Lögberg - 06.03.1919, Side 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. MARZ 1919
Æska er
æfi skóU.
Alt, sem
lærist þá..
VertSl vori
a?S geislum
Vegi llfsin8 4.
P- P- P.
X. StundL
Þckkiug og stjórn á sjálfum sér.
1. Sjiilfs'|M>kkinig er vegnr til sannrar dygð-
ar og‘ástsa*ldar. Hún útvegar manni 'hylli bæði
gnðs og manna.
2. Eins og enginn (hússibóndi getur tilhlýði-
lega stjórnað, því síður auikið efni sín, ef hann eigi
véit ihve mikið hann á, og hvers virði það er, og
þekkir ekki dugnað eða (xlugnað hjúa sinna;, eins
getur |»ú dkki eflt fullkomnun þína, aukið þína
góðu kosti, lagt niður bresiti þína og innrætt þér
nýja mannkostþ meðan þú ekki þekkir sjálfan þig.
3. Þú vilt þóknast öðrum. Af þeirri löngun
spretta níkustu tilhneigíngar 'þínar, helztu dygðir
og verstu lestir í fari þínu.
4. t>esisi löngun á sér rót í þeirri ást og virð-
ingu, sem þú berð fyrir öllu er í ^inni tegund er
fullkomið, gott, satt og fagurt. An hennar værir
þú eins og skepna, sem ekki skevtir neitt um ann-
ara hýlli og legðist í dvala og dá, undireins og þú
værir búinn að setfa hungur þitt og svala þorsta.
5. En }>egaj' þér tekst ekki að ná hylli manna
þá 'Skal'tu vita að það kemur af því að þú þekkir
ekki sjálfan þig og þykist svo góður, að þú hirðir
ekki um að la-ra að })ekkja þig.
6. Sjálfselskunni þykir alt gott, sem á sjálf-
uni er, og liælir öllu, sem þú gjörir. Hún leyfir
þér dkki að meta sjálfan þig rétt; hún tekur fegins
hendi á móti öllu Ivóli, og þvkir það ekki meira én
skvdt.
7. Hún iskýlir fvrir þér l)restum þínum og
yfirsjónum, og gjörir litið úr þeim, með því að
bera þær saman við annara ódygðir, sean sýnast
rneiri.
S. liektu liana burt frá þér. Leitaðu vægð-
arlaust að yfirsjónum þínum, að þeim syndsam-
legu tilhneigingum, sem hjá þér drotna, eða þeim
veikleika og breiskleika, sem þér er meðfæddur,
eða þú ert búiun að venja þig á.
9. Þinn góð'i engill, samvizkan, gjörir þig
blíðLega varan við séúhvern veikleika hugarfars-
ius, sérhvern breiskleika hjartans.
10. Viiljir ))ú okki eiga undir þínum eigin
dómi, l>á veldu þér trúftn vin, og talaðu við liann í
einrúmi um það, som helzt stríðir á þig.
11. Eða hlustaðu á tal keppinauta þinna,
mófcstöðumanna, óvina. Þeir dæma þig harðar.
þeir sjá einnig flísina í anga þínu. Þó þeir ýki
alt, þá settu það ekki fyrir þig.
12. Jafnaðu þér saman við aðra, sem þú
virðir og elskar; skoðaðu hvað það er, sem gjörir
þá virðiiígarverða og þrýstir þér og öllum góðum
mönnum til að mma þeim.
13. ítmyndaðu þér á einverustundum þínum
manu eins og þú ert, með öllum þínum tilhneiging-
um, óskum og ástríðum; vildif þú vera vinur þess <-
manus,'eiga saman við liann að búa alla þína æfi.
14. íiogg hönd á hjarta þitt og spyr það.
Óskandi væri að þú fengir það svar, sem þú helzt
vildir.
15. Án 'sjálfsþekkingar er engrar farsældar
von. Enginn satkir til þín lækninn, ef þér finst þú
eigi vera sjúkur; og enginn hverfur aftur af villu-
stigum sanum, ef hann er eigi viss um, að sá veg-
ur, semhann gengur á, er rangur og hættulegur.
lb. Virðingarverður er sá maður, sem þekk-
ii sjálfan sig og getur eftir því stjórnað sjálfum
sér, sem sfcendur óbifanlegur fyrir girininguih
holdsins, ofsa geðshræringanna, ástríðu metorða-
girndariunar, hégómadýrðarinnar, munaðar- og
reiðigirninnar; hann er frjáls maður innan um
þraela.
17. Hann er virðingarverður, því ekkert lík-
ainilegt vald getur bevgt hann, engin hamingja
raskað jafnaðargeði hans, engin óhamíngja varf)-
að thonum til jarðar. ,
IS. Hann bifast ekki í neinum stormi; en
sjálfur sigrar hann alt, því hann stjórnar girnd-
um sínum og geðsliræringum, »vo þær ráða engu-
urn áfornr hans. * i *
19. Hann er undrunarverðari en rnesti lista-
og herdómsmaður, þó þeir leysi af liendi þau verk,
sem menn stara á eins og heimsins furðuverk, en
geta J)ó ekki friðað um róserni og ánægju í sínum
eigin hjörtum.
20. 11ann er hafinn vfir brögð og lrrekki hins
daglega lífsms; hanri eflir þar heill, sem aðrir
valda tjóni af sjálfselsku.
21. Hann er liafinn yfir mótgjörðir og hefnd
ir, svo þær aftra lionunr ekki frá að vera velviljg
aður og gjöra J>eim gott, sem hata hann. Hann
tiefnir sín rneð því að gleyma og fyrirgefa.
22. Ilann er hafinn yfir þá auðvirðilegu við-
íeitni, sem flestir Ihafa, er leita allrar sinnar á-
nægju í að gæða skilníngarvitunum, og seðja eina
eða aðra hégómlega ósk.
23. En þrátt fyrir þessa stjórn, sem hann
hefir yfir sjálfum sér, svo liann getur geymt
hjarta sitt flekklaust, Ihatast hann þó ekki við þá,
sem yfirsést; heldur áMtur J)á sem sjúklinga, eins
og þeir raunar eru, er þeir láta holdið stjórna and-
anum, svo sem villuráfándi menn, er sækjast eft-
ii ímynduðum gæðum, eða velja röng rneðul til
augnamiðs isíns.
24. Hann er hafinn yfir ástríðu sjálfselsk-
unnar og eigíngirnwinar. Hann vill ekki vera
betri en aðrir rnenn, til þess að vera virtur meira
en aðrir. Vildi hann það, væri hann ekki dygð-
ugur.
25. Hann gjörir ekki gott í ávinningsskyni;
gjörði hann það, væru góðverk hans ekki dygð,
heldur kænska og eigingirni. Hann elskar dygð-
ina af því hún er guðdómleg. •
26. Hann keppist eftir að verða fullkominn
og guði lílrar, því andi hans er frá guði kominn
og vill aftur sameinast sælum guði.
27. Hann elskar lífið af J)ví hann lifir í guði,
en hræðist ekki dauðtynn, af því hann er eigi ann-
að en breyting á tilveru hans.
28. Hann fyrirlítur ekki skemtanir lífsins,
en hann hefir þær ekki til annars, en hressa með
þeim líkamann og styrkja hann til vinnu. En
hann sleppir af sértbverri skemtan, þegar hann
með því getur eflt annara heill.
29. Hann er æfinlega og allstaðar ríkur af
elsku til manna, eins og guð er það. Óþakklæti
manna getur ekki kælt þá elsku hjá honum. En
góðverk sín gjörir hann heldur í leyni, en fyrir
mannp. sjónum.
30. Hann einn veit rétt a^ð verja lífi sínu.
Hann minnist þess sem liðið er, hagnýtir þáð sem
yfirstendur, og hefir vissa ætlun með það, sem ó-
komið er. Þetfca samband, sem hann hefir á milli
Jtessara kafla, gjörir líf hans langt.
Helgisaga.
Klukkan var tólf. Úti fyrir munkaklaustri
einu hafði hópur blindra, vanaðra og haltra manna
safnast saman. Sólin skein, hlý og björt, og
vermdi með yl sínum láð og lög, og líka þessa tötr-
urn klæddu og óhreinu flækinga, sem safnast höfðu
saman fyrir utan klaustursgrindurnar þenna dag,
sem og oftar, til þess að fá næringu hjá klaustur-
nmnkunum.
Inni í klaustrinu, á hörðu steingólfi í klafa
sínum, kraup munkurinn í heitri og einlægri
bæn til Gruðs, um styrk í freistingum lífsins og fyr-
irgefning misgjörða sinna. Alt í einu fanst hon-
um að hann sjá frelsara mannkynsins standa hjá
sér. Ekki krossfestan á krossinum, heldur eins og
hann var, þá er hann gekk í kring í Galileu forð-
um og um hann lék himneskur dýrðarliómi.
Múnkurinn kraup undrandi og biðjandi:
“Herra, hvað er eg, að þú skyldir birtast mér
á þenna hátt?” hugsaði hann. “Og hver em eg,
að þú skyldir vitja mín í þessum auðvirðilega
klefa mínumf”
Og á nreðan hann kraup á steingólfinu,
gleymdi hann öllu nema því, að hann var í návist
frelsara síns og Drottins, Þar til að klausturklukk-
unni var hringt, og það minti hann á að tími væri
komirm til þess að útdeila brauðinu á meðal fátæk-
linganna. Og liann sá í svip alla fátæklingana,
sem stóðu hungraðir fyrir utan klauisturgrindurn-
ar. Áttr hann að skilja* við hinn himneska gest
sinn til þess að fara til þeirra? Átti hann að fara
eða átti liann að vera kyr? Átti ‘hann aðGáta fá-
tæklingana bíða þar til sýnin væri horfin? Hvort
mundi hún bírtast honum aftur? Múnkurinn vissi
naumast hvað hann átti að gjöra. .
En þá var eins og að honum væri hvíslað: '
“Gjörðu skyldu Jiína og treystu Drotni fvr-
ir öllu.”
Múnkurinn stóð undireins á fætur, og eftir að
hann hafði um stund horft lotningarfullur á gest-
inn himneska, sneri )rann sér við og gekk út að
grindunum. Fólkið vrar orðið órótt og kvíðafult
yfir því að J>að ætti enga matbjörg að fá. " En þeg-
ar að hliðinu var lokið upp, fanst því eins og ver-
ið væri að opna hlið Paradísar, og brauðið, Sem
því var úthlutað, væri eins og himnabrauð.
Á meðan múnkurinn var að útdeila brauðinu,
var hugur hans fullur hlutteknino;ar með þessu fá-
tæka fólki, og hann komst við yfir evmd þess og
neyð. — En aftur kom sama röddin og hvíslaði að
honum:
“ Hvað, sem þú gjörir einum af mínum minstu
bræðrum, J)að gjörir })ú mér.”
“Það gjörir þú mér,” hugsaði múnkurinn
með sjálfum sér. Ef að þessi vitran hefði komið
til hans í ölmusumannsgerfi, mundi hann þá hafa
kropið í auðmýkt, eða snúið við henni bakinu? Með
þessar og þvílíkar spurningar í huga sneri hann
við og gekk til baka.
I klaustrinu var alt uppljómað af yfirnáttúr-
legri I)irtu, og í dyrum klefans staðnæmdist múnk-
ririnn, fullur undrunar, því inni í klefanum stóð
frelsarinn — hafði beðið þar á meðan að múnkur-
inn var að útdeila brauðinu til fátæklnganna. —
Frelsari a,lls mannkynsins hafði beðið eftir múnk-
inum, á rneðan hann í auðmýkt gjörði skvldu sína.
Og hann sagði:
“Ef að þúihefðir værið kyr, ]>á hefði eg orðið
að flýja.”
Vöggukvæði.
Arin hafði alls að baki átta yfir tugina tvenna,
þá hið fyrsta fékk eg séna, af mér komna eina dótt-
ur.
Hana eg tók og talaði Jiannig: sæl, velkomin
sértu að vísu, skapleg kind af guði gefin, uppfyll-
ing minnar æfisögu.
Synda minna sé eg menjar berlega, á barns-
grát þínum, ilskurót er upplhaf mæðu, því er skvld-
ugt þér eg dilli.
Það verður mér þá að orði, fyrst þegar ])ú fer
að æpa: Guð þig aldrei gjalda láti, miskunnsamur
minna synda.
Ertu nú komin í heiminn nokkuð meira en næt
urgestur, en hvað margar áttu að gista, liann veit,
sem þig ibefir skapað.
Erbu nú fyrsta ýtt frá landi, á ólgusjó aldar-
ínnar, hvað mörg, eða hvaðan kemur, á þig báran,
er hjá Guði.
Ertu nú fyrsta inn í gengin völundarhúsið
villugjarna; hann, sem hefir heiminn uniþð, að-
stoði þig út að rata.
Nú ertu orðin nýr stríðsmaður, Endurlausnar-
ans undir merkjum, sjái hann til þín, svo þú eign-
ist þína sál í þolinmæði.
Æfin manns er öll að sönnu eymdafull og
fárra daga, þó er langur lastatíminn, og hlið ör-
mjótt til himnaríkis.
Guð gefi þú getir ratað þetta inn um þröriga
portið, , og varðveitist á vegi réttum, þangað til
að þú uppleysir.
Auki sá þig endurfæddi endurfæðingar r þér
krafta, trúar svo að tendrist ljósið og ávöxt beri ■
alla vega.
Ei veit eg hvort auðið verður að eg við þig orðum
skifti, þau þegar að þú fær skilið og andsvör gefið
' aftur móti.
Því vil eg að þetta liggi eftir hjá þér, ef aldri ná-
ir, það þú skalt, af þanka öllum, óttast Guð og elska
bæði.
Eigi áttu auði að fagna, éi höfðingja hylli
stórri, ekki ríkum ættarmönnum, hvar í margur
hælis leitar.
Hvernig kantu þá að þrífast, utan Guð ])ú
eigir föður, en hann hefir aldrei brugðist þeim,
sem hafa þóknast honum.
Herradóms er hans í valdi auður, heiður, afl
og gæfa; sjálfur er hann sinna allra mikil laun og
mæta skjöldur.
Þoss vegna skal Jiað nú ganga, eitt fyrir þér
undan hinu, að þú orð og andsvör Drottins iðkir
meðan endist lrfið.
Það er skýrust skemtan manni, óyndis í aum-
um högum liuggun gild og heilnæm regla, prýði
afl og yfirvinning.
Guð bið eg þér gefa virðist nýta gáfu náms og
inenta, í lærdóminum lostugt hjarta og ávöxt í
öllum dáðum.
En það dugir ekki að læra, ptan fylgi ótti
Drottins, hann að elska og ihonum treysta, iðkan-
anna er einkum brúkun.
Sá sem þekkir það liið góða, elska mun ]>að og
umfaðma, hann sem elskar, hann viðleitast, rétt
að þóknast þeim hann unni.
Að Guð Jrekkir og þig sjálfa, þar með heim í
þriðja máta, næsta mikjl nauðsyn krefur, ef klak-
laust viltu komast héðan.
Ef guðrækin viltu vera, máttu búast við mót-
læti, af því'áttu og að venja þig við það að þola
nokkuð.
Ef guðrækin viltu vera, þá verður þú þér að
neita, og það ekki alt að sæma, sem þér kann til
sinnis vera.
Ef guðrækin viltu vera, víst má þér ei vaxa í
augum glis veraldar, gengi og auður, fáum tveim-
ur tekst að þjóna.
Ef guðrækin viltu vera, hugsaðu hm þig
hendi aldreí, forhugsað, það fær ])ú vitað Guði
vera gjört til stygðar.
Ef guðrækin viltu vera, flýja skaltu að forsmá
annan, en þig halda, öllum fremur, óverðuga í
augum Drottins.
Ef þú hittir, sem oft kann vera, blíðmálrjgan
bakvaskara, lát þú vel yfir hans vinalátum, en set
traustan lás á tungu þína.
Eitt er hið mesta meistarastykki, ómissandi
í öllum greinum, munnimim haga mátulega, það
er vandi að ]>egjg og tala. *
* Elska sannleik í öllum hlutum, hann meðkendu
hvað sem gildir, annaðhvort þegar æra Drottins,
eður velferð annars Við Jiað liggur.
Þó skaltu ei við J)rætinn keppa^oft hefir vandt
af því risið, ef hann lætur fyrir ekki segjast, vill-
isfcliann, en vertu afsökuð.
Engum láttu orð J)ín liggja til óvirðingar né
ógeðþekkis, en brúkaðu aldrei blíðyrði mikil, þau
plaga að.fylgja fölsku sinni.
Vertu hógvær og varast deilur, en ef orðurn
áttu að skifta, skrafaðu fátt, með skýrum rökum,
yrðstu þó aldrei við óráðvandan.
Brúkaðu aldrei breytni í orðum, spottið fylg-
ir fordildinni, en ofurbúralegt orðatiltæki hæfir
þó aldrei hæversku fólki.
Lofa, ei miklu, en lát ei bregðast, það sem þú
hefir heitið eitt sinn, eftir þinn rnunn skal aldrei
finnast ósannindi né orðaskvaldur.
Hvað á þig vinnur, hvað þú tilhneigist, livern-
ig þú vilt þína hagi til setja, hvað þú elskar, hverju
J)ú treystir, glósaðu ei fyrir ganta hverjum.
Lastaðu aldrei lesti annars, þögn er betri, þó
í máta, hræsni köllum vér hvers manns skækju, en,
•þögn er sjaklan á þing borin. /
Forðastu róg sem fjandann sjálfan, Qg slá
}>ér frá öllum slaðurtungum, hjá villudýrum vil eg
búa, heldur en svoddan liáskaöndum.
Forvitni, grunsemd, félag skrifinna, laussinni
rnælgi, léttferðug skemtan, trúgirni, fals og flokka-
dráttur, eru rætur þær, sem rógurinn vex af.
Illum gef þú eftirdæmi af þér gott, en eng-
mn hneyksli, ]>ó ákaltu eigi þar til sigta, að heilag-
íeik Jriiium liæli aðrir.
Einföld vertu eins og dúfa, höggorms þar hjá
hafðu slægðir, háll er mörgum heimsins kviður,
sæll er því hver sig góðan geymir.
Stöðuglyndi og stríð við holdið, ef Gpðs ótta
í þér fylgir, muntu ei, þó misjafnt falli, sneypu-
lega sneiðing rata.
Þegar ])ú fær að þekkja heiminn, finna muntu
að fast er ekkert, upp á það sem ætla megi, hann
1 er eins og hafið í logni.
Treystu guði fvrst og framast, síðan skaltu
sjálf þig vara, og þó um engan illa meinir, eigðu
ei mikið undir neinum.
Gott er að hafa góðra manna hylli og ástir
hvað sem gildir, en falaðu })á með flesni aldrei, og
iiaf ei von á liöfðingjunum.
Góðum ætíð gott til verður, })ó að vondir
þrykki æru, því er beztur þessi vegur: að vanda
sig og vera sfcillinn.
Þar fvrir, ef þig vilil lokka, voldugur til verka
ljótra, kærleika hans kaup þú aldrei, lyrir sóma og
samvizku þína.
Vertu ei framfús þar fyrirmenn sitja, liætt er
fátækum við höfðingjalærðið; lieyr ógjarna hölda-
launmæli, þar er engi kendur sem hann kemur ekki.
En ef góðu er að þér vikið, látfcu þér ei lengi
streygja, hofmóðs kenna þau herralæti og færa
með sér forsmánina.
Hátt skaltu fyrir þér hugsa aldrei, nasir rak
það niður á sumum, sá á flatri foldu liggur hefir
ekki hvaðan hann detti.
Heiinskur maður í hefðarsæti,, asni er með
eyru af gulli, en lágur, sá er list forstendur, garð-
inn sinn mun gjöra frægan.
Ef þú mikið á þig lítur, máttu vita þér vísan
hnekki, andvaraleysi' er upplhaf fallsins, og hof-
móður hrösunarinnar.
Vertu ætíð yfirmönnum, með auðmjúkri lotn-
ing undirgefin, þínum líkum Jiæg, viðfeldin, aum-
um ástar- og góðvikin.
Ekki sakar þó óráðvöndum, sýnir á þér sér-
gæði nokkuð, svo máttu forðast félag þeirra,'betra
er autt rúm en illa skipað.
Sér að lifa sýnist mörgum, lientugt vera, og
að halda af því, en vér köllum þann allra beztan,
sem öðrum jafnan er þjónandi. f
Hirtu aldrei hvað heimskir gambra, og virtu
að engu vinskap þeirra, J*ar er líka lof í falið, að
geta misþóknast manni vondum.
Að hilma yfir hinn ófróma, kærleik góðan
kalla margir, Jietta áttu þó að varast, akurmaður-
inn orminn vermdi.
Vertu ei gefin fyrir virðingunum, sjálfar
fylgja þær siðgæðinu, forðast oftlega frekan biðil,
en ihænast að þeim, sem hirðir ei um þær.
Eitt er líka athugandi, að vera eigi of vándur
að virðingu sinni, háðvör grumsemi hér af sprett-
ur, þessi er vön að þiggja fréttir.
, Áttu því þgtta alt að varast, svo grandvarlