Lögberg - 25.06.1914, Side 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. JONí 1914.
3
' 1
Heilbrigði.
Meðferð á börnum.
Fátt er þaö, ef nokkuö, sem eins
mikiö ríöur á bœöi fyrir einstak-
linginn, fyrir heimilið og fyrir
þjóðlífið i heild sinni, eins og þaö
að mæöur viti hvernig þær eiga að
fara með böm sin og breyti sam-
kvæmt því.
Bað.
Þegar ungbörn eiu böðuö,
þarf að gæta þess að hlýtt sé inni
á meðan, bezt er að gera það
frammi fyrir opnum eldi. ef 'hægt
er. ,
Sé barnið látið ofan i vatnið, er
vissara að væta vel höfuðið áður,
því sé það ekki gert, heldur sett
ofan í vatnið snögglega, þá getur
of mikið blóð streymt að höfðinu.
Baðið þarf að vera nýmjólkur-
volgt. eikki' heitara,( og aldrei
skyldi barninu vera haldið niðri í
baðinu lengi í einu, en nokkr-
ar mínútur. Mjúkan svamp eða
dulu ætti að hafa til þess að þvo
það með, og voðfeldan dúk eða
handklæði, til að þurka þvi með
á eftir
Þess þarf að gæta vel, að hvorki
það sem þvegið er með eða þurk-
að, sé hart. Hörundið er sérstak-
lega viðkvæmt og þolir það ekki.
Einnig þarf að verma dúkinn, sem
þurkað er með. Þess þarf að;
gæta vandlega að þurka barnið
tafarlaust og fljótt, þegar það er
tekið upp úr baðinu. Þúrka sér-
staklega vel undir höndunum og
milli fótanna og allar hrukkur, til
þess að síður sé hætt við að “taki
af” baminu. Þar sem skinnflagn-
ingur er, má láta á duft eða brent
mjöl.
'Gott er að láta dálítið salt í bað-
vatnið; það styrkir 'hörundið:
hnefafyll tvo potta eða gallon er
hæfilegt. Þess þarf að gæta að
nudda ekki hörundið þétt né
ákaft þegar þurkað er. Föt
barnsins ættu að hanga við eldinn
á meðan baðað er, svo þau séu^
'heit og tilbúin, án þess að barnið
verði að bíða eftir þeim þegar
baðið er búið. Bezt er að hafa
pilsin og kjóllinn nælt saman, svo
hægt sé að færa í þaðl alt í einu.
Þegar barn hefir venn baðað,
er það venjulega frískt og fjör-
ugt; rjótt í andliti, og heilbrigðis-
legt. Samt sem áður eru þau
börn til, sem baðið sýnist ekki
hafa nein þess konar áhrif á. Ef
Uau eru föl i andliti og blá fyrir
neðan augun eftir baðið; þá er
bezt að þvo barnið aðeins, en baða
það ekki; því þegar 'heilsa barns-
ins er þannig, þá er baðið aðeins
til þess að veikla það. A því ríð-
ur, að ekki slái að börnunum, með-
an þau eru böðuð eða þvegin, eða
rétt á eftir. Þess þarf að gæta
vel, að forðast allan súg í húsinu
eða herberginu, þar sem baðað er.
Klæðnaður.
Ungbarnaföt ættu að vera hlý,
létt og mjúk og svo laus að öllu
leyti, að engar hreyfingar barns-
ins séu hindraðar af þeim. Dúk-
ur sem nældur er utan um barnið,
má ekki vera svo þröngur að hann
að neinu leyti hindri heilbrigða og
eðlilega þenslu kviðarins, holsins
né brjóstholsins. Barnið ætti að
vera í ullarskyrtu með háum 'hálsi
og löngum ermum. öll pils ættu
að hafa axlabönd, en ekki að vera
hnept utan um mittið; það er skaö-
legt fyrir heilsuna. Þess þarf að
gæta nákvæmlega að skifta um
dulur undir barninu, í hvert skifti
sem það vætir sig eða verður ó-
hreint, og gera það tafarlaust.
Þejtta latriði erpérstaklega oft
vanrækt og velcjur alls konar van-
heilbrigði barnanna, fyrir utan
það hve illa þeim líður, þegar þau
eru blaut eða óhrein.' Margar
mæður eru stórsekar í þessu atriði.
