í lengstu lög, og með slíkri rækt-
arsemi færa sönnur á þau drengi-
legu ummæli eins vors þjóðrækn-
asta og ágætasta manns hér vest-
anhafs, að íslenzk tuitga sé ódrep-
„römm er sú taug,
er rekka dregur
föðurtúna til. “
Innflutningur fólks frá íslandi janc^1-
Viðbúnaðurinn vestra.
til Ameríku hefir farið mjög þverr-
andi hin síðari árin, og nú á allra
síðustuárum hefirhann veriðsára-
lítill. Ber tnargt til þess. Þaö
meðal annars, að trú íslendinga
á landinu, atvinnuvegum þess og
framfara fyrirtækjum síðari ára,
er nú orðinn meiri, en hún hefir
nokkurn tíma verið síðan á gull-
öldinni fornu. Sú trú hefir styrkst
við það, að góðæri hefir verið ó-
venjulegt í æðimörg undanfarin
ár á íslandi og ísa-ár sárafá, eða
langtum færri en fyrir aldamótin,
um það leyti er Vesturheimsferð
En íyrir utan nýnefnda við-
Kosningaviöbúnaður er nú orð-
inn æðimikill vestur í fylkjum.
Herra Haultain ihefir skorað á
Saskatchewanbúa að styðja sig í
því augnamiði allra helzt að hjálpa
herra Borden i næstu sambands-
kosningum! Og auiðfélagá-ráð-
gjafarnir í Ottawa hafa og sýni-
lega fastráðið það með sér, að
gera alt sem þeir geta til að koma
reisnar öldu má benda á aðra ný- j Haultain til valda i Saskatchewan.
ung, sem einnig gæti hjálpað til j Má meðal annars sjá það á ferða-
að vega á móti óhagræðinu, sem ; lagi Rogers ráðgjafa, sem kominn kald“st
leiðir af þverrun Vesturheims- I er austan frá Ottawa til að greiða
ferða. Þessi nýung eru íslands-' f-vrir t3TU Haultains.
c -• , ~ cr . r Kosningasnápa sína hefir Bor-
ferðirnar, skemtiferðir Vestur-Is-; , 6. ^
. den stiomin þegar sent tu Al-
lend.nga heim t.I ættjaröannnar. berta> til ag
reyna að vinna þar
Alt til örfárra ára fóru fáir a Hberalstjóminni í væntan-
V estur-íslendingar heim til ís-jlegum aukakosningum. Ef Rogers
lands, aðrir en þeir, sem ætluðujog stalibræðrum hans tekst það,
að setjast þar að aftur fyrir fullt j verður það liberalstjórninni óhag-
og alt, eða þá erindrekar Canada-1 ur mikiU en auðfélögunum hagur
stjórnar í innflutningsmálum. jað sama skapi.
Herra Rogers er eigi siður um-
hugað um að koma Scott stjórn
ráðgjafar hans hafa barist góðri
baráttu með bændunum fyrir betri
markaði og lægri tollum. Herra
Haultain hefir aftur a móti hlaup-
Nú er aftur á móti að verða
ir voru hvað mestar. mikl1 breyting á þessu. Nú erjinni j Saskatchewan a kné, af því
Þess mætti og geta, að fargjald Þah farið að tíðkast, að ræktar- as stjómarformaðurinn þar og
frá íslandi hingað vestur hefir ’ samir Vestur-íslendingar skreppi
hækkað æðimikið síðan um alda- heim, til að sjá gamla Iandið,
mót. Það er nú 207 kr. 50 aura vini °& aettingja, og kynna sér
fyrir hvern fullorðinn mann, en meh eigin augum alt ástandið þar .
