Lögberg - 22.08.1918, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. ÁGÚST 1918
1
Minni Islands og Is-
lendinga.
Háttvirtu kæru tilheyrendur!
Eg hefi veriS beöinn aS tala hér
nokkur orS fyrir minni Islands. Og
kaus eg sjálfur þaS umtalsefni, því
mér er ætíS ljúft aS minnast feSra-
landsins og íslenzku þjóSarinnar.
Enda hefi eg þann heiSur aS vera Is-
lendingur — fæddur heima á ættjörS-
inni kæru; og ef eg ætti mér nú eína
ósk, og vissu fyrir uppfylling hennar,
jnyndi eg hiklaust óska þess, aS í dag,
á þessu hátíSlega vinamóti, væri eg
gæddur svo mikilli adagift, aS eg gæti
meS heillandi og hugSnæmum orSum
hrifiS hina helgustu tilfinningastrengi
í hjörtum ykkar; því umtalsefni mitt
í dag er okkur íslendingum svo inni-
lega hjartfólgiS og háleitt. Eg veit
því, aS þiS muniS fara nærri um þaS,
hve innileg sú ósk mín er, aS eg geti
nú gjört þessu helga hjartans máli
okkar sem allra bezt skil. ÞaS sem
því helzt dregur úr gleSi minni á þess-
ari hátíSlegu stund — fertugasta og
fjórBa afmælisdegi stjórnmálafrelsis
Islands — er meSvitundin um þaS,
aS mig skortir hæfileika til þess,
skortir 'hæfileika til aS mæla fyrir
minni landsins helga, sem er land
feSra og mæSra vorra; IandiS, “þar
sem fyrst vér feldum tár og fyrst vort
gladdist hjarta,” og “ þar sem móSur-
höndin hlý hjúkrun oss fyrst léSi;
þar sem barna brjósti í bjó hin fyrsta
gleSi”. Þegar degi tekur aS halla og
æfikvöldiS er komiS: “Fjör og þol
vill þrotna,” þá hvarflar hugur okkar
sv'o oft og tíSum heim til æskustöSv-
anna. ViS getum aftur orSiS börn og
endurlifaS æskuárin; því þaS er okk-
ur svo indælt, þótt ekki sé nema «
anda, — aS hverfa heim til landsins
helga — Fjallkonunnar fögru “norS-
ur viS heimSkaut í svalköldum sævi”,
og líta yfir hina miklu náttúrufegurS,
einsog hún kemur mönnum fyrir sjón-
ir í allrii hásumardýrSinni; þar sem
hinir tignarlegu og háreistu tindar
gnæfa viS himinn meS sína drifhvítu
jökulhjálma, sem blessuS sólin hellir
á geislum sínum og gyllir meS hinum
fagra morgunroSa, sem bregSur un-
aSsljóma yfir hinar blómlegu og fjöl-
skreyttu fjallahlíSar; þar sem ár og
lækir renna suSandi og syngjandi,
hoppandi og hlæjandi, yfir og fram
,hjá öllum mótspyrnum, sem á vegi
verSa; og fram af hverju klettabelti,
sem leiS þeirra liggur yfir; og mynda
um leiS hina tignarlegu íslenzku fossa
— fossana, sem í nálægri framtíS
munu verSa eitt hiS bezta og ódýrasta
hreyfiafl vinnuvéla á svæSi iSnaSar
og verkfræSinnar, til heilla fyrir land
og lýS. Þá er fegurSin engu minni
viS rætur fjallanna; “þar sem aS una
bygSarbýlin smáu” í miSjum túnum
eSa töSuökrunum, iSgrænum og glitr-
andi af blómum, sem teygja upp gull-
toppana á móti sólarljósinu, og “Fíf-
állinn undir fögrum hól faSminn
breiSir móti sól”. NeSan viS túnin
taka viS hinar fögru engjar og grænu
grundir, þar sem árnar og lækirnir
renna í hægSum sínum til sjávar,
^pegilfagrar og skínandi, þegar bless-
uS sumar sólin, breiSir geisla dýrS
sina yfir alt. “Og sveipar gulli dal
og hól”. — Þannig var náttúrufeg-
urSin í sveitinni minni, þar sem eg
var fæddur og uppalinn; og þvi sist
aS undra þótt mér sé hún minnisstæS.