Að því þarf einnig að gæta vel
og nákvæmlega, að baminu sé ekki
kalt á fótum. Blóðrásin er oft afl-
litil og stundum ófullkomin í
ungbömum og sækir þá á þau
fótakuldi og handa. Eitt meðal
tiðustu barnasjúkdóma er maga-
verkir, og þeir koma oft af fóta-
kulda. Heita vatnsflösku má hafa
í rúminu eða vöggunni, ef með
þarf.
Margar mæður dúða börn sin í
ofmiklum fötum; á sumrin ættu
þau að vera létt og þunn, en 'hlý;
að minsta kosti um miðjan daginn;
þegar kólnar að kveldinu, má færa
þau í eitthvað utanyfir.
Þegar börn eldast og fara að
vera úti, er það siður surnra að
láta þau ganga berfætt. Það ætti
ekki að eiga sér stað. I fyrsta
lagi er það ógeðslegt að sjá börn
berfætt og óhrein; i öðru lagi er
hætt við að þau meiði sig; geta
meira að segja rispað sig eða skor-
'Ö eða stungið, fengið blóðeitmn
og dáið. í þriðja lagi er það
hættulegt fyrir heilsuna að láta
börn vera berfætt. þar sem veður
og loftslag er breytilegt.
Rúmföt barna og náttklæði
þurfa að vera létt, en hlý; helzt
úr ull. Mörgum börnum er hætt
við því að sparka öllu ofan af sér
á nóttunni; þegar þanmg er ástatt.
er það heillaráð að láta þau sofa i
náttklæðum, sem hylji þau öll;
skyrtu, buxum og sokkurn, öllu
samföstu. Það er algeng yfirsjón
mæðra að 'hrúga of miklu af föt-
um ofan á börnin að nóttunni. Það
er oft orsök i því hversu illa börn-
in sofa.
Vandlega þarf þess að gæta,
þegar föt eru búin til á ungböm,
að ekki séu neinir harðir saumar
eða ójöfnur á þeim sem nuddist
við hörundið og valdi sárindum.
Eins og gefur að skilja er hör-
undið sérstaklega viðkvæmt á ung-
börnum; þeim er því hætt við “af-
töku”, skinnflagningi og sámm,
serri aftur geta orsakað ýmsa
húðsjéjkdóma. Það er rrwklu
liægara að korna í veg fyrir þetta,
en lækna það, þegar það einu sinni
hefir náð sér niðri. Algert hrein-
læti er aðalatriðið, til þess að
verja því.
Þess skyldi gæta að nota ekki
sterka sápu eða oímikið af henni,
og nudda hörtindið sem allra
minst. Um dulur verður að
skífta jafnótt og þær vökna;
barnaduft, sem fæst í öllum með-
alabúðum, þarf að láta nógu mik-
ið í allar 'hrukkur á hálsi, undir
höndum, milli fótanna og annars-
staðar, sem þörf gerist. Það erti
óútmálanlegar kvalir og hörmung-
ar sem böm líða. þegar þau liggja
hirðingarlaus í köldum. blautum
dulum, sem nuddast um sár eða
“aftökur”.
Saga Manitoba eins og hún er
síðan 1899.|
('Framh. frá 2. síðu.)
Nákvæmum skýrslum var
safnað viðvíkjandi menta-
ástandinu í Manitoba í hitteð
fyrra. Meðal annars kom
þetta þá í ljós:
I stóru héraði, þar sem
Slavar búa, norður af Teulon
og vestur af Gimli, voru 14
skólar og 1400 börn á skóla-
aldri; aðeins 10 af skólunum
voru opnir, og aðeins 220 börn
af 1400, sóttu skóla.
í stórri bygð þýzkri fyrir
norðan bæinn Beausejour, voru
7 skólar og aðeins 90 börn á
skóla af 800.
A stóru svæði norður og
suður af Whitemouth, voru 5
skólar, einn af þeim lokaður
og aðeins 90 börn sóttu skóla
af 1400.
Við Teulon brautina milli
Teulon og Arborgar á 40 mílna
svæði, voru 17 stöðvar, flest-
ar með smáborgum en enginn
skóli. Á einum á þessum stöð-
um voru yfir 100 börn á skóla-
aldri.