varekkinema m kr fyrir átta : eystra. Nú síöast í vor fara , 8 j ur Þeim flokkl td a« Þjona auð-
\ar eKKi nema 1 kg lyur aua j . . felogunum. Nú eru þau að styðja
árum, og jafnvel enn þá lægra j manns heim . einum hopi, Flest!hann j staöinn. þau vita hvaS þau
einhverntíma þar áður, ef oss alt fór það fólk að eins skemti-; eru ag gera_ þvi ag ef hann kemst
minnir rétt. Margir fátæklingar fer®> °g kemur aftur í haust, og. til valda, þá fá þau betra færi en
á íslandi, sern ekki geta bjargast enn fleiri munu vera á förum heim, \ áður til að herða á þrælatökum
þcir, en la.ngcir til aö leita gaef- fast ríiðnir til Islandsferöa.r 1! smuni a íxcndum og bualyö.
unnar í þessari nýju heimsálfu, Sllmar- I>aiS vita menn með vissu. að
þeir eiga nú miklu örðugra með Hér fyr meir. þegar landar vor- °,snln^a °’?ar ^eir' fe,n B°'den
að komast vestur, vegna fargjalds- ir voru að berjast afram 1 fátækt wan eru bálaunaðii- herrar. Auð-
hækkunarinnar, heldur en áður, og frumbýlingsskapnum, hefði félögin leggja til peningana. Auk
og mörgum þeirra verður það það víst verið talið óvitahjal. ef; þess er gengið að þvi sem vísu, að
öldungis ókleyft. ef þeir eiga hér einhver hefði látið sér það um^herra Rogers lofi Saskatchewan-
ibúum öllu fögru, meðal annars
breytingum á heimilis^éttar reglu-
gerðinni og komi ef til vill ein-
hverjum slíkum breytingum á, rétt
til að ná í nokkur atkvæði. Ekkert
ekki vini og ættingja, sem geta munn fara, að slíkar skemtiferðir
og vilja hfaupa undir bagga með ! gætu átt sér staðá fyrstu áratugum
þeim. tutlugustu aldarinnar. Slíkt hefði
Alt þetta hefir fremur oröið til þá ekki þótt ná nokkurri átt. En
þess að draga úr Vesturbeimsferð-1 nu eru þær ferðir þó orðnar að j kVað nú eiga til að spara til að
um íslendinga, ásamt öðru fleira, staðreynd, sem ekki verður móti reyna að jella Scottstjórnina.
sem greina mætti hér að auki. mælt. Nú mun enginn hneyksl-; En ekki er ósennilegt, að þeir
Frá þjóöernislegu sjónarmifti ast á Því- Þó aö Því sé sPáö- að j verði fáir hinir hygnari bændumir
skoðað er Vestur-íslendingum eftir Því, sem len8ra líöur- efni j
það tvímælalaust óhagur, hvaö Vestur-Islendinga
vaxa,
an hann var töluverður, vanst
það upp með honum, sem ís-
lenzku þjóðerni hlaut að blæða 1
viðbúðinni við hérlendan lýð.
1 Saskatchewan, sem gína yfir
inuni1 hyfliboðum Bordenstjómarinnar.
■ “ a j, ■ • , , , | Loforð hennar hafa alt til bessa
innflutnmgur landa vorra austan ei °f eiri iandar vorir faraire}-nst Saskatchewanbtúum 'létt
um haf hefir þverraö, þvíað með- sl,karskernt,ferölr um haf austurjvasa. Ekki eitt einasta þeirra
á ári hxerju. ; loforða hefir verið efnt, sem Bor-
Hingað til hefir þaö einkum den hé(r fylkisbúum þar í kosn-
verið roskið fólk, er héðan hefir ln?a ieiSangri sínum í fyrra. En
fariðslíkar skemtiferðirtil íslands. ! Íafnvel Þ° að þau yrðu öll efnd,
En nú fer þessi viðbót austan En vér eigum von á því, að unga ^ ’f ^1"
v x . , , , • .'r°u etnd hka, þa mundi það alt
um haf viö þjóðarbrot vort, sem fhlkið fari hka þegar fram i sækir. j samt engan vegjnn .