En þaS er líka fleira en náttúru-
fegptrSin á fslandi, sem málaS er meS
skýrum dráttum i endurminninga
heimi mínum. ÞaS er engu siSur
blessaS fólkiS, sem var mér samtíSa,
og þá sérstaklega unga fólkiS. En
hvaS lifnaSarhættir okkar voru þá ó-
líkir því, sem hér á sér staS, meSal
æskuIýSsins. ViS v'orum meiri nátt-
úrunnarbörn, eSa nutum lífsins betur
samkvæmt eSlislögmáli ihennar, án
þess þaS væri fyrirhyggju, eSa fram-
sýni voru aS þakka. ÞaS var umheim-
urinn og kringumstæSurnar, sem áttu
mestan þátt í því. Ekki gjörSum viS
háar kröfur til lífsins. gjörSum okkur
ánægS meS mjög svo einfalt líf, bæSi
til fæSis og klæSnaSar. ViS lifSum
glöS og ánægS lékum okkur í skjóli
náttúrunnar — á brjóstum hennar,
áhyggjulaus fyrir framtíSinni. HIup-
um yfir hóla og hæSir, rendum okkur
á skiSum og skautum, og lékum alls-
konar leiki, sem voru hressandi og
hollir fyrir líkamann, og þar meS tel
eg íslenzku glímurnar. Varla komu
þá íslenzkir drengir svo saman i hóp,
aS ekki væri sjálfsagt aS koma i eina
“kringlótta”, og var sá í mestum há-
vegum hafSur sem flesta feldi. Til
voru líka þær stúlkur, sem stundum
tóku þátt í glimunum, og fórst þaS þá
myndarlega; enda var ekki gott, aS
ná góSum glímutökum á þeim, vegna
klæSnaSarins. Já, blessaSar íslenzku
stúlkurnar mínar, voru á þeim árum;
fríSar, fjörugar og hraustar. Þ’ær
voru líka fimar og fljótar á fæti, enda
kom þeim þaS vel, því þær voru oft
á ferSum yfir fjöll og firnindi, og þaS
stundum um hávetur. Og þegar alt
er tekiS til greina, mun þaS koma í
ljós: aS þær hafi í lífsbaráttunni full-
komlega lagt fram sinn skerf, eink-
anlega heimilislifinu til v'iShalds og
blessunar. En hér er ekki tími til aS
ræSa þaS mál, og er heldur ekki um-
talsefni mitt. Enda hygg eg aS hér
séu meSal tilheyrenda minna, bfeSi
karlar og konur, sem þekkja fullkom-
lega eins vel og eg störf og áhrif
kvenna á lifnaSarhætti þeirra tíma á
feSralandinu, og eg veit: aS enn
muni lifa hjá þeim hlýjar endurminn-
ingar frá löngu liSinni tíS. Endur-
minningar um sína indælu, hugljúfu
bernsku og æskudrauma; og alla dýrC
ina sem hiS mikilfenglcga og marg-
breytta náttúruríki Islands geymir í
skauti sinu. — ÞaS er svo margt sem
hrífur hug og hjarta barnsins, svo
sem hinir löngu sumardagar, og
björtu sumarnætur, fögru blómin og
berjalautirnar, lömbin og ærnar, og
hinn fjölbreytti fuglasöngur, bæSi á
sjó og landi. En eins og ykkur mun
flestum kunnugt, er ekki alt af sól og
sumar heim á ættjörSinni; þar er líka
kaldur og sólarlítill vetur, svartar og
langar nætur og sólarlitlir dagar og
nóg af frosthörkum, svö þjóSin hef-
ir líka viS köld kjör aS búa, og þaS
getur aS ýmsu leyti veriS hollara, en
aS baSa altaf í rósum: “Á misjöfnu
þrífast börnin bezt”, og hiS sama má
segja um þjóSirnar, sagan ber óræk-
ann vott um þaS. MeSan þær eru á
þroskaskeiSinu og hafa viS ótal mót-
dræg öfl aS stríSa, meSan þær eru aö
vinna sig upp og áfram, eru þær þoln-
ar og þrautseigar, og virSast yfirstíga
allar þær mótspyrnur, sem á vegi
verSa meS frábærri hreysti og dugn-
aSi, en þegar þær hafa náS takmark-
inu, komist til vegs og valda, hættir
þeim viS aS leggjast í aSgjörSaleysi
eSa í munaS og sællifi og siSspilling
á hæsta stigi, sem dregur þær til falls
og eySiIeggingar. ÞaS sannar, aS
affarasælast er fyrir einstaklinga og
þjóSir aS venjast hinu kalda og mót-
dræga í og meS. ÞaS er nauSsynlegt
fyrir okkur aS komast í hann krapp-
ann, sv'o viS megum til aS taka á af
öllu afli, og “í karlmensku vorri halda
próf”. — ÞaS er því mikiS aS þakka
hinum ólíku og mikilfenglegu náttúru
einkennum íslands, aS íslendingar eru
i insta eSli sínu tápmiklir og hraust-
menni, — sannkölluS náttúrunnar
börn. — En varla mun þaS hafa kom-
iS nokkurntíma betur í ljós, en á land-
námstíS og gullöld íslands, þá lifSu
þeir nærri eingöngu á því, sem islenzk
náttúra framleiddi, og lifnaSarhættir
þeirra voru í samræmi viS hana. Þeir
stunduSu jarSrækt, fjárhirSIng og
fiskiveiSar. ISkuSu íþróttir og ýmsa
Ieiki, sem voru hollir og hressandi
fyrir líkamann, og gjörSi þá hrausta
og hugrakka. Og auSvitaS hefSu
þessi þjóSarenkenni íslendinga haldiS
áfram viSstöSulaust gegnum aldirnar
alt til þessa dags, ef valdafýkn ein-
stakra manna og óstjórn og svo klerka
og konungsv'aldiS hefSi ekki tekiS í
taumana meS þeim heljartökum, sem
dróu þjóSina niSur í eymd og fáfræSi,
hjátrú bg allskonar hindurvitni, svo
varla var annaS sjáanlegt um langan
tínia en aS allar íþróttir og sjálfstæSi
væri dautt hjá þjóSinni. í staS hetju-
kvæSa og hollra hugsjóna var komin
hjátrúin og hiS sorglegasta eymdar-
vein, vonleysis og volæSisskapurinn en
fegurS og framþróun lifsins lítilsvirt-
Enda var varla viS öSru aS búast,
þegar ofan á alla óstjórnina, klerka
og konungsvaldiS, geysuSu hinar voSa
legustu drepsóttir, harSæri og hung-
urdauSi. FólkiS hrundi niSur svo lá
viS landauSn. Stjórnin vanrækti skyld
ur sínar viSvíkjandi siglingum til
landsins, og öSrum nauSsynjum, þjóS-
inni til bjargar. — En þrátt fyrir alt
þetta lifSi þó alt af fjör og frelsis-
neisti inst í eSli þjóSarmnar, sem af
og til kviknaSi á, og reyndi aS brjót-
ast út, sýnir þaS bezt hve lífseig og
þróttmikil islenzka þjóSin er- En þaS
mun aSallega eiga aS rekja rót sína
til þess, aS hún er af svo góSu bergi
brotin, aSalkjarna norsku þjóSarinn-
ar, mestu mikilmennum NorSurlanda
á Víkingaöldinni. Og svo mun nátt-
úruríki íslands eiga mikinn þátt í því.