2. jan. líX)2 fór fulltrúa-
nefnd á fund Rol)lins og krafð-
ist þess að stjórnin legði fé til
mentamála. 1 nefndinni voru
SÍ7- William Wliyte, J. A. M.
Aikins, Dr. Sparling og séra
O. W. Gordon. Roblin svaraði
þannig að ef sambandsstjórnin
boi'gaði $200,000 sem hún
skuldaði fylkinu fvrir i'entur
á skólalöndum, þá skyldi beiðni
nefndarinnar verða veitt.
Nokkrum mánuðum síðar
borgaði sambandsstjórnin
þessxx. peninga, $224,115, en
Roblin sveik loforð sitt. Þann
dag í dag eru fleiri Ixirn alin
upp í vanþekkingu og' skóla-
leysi í Manitoba, en nokki'u
sinni áður,
Síðan Roblinstjórnin kom
til valda, hefir hún aðeins
veitt rúma $100,000 á ári til
alþýðuskóla; það er svo lítið.
])egar tekið er tillit til fólks-
fjöldans og kringumstæðanna,
að öll Canada getur borið
kinnroða fyrir. Sérstaklega
]>egar þess er gætt, að1 meðan
Greenwaystjórnin sat að völd-
um, þegar fólkið var naiklu
færra, lagði hún fram að með-
altali yfir $115,000 á ári til al-
býðuskólanna; nærri því $15,-
000 meira en Roblinstjói'nin
hefir gert.
I Winnipeg og Bi'andon eru
fleiri menn, sem ekki kunna
að lesa né skrifa, en í nokki'um
öðrum bæ með 7000 íbúa og
vfir, í allri Canada; að und-
antekinni Victoria, þar sem
fjöldi er af austurlanda þjóð-
um. í Brandon eru 12 af
hverju hundraði ólæsir og ó-
skrifandi, í Winnipeg 10 af
hverju hundraði. Þetta sést í
sambandsskýrslunum 1911.
t Manitoba hefir ólæsum og
óskrifandi mönnum fækkað
minna í síðastliðin 10 ár, en í
nokkru öðru fvlki í Canadn.
Þeim hefir fækkað xim rúman
1 af hundraði, en í Alberta hef-
ir beim fækkað nærri um 19
af hverjxx hundraði og í Sask-
atchewan um meii'a en 21.
Þetta sést á ríkisskýrslunum,
og verðxxr því ekki rengt.
Sömuleiðis sýnxx skýrslurn-
ar það að í Manitoba eru
fleiri börn útlendixxga á skóla-
aldri, sem ekki kunna að lesa
og skrifa, en eldri xxtlending-
ar; senx sýnir það, að útlend-
ingar yfir höfxxð njóta betri
mentunar í heimalöndum sín-
um, en í Manitobxx. Fjórði
hver karlmaður af xxtlendu
bergi brotinn fæddur og upp-
alinn í Manitoba, er ólæs og ó-
ski'ifandi.
Til þess að fá fvlgi “Þjóð-
réttar flokksins’’ svonefnda
(Nationalists), lofaði Boi'den
þeim því 1911, að katólskir
menn skvldxx fá sérréttindi í
skólamálum; og sagði þeim að
Manitoba stjórnin skyldi vera
drjúg í því máli. Þess vegnxx
var það að Coldwell menta-
málaráðherra Manitoba samdi
lög og lét samþvkkja, þar sem
þa.ð var ákveðið að katólskir
menn væru gerðir rétthærri
öðrum.
Sem sönnun fyrir þessu má
nefna það, að eftir að þessi lög
voru samþykt, skrifuðxx ka-
tólskir menn hér alþýðuskóla
stjórninni, og fói'xx fram á' að
hún leigði þeirra skólalxxxs fyr-
ir sanngjarnt verð og héldi
uppi skólunum undir sinni
vernd.