hér er fyrir. síminkandi, óg er Slík ferðalög væri og mjög nauð- j m<5tl þvi tjóni. sem fylkisbúar
varla annað fj rirsjáanlegt, ef eng- ?ynleR vorri upprennandi íslenzku byðu við það að auðvaldið og aft-
in alveg óvænt stórtíðindi gerast, kynslóð hér í landi. Þau yrðu j urhaldið feldu viðskiftasamning-
en að innflutnmgur fóiks frá ís- henni sú notabezta fræðsla um ; aria
landi minki jafnvel enn meir, eða ísland og hina íslenzku þjóö aust-,
taki ef til vill fyrir hann meðöllu. an hafs, sem auðið væri í að ná. 1
Það er ekki ósennilegt, að ýrns- Allur- þorrinn af yngra fólki þjóð-
um kunni að finnast þetta heldur ar vorrar hér vestra er, af skiljan-
óglæsilegar horfur um viðhald fs- legum ástæðum, afar ófróður um
lenzks þjóðernis hér vestan hafs. a-ttland sitt og þjóð handan hafs.
Brjóstveikrahælið í
Manitoba.
Hæli fyrir tæringar veika var
„ , , 1 stofnað 1 Manitoba í Júnímánuði
líta En auk Þess' sem unSa fo,kl0 hér ,9Ia Það stendur á fanegum
stað, þar sem skógi vaxinni hlíð
Sjálfsagt munu þeir menn
svo á, sem sterktrúaðastir hafa mundi öðlast; mikilvæga og nyt-
verið á það, að alt íslenzkt hér saina fræðslu í slíkum ferðum,
vestra sé nærri því fyrirfram á- hlytu þær og að verða því öldung-
kveðið til að ganga fyrir ætterni- 1S ógleymanlegar. Heima á ætt-
stapa innan fárra ára. Þeir hin- jörðinni mundi þvf opnast nýr
ir sömu munu svo sem auðvitað heimur, sem það nauinast hefir
telja þessa þverrun á innflutningi órað fyrir, að væri til. Því mundi
íslonzks fólks austan um haf opnast heimur hrika-fegurðar
smiðshöggið á afnám íslenzks1 Kinnar íslenzku náttúru, heimur
þjóðernls í þessari álfu. heiðblárra jökla, svimhárra
Engan veginn þarf þó svo að hamrafjalla, hrynjandi fossa,
verða. Að vísu mun enginn neita fríðra fjailadala, og heimur
því, að þverran innflutningsins er grænna grunda, sem bryddar eru
tjón íslenzku þjóðerni. Samt | silfurtærum silungsám.
sem áður þarf þaö tjón ekki að Já, fögur er íslenzk náttúra um
verða svo mikiö, að það ríði að sólbjarta sumardaga, og vfst
fullu þjóðerni voru hér vestra, 1 mætti vænta þess, að sögurnar
Það segjum vér vegna þess. að sem heimfarendur héðan að vest-
nú þegar er auðið að benda á á- an segðu af þeirri dýrð, mundu
hrif, sem vegið geti nokkuð upp ^ íremur verða til að hvetja, en
á móti þessnm óhag, og ekki væri letja til íslands ferffa, svo að þær
Iiallar niður að Pelican vatni og í
skjóli fyrir öllum vindum. Hæl-
inu fylgja 165 ekrur Iands, sumt
plógland, sumt klettótt og vaxið
jdrykkjar er hreint uppsprettuvatn
og með nægum þrýstingi til að
slökkva eld ef til þarf að taka.
Frá því ,í Júni 1910 til Febrúar-
loka 1912 vot*u 292 sjúklingar
stundaðir á hælinu og árið 1911
var tekið þar á móti 168 sjúkling-
um: eftir því koma þar 14 á mán-
uði eða einn sjúklinigur annnan
hvorn dag.
