Lögberg - 06.03.1919, Qupperneq 2

UKiBERG, FIMTUDAGINN
6. MARZ 1919
Hlutlausu löndin
og stríðsloki
n
Frarwhald.
Noregur.
Norðmtenn voru einhuga með
samiherjum í s.tríðinu, en sökum
iðnaðarfyrirkomulagrs landsins
hetfir Sósíalístahrejrfingin ekki
náð eins sterkum tqkum á Norð'-
mönnum, eins og hwn hefir gert
fcjá Svíum, og hefir vopnahléð
og stjórnarbyitingin á pýzka-
landi ekki haft nein Veruleg á-
hrif á atvinnuvegi eða iðnaðar-
ingum í Sviss, og nágrannalönd- en fullvissaði Englendinga um í fsihafsleiðangri þeim, sem kend nafnfrægi þýzki landfræðisfröm
unum. >að, að engin leið væri fær til ur er við Buchan og lítið virðist uður, Petermann, fyrir því, að
En aðal hagnaður Sviss í sam- Ind'ands norðan um Ameríku. hafa kveðið að. 1819 fór hann pjóðverjar gjörðu út leiðangur
bandi við stríðslokin er þó að Pað leiddi gott af þessum ferð fyrstu rannsóknarferð sína, er norður í höf. Hétu þeir Kolde-
geta uppleyst her sinn, sem í 4 um, að menn kyntust nokkuð hann stýrði sjálfur, norður í höf, weys og Hegemann, sem réðu
ár ihefir verið þungur baggi á norðurfhöfunum og vissu nú, að en 1825 hefjast rannsóknaferðir
þjóðinni, iþví hún hefir þurft að >ar var fjölskrúðugt dýralíf og hans fyrir alvöru og halda á-
verja hlutleysi sitt frá öilum gott til veiðifanga. Síðan hefir fcam til 1829. Varð vísindaieg-
hliðum.
ferðinni; fóru þeir norður með
Grænlandi að austan, alt að 75
gr. n. br., og síðan á íssleðum
norður að 77 gr n. br. Skip
þeirra frusu föst í ísum og týnd-
Rannsóknarferðir.
til heimskautalandanna
I. Norðurheimskautið.
Furðulegt kapp hafa menn lagt
fyrirtæki Norðmanna. Og þeir Iá >að á ý™sum tímum að komast
vonast eftir að fá fulla borgun |tl! norðurheimskautsins og
fyrir skaða iþann, sem þeir hafa ! f,nna sjóleið^ milli Atlantshafs-
orðið fyrir á skiþastól sínum í
sambandi við stríðið.
í kosningunum í haust er leið
voru aðalspursmálin um fast-
ákveðið verð á vörum, og herút-
búnað, eins um niðurröðun á
kjördælum. Gjörbótamenn eða' þessara ferða mörgum tugum
Sósíal demokratar börðust á j mil.ióna króna og mörg hundruð
móti hei*útbúnaði, en héldu hinu I mannslíf hafa þær kostað.
jafnan verið þar fult af veiðiskip ur árangur af þeim ferðum afar-
j um, sem hafa ausið upp feikna- mikill. 1845 hóf hann nýjan
j auði, en jafnframt aukið fróð- ieiðangur norður og vestur í höf; ist annað þeirra, en skipshöfnin,
: leik manna um 'þessi svæði, og og hafði þá skipin “Erberus” og 207 manna, barst á ísum suður
jverið rannsóknarmönnum til “Terror”, _ sem Ross hafði áður | með Grænlandi. — Næstu árin
hinnar mestu aðstoðar. Jafn- farið á hina frægu suðurför. Crr héfldu pjóðverjar þessum rann-
framt var haldið áfram að kanna þeirri för kom Franklin aldrei
nyrsta hluta Norður-Ameríku, i aftur, og enginn af mönnum
og gátu sér þar mestan orðstír: J hans, skipshöfnum . tveggja
Middelton 1741, Hearne 1770—! stórra skipa. Var sendur út
1 ins og Kyrrahafsins norðan um
Asíu eða Ameríku. Litlar líkur
voru þó til þess frá byrjun, að
slíkt gæti orðið verzlun eða sam-
göngum að nokkru liði. Samt
sem áður hefir verið varið til
71 og Mackenzie 1780.
í leiðangur eftir leiðangur til að’Tsum. par björguðu. rússneskir
Jafnhlliða þessum tilraunum, lleita hans eða einhverra minja,
sem allar voru gjörðar til að
finna vesturleiðina, var haldið á-
fram tilraunum til að finna færa
leið skipum norðan um Asíu.