Samkvæmt úrskui'ði lögfræð
inga neitaði skólanefndin
þesí»ú, senx beinu broti á skóla-
lögxxm landsixji
1 bhiði Bemiers Roblinráð-
herra, sem “Le Manitoba”
heitir, segir svo um þetta mál
19. marz 1913:
“Að því er það snertir að
aðgreina nemendur á skólum
eftir trúarbrögðum, það er að
segja mótmælendur og ka-
þólska, þá höldxxm vér því fram
hiklaxxst að það sé nú hægt
löglega, samkvæmt lögum
Coldwells. \
Það er satt að 220. grein
skólalaganna segir að engin
skifting skuli verða. gerð á
nemendum eftir trúarbrögðum
nieðan kenslustundir standa
yfir, en þettxx er aðeins almenn
grein, og verður að líta þann-
ig á að hún sé úr gildi nxnnin
með lögxxm Coldwells þegar um
kaþólska menn sé að ræða,
samkvæmt 218 grein skólalag-
anna. Ef kaþólskir menn því
hafa rétt til að heimta kenn-
ara fyrir hverja deild 25 nem-
enda, samkvæmt lögum Cold-
wells, þá verður sá kennari að
gefa sig eingöngu við þeim af
börnunum, sem kaþólsk eru, og
af því leiðir það óhjákvæmi-
lega að sérstakar deildir
mvndast með kaþólskum hörn-
um. Og ef í liverri deild
skólans eru 25 kaþólsk börn,
þá verðxxr allur skólinn undir
stjórn kaþólskra kennara og
sérstakur skóli.”
Þetta stendur í blaði eins
Roblin ráðherrans.
f kirkjulegu bréfi 4. marz
1913, sem lesið var í St. Boni-
face, segir Langevin erkibisk-
up, að Coldwellslögin séu af-
leiðingar af samningi meðal
kaþólskra manna og Roblin-
stjórnarinnar.
Orangemehn eru andsta'ðir
kaþólskum, eins og kxinnugt
er; þeir íæiddust því stjórn-
inni fyrir að gefa kaþólskum
sérréttindi. Nú var stjórnin
xnilli steins og sleggju og þorði
svo ekki að framfylgja sínum
eigin lögum. Coldwell var
staddur á Oi'angemanna þingi
í Brandon 12. júlí 1913 og var
])ess þá ki'afist að hann skýrði
Coldwellslögin. Hann kom
fram haltrandi og gat í livor-
ugan fótinn stigið. Kvaðst þá
vera á móti því að veita ka-
þólskum sérréttindi. Samt sem
áður skýrði Bernier ráðherra
frá því tafarlaxxst í blaði sínu
“Le Manitoba”, að Coldwell
væri með sérréttinda skólum
fyrir kaþólska, eins og lög
hans bæru með sér.
Coldwell var enn í vandræð-
um; liann fór því í öngum
sínum til J. A. Andrews kon-
unglegs lögmanns, 1Y. apríl
1913, og bað hann að skýra
fyrir sér lögir, sem hann
(Coldwell) liafði sjálfur sam-
ið. Andrews er sá sem sótti
fyrir hönd Roblins á móti Th.
IÍ. Johnson 1910.
Andrews svaraði Coldwell
með bréfi 28. apríl 1913, en
svarið kom ekki til skólaráðs-
ins í Winnipeg fyr en 12.
ágúst. Andrews segir í þessu
svari að trxxarbragða aðskiln-
aður og kensla kaþólskra í al-
bvðuskólum, sé heimilxið með
lögxim Coldwells. Skólaráðið
hefir samt neitað að hlýða
þessum lögum og virt xxr-
skurðinn að vettugi.
23. jan. 1914 lagði Th. H.
Johnson þa.ð til í þinginxx að
Coldwellslögin yrðu nxxmin xír
gikli. Það var felt af stjórn-
inni.
3. fabrúar 1913 stakk Norris
upp á því að liækka fjárveit-
ingxi tli skólanna. Hún er ;ið-
eins $130 á ári, fyrir hvern
kennara. Roblin kvað fylkið
svo fátækt að það stæðist það
ekki; og mentamálaráðherrann
kvað það einungis gera ilt
verra að leggja frarn meira
fé til skólanna.
Þetta eru aðeins Örfá atriði
úr alþýðuskólamáli Manitoba
síðan Roblin tók við stjórn.
Það þvkir ekki skemtilegt að
lesa tölur, en þær tala og tala
oftast satt.