Fyrstu umbrotin, sem komu aS nokkr-
um notum, munu vera hreyfingarnar
sem leiddu til þess, aS Gottrup lög-
maSur var sendur til Kaupmanna-
hafnar á fund konungs og stjórnar,
til aS fá ýmsum réttarbótum komiö i
framkvæmd, og hafSi sú sendiferS
vafalaust góSar afleiSingar, þótt þær
kæmu ekki aS verulegum notum fyr
en Skúli Magnússon tók í taumana, og
meS sínum alþekta dugpiaSi, kjarki og
karlmensku, ruddi úr vegi þeim heljar
björgum einokunar og ófrelsis, sem
nálega höfSú lokaS öllum brautum til
frelsis og framfara, og síSan hafa
framfarirnar haldiS áfram, þó stund-
um hafi hajgt gengiS.
Nú mun eg reyna aS gefa hina
fullkomnustu og beztu skýring mína,
fyrir því, hvaS eg álít aS bezt hafi
vakiS og viShaldiS voru íslenzka
þjóSerni, og um leiS sýna aS þjóSin
sjálf er, inst og dýpst í eSli sínu nátt-
úrunnar barn. Og þessi skýring, og
þessi vakning og viShald, eru náttúru
skáldin okkar, eSa ljóSmæli þeirra,
hugmyndarheimur og hugsunarflug.
GuS er sá sem talar skáldsins raust,
talar til þeirra gegn um náttúruna,
en þeir tala máli guSs og náttúrunnar
til okkar gegn um ljóSin sín. ÞaS
er náttúran, sem lyftir anda þeirra
upp, ‘upp yfir fjöllin háu’, upp á há-
tind listanna, þar er þeirra heimkynni,
HliSskjálfin þeirra helgu, og þaSan
sjá þeir yfir allan heim. Já, blessuS
skáldin okkar eru náttúrunnar skáid,
á stöSugri framrás á framfarabraut-
inni. Enginn þjóS i heiminúm mun
vera eins fjölskipuS góSum skáldum,
eins og hin fámenna íslenzka þjóS.
Þegar tillit er tekiS til fólkafjölda
hennar og annara þjóSa. Og mun
hiS mikilfenglega og fjölbreytta nátt-
úruríki landsins eiga góSan þátt i þvi.
ÞaS munu fleiri skáld, en IjóSsniIl-
ingurinn Valdimar Brim, lesa góSu
bókina, sem hann lýsir svo snildar-
lega meS eftirfylgjandi hendingum:
“Ein bók er til af fróSleik full
MeS fagurt letur, skírt sem gull
Og ágæt bók í alla staSi
MeS eitthvaS gott á hverju blaSi.
Hvort sýnist þér ei stýllinn stór,
Hinn stirndi himinn fjöll og sjór?
En smátt er letriS líka stundum
Hin litlu blóm á frjóum grundum.
Þar margt er kvæSi glatt og gott,
Um góSan höfund alt ber vott,
Og þar er fjöldi af fögrum myndum',
Af fossum, skógum, gjám og tlndum-
Les glaSur þessa góSu bók,
Sem guS á himnum saman tók.
Sú bók er opin alla daga
Og indælasta skemtisaga”.
Þessa indælu og góSu bók ættu all-
ir aS lesa sem bezt. En hvergi er hægt
aS lesa eins skýrt og greinilega eins
og á ættarlandinu okkar góSa. Og
eg vona aS hún verSi alt af betur og
betur lesin, einkum af skáldunum
okkar, svo aS náttúruljóSin þeirra í
framtiSinni taki fram öllum náttúru-
ljóSum, og lýsingum annara þjóSa
skálda. Eg hefi nú reynt aS gjöra
grein fyrir þvl, hve náttúrufegurS
íslands er mikilfengleg og áhrifamik-
II, og hve sterkt aSdráttarafl hún er
fyrir niSja landsins, og þaS ætti aS
leiSa til þess, aS allir tækju nú saman
bróSurhöndum til þess aS vinna í ein-
ing aS velferSarmálum íslands, og is-
lenzku þjóSarinnar og meS því styrkja
bróSurböndin og þjóSræknisböndin
meS Austur- og Vestur Islendingum.