Á árunum 1594—1597 gjörði
Holiendingurinn Willem Barents
hverja tilraunina eftir aðra til
að komast þessa leið. Fann
hann þá eyjuna miklu Novaja
sem finnast kynnu. Löngu
seinna fundust skrif frá mönn-
um hans í vörðu nyrst í Norður-
Ameríku. Sögðu þau fþá sorgar-
fregn, að skipin hefðu bæði far-
ist í ísum og Franklín látist 11.
júní 1847. pegar þetta var skrif
að voru flestir menn hans dauðir
atriðinu, um fastákveðið verð, í Giovanni Caboto hét ítalskur Sem]ja
fram. , sægarpur (venjuíega aðeins cíbiríu’
nefndur Cabot), fæddur í Genúa
Svíþjóð. i 1425. Hann var gjörður lít í
öðru máli er að gena um Sví- i könnunarferð af Hinirik VII.
þjóð. Svíar voru opnari cða Lngiandskonungi og fann 1494
veikari fyrir áhrifum frá bylt-1 Labrádor (tveim árum eftir að
mgunni á pýzkalandi. Sósíal- Columbus hafði fundið Ameríku,
istaflokkurinn í Svíþjóð greip á}°S vissi hvorugur af öðrum).
lofti uppreistaröldurnar, er risu!Cabot la^ði af stað > nýja rann-
á pýzkalandi. Undireins og sóknarferð nokkrum árum síð-
voprtablé komst á, kröfðust þeir , ar- en kom þá ekki aftqr. — ______________________________ ^....... ...........^________ J
þess að menn risu upp og hryntu Sqnur ‘^ebast’anw Caboto. til varnagar heila öld, en þegar kendt,” segir Roald Amundsen
sóknarferðum áfram og fundu
Frans-Jósefs-land. Mistu þeir
þá enn skip sitt og komust
nauðulega til Novaja Semlja á
fiskimenn þeim (1874).
1878 lagði Nordenskjöld sá,
er að ofan getur,'í ferð þá, sem
skapað hefir honum ódauðlega
frægð meðal heimskautafar-
anna. pað var að sigla norður
COPE* HAGEN
Munntóbak
Búið tilúr hin-
um beztu, elstu,
safa- mestu tó-
baks blöðum, er
ábyrgst að vera
algjörlega hreint
Hjá öllum tóbakssölum
Þetta er tóbaks-askjan sem
hefir að innihalda heimsin
bezta munntóhek
_l_
Nú kemur til sögunnar sá
maður, sem einna mestan orðstír
um Asíu áustur í Bering<;sund,! hefir getið sér allra norðurfara,
norðausturleiðina. Hafði hann 0^ >að er Ameríkumaðurinn
búið sig undir ferðina nokkur ár
með smærri íshafsferðum, eink-
um til kariska hafsins. Hafði
hann gufuskip til fararinnar, er
‘ Vega” hét. Með honum var í
förinni danskur sjóliðsforingi,
A. Hovgaard, sem mörgum er
kunnur hér á landi. Sóttist
þeim ferðin seigt og fast, og
mættu þeim margar þrautir, en
svo lauk, að þeir komust um
af höndum sér konungi og kon-; hélt djarflega áfram verki föður p^tur mikli var kominn til rík-
ungsstjórn, og mynduðu lýð- sins- lann hann New-F ound-j ig á Rússlandi snemma á 18
veíldi. peir festu upp auglýsing-:land l498, °% kannaði síðan a ! öld, tó'k hann aftur upp þá hugs-
ar og' s-endu út áskoranir til al* j njörgum arum mikjð aí austui-i^n finna greiða verzlunar-
þýðurniar, að mynda hermanna- j norðurströnd Ameríku. Heim j leið á sjó eða landi til Austur-
og verkamanna stjórn, líkt og ildarrit þa°. sem eg hefi við landa. Var þá í þjónustu hans
Rússar höfðu gjört. Og.um tíma hendina, segja að þessi Sebast- danslíUr maður, Vitus Bering að
virtist ástandið í Stockhólmi \iiino hafi einnig verið formaður nafni> fæddur í Horsens 1680 og
vera allískyggilegt. En alda tarar þeirrar» er F.nglendingai' varð ban,n formaður fararinnar.