Lækningaraðferðin er þar hin
sania, sem á öllum öðrum hælum
fyrir tæringarveika: holt og gott
viðurværi með líkamlegri áreynslu
og hvíld eftir þvi sem hverjum
hentar. Meir en hélmingur sjúk-
linganna fær Tuberculin til inn-
töku og tneð bezta árangri. Flest-
ir sofa úti á svölum og kjósa það
heldur en að sofa inni, jafnvel
er. Loftslag í
Manitoba virðist ágætlega failið
til að lækna tæringu á þennan liátt
bæði sumar og vetur, og hér virð-
ist niðurstaðan vera hin sama og
annars staðar, að kuldi er einmitt
hentugur en ekki skaðlegur fyrir
hina sjúku á þessum hælum.
Vitanlega fer bati sjúklinga á
hælinu mikið eftir því, hversu
langt þeir eru leiddir þegar þeir
koma þangað. Það var svo ráð
fyrir gert í upphafi að enga skyldi
taka þangað, nema þá sem von
væri um að bata fengju. Eigi að
siður hefir mörgum verið móttaka
veitt, sem áttu skamt eftir. Eftir
skýrslu læknis komu þangað árið
sem leið 17 prócent. sem veikin
var að byrja i. 22 prócent voru
töluvert veikir, 41 prócent með
mikilli tæringu, þó von væri um
bata, og 20 prct. svo langt leiddir,
að ekki var ætlað líf. Siðan hæl-
ið kom úpp, hafa bæði læknar og
almenningur látið sei meír um
það hugað en áður, að athuga
byrjun ve#rinnar í mönnum og
koma þeim til lækninga meðan góð
vron er um bata.
Það Jiefír reynst örðugt, á þessu
liæli sem öðrum, að fá þá sjúk-
linga sem komast á bataveg, til
þess að dvelja á hælinu þangað til
þeim er albatnað. Það er aug-
ljóst, að þeir setn fara burt eftir
að hafa fengið nokkurn bata,
mundu komast í flokk þeirra, sem
virðast albata, ef þeir dveldu á
hælinu nógu lengi. jvalega ihelm-
ingur þeirra sem á hæ!ið koma,
dvelja þar 3 mánuði eða skemur.
Af þeim, sem þaðan fóru árið
sem leið, voru 94 af hundraði al-
bata. að því er virtist; á 37.5 af
hundr. var veikinni hnekt; 14.8 af
1 liundraði fengu nokkurn bata og
4.7 af hundraði dóu, og samsvara
tveir hinir síðast nefndu flokkar
þeim sem áður voru nefndir, að
teknir liefðu verið inn á hælið, þó
Iítil eða engin von væri um að þeir
gæti- fengið bata.
Meir en fimti hluti allra sjúk-
3 linga sem af hælinu fóru síðastlið-
ið ár. vinnur nú fulla vinnu, en
tæpur helmingur vinnur nokkurn
hluta dags á hverjum degi, en
rúmur fjóröi hluti er ekki vinnu-
j fær. Arangurinn af verunni á
heilsuhælinu hefir þvi verið mjög
góður.
Það liefir reynst ervitt oft og
tíðum fyrir þá sem af hælinu fara,
að fá sér hentuga atvinn.u Þéim
er flestum ráðlagt að hverfa aftur
til sinnar fyrri atvinnu, ef hún er
þeim holl, og reynist það þeim
farsælla heldur en að taka upp
nýja utan dyra, eins og þeim oft
er ráðlagt annars staðar, með því
að þeim störfum fylgir vanalega
heldur var það bygt og útbúið
mest með samskotum almennings.
Tillög fengust úr fylkissjóði og
frá flestum sveitastjómum í fylk-
inu. Stjórnarnefnd er valin á op-
inberum fundi þeirra sem gefa.
Kostnaður er um 12 dollara á
viku fyrir hvern sjúkling, og það
er efnuðum sjúklingum sett fyrir
veruna, en öðrum að eins 7 dollar-
ar á viku. Fylkið borgar 1 viðbót
40C. á dag fyrir hvern slíkan, og
ef sjúklingur getur ekkert borgað,
þá má, samkvæmt lögum. ganga
að sveitunum.
Skuldir og tekjuhalli, svo og
kostnaður við stækkun hælisins
borgast af samskotum meðal al-
mennings, og munar þar mest um
samskotin á “Tag Day”, og sölu
jólamerkja.
N0RTHERN CR0WN BANK
AÐALSKRIFSTOrA í WINNIPEG
mrfM&l (löggStur) . . . $8,000,000
HfífuíTstójl (greiddur) . . . $2^00,000
S PJÓRNENDUR:
Formaðitc ----- Sir D. H. McMillan, K. C. M. G.
Vara-fomnaðnr r.................Capt. Wm. Robinsoo
Jas, H. Ashdown H T. Champion Frederick Nation
Hon.Ð.C. Cameron W. C. Leistikow Hon. R. P. Roblin
Allskonar oankastdrf afgreidd.—Vérbyrjum reikninga við einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmílar veittir.—Avísanir seldar til hvaðastaðar
sem er á íslandi. —Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum’dollar. Reutur lagðar við á hverjum 6 mánuðum.
T. E. THORSTELNSON, Ráösmaður.
|Corner William Ave. og Nena St. Winnipeg. Man.
Erindi
flutt á útbrciðslufundi Goodtempl-
ara í Winnipeg í Apríl s.l.
eftir Dr. 0. Stephensen.
Dómur tíðarandans um áfengið.
Það mun ílestum vera ljóst,
sem annars nokkuð naia veitt þvi
athygli, að álitið á þýðing áfenigis-
ins í þárfir heilsuíræðinnar, hefir
tekið miklum breytingum nú á
síðustu tímum. í annálum lifsá-
byrgðarfélaganna ætti að standa
skrifuð með gullnu letri saga a t
að vinandinn á ekki það traust né
lof skilið, sem honum nefir hing-
aö til verið eignaö. Áfengi lækn-
ar aldrei þann sjúka, nema að því
leytinu, að þeim veika finst hann
vera betri, á líkan hátt og þeim
snauða finst hann vera rikari,
meöan hann er undir áhrifum
vinsins. Alt og sumt, sem það
gerir, er að deyfa og lama skyn-
setnina, varpa móðu yfir tilfinn-
inguna og gera menn á vissurn
sviðum meövitundarinnar sljóvari.
Eínmitt af þeim sömu orsökum
finst þeim fátæka ekki eins til um
örbirgð' sína, þegar svo stendur á
honum, þó hann í sjálfu sér sé
mun fátækari, né þeim, sem kann
að vera alvarlega veikur, finnur
siður hvað sér liður, af því á-
fengið hefir bægt í burtu þrautun-
um um stundarsakir. Með öðrum
orðum, áfengið nemur burtu
hættueinkennin, c: vörðumerkin,
sem náttúran sjálf kefir af vís-
dómi sínum reist upp með fram
veginum til sannrar og farsællar
héilsu.
Áfengi er ekki aðeins deyfandi,
heldur einnig særandi, og er því
skaðlegt hverjum líkamsvef, sem
það snertir. En sökum deyfandi
áhrifanna, sem i þvt felast. gætir
ekki skemdanna, sem af því leiða,
kvekara, sem gerðist fyrir 40 ár-
um síðan, er sókt hafði um ábyrgð fyr en máske alt um seinan. Tií
á lifi sínu hjá ensku lífsábyrgðar- j dæmis er áfengis oft neytt til að
félagi, en var neitað um inngöngu j bægja á burtu þrautunum og ó-
brátt fyrir þaö, þó læknisskoðanin I þægindunum, sem samfara eru
lweri með sér aö heilsa haps og I meltingarleysi; það tekst lika oft,
heilbrigði væri í beztu standi, fyr- j en með þeim hætti, að endagrein-
ir þá einu sök, að hann -bragðað
ekki vin — var í algerðu vínbind-
indi. Þó mönnum að vísu í þá
daga væri vísað frá lífsábyrgð,
sem drukku sig útar svona við og
við, þá var þó sá er drakk i hófi,
sent kallaö var, tekmn tram yfir
þann, sem einskis víns neytti. MeíS
öðrum orðum • tíðarandinn 1 þá
daga átti bágt með að gera sér
grein fyrir að nokkur gæti notið
fullkomlega farsællar heilsu, án
þess að bragða vín.