Hér hafa skýrslur ríkisins
vei'ið lagðar til grundvallar;
álit flestra*lxelztu íxientamála-
manna og siðmenningarfélaga,
ekki einxxngis í þessxx fylki,
lieldxxr í öði'xxm fylkjum ríkis-
ins. Ekki einungis í Canada,
heldur einnig í Bandaríkjun-
xxnx og á Englandi; öllum hef-
ir þeim komið saman xxm það,
undantekningarlaust, að for-
dæma nientamálastefnu eða
öllu lieldur, fáfræðisstefnxi
Roblins. Allir hafa þeir fund-
ið sárt til þess, hvílík grátleg
skömnx og svívirðing það væri
fylkisbúum, að láta börn lands-
ins alast xxpp í fáfræði og þekk-
ingarleysi. Hálærðir embætt-
isnxenn brezka ríkisins; hver
háskólastjórinn á fætur öðrum ;
heimsfrægir uppeldisfræðing-
ar, viðui-kendir kennarar;
samvizkusamir prédikarar,
framfaragjarnir löggjafar, öll
menningíxr og mentafélög fvlk-
isins hafa lokið upp einum
munni o£ sagt: “Mentunar-
málið í Manitoba er hneyxli;
það er vanvirða og glötun
þjóðarinnar; vér kref jumst
endui'bóta ; kref jumst skyldu-
skólagöngu. ” En stjórnin hefir
daufheyrst við öllum hænum,
öllxxm í'ökum, öllxxm sönnunum.
Hxin horfir glottandi á börn
landsins alast upp eða réttara
sagt alast niður, án þess að
þau keri að lesa eða skrifa.
Allir geta skilið í hvílíkan
voða þeirri þjóð er stofnað
seixx þannig er farið.
Það er leiðinlegt að verða að
birta í íslenzkxx blaði aðra eins
lýsingu á mentunarástandi
]>ess lands, sem vér Islending-
ar erum að gera að heimkynni
voru. Það er leiðinlegt að
verða að játa það frammi fyr-
ir íslendingum heima, að þeg-
ar þeir flytji hingað, ])á taki
annáð eins miðaldamyrkur við
og hér er lýst.
Það er leiðinlegt að verða
að viðurkenna að hér sé stór
partur af þjóðinni alinn upp
án þess að hann sé látinn læra
að lesa eða skrifa. — Já, það
er leiðinlegt; en hvað skal
segja. Þegar talað er xxm
landsmál á annað borð, þá
verður að segja sannleik-
ann þótt hann sé Ijótur.
En þess má geta jafnframt,
að þetta er aðeins í einu fylki
Canadaríkis,, og aðeins um
stundarsakir; aðeins á meðan
einn maður ræður, sem undir
engum kringximsta'ðunx verður
lengi héðan af. En það er líka
satt, að áhrifa af öðru eins
vandræða stjórn;xrfari og Rob-
lins, gadir lengi; þjóðin x
Manitoba verður lengi að ná
sér eftir það rothögg, sem hún
hefir fengið í öllum skilningi,
af hnefahöggum þessa rang-
láta harðstjóra. Og eitt er
sárast fvrir oss Islendinga;
Það fvlki sem þetta tjón hefir
biðið. er einmitt sama fylkið,
sem flestir Islendingar byggja;
áhrifin koma því óhjákvæmi-
lega hlutfallslega þungt niður
á þeim. Það er því éérstak-
lega skvlda þeirra að leggja
fram krafta sína, til þess að
ráða bót á þeirri Ostjói'n, sem
hér á sér stað; sérstaklega
skylda þeii'ra að hrvnda harð-
stjóranum af stóli.
Munið það Islendingar, að í
þessari grein tala helztu og
samvizkxisömustxx menn, bæði í
Canada og annarsstxxðar að;
vitnisbxxrðir þeirra stjórnast
ekki af neinum pólitískum æs-
ingum. Lesið hvað þeir segja,
hxxgsið um það og breytið sam-
kvæmt því.
Pímo Recital.
Mr. Jónas Pálsson píanokenn-
ari efndi til hljómleika meS nem-
endum sínum í kirkju Tjalbúöar-
safnaSar hér í borginnk hinn 8.
þ. m. aS kveldi.