þessi hjaðnaði fljott, því stjórn- g.iöfðu út árið 1553, til að brjót- Ferðaðist hann á sjó og landi
in lofaði bót og betrun — Iofað- ast td K’na og Indlands norðan með austurströnd Síbiríu og fann
iist til að veita konum pólitískt UÍTI ^s,u (norðaustur-leiðina), -þá surulið mjHi Asíu.og Ameríku
janfrétti við karlmenn, og að ut- s;ilít er ekki sennilegt, því aó sem,við bann er kent og heitir
anríkismálin — þar með að á- 1 abot hetði pii verið kominn á peringssund, en ekki komst manni sínum, og eftir að enska
kveða stríð — skyldi vera í hönd níræðisaidur (i. 1472) enda er bann alla leið gegnum þaðJstjórnin hafði gefist upp, fékk
r.m og undir umsjón þjóðþings-Jann talinn^ 1 sömu heimildum Eannsakaði hann í mörg ár ‘þess- hún enskan auðmann, sem Grin-
ms.
að voi’u flestir menn hans dauð-
sem liggur norður af j ir úr harðrétti og skyrbjúg. og
f /síðustu 'ferð hansjþeir, sem eftir voru. fóru sömu
festist skip hans í ísum og fékk ■ förina.
ekki losnað. Lézt hann því og John Ross fór fyrstu rann-
margir af imönnum hans, en aðr- sóknarförina norður í höf um
ir komust til bygða eftir ótrú- líkt leyti og Franklín fór fyrstu
legar þrautir. Á síðari árum j ferðir sínar. En þegar Frank-
hafa fundist nokkrar menjar eft j lin kbm heim úr fyrri stóru ferð-
ir Barents' þar norður frá. | inni 1829, lagði Ross af stað- Var
Nokkrar eyjar og höf á því svæði j þá með honum sonur hans, Jaj.sumarið austur fyrir nyrstu
bera nafn ihans. 1 mes C. Ross, “den dygtigste na- skaga Síbiríu og höfðu veturvist
Afdrif Barents urðu mönnum j vigatör Verden nogensinde har j skamt frá Berjngssundi Árið
eftir, þegar ísa leysti, sigldu
þeir suður um sundið til Japan.
Voru menn þá orðnir hræddir
um þá, og var farið að senda skip
út til að Ieita að þeim. — Heim-
för þeirra frá Japan var sönn
sigurför, og var þeim fagnað sem
konungum hvar sem þeir komu.
pegar þeir komu heim til Stokk-
hólms var þó mest um dýrðir.
Allir, sem vetlingi gátú valdið
tóku þátt í þeim fagnaðarlátum
pá stóð tólf ára drengur við hlið
föðuf síns uppi á einni hæðinni
við Stoikkhólm og horfði á, er
allur skipaflotinn úr höfninni
sigldi út á móti skipi Norden-
skjölds, en land og sjór skulfu
af skothríðinni. pessi stund
um hann. Könnuðu þeir feðg-
í>.r ey.iar og höf fyrir norðan
Ameríku og í þeirri ferð fann
Ross (yngri) nyrðra segulskaut
jarðar. Eftir heimkomuna hélt
Ross yngri í hinn fræga Suður-
Ishafsleiðangur, sem síðar verð-
ur frá sagt. án 1850 fóru þeir
feðgar enn norður í höf að leita
að Franklin, varð sú ferð á-
rangurslítil.
Ekikja Franklins sparaði hvorki
fé né fjör til að láta leita að
dainn í London 1557, en ur þess* ar strendur og gjörði uppdrátt i nel hét, til að kosta skip til norð
um leiðangn kom enginn al for- at þeim. Hann andaðist af 1 urferðar. Hét sá Kane, sem val-
Luxemburg. , ingjunum lifandi utan Chancellor skyybjúg á eyju fyrir norðan j inn var formaður ferðarinnar. | varð drengnum örlagastund.