Nú eru orðin þau umskifti í á-
liti tíöarandans, að sá er neytir
einkis áfengis, er ekki framar
gerður afturrækur hjá lífsábyrgð-
arfélögunum. né þyngdin, er vín
og bjórskvampinu valda, álitin að
vera sönn merki góðs heilbrigðis
eða farsællar heilsu. Eftir ítar-
lega rannsókn á nákvæmum skýrsl
um liafa lifsábyrgðarfélögin sann-
færst um. að sá er naumast nær
ar tauganna, sem um dnnyftin
kvíslast, lamast um stund, svo að
kveisuna linar í bili á þeim stöð-
um; en í sama mund særir áfengið
og eykur við orsökina, sem var
þvi valdandi, að nokkurn tima bar
a þessum óþægindum. Því eins
og allir vita, heimtar maginn, sem
miskunnarlaust hefir verið mis-
boðið og særður, undir eins og
deyfandi áhrifin eru hjáliðin, aðra
inntökuna af áfenginu, mun stærri
og meö styttri millibilum, til að fá
kæft þrautirnar; og þannig er ein-
mitt sköpuð oft og einatt ásælnin
í áfengið, af jiví haldið er áframl
aö brúka jjað sem læknislyf sökum ’ reynist það beint skaðlegt, sé J>es9
þess að veslingurinn, sem þjáist, | neýtt svo nokkru nemi, sökum þess
lætur táldragast af þeirri sann-í],að lægir líkamshitann. Friðþjóf-
færing, að sér sé stöðugt að batna j ur Nansen og fleiri heimskauta-
alt um það, þótt sjálfur maginn og iarar, télja það glæpi næst, að
meltingarleysið sé stöðugt
heilsu.
Á meðal óupplýsts ræfLalýðs í
öðrum löndum, eins og 1 surnum
stórborgunum í Englandi, eru
ale og stoute malttegundimar á-
litnar að vera töluvert nærandi.
En í sannleika sagt, eru næring-
arefnin, seiu þessar áfengisteg-
undir hafa að geyma svo auð-
virðilegar, að það vill víst sjaldan
til, aö þau séu notuð með því
augnamiði. Engum liugsandi lækni
kæmi nokkurn tíma til hugar, að
ráöleggja þau meö þeirri sann-
færing, að þau í raun og veru
styrki eða byggi noklcuð upp þann
seni þau eru notuð við, heldur að1
eins með þvi augnamiði, að deyfa
þreytu tilfinninguna, sem aflvana
og næringarsnauðan líkama þjáir,
af því hann jiarfnast fyrir næring
eða hvíld.
Afengið eykur engum þrótt, og
á þess vegna aldrei að teljast
endurnærandi. Það er búið að
sanna það með mörgum ljósum
rökum, bæði á mönnum og skepn-
um, að jafnvel smásikamtur af ár
fengi bæði veikir og dregur úr
starfsþróttinum. Vélastjórar á eim
lestum hér í landi eða starfsmenn,
sem eiga að gegna viðlíka ábyrgð-
arfullum störfum. teljast ekki
fyllilega öruggir eða stöðunni
vaxnir, ef þeir neyta áfengis, þó í
engu óliófi sé. íþróttamennirnir,
sem vilja skara fram úr við kapp-
leikana, varast það sem heitan eld-
inn, og hjá þjóðunum sem< lengst
teljast komnar 1 öllum heraga,
þykir sjálfsagt að fyrirbjóða
j>að c: áfengið á vígvellinum.