Eg kom þangaS eins og forvit-
inn ferSamaSur; því mikiS hefir
veriS látiS af kennarahæfileikum
Jónasar, en mér ekki gefist fyr
kostur á aS hlýSa á nemendur
hans. ASsókn aS samkomunni
var all-mikil. Efnisskráin afar-
fjölbreytt. og voru sum söngverkin
næsta erviS. Eg bjóst viS æSi-
rniklu af nemendunum og mér brást
heldur ekki sú ætlun min. Margir
nemendurnir leystu verk sin ljóm-
andi vel af hendi, og sumir meira
en þaS. Stúlka nokkur. Miss
Edith Finkelstein, þýzk aS ættum,
lék á slaghörpu af mikilli snild, —
hún lék meSal annars hina nafn-
kunnu '“tunglskins sónötu” Beeth-
ovens, af svo glöggum skilningi
og meS svo mikilli smekkvísi, aS
þaS hlaut aS draga aS sér eftir-
tekt áheyrendanna. Islenzk
stúlka, Miss Mary Magnúson lék
ásamt fleiru. Polonoise op. 26. no.
1, eftir Cliopin, og sýndi hún í
meSferSinni á því, eigi all-litla
listgáfu, og eins hve gott vald hún
hefir fengiS yfir hljóSfærinu; má
gera sér hina r beztu vonir um
þroska hennar S framtíSinni, aS
því er til 'hljóSfæralistarinnar
kemur.
Mr. EHert Johannsson lék og
harla vel yfir höfuS aS tala. Hann
er duglegur spilari, hárviss i sinni
sök, en sumstaSar virSist skorta
tilfinningu hjá honum. Hann er
ungur enn, og virSist liklegur til
þess aS ná langt í list sinni.
Miss Gladys Qddson lék tvö
söngverk, hún hefir fengiS furSu-
mikinn fimleik, en virSist ekki aS
sama skapi vandvirk. —
ÞaS yrSi oflangt mál, aS telja
upp alla þá, sem á samkomu þess-
ari spiluSu, og leiSi eg þaS þvi hjá
mér. Þessir, sem eg hefi nefnt,
eru þeir beztu, aS mínum dómi.
Þó léku ýmsir aSrir mikiS laglega.
Mrs. P. S. Dalman söng einsöng,
og ‘hlaut fyrir mikiS lófaklapp.
Samkoman var í alla staSi kenn-
aranum, Mr. Jónasi Pálssyni, til
sóma. Nemendumir sýndu þaS ó-
tvirætt, aS hann hlýtur aS vera
duglegur og samvizkusamur kenn-
ar. — Og svo þakka eg fyrir
skemtunina.
Miss SigriSur F, Frelrickson
hafSi hljómleika samkomu meS
nemendum sínum í Goodtemplara-
húsinu, fimtudagskveldiS 4. júní
s. 1., meS aSstoS Miss E. Thor-
valdson og Mr. C. F. Dalman.
Efnisskráin var mjög tilkomu-
mikil; f jöldi söngverka eftir
heimsfræga höfunda. Margir
nemendur leystu hlutverk sín mjög
vel af hendi, ekki sízt er tekiS er
tillit til þess, 'hve mjög ungir þeir
eru margir hverjir. ASsókn var
rnjög mikil.
Miss Fredrickson er eins og all-
ir vita, ágætur pianoleikari, og
samkoma þessi bar þess einnig
ljósan vott, aS hún er efni i fyrir-
taks kennara.
Einar P. Jónsson.
Ágæt samkonxa
var þaS sem haldin var i Wonder-
land leikhúsinu, sunnudaginn 7.
þ. m. Samkoman var, eins og
áSur hefir veriS getiS um hér í
blaSinu, haldin í ágóSaskyni fyrir
ekkjuna Jórunni ÞorvarSardóttur,
aS 569 Simcoe str. hér í bænurn,
fyrir forgöngu Mr. Theodors
Árnasonar fiSluleikara. Á efnis-
skránni stóSu Mrs. S. K. Hall,
Mr. P. Bardal, Mr. Fred Dal-
mann, Mr. Theodór Arnason og
Mr. S. K. Hall. Þessi nöfn eru
kunn nieSal fjölda fólks hér í
borginni, enda reyndust þau næg
til aS safna saman hundruSum
manna í leikhúsinu. Samkoman
var hin bezta i alla staSi, og fóru
menn þaSan glaSir og ánægSir
yfir öllu því er fram fór, og meS
sælutilfinningar i huga og hjarta,
yfir því, aS hafa stutt hiS góSa
málefni, sem var orsök til sam-
komunnar.