Ef til vill hefir vopnahléð ekki i (Riohard). Að öðru leyti mis-1 Síbiríu* austarlega árið 1741, og j Sigldi hann norður með Græn-: Han'n ásetti sér þá, að eiga ein-
hatt eins mikia þýðingu -fyrir hepnaðist sa leiðangur gjörsam- cr eyjan síðan nefnd Beringsey.. landi að vestan og fann þar að, hverntlma slíka heimkomu til
neitt af hlutlausu löndunum eins ! le£a‘ Nokkrum arum siðar , Verki Berings ihélt hinn frægi í lokum stórt land jöklum þakið,! Svíþjóðar,____og tókst það meira
og fyrir stórhertogadæmið Lux- (1556) kannaði þessi Chancellor j enslí j rannsóknaferðamaður Ja sem hann nefndi Grinnels-land. ! en 30 árum síðar Dreneur
emburg. petta litla hertoga- -.ióleiðina ti1 Hvítahafsins. Var mes Cook áfram 1776—'79. Cook' ’ ' ’ • '
dœmi var fyrst til þess að vera ■nn rannsóknunum haldið átram bafði áður farið tvær miklar
fótum troðið af pjóðverjum í: austur á leið, og 1580 tókst tveim rannsóknarferðir um því nær öll
byrjun stríðsÍHS., En þeir voru J Englendingum. Pet og Jackman höf jarðarinnar, fundið mörg
þar eikki lengi, og tíu dögum eft- að komast til Kariska hafsins lönd 0g eyjar og getið sér ódauð-
ir að vopnahlé var ákveðið, hélt Árið 1576 fór enskur sjóliðs-j legan 0rðstír. petta var hans
Persihing herforingi innreið sína : foringi^Frobisherjið nafni^sem j,riðja og. s,'ðasta ferð. Sigldi
” - . . - « hann úr Kyrralhafinu norður um
Beringssund og austur með
i höfuðborg þess. En það beið unnið hafði sér mikinn orðstýr
ekki lengi að áhrifa vopnahlés-; i viðureigninni við “flotann
o-
Einn þeirra manna, sem send- j þeSSi var Sven Hedin
ur var út að leita að Fnanklih. 1888 gekk Friðþjófur Nansen
Robert Peary. Hann er fæddúr
1856 og síðan árið 1886 hefir
hann helgað alt líf sitt norður-
heimsrannsóknum. Hafa Ame-
ríkumenn kostað ferðir hans og
hefir hann , hvorki skort menn
né fé, enda hefir hver ferð hans
orðið annari frægari. 1891 komst
hann norður fyrir Grænland, og
gat sannað að það væri eyland,
en ekki samfast heimskautalönd
urj'um, og hafísinn á hreyfingu
alt í kringum það. í þeirri ferð
var með honum ötúll, ungur
Norðmaður, Astrup að nafni;
kannaði hann jöklana við Mel-
villeflóann og norður af. í þess-
um og seinni ferðum fann Peary
nýjan flökk skrælingja við Ýork-
höfða norðan á Grænlandi, langt
frá nyrstu skrælingjábygðum,
sem kunnar voru áður. Síðan
hefir Peary farið hverja rann-
sóknarferðina eftir aðra til þess-
ara stöðva, og hefir kona hans
stundum verið með honum. Mik-
ið kapp' hefir hann lagt á að ná
til norðurheimskautsins.
í júnímánuði 1893 lagði Frið-
íþjófur Nansen út frá Noregi í
'r.ýja rannsóknarferð norður í
höf. Hafði ihann látið byggja
til þeirrar ferðar lítið, þrísiglt
gufuskip, sem hann nefndi
“Fram’’. Var það bygt að
mörgu leyti með nýju sniði og
ætlað beint til íshafsferða. Var
Nansen á því við 13. mann, og
var skipstjórinn Otto Sverdrup-
Ilafði Nansen ráðið það af
var Robert M’Clure. Hann hafði við nokkra menn þvert yfir mörgu, að ísbreiðurnar í íshaf-
"ylgt Ross-feðgum 1848—49 og j Grænlandsjökla á skíðum. Lét "
getið sér góðan orðstír. Sigldi
hann norður með Vesturströnd
Ameríku, gegnum Beringssund,
cg síðan norður og austur í ís-
haf. Fann hann þá á eyjum
ins yrði vart í Luxemburg, j?ví .sigTandi (Armada), að leita að Ameríku að norðan, og ætlaðijýmsar minjar eftir Franklin, er
varla var síðasti hluti hins þýzka 1 skipaleið norður um Ameríku
hers kominn burtu úr landinu, Hann komst lengra en Cabot
þegar fólkið þar gekk í hópum iiafði komist, fann ný lönd og að hverfa vegna ísa.
sér þannig austur í Atlantshaf I þangað hafði komið á skipum
,norðvestur leiðína), en varð frájaustan að. Nú vissu menn þó
hann flytja sig að austurströnd-
inni langt norðan við bygð og1 landi að austan, suður í Atlants-
hóf þaðan jökulgönguna vestur
yfir landið. Kom hann ferðinni
skeyti rak frá þeim — eitt hér
á landi — en öll voru þau send
rétt eftir að þeir lögðu af stað.