Þær þykjast hafa sannfærst um,
að liðsmaðurinn, sem einskis á-
fengis neytir, gefst betur, er t
raunirnar rekur, lieldur en sá, er
lætur jiað ógert; hann ij>olir betur
langar og hlííðariausar hergöng-
ur, reynist betri skytta og dóm-
greindin öruggari til sjálfsvamar;
en þó um frant alt, sækja ekki á
þann, sem heldur sér algerlega
frá vínnautninni, allskyns kvillar,
sem santfara eru áfenginu og van-
ir eru að leita á vtnsvelginn.
í voshúð eða megnum kulda
j)éttum skógi. Húsin eru þrjú, jitæiri áreynsla en þeir eru færir
ein aðal bvgging og- tvær aðrar
óhugsandi að önnur ný öfl gætu
komið f ljós, sem færu í sömuátt-
ina.
yrðu þvf tíðari, sein lengra líöur
fram.
Þcssar ferðir ætlum vér, að
minni. auk útihúsanna. í aðalliús-
inu eru skrifstofur, eldhús, mat-
salur og fundarsalur; þar býr og
fólkið, sem á hælinu starfar, þar
er spitalastofa fyrir þá, sem rúm-
fastir eru, með tólf sængum, og
katlar til upphitunar eru þar enn-
j>á, en verða færðir í sérstakt hús
eins fljótt og því verður við kom-
ið. Hin liúsin, sem nefndj voru.
hafa rúm’fyrir 24 sjúklinga hvert,
með lestrarsölum og dvalarstofum
á daginn; þau hús eru tvílyft, hit-
uð upp með gufu og lýst með ace-
tylene ljósum; þau hús eru vel
smiðuð og hlý. Auk þessa er í
smíðum Htið hús eða “cottage”,
fyrir 5 sjúklinga;,' það gefur séra
C. W. Gordon, sem er pnestur hér
1 Winnipeg, með öllum búnaði.
tim. Fólk virðist vilja forðast þá,
sem veikinnar hafa kent, þó engin
ástæða sé til og kemur það harð-
ast niður á þeim, sem eru sam-
vizkusamastir og gætnastir, eins
og oft vill verða.
Þótt hælið væri í upphafi að
eins ætlað ]>eim, sem hafa fóta-
vist, þá hefir það neryðst til að
taka við allmörgum, sem hjúkra
þurfti í rúminu, með þvi að í öllu
Manitoba, fyrir' utan Winnipeg,
er enginn staður til, þar sem slík-
ir aumingjar geta leitað athvarfs,
og jafnvel í sjálfri Winnipegborg
er hæli þeirra miklu minna en við
þyrfti. Það er Iíklegt, að í Nin-'
ette verði bætt úr j>essu í ár, og
sérskilið hæli bygt þar fyrir’þá,
sem eru langt Ieiddir af veikinni.
Heilsuhælið er ekki fylkiseign.
að j hafa nokkuð með af þvi í slikar
verða bágbornara. j svaðilfarir, utan þess, sem eigi
Ekki skyldi fólk heldur ímynda1 verður hjá komist til rannsóknar-
rneöalj)yngd er öruggari að takast j sér, að sá sem fer á “túra” svona i áhalda, með því freistingin á
1 ábyrgö en sá. er fer langt fram j við 0g við, eins og kallað er, en: þrauta og raunashinduunm gæti
úr meðalþyngd. og því vilja nú steinhættir ]>ess á milli, sé ver far-jorðið helzt til mikil.