Saga og lifnaSarhættir þjóSarinnar
er fléttaS meS svo sterkum þáttum
inn í náttúruríki og afstöSu Islands,
aS áhrifin eru auSsæ. Því þótt hinir
helköldu eySileggingarstormar hafi
öSru hvoru nálega kramiS til dauSs
líf og sjálfstæSi hennar, þá hafa þó
jafnan á eftir komiS hlýir staumar,
sem hafa vermt og endurlífgaS þaS.
sem virtist dautt, eSa aS dauSa kom-
iS. Og eftir því, sem menning og
mentun vex, dregur úr kuldastormun-
um, og hlýindin verSa eSlilegri og
varanlegri.
Eg hefi nú reynt, kæru tilheyrendur
í fáum orSurn aS gefa stutt yfirlit yfir
lýsing og afstöSu íslands, og hinnar
islenzku þjóSar. En eg hefi ekki enn
þá tekiS til íhugunar tildrögin eSa or-
sakirnar til þess, aS annar dagur
ágústmánaSar, var sérstaklega kjör-
inn sem íslendingadagur. Vil eg því
nú gera grein fyrir því. Þann dag,
áriS 1874, voru liSin rétt þústind ár
síSan Ingólfur Arnarson sté fyrst
fæti á ísland, og reisti þar bygSir.
I minnig þess var mikiS og dýrSlegt
hátíSahald um alt Island annan dag
ágústmánaSar 1874, — þúsund ára
afmælishátíS íslands og íslendinga —
og um leiS aS fagna nýju stjórnmála-
frelsi- Því þótt, eins og þegar hefir
veriS tekiS fram, aS Skúli Magnús-
son bryti á bak einokunarverzlunina,
var verzlunarfrelsiS enganvegin full-
komiS, og því tók góSkunna mikil-
menniS Jón SigurSsson viS af Skúla,
sem leiddi til þess aS konungur veitti
íslendingum fullkomiS þingræSi og
verzlunarfrelsi annan dag ágústmán-
aöar 1874. Og til aS fullkomna þjóS-
hátiSina og auka ánægjuna og gleS-
ina sem mest, heimsótti Kristján ní-
undi, konungur Dana, íslendinga og
færöi þeim nýja stjórnarskrá, sem gaf
þingi og þjóS þingræSi og vald til aö
annast og ráöa sínum sérstöku mál-
um, en áöur var þaS vald í höndum
Dana konungs og Dana þings, og
færöu fjárbrallsmenn og verzlunar-
félög sér þaS rækilega i nyt, og beittu
hinni höröustu einokun viö íslendinga
Létu þaS varSa sekt, eöa jafnvel fang
elsi, ef landsmenn keyptu nauösynjar
sínar af öörum en Dönum. AuSvitaS
bættu konungar oftast úr því, þegar
til þeirra kasta kom, en þaS var vana-
lega fariS á bak viS þá í verzlunar-
málum, eftir aS verzlunin komst í
hendur félaganna. Og ekki höföu þá
lausakaupmenn, sem komu i verzlun-
arferöum til íslands, rétt til aS verzla
nema á löggiltum höfnum, og þaS a'S
eins um “borS” á skipum sinum. En
nú mega allir verzla á hv'aöa höfn
sem er á íslandi.
Á Austulandi, þar sem eg er fædd-
ur og uppalinn, var mikil ‘og vegleg
hátíS haldin í HallormsstaSaskógi í
Norður-Múlasýslu, og sungin og kveS-
in mörg innileg, andrik og tilkomu-
mikil ættjaröar kvæöi, einkanlega eft-
ir austlenzka og víS.fræga, góSkunna
talandi alþýSuskáldið okkar góöa, Pál
Ólafsson, og vil eg nú leyfa mér aS
tilnefna nokkur kvæSi hans, sem þá
voru sungin, til dæmis: “Eyja stend-
ur upp úr sjó, ein í norður sænum”,
“Eftir þungan þrældómsblund, þjóS
er runninn frelsisdagur” og “Nú ert
þú þá frí og frjáls, fjallakonan mjalla
hvita”.
Já, eg man vel eftir því, aS okkur
unga fólkinu þótti vænt um kvæöin
hans, þau voru svo lipur og létt, og
öllum auðskilin, enda sungum viS þau
ætíö á öllum hátíSum og í brúðkaups-
veizlum, meö innilegri hluttekning í
ættjarSarást skáldsins, og viröingu
fyrir ljóöum hans.