Aðalmálefnið.
Herra ritsfjóri!
Sjálfsagt er þaS aS halda viS
málinu. AS minsta kosti verS-
skuldar islenzkan þaS, aS ná sama
gildi og engil-saxneáka í enskum
skólum. Bókmentalega getur
naumast heitiS ' aS engil-saxneska
sé mál; þó er hún kenslugrein
hvar sem ensk tunga ríkir, og þús-
undir draga lífsuppeldi af þeirri
kenslu. Islenzkan er og ætti aS
vera fullkomlega eins nauSsynleg
þeim, sem vilja kynna sér enskuna
til hlítar, eins og latínan eSa fom-
griskan; en liklega er þaS um of
aS vænta þess, aS þetta fái al-
menna viSurkenningu á vorum
dögum. Samt dylst þaS ekki, aS
íslenzkan vekur stöSugt meira og
meira athygli hins mentaSa heims,
ár frá ári, og sérstaklega er svo í
NorSur-Ameríku. Hér í landi mun
íslenzk tunga, áSur langt um líS-
ur, verSa hundruSum aS atvinnu-
vegi, ef þeir vilja undirbúa sig til
kenslu. Væri þaS* ekki þjóS vorn
smán, ekki aS segja einstökum
tjón, ef vér forsómuSum svo móS-
urmáliS, aS vér gætum ekki svar-
aS kvöSum heimsins um kenslu í
því? *
Þeir sem finna hvöt til þess aS
Stunda islenzkuna. skvldu alls ekki
láta hugfallast vegna þess, aS þjóS-
in er fánienn. Vér erum fámenn-
ir, en látum oss ekki gleyma því,
aS vér erum á lifi, og aS íslenzk
tunga er lifandi tungumál, sem
EITRAÐAR ELDSPÝTUR
Innan tæpra tveggja ára verður það ólöglegt að
kaupa eða nota eldspýtur með eitruðum hvítum
brennisteini. »
Hver einasti maður ætti að byrja á því að
nota
Eddy’s Eiturlausu
Sesqui - Eldspýtur
°g tryggja sér þannig öryggi á heimilinu.
!
Aður en þú girðir grasflötinn þinn
ættirSu að fðna til okk-
ar og íáta umboösmann
koma Xieim til þín og
sýna þér allar þær teg-
undir sem viö röfum.
GðÖ giröing borgar sig
betur en flest annaö er
þú getur lagt peninga I;
ekki einungis aö þaö
fegri heldur eykur og
verömæti eignarinnar.
Veröskrá vor og sýnis
bðk kostar ekkert.
The Manitoba Ancor Fence Co., Ltd.
Ilenry og Beacon Streets Phone: Garry 1362 WIXNIPEG
Stóra járnvörubúðin í Winnipeg
í Boyd byggingunni.
Allar mögulegar járnvörur. BúSin okkar er ný og öll okkar áhöld
fullkomin; þi getiS því veriS viss um, aS til okkar er gott aS koma.
AfgreiSsla fljót og góS. KomiS og skiftiS viS okkur.
Builders Harðvöru Construction Harðvöru
Finishing Harðvöru Smíðatól og Handiðnar
Verkfœri
Mál Olía Varnish
Prufuherbergin okkar eru bezt útbúin allra prufuherbergja í bæn-
um. ÞaS er því auSvelt fyrir ykkur aS velja úr.
Aikenhead Clark Hardware Co, Ltd.
Stórsölu og smásölu járnvöru kaupmenn.
B0YD BUILDING Ho"iX££:°n TALSÍMAR: Main 7150-1
mun lifa “meSan lönd girSir sær,
°g gumar girnast mær, gljár sól
á hlíS”. Skyldi þaS ekki gefa oss
hugrekki í sókn og vörn aS minsta
kosti, á móti tungumálum, sem
hafa vefiS dauS í þúsund ár?
Minneapolis, 13. jan. 1914.
C. C. Peterson.
Fáein orð viðvíkjandi fylkis.
ii ingunum.