hfsabyrgðarfélögin lielzt ekki taka J inn en sá. sem “pumpar” í hófi, en i En þar að auki hlaðast með vín-
■ abyrgð menn. sem drekka, þó í klaglega. Þvert á móti; einmitt sá nautninni óheilla og óþarfa störf
hofi se, heldurþá Iangt um frekar sem neytir áfengis stórum en ! á lifrina. svo að henni reynist um
sem ekki bragða áfengi. Og meðj sjaldan, skaðar sig ekki eins mik-; megn að lireinsa blóðið af öflum
........ hafði áfengið verið JÖ—J>að er til heilsunnar kemur—j þeim skaðlegu efnum, sem úfl þvi
eins og hinn, sem drekkur að stað-jj>urfa að leysast, ef alt á að fara
aldri. Það er einmitt stöðuga með feldu og “leucinið“ og “uric
nautnin á áfengi, sem veldur acið” eiga að geta “occiderast” c:
skemdunum 1 æðunum eða þessu blandast súrefni lotsins. Verði
eða hinu líkamsfærinu. Menn j ]>að ekki, fara þessi skaðlegu efni
veiða vel að minnast þess, að heil- cins og fram hjá lifrinni og setjast
inda líkamans gæta herskarar að hingað og j>angað í öðrum
hvítra blóðkorna (leucocytes) gagn j _____________________
vart margkyns sóttkveikjum; en
séu þeir örinagnaðir með áfeng-
inu, þá verða þeir gagnslausir lífc-
amanum til varnar á móti sótt-
kveikjunum, hve nær sem þær
ráðast á hann.
læknastéttinm
í mesta afhaldi um langan aldur
og verið áli'tið ómissandi ',við
sjúkrasængina, því fá meðul virt-
ust koma að betri notum fyrir
sjúklingana við kveisu, höfuð-
þyngslum, svefnleysi, taugaveikl-
un. jirevtu og ýmstim óróleik, og
var því vanalega gripið til áfeng-
isins. ])egar bar á einhverjum 1-
skyggilegttm óþægindum.
Eg veit að margir þér, sem hér
eruð inni. nutnið kannast við það,
að áðttr fyrri þótti það vissara að
hafa flöskuna æfinlega við hend-
ina á heimilunum, svo hún yrði til
taks, ef eitthvað i skærist, svo sem
eins og ef einhver sýktist skyndi-
lega. sem ætíð gat komið fyrir.
Ef til vill hefir það eitt, hvað
flaskan var ætíð handbær undir
þeim kringumstæðum á heimilun-
um, átt mikinn þátt í því, hve oft
lá á lijálp ltennar.
Þessi skoðun hefir og einmg
hreyzt meðal læknanna og almenn-
ings yfirleitt á síðustu árum. Nú
er áfengið ekki notað neitt líkt þvt
sem áður var í meðferð sjúkdóma.
Hér víða í álfu er það brúkað
helmingi eða tveim þriðju hlutum
sjaldnar, en fyrir 10 árum. Jafn-
vel sum sjúkrahúsin hafa alveg
hætt að nota það og margir beztu
læknar treysta þvt nú ekki að
neinu í sjúkdómum, en aðrir eru
gersamlega hættio að nota það til
.meðalabrúks.
En aðal ástæðan fyrir þessum
miklu og skyndilegu breytingum
er sú, að vísindaleg rannsókn á á-
hrifum áfengis hefir sannfært um,
Eg gleymi seint, því sem eg
hevrði fyrir mörgunt árum merk-
an handlækni segja við bjór-
skvampara, sent hafði slasast svo,
að fótinn varð að taka af honum
fyrir ofan mitt lær. Þegar verið
var að koma honotm inn 1 skurða-
stúkuna, spurði hahn auðsjáan-
lega i angist að, hvort hann héldi
ekki að skurðurinn dræpi sig;
nei, kvað læknirinn við, skurður-
inn drepur þig ekki. en — bætti
hann við alvarlegur, — það getur
vel verið, að bjórinn geri það.
Þetta kom líka svo átakanlega á
daginn; skurðurinn hepnaðist vel
að öllu leyti og maðurinn náði sér
undra fljótt eftir hann, en sárið
fékst ekki með nokkru móti til að
gróa, og seitiast dó maðurinn úr
blóðeitran, sem engum vafa var
undirorpið, að stafaði af völdum
hjorsins; sem hann var búinn að
þamba mörg undan farin ár, og
skaða og eyðileggja með hvítu
blóðkornin sín, sem stóðu á verði
yfir heilindum líkama lians og
Tekur öllu fram
í tilbúning brauðtegunda
puRiry
IFL'OUR