1898 lagði Sverdrup af stað í
nýjau leiðangur á “Fram”. Var
fyrst fyrirhugað að komast
norður um Græniland út i At-
Iantshaf; en frá því varð hann
að hverfa vegna ísa- Hélt hann
þá skipinu- vestur um Smithsund
fyrir vestan Grænland, kannaði
Grinnellsland og fann þar mörg
og stór eylönd, sem áður voru ó-
kunn. Var hann tvö ár í þess-
um leiðangri og farnaðist hon-
um vel.
1902— 4 gjörðu Danir út leið-
angur til þess að kynnast skræl-
ingjum þeim, er Peary hafði
fundið við Yorkhöfða norðvest-
an á Grænlandi. Var fyrir
þeirri för Mylius Erichsen.
Hafði hann vetrarsetu þar norð-
urfrá, og bar ferð hans góðan á-
rangur. Leiddi hún til þess, að
Danir fóru að senda trúboða
þangað norður og sömuleiðis að
hafa viðskiifti við þessa einangr-
uðu menn.
1899—1900 fór ítalskur mað-
ur, Hlöðver (Luigi) Abruzza-
hertogi norður i íshaf sömu leið
og Nansen hafði áður farið á
“Fram”. Tókst sú ferð vel, og
komust menn hans norður á
86,30 gr. n. Ibr. eða nokkru nær
skautinu en Nansen.
1903— 1905 tókst Norðmann-
inum Roald Amundsen að kom
ast fyrstum manna hina lang-
þráðu norðvesturleið milli At-
lantshafs og Kyrrahafs noröan
um Ameríku. Lagði hann frá
Noregi á lítili vélskútu, sem hét
“Gjöa”. Dvaldist hann tvo vet-
ur á eyjum fyrir norðan Ame-
riku og athuigaði einkum segul-
magn jarðar kringum segul-
haf. Lagði hann því í ísinn skau'tið, en; sigldi síðan þaðan
inu væru á hreyfingu vestur á
við og síðan suður með Græn-
langt austur í íshafi og lét ber-
fram slysalaust og varð hún all- ast með hónum vestur eftir. Fól
fræg, því að enginn hafði gengið hann síðan Sverdrup skipið, en
yifir þvert Græqland fyrri. la»ði norður á ísinn með einn
Á þessum ái-um lögðu Danir mann ti!l fylgdar, Johansen að
um götumar og hrópaði: “Segðu höf fyrir norðan Ameríku og er
af þér”! Og stórhertogainnan Frobisher-sundið við Baffíns-,
María Aðalheiðúr, sá að stjómar- land við hann kent. En vestur-
tíð sín mundi' þegar á enda. I ieiðina komst hann ekki og varð
Frjálslyndir menn ogJSósíalist- trá að hverfa./
loks að til var sjóleið milli Kyrra j sig mjög fram aÓ kanna Græn- j nafni- Komust þeir á 86. gr. n.
Nú féllu rannsóknaferðir nið-, hafs og Atlantshafs (norðvestur j land, fanst það standa sér næst, ■ br. "bg sneru þá aftur. Lentu
— ..j-.-j í ---- er þeir töldust eiga landið. Tók- >eir ’ mihlum mannraunum og
ur um stund og hófust ekfti aft- jieiðin), sem fær var skipum, þó
ur fyr en í byrjun 19. aldar. | ill væri. Eignaði M’CIure Frank-
Hingað til höfðu 'þær aðallega lin fund þessara norðvesturleið
| stefnf að því, að leita færrar j ar, þótt líklega hafi hann dáið
ar báru fram uppástungu í þing-! Árið 1587 komst enskur mað- j ieióar fyrir* skip til -hinna auðugu ! án þess að vta, hvað hann hafi
inu, sem krafðist þess að hún ! LU'» Davis aö nat'ni, lcngra. norður, AuSturÍanda (Kína, Japan ogjfundið. Lét ihann reisa bauta-
segði tafarlaust af sér. Var með Grænlandi að vestanverðu lndlands), annaðhvort norðan! stein á einni eyðistrondinni og
hún feld, en aftur önnur sam- en nokkur hafði áðiir komist. Er um Ameríku eða Asíu. Mönn- | kiappa á hann nafn Fmnklins og
þykt, að skjóta málinu undir al- Davis-sund við hann kent, sem
þjóðaratkvæði. En áður en það skilur Grænland og eyjarnar norð
um þótti leiðin löng suður fyrir j þessi orð undir: “Eternal ho-
Góðrar-vonar-höfða. pegar ferð- j nour for the discover of the