ÞaS hefir nýlega af samlendum
og innlendum veriS gengiS nokk-
uð hart aS mér, aS gefa eSa greiSa
atkvæSi mitt viS í hönd farandi
kosningar. Eg hefi af vissri or-
sök og í fyrsta sinn, síSan til
þessa lands kom, þverneitaS. En
eg vil líka af vissri orsök biSja
ykkur, landar mínir, aS selja ekki
þann dag fkosningardaginn) alís-
lenzkan drengskap, fyrir vin eSa
peninga eSa nokkuS þaS, sem á
nokkurn hátt er óheiSarlegt og
ykkur sjálfum til vansæmdar.
ReyniS af fremsta megni þann
dag, aS afla sjálfum ykkur og
öSrum eins mikils mannfrelsis, eins
ojg þiS eigiS rétt *til. GleymiS
ekki þeirri ástsemi, sem þiS eruS
Manitoba skyldugir um, og sitjiS
ekki af ykkur tækifæriS á þann
tíátt aS sitja heima meS ólund
kosningardaginn, þó eg gjöri það.
MeS vinsemd
Baldvin, 622 Maryland St.
Þakkarávarp.
ViS þaS tækifæri gat Skjald-
borgarsöfnuSur fagran blómsveig,
og ennfremur þeir sem hér eru
taldir: Mr. og Mrs. GuSvaldi
Eggertsson, Mr. og Mrs. Kristján
Goodman, Mr. og Mrs. Ólafur
Frímann og Mrs. Gísli Ólafsson;
eru þeim öllum vottaSar innilegar
þakkir fyrir samhygSina.
ÞaS væri of langt mál, aS nefna
nöfn allra þeirra, sem tekiS hafa
þátt í kjörurn hinnar látnu og mín-
um, siSan slysiS vildi til, bæSi meS
fjárframlögum, samhjygSarbréfum
og skeytum og nærveru sinni og
aSstoS á ýmsan hátt. Nöfn þeirra
eru geymd annarsstaSar, og þýSir
ekki aS telja þau upp hér.
Þó eru þaS einstakir nxenn og
konur, sein eg get ekki látiS hjá
líSa aS minnast sérstaklega. GuS-
mundur Thordarson bakari var
fyrsti maSurinn, sem til okkar
kom, eftir aS slysiS fréttist og
færSi okkur $20, og þau hjónin
Sveinbjörn Arnason og kona hans
þarnæst $5,00. Þessara gjafa vil
eg sérstaklega minnast meS þakk-
læti, vegna þess aS þær hafa
hvergi komiS fyrir almennings-
sjónir.
Hluttöku séra Runólfs Mar-
teinssonar mun eg aldrei gleyma;
hún var okkur meira virSi en orS
geta lýst.
Og sýst allra ætti eg ^S gleyma
þeim. sem alt gerSu sem mann-
legum krafti er unt, til þess aS
bjarga dóttur minni, Dr. Brand-
son.
Eg finn mér meira en skylt aS
votta mitt innilegt þakklæti öllum
þeim mörgu, sem aS einhverju
leyti veittu mér og dóttur minni,
Stellu, hjálp og hluttekningu i
hinni miklu so'rg, og erns þelm
er sýndu samhygS sina meS nær-
veru sinni, þegar hin framliSna
var flutt til grafar.
Þessar fáti línur eru aSeins til
þess, aS láta fólk vita, aS eg hefi
ekki tilfinningarlaust þegiS alla þá
aSstoS, sem okkur hefir veriS veitt.
Mun *drenglyndi Mesturislend-
inga verSa mér í minni, jafnlengi
og eg lifi.,
Winnipeg 23. júní 1914.
_________ Sigríður Peterson.
Hvoru megirx átt þú heima?
Með stefnu Framsóknarmanna?
Móti brennivíni.
1. Allixr ki-istxiar kirkjur
2. Allir sumxudagsskólar.
3. Öll kristileg starfsfélög.
5. Öll bindindisfélög.
5. Vei'kiimannafélög
6. Bændafélög
8. Allir sannir borgarar.
Með stefnu lhaldsmanna ?
Með brennivíni.
Roblin.
Stjóm lians.
Brennivínsvaldið.
Öll glæpa og spillingafélög.
1.
2.
3.
4.
Eftir séra C. IV. Gordon D. D.