ÞaS er líka óhrekjandi sannleikur,
aö Island er tilkomumikið og náttúru-
fegurS þess hrífandi. Islands fjöllin,
með hina himingnæfandi tinda og
hinar mjallhvítu jökulkrónur, hrifa
sannarlega hug og hjarta ungmenn-
annar og þau hrífa líka fleiri, og þá
ekki sízt skáldin, visinda og hugsjóna
mennina, sem koma frtS fjarlægum
löndum til aö sjá og skoöa fögru
fjalla meyna, sem “á fjörugt blóö í
æöum, og hjartaS þaS er eldur einn.
sem aldrei þarf aS glæöa, og hvar er
til svo haröur steinn, aS hún kunni
ekki aS bræöa ?” Endasegir skáld-
iö viö sama tækifæri, — en í ööru
kvæöi: “Þú varst svo frjáls og
fögur kæra móSir, þá feSur vorir
komu’ á þínar slóöir. Mér finst þú
enn svo fögur, og frjálsleg ertu aS
sjá, — og spyr svo: hví flýr svo marg-
ur mögur frá móöur sinni þá? Hann
svarar sjálfur meS þessum oröum:
“ísland aldrei héöan fer eg, kæra land
kjöltubarn þitt er eg, kæra land”, og
skáldiS efndi trúlega þetta heit, viö
ættlandiS góöa.
En þrátt fyrir alt, sem var sungið
og sagt, kom fljótlega talsverður burt
flutningahugur í fjölda fólks. Þvi 1
þótt landiö sé bæði “fagurt og frítt”,
er oft hart árferSi heima á ættjörS-
inni, og þá, á þeim haröinda árum
víða vistaskortur, vegna þess einkan-
lega, aö menn kunnu þá ekki, eSa
höfðu tækifæri, til aS hagnýta sér
auösuppsprettur landsins. Samgöng-
ur og siglingar ónógar og í ólagi og
þaS glæddi burtflutningshug hjá al-
þýöufólkinu, sem dróg til þess, aS
áriS 1876 fluttu um 1200 burtflytj-
endur til Vestudheims, flest til Matii-
toba í Canada.
Jafnvel þótt eg heföi hugsað mér
aS ala aldur minn á feöralandinu, og
engin burfararhugur heföi gert vart
viö sig hjá mér — miklu fremur hiS
gagnstæða, varS eg einn í flokki burt-
flytjenda- Eg v'ar þá nýlega trúlof-
aöur konu minni, GuSrúnu Helgu,
sem þá yar hjá foreldrum sínum, Jóni
Jónssyni og GuSnýu Siguröardóttir i
Gilsárstekk í BreiSdal, en þau voru
meS í hópi burtflytjenda, og vildu
auövitaS hafa dóttur sína mS sér, og
varS eg fljótt viljugur aS flytja meö
þeim til Vesturheims. Enda átti eg
þá ekki víst neitt jarönæöi heima á
ættlandinu og afréS aS leita gæfunn-
ar meS kærustunni í annari heimsálfu.
Eg er nú fullviss um, aS mér og öör-
um Vestur-íslendingum hefir sannar-
lega orðið þaS til góös og uppbygg-
ingar, aS flytja hingaS vestur til hins
farsæla og víöfræga norSvestur Iands
í Canada. Og meira að segja, þaö
hefir líka orðiS íslendingum heima á
ættlandinu til góSs og uppbyggingar.
Fyrst og fremst er nú íslenzka þjóöin
miklu fjölmennari, einmitt fyrir vest-
urflutningana.
Þegar eg flutti aS heiman, mun
fólkiö á landinu hafa veriö um 70,000
en viS síðasta manntal heima áíslandi
var fólkstalan 85,000. Sé nú um 35 til
40 þúsundir íslendinga hér vestan
hafs, veröur tala þeirra 120,000 til
125,000. Hafa þeir þá fjölgaö um
55,000 á 44 árum, og er þaS meiri
fjölgun en nokkurn tíma áöur hefir
átt sér staS á jafn stuttum tíma hjá
islenzku þjóSinni, og hefir fjölgunin
*heima á íslandi, þrátt fyrir burtflutn-
inga veriS 15,000, og sýnir það, að
framvegis mun fjölgunin fara enn
meira vaxandi, eftir því sem atvinnu-
vegir fjölga og menning og mentun
vex.
Eg býst nú viö að hér eftir veröl
litiö um vesturflutninga, nema þegar
nákomnir ættingjar eiga hlut aS máli,
en hér vestra er nú svo mikill og góð-
ur stofn af íslendingum, að fjölgun-
in hlýtur að fara vaxandi með hverju
ári, og aS því dregur aS íslendingar
veröa fjölmennari hér vestra, en
heima á ættlandinu, og eg vona aS á-
hrif þeirra fari ávalt vaxandi til góös
bæði austan og vestan hafs. Enda
eru þeir af öllum upplýstum og sann-
gjörnum mönnum álitnir innlendum
hér jafn snjallir, og eg leyfi mér aS
•segja, tiltölulega snjallari, þegar til
lærdóms og bókmenta kemur ÞaS
sanna þeir sem skóla og bókmenta
veginn ganga, þeir eru vanalega á
undan skólanemendum annara þjóS-
flokka.