gat farið fram, varð hertogainn- an við Ameríku og liggur inn í jrnar hefjast aftur, stefna þær ; Nort-West-Passage (ódauðlegan
an að flýja úr höílinni, og láta af '£'aitinsf1óa. ; beint að vísindalegum rannsókn-; ’neiður þeim manni, sem fundið
hendi völdin við lýðveldissinna. J7á kemur sá maður til sögunn- j um norðurhafanna, og loks að | hefir norðivestur leiðina. M’Glure
Um framtið Luxennburg er|ar sem mestan orðstýr gat sér, fundi norðurheimskautsins. Er|lenti í miklum hraknihgum og
ekki enn hægt að segja. Sumir af j fyrir rannsóknarferðir sínar á
borgurunum vilja ganga í banda | þessum öldum. pað varHenry
lag við Frakka, aftur aðrir við i Hudson, enskur sjógarpur
Belgíu. En að líkindum verðurj (1550—1610). Fór hann marg-
Luxemburg þó lýðveldi í skjóli I ar rannsóknarferðir norður með
annarshvors þessa ríkis. » j Ameríku og norður fyrir hana og
! einnig austan við Gr^enland porð
Sviss. | ur í íshaf, austur að Novaja
Uhdireins og vopn voru lögð j Semlja, og ritaði stórar og ágæt-
niður, var gjört alliherjar verk-1 ar bækur um ferðir sínar. Er
fall í Sviss, áður en menn fengu j við hann kent Hudsonsfljót,
þá oft feikna-kepni miilli norður- j misti skip sín- Loks bjargaði
fara um iþað, að finna fyrstur honum skip, sem sent var að leita
Norðurheimskautið, eða komast j hans, og komst 'hann heim 1854.
ust margar ferðir þeirra mjög
giftusamlega. Könnuðu þeir
strendur landsins mestallar,
bæði bygðar og óbygðar, og
fóru stundum langt inn á jökla.
Eru ferðir þessar kendar við
ýmsa, svo sem Jensen, Kornerup
Holm. Ryder, Garde o. fl Hefir
þeim verið haldið áfram til
þessa dags og verður vikið að
sýndu karlmensku mikla. Li^ks
náðu ,þeir suður til Fi'ans-Jósefs-
lands. par hittu- þeir enskan
hvalveiðamann, sem flutti þá
heim til Noregs. Fám dögum
seinna kom Sverdrup með Fram
og hafði honum einnig farnast
vel.
1897 lögðu þrír sænskir vís-
indaménn af stað í loftfari og
þeim síðar. Gjörðu Danir í j ætluðu til norðurskautsins.
þessum ferðum uppdrátt ágætan Lögðu þeir upp frá Danaey við
af mestol'lum ströndum landsins
og höfum kringum það,
Spitsbergen, og Ihefir ekki spurst
til þeirra síðan. Nokkur flösku-
vestur í Beringssund og til San.
Francisko. Annar fyrirmaður
þeirrar farar var Gottfred Han-
sen, sem síðar var lengi skip-
stjóri hér við land.
1906—08 gjörðu Danir út leið-
ur mikinn til að kanna það, sem
enn væri ókannað af austur-
strönd Grænlands Einn af for-
mönnum 'þeirrar farar v.ar Myl-
ius Eridhsen, sem áður er getið.
Tókst iþá að kanna Grænland að
mestu leyti alla leið norður á
ryrstu tanga þess, Pearysland,
en í þeirri för lét Mylius Erich-
sen líf sitt og nokkrir menn með
honum. pó komst aðalárangur-
inn ajf rannsóknum hans til
manna hans og heim til Dan-
merkur.
Framhald á 5. síðu.
nokukrt ráðrúm til þess að átta
sig. Og var víst meining þeirra,
sem að þeim málum stóðu, að
það yrði byrjun að allsherjar
uppreisn í Sviss. Fréttaritari
blaðsins New York Times, sem
var staddur í Bern 20. nóv. s. 1.
ritar blaði sínu í sambandi við
þetta verkfall á þessa leið:
“Eftir að búið var að koma
lagi á iþetta verkfall, sannaðist,
Hudsonssund og Hudsonsflói,
sem er afarmikið haf, er gengur
ínn í Norður-Ameríku að norð-
austan. Síðan lagði Hudson
af stað frá Englandi 1610 og ætl-
aði þá að brjótast norðan um
Amerí'ku alla leið til Indlands.