Mér er þaS sannarleg gleöi, að geta
meS sönnu dTegiö athygli tilheyrenda
minna aS þvi, aS það er aSalIega al-
þýðan, sem mestum framförum hefir
tekið, bæði hér og heima á ættlanlinu
þaS sanna bændafélögin hér og al-
þýöuflokkurinn á Islandi, nýr stjón-
málaflokkur með sama “Princip” og
Grain Growers félagiS hér. Hafa al-
þýSumennirnir nú mikil áhrif á stjóm
málin, þeir koma á þing og I bæjar-
stjórnir fulltrúum úr sínum flokki, er
það sannarlega góS og mikilv'æg fram
för, aS alþýöan skuli vera á slíkum
framfaravegi, og gleSilegur vottur
þess, aS menning og mentun hefir
tekiS miklum og góöum framförum
síöan annan ágúst 1874, en þangað er
aS reyna upptökin, og er þvi vel viS-
eigandi aS helga þann dag með hátíða
haldi til minningar um þingræöi og
stjórnmálafrelsi Islendinga heima á
feöralandinu.
En svo viröist, aS eitthvað mók
eða áhugaleysi hafi hvílt yfir okkur
Argyle Islendingum, þaö er aB segja
karlmönnunum, því þurfti blessaö
kvennfólkiS aS ýta viS okkur og gang-
ast fyrir þessu hátíðarhaldi, til dæmis
hin góöa og velþekta dugnaðarkona,
Mrs. G. Simmons, ýtti viS mér. Hún
geröi þaS gegn um “Telephone”. Hún
sagSi mér aS kvennfélagiS i austur-
bygöinni heföi afráSiS aS hafa þjóS-
minningarhátíS Islendingadaglnn ann
an ágúst, austur í bygö, í skógarrjóöri
á landi Halldórs Árnasonar, og baö
mig aS flytja þar ræöu, en gaf mér á
vald aS velja umtals eSa ræöuefniö.
Eg haföi lítinn umhugsunartíma viS
“fóniS” og þetta kom lika á óvart, en
þar sem þetta átti aS veröa íslendinga
dagshátíS, kom íslenzka þjóðin fyrst
í huga minn, sv'o eg lofaöi aS tala
nokkur orS fyrir minni Islands og Is-
The Seymour Honse
John Baird, Eigandi
Heitt og kalt valn 1 öllum herbergjum
Faeði $2 og $2.50 á dag. Americ-
an Plan.
Tals. G. 2242.
Winnipeg
Meiri þörf fyrir
Hraðritara og Bókhaldara
pað er alt oí lítið af vol
færu akrifatofufólki hér i
Winnipeg. — peir sem hafa
ótakrifaat frá Tho Succoas
Business College eru aetlð
látnir aetja fyrir. — Suc-
cess er sá atærati og áreið-
anlegaati; hann æfir fleira
námafólk en allir aðrir akól-
ar af því tagi til samans,
hefir tíu útibá ojr kennir
yfir 5,000 stúdentum ár-
lega, hefir aðeins vel færa
og kurteisa kennara. Kom-
ið hvenser sem er. Skrifið
eftir upplýsingum-
SUCCfSS BUSINESS CULLEGE
LIMITED
WINNIPEG, MAN.
HVAÐ sem þér kynnuð «ð kaupa
af húsbúnaði, þá er hœgt að
semja við okkur, hvort helalur
fyrir PENINGA ÚT 1 HÖND eða að
LÁNI. Vér höfum ALT sem til
húsbúnaðar þarf. Komið og skoðið
0VER-LAND
HOUSE FURNISHING Co. Ltd.
580 Main St„ hotni Alexaader Ave.
Dr. R. L HURST,
Member of Royal Coll. of Surgeons,
Kng., útskrlfaður af Royal College of
Phyaiclana, London. Sérfrseðlngur 1
brjúst- tauga- og kven-sjúkdömum.
—Skrifst. 305 Kennedy Bldg, Portage
Ave. (á mötl Eaton’s). Tals. M. 814.
Helmlll M. 269«. Tlml tll viðtals:
kl. 2—6 og 7—8 e.h.
■*<%y~w-y-u'ir>^LrLru~u~u‘>ru~ij~u‘T rLru~j~u~3~i~i~
Dr. B. J. BRANDSON
701 Lindsay Building
Tilspboni a*a«T 3*0
OmntTltu*: a—3
77« Victor 3t.
•*ut 8S1
Winnipeg, Man.
Dagtals. St.J. 474. Nseturt. 8tJ.:)lt
Kalli sint á nðtt og degl.
DR. B. 6ER2ABIK.
■M.R.C.S. frá Bnglandi, L.R.C.P. frá
London, M.R.C.P. og M.R.C.B. &
Manitoba. Fyrverandi aðstoðartokalr
við hoapítal ( Ylnarborg, Prag, o*
Berltn og fleirl hospitöl.
Skrlfstofa 1 eigin hospltali. 415—41’
Pritohard Ave., Winnlpeg, Man.
Skrifstofutlml frá 9—12 f. h.; 3—
og 7—9 e. h.
Dr. B. Cerzabeks eigið lioapítal
415—417 Prftchard Ave.
Stundun og lækning valdra *Júk-
linga, sem þjást af brjöstveiki, hjart-
veiki, magasjúkdðmum, lnnýflaveUU,
kvensjúkdðmum, karlmannasjúkdðm-
um, taugavelklun.
Vér leggjum sérstaka áherzlu á að
selja meðöl eftlr forskriftum lækna.
Hin beztu lyf, sem hœgt er að fá,
•ru notuð eingöngu. Pegar þér komlð
með forskrlftlna tll vor, meglð þér
vera vlss um að fá rétt það sem
iæknlriun tekur tli.
COLCLBDGH A CO.
Notre Dame Ave. og Sherbrooke Bt.
Phones Garry 2190 og 2691
Giftingalayfisbréf seld.
Dr. O. BJORNSON
701 Lindsay Building
X.AS.T 38(
Offica-timar: a—3
HMMILH
784 Vlcfior atfoot
ISLsraoNBt uui T38
Winnipeg, Man.
lendinga. Auövitaö heföi mér veriö
fult eins kært aö mæla fyrir minni
kvenna. Því eins og þiö muniS geta
nærri, elska eg blessaö kvenfólkiS af
öllu hjarta, og satt aö segja er þess
hlutverk engu léttara eöa ábyrgSar-
minna en karlmannanna, í því aS tlpp-
byggja löndin meS hraustar, tápmikl-
ar og göfugar þjóöir. Þær leggja oft
bæöi lífogheilsuí sölurnar fyriræsku
lýSinn og blessuö, elsku börnin sin, því
“Móöir hjartans ástarmagn, engin
bugar heyS, aldrei veröur nornin svo
fögru blómi reiö”, kvaö blessaS góöa
skáldiö okkar Kristján Jónsson. Já,
minnumst þess ætíS, og ekki sízt viS
öll hátiÖleg tækifæri, aö þaS er kven-
fólkiö, sem leggur sinn skerf, eöa
jafnvel meira, til þess aö uppbyggja
og viöhalda íslenzku þjóSernl, og táp-
mikilli og hraustri þjóS. Útlendingar
sem hafa veriS á ferS um ísland, hafa
veitt því eftirtekf hvaS íslenzka kven-
fólkiö út um sveitir er v'el útlítandi,
fagurt og frítt, hreinlíft og frjálst í
viömóti, og þaS er óyggjandi sann-
leikur. Eg minnist þeirra ætíS meB
viröing, og myndir þeirra eru nú svo
skýrar í huga mínum, aS mér finst
þær nú vera hér meSal ykkar kæru
tilheyrendur mínir. Já, íslenzka sveita
kvenfólkiö er sönn fyrirmynd kven-
legrar prýöi og hreinlífis. Svo reynd-
ist mér þaS á æsku árum mínum
heima á ættlandinu okkar kæra, og
eg óska og vona aS svo sé enn þann
dag í/dag, þó því miöur, aö nú sé
hættara viS spillingaráhrifum frá
strandferöarskipum, sjóþorpum og
hafnarbæjum.
Svo vil eg áöur en eg nú stíg af
ræöupallinum minnast þess, aö annar
ágúst 1874 er einnig fæSingardagur
íslenzku þjóSarinnar, aö því er snert-
ir framfarir í andlegu, verklegu og
verzlunarlegu tilliti. Þaö sannar
Einskipafélagiö, sem Vestur-íslend-
ingar taka góöa hlutdeld í, og þar af
leiðand i geta íslendingar nú annast
siglingar sínar á sinn eigin kostnaS
kringum landiS, og jafnfram verzlun-
arferöir til annara landa, jafnvel hing
aö til Vesturheims- Þeir hafa ótak-
markaö v’erzlunarfrelsi.
ÞaS er því sannarlega rétt og
skyldugt, aS vér heiörum og helgum
annan <teg ágústmánaöar, sem fyrlr
44 árum var fæöingardagur stjórn-
málafrelsis íslands, er hefir leitt til
menningar og mentunar, yfir höfuö
aö tala, á öllum starfssvæSum hins
íslenzka þjóöfélags. Og umfram alt
verSum vér aö tala, skrifa og viShalda
voru kæra feöramáli, íslenzkunni, og
styrkja KirkjufélagiS og öll önnur
félög, eöa einstaka menn, sem haf» is-
lenzka blaöaúgáfu meö höndum. —
MeSan þau halda áfram gleymum viö
ekki íslandi, og þá ekki íslendinga-
deginum annan ágpístmánaöar, áriö
1874.
Svo endurtek eg þakklæti mitt til
kvennfélagsins, sem stendur fyrir, og
annast alt sem þessu hátíöahaldi i
Argyli-bygS viSkemur, og biS alla til-
heyrendur mína aS votta kvennfélag-
inu sitt innilegasta þakklæti meö upp-
réttum höndum.
Arni Sveinson.
Dr- J. Stefánsson
401 Boyd Buildins
C0R. PORT^BI ATE. & EDMOJéTOf* 8T.
Stuad.r eingbngu augna, cyrna, n.l
•« kverk. sjúkdóm.. — Er að hitta
frákl. 10—12 f. h. *g 2-5 e.h,—
Talsfmi: Main S088. Heinríli 105
Olivia St. Talaimi: Carry 2315.