Höfðu menn fréttir áf honum
því sem næst.
Meðal þeirra fyrstu, sem þá
vekja á sér eftirtekt, er enskur
hvalveiðamaður, að nafni Willi-
am Scoresby. Hann hafði lengi
stundað veiðar í norðurhöfum og
gjört margar ágætar athuganir-
I.oks bjó hann skip sitt í reglu-
lega rannsóknarferð (um 1806).
Náði hann norður á 81,30 gr. n.
br. og hafði enginn koimist svo
langt áður. Hann kannaði eink-
um husturströnd Grænlands.
Fann 'hann þar meðal annars
fiörð mi'kinn, sem hva/rf langt
inn í landið. Hugði hann þar
nokkru síðar, og hafði hann þá vera sund gegnum landið og var
komist lengst norður á 72. gr. | það kallað Scoresby-sund. Minn-
Hann Ihlaut verðlaun þau, sem
enska stjórnin háfði heitið j
þeim, er fyndi norðvesturleiðina,
10,000 pd. sterl. (180,000 kr.)
Úr þessu fer norðurförum
mjög fjölgandi, en flestar eru
þær til þeirra landa, sem þegar j
eru fundin, til frekari rannsókna, j
veðurathugana, segulmagnsat-
hugana, athugana á hafstraum-
um og ísre'ki og sikoðana á norð-
urljósum m. m. Allar metnaðar
þjóðir ^keppast nú um að leggja
sitt fram til aukningar þes'sum
norðurheimsvísindum. Lang-
flestar eru ferðir þessar farnar
til suðlægari hluta ísihafsins og
eyja þeirra, sem þar eru (Jan
n. br. En þegar hann var í, ir það á Faxaós hjá mönnum Mayen, Spitsbergen, Grænland 0.
að umiboðsmenn Bofeheviki frá j þann veginn að leggja af stað j Hrafna-Flóka. Síðan hefir land-| fl.) einkum frá Norðurálfunni,
Rússlandi hefðu verið búnir að 1 heimleiðis, gjörðu menn hans j íð verið kannað betur og komið í! En Japanir og Ameríkumenn
•undirbúa það, og undirbúa að uppreist, settu þeir Hudson og
kama af stað blóðugu borgara- son hans og nokkra s.júka há-
stríði í Svisslandi, sem þeir von- seta í opinn bát og skildu þar við
uðúst eftira ð mundi berast til j þá. pegar heim kom til Eng-
ítalíu og Frakkland’s. Aðferð j íands voru forgöngumenn þessa
þeirra var að fá pjóðverja í. ódæðis auðvitað hengdir fyrir til-
Sviss til þess að æsa verkafólk-: tækið. Skip voru þegar send af
ið, og þeim tókst það, eins og að j stað til að leita að Hudson, en
framan er sagt. Og þeim tókst aldrei hefir hann fundist né nein
að gjöra alt vitlaust í tþrjá daga.! ar upplýsingar um það, hvað af
Fn þá tók stjórnin í taumana, og, honum varð.
sendi 'hersiveitir til þýzk-sviss-j Meðal þeirra, sem hófu leit
nesku bæjanna Bern, Zurich og eftir Hudson, voru sjógarpar
Basel, og tókst þeim að korna
þar á friði. Síðan lét stjórnin
taka alla rússneska æsingamenn
— Bokshevikimenn — fasta og
sendi þá burtu úr landiríu, og
tveir énskir, Bylots, 1615, og
Baffin ári síðr Baffin hafði
jafnframt það erindi að reyna að
finna norðvesturleiðina, eins og
Hudson. Hann komst lengra
varð sú aðferð stjórninni hægari norður fyriy Ameríku en nokkur
sökum þess að 9. nóvember hafði j hafði komist áður, á 78 gr. n. br.
hún slitið ollu sambandi við So- j Fann hann þar fjölda eyja og all-
vietstjórnina í Moskow, fyrir þá j stórra landa, og er við hann kent
skuld, að hún eða umiboðsmenn 1 Baffinsland og Baffinsflói. Hann
Ijós, að þetta er fjörður og geng-
ur skriðjökull mikil'l ofan í fjarð-
arbotninn. Til Scoresby-sunds
er skemst til landa frá íslandi.
Liggur srtröndin þar um 50 míl-
ur (danskar) N.N.V. af Horni á
Ströndum, og kváðu vera þar í
landi miklar moskushjarðir og
hreinar, og gott til veiðifanga á
sjó og landi.
Nú koma þeir menn til sög-
unnar, sem langt fara fram úrjjöklana og ætlaði að brjótast
kanna höfin, sem næst lig’gja
Beringssundi að norðan. Hér á
eftir vérður ekki tíndur upp
hver einstakur leiðangur4, en að-
eins minst stuttlega á helztu
ferðimar.
Árið 1870 fór sænskur maður,
Adolf Erik Nordenskjöld tií
vesturstrandar Grænlands, eink-
um til athugunar á skriðjöklum
þar. Lagði hann síðan upp á
t 1 aI
öllum þeim, sem á undan voru
komnir. — pað eru Englending-
amir John Franklin og feðgarn-
iir John' og James Ross- Saga
þeirra er svo samtvinnuð, að
segja verður hana nær því sam-
tímis.
Sir Jolhn Franklin er fæddur
1786. 1805 var hann sjóliðs-
austur yfir landið, en mætti svo
rniklum torfærum, að hann varð
frá að hverfa. Áður hann sneri
við sendi hann frá sér tvo Finna
á skíðum austur jöklana. Skil-
aði þeim fljótar áfram en nokk-
ur ihafði búist við. Komust þeir
nálega á miðja jöklana og snem
þar aftur. Kom það í ljós á ferð
foringi í orustunni við Trafalg-1 þeirra, að greiðfært var um meg
ar og gat sér góðan orðstír. 1808 j injökla Grænlands á skíðum
^ennar héldu uppi látlausum æs- sneri aftur við mikinn orðstír, var hann skipstjóri á briggskipi Árið 1869—70 gekst hinn
sn-Ai
MERKlLEGflR FRJETTIR
Frá Belden’s Sample Shoe Store fXtrS Bureau
Síðastliðinn mánudag hófst útsala, sem stendur
yfir alla þessa viku og næstu. Verður seldur þar .
allur vöruforði frá Moyer Shoe Company á
Portage Avenue. Alt verður að seljast án tillits ’
til verðs.
Poreldrar munu sannfærast um aS á þessart
sölu veitist þeim létt aS fá á fætur barna sinna.
Konur geta fengiS hér ské, sem kostuSu frá
$8.00, .$10.00 og $12.00. pær beztu sk6tegundir í
horginni fyrir brot úr upprunalegu verSi. — Af-
bragSs satin pumps. VanaverS ,$0.00. SöluverS
vort $1.50 til $2.75.
Karlmenn! I>ér ættuSvp.6 llta á byrgSir vorar,
og skoSa um leiS Slater sýnishornin, sem vér selj-
um á $4.50 og Slater Tally-Ho, séarta og gula frá
$5.75 tíl $«.05 EfniS er afbragSs kálfskinn, mjúk-
ir og sterkir sölar, og stálkappar innan f.
Drengir, sem nota stærSir frá 3 til 6, geta
fengiS þar ágætis sk6 á $5.00 og jafnvel $4.00.
1 viðbót viS áSur nefndan vöruforSa, höfum
vér einnig keypt þaS siSasta sem fáanlegt er af
Galloway’s Surveyor's vstígvélum, bæSi uppháum
og lágum. I
14 þuml. grain leSur stigvél, vaxsaumuS, meS
sérlega haldgóSum sólum. VerSskrárverS $8.50.
SöluverS vort um alla Canada $6.50. StærSir frá
9, 10, 11 og 12.
Stígvél úr sama efni 9 þuml. há, allar stærSir.
VerSskrárverS $7.50. SöluverS vort $5.05, send
hvert sem vera skal í Canada.
Cream elk stígvél, allar stærSir, bezta tegund
sem vér byrjuSum verzlun vora á þessum staS, I
verS vort um alla Canada $7.25.
Framúrskarandi góS verkmannastígvél af öll-
um stærSum á$4.00.
petta verSur afmælissala vor, frá þeim tima
sem vér bygSum verzlun vora á þessum sta'S, i
marz 1918.
Oss þætti gaman aö fá að heilsa aftur upp á
þá viSskiftavini, er heimsóttu oss I marz og april
i fyrra.
Skór handa frúm og stúlkum, sendir hvert
sem vera vill, gegn $5.95 fyrirfram borgun.
Vér ábyrgjumst að utanbæjarfólk skuli verða ánægt með vörur vorar.
Belden’s Sample Shee Store
OPPOSITE INDUSTRIAL BUR EAU,
mmmámamm
PHONE MAIN 3906
iaa