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bnildlng
Cor. Portage Avo. og Edmonton
Stundar sérstaklega berklosýkl
og aðra lnngnaajðkdðma. Er að
finna & skrifstofunnl ItL 11—
12 f.m. og kl. 2—4 c.m. Skrlf-
stofu tajs. M. 3088. Hélmlll: 4«
Alloway Ave. Talslmi; Sher-
brook 3158
MARKET J [OTEI,
ViB sölutorgið og Orty Hall
$1.00 til $1.50 á dag
Eigandi: P. O’CONNELL.
J. G. SNÆDAL,
itannlœknir
614 Somerset Block
Cor. Portage Ave. ag Donald Streat
Tals. main 5302.
The Belgiimt Tailors
Gera við loðföt kvenna og karlmanna.
Föt búin'til eftir máli. Hreinsa, pressa
og gera við. Föt sótt heim og afheat.
Alt verk ábyrgst. Verð sanngjarnt.
320 William Ave. Tala. G.2440
WINNIPKG
TH0S. H. JOHNSON og
HJÁLMAR A. BBRGMAN,
fsleoxhir iögfrgBiagar,
SiMrnor*:— Reom 8it McArthae
Boildfng, Pertage Avcuus
Xbitdn: p. o. Box 10S0,
Teleiónar: 4303 og 4304. Winnipeg
Tals. M. 3142
G. A. AXF0RD,
Málafœrslumaðar
503 PARIS BUILDING
Winnipcg
Gísli Goodman
TINSMIÐUR
YBRK8TŒÐ!:
Horoi Toronio og Notre Dimt
PiHm# r—1 UolmUlf
•orry 298t QerrfilB
J. J. Swanson & Co.
V.sxla meft faatcignir. Sj4 utn
l.igu á húsum. Annut lán eg
•Idmábyrgftfr o. fl
A. S. Bardal
S4S Sherbr.okc 8t.
Selur Hkkiatur og aanast um útfarir.
Alhir útbúaaftur sá bezti. Enafrem-
ur selur Kann alakonar minnisvarfta
og legsteina.
Heimlli. Tala • Oarry 31(1
Bkrifatofu Tala. - Qarry 300, 37S
Williams & Lee
Vorið er komið og sumarið í nánd.
íslendingar, sem þurfa að fá sér
relðhjól, eða lftta gera við gömul,
snúi sér til okkar fyrst. Vér höf-
um elnkas'lu X Brantford Bycycles
og leysum af hendi allskonar
mótor aðgerðir. Avalt nægar byrgð-
lr af "Tires” og ljómandi barna-
kerrum.
764 Sherbrook St. Horni Notre Darae
BIFREIÐAR “TIRES”
Goodyear og Dominion Tires ætið
6. reiðum höndum: Getum út-
vegað hvaða tegund sem
þér þarfnlst.
Aðgerðum og “Vulcanizlng” sér-
gtakiir gaumur geflnn.
Battery aðgerðir og bifrelðar til-
búnar til reynslu, geymdar
og þvegnar.
AUTO TIRE V HLCAHIZIN G CO.
300 Cumberland Ave.
Tals. Garry 0707. Opið dag og nótt.
Verkstofu Tals.:
Garry 2154
Helm. Tals.:
Garry 2040
G. L. Stephenson
PLUMBER
Allskonar rafmagns&höld, svo
straujám vfra, allar tegundlr af
glösum or aflvaka (batterls).
VERKSTOFA: 676 HOME STREET
j. H. M
CARS0N
Byr til
Allskonar linil fyrir fatlaða menn,
einnlg kvlðsHtsumbúðlr o. fl.
Talsími: Sh. 2048.
338 COLON Y ST. — W'll'TNIPEG.
The Ideal Plumbing Co.
Hori)i Notre Dame og Haryland St
‘Tals. Garry 1317
Gera alskonar Plumb-
ing, Gaafitting, Gufu og
Vatns-Kitun. F Allar við-
gerðir gerðar bæði fljótt
og vel. Reynið oso.
Ágœtislástæður.
Ef eitthvert meðal hefir haft
liylli fólksins í 30 ár, þá hlýtur
að vera góð ástæða fyrir að
allir þeir hinir sömu hafi
reynst þaÖ vel. Triners Amer-
ican Elixir of Bitter Wine hef-
ir hlotnast það hylli í þrjá tugi
ára. Hvers vegna? Af því
það bregst aldrei. Það er gott
til inntökii og um leið gerir
skyldu sína. Það hreinsar inn-
ýflin, skerpir matarlystina og
hjálpar meltingunni. Öll maga-
veiki, harðlífi meltingarleysi,
vind8penningur, höfuðverkur,
og taugaóstyrkur hverfur við
notkun þess. Orðtak vort er:
Vér getum ætíð horft yður í
augu. Vér brúkum beztu bitr-
ar rætur og ágætis rautt vín í
tilbúningi Triners Ameriean
Elixír. Þess vegna er það, að
það hefir svo margar þúsundir
vina. Verð $1.50, í lyfjabúðum.
Triners Liniinent er og líka á-
gætis meðal. Revnið það við
gigt, tognun eða bólgu. Verð
70e. — Joseph Triner Com-
pany, 1333—1343 S. Ashland
Ave., Chicago, 111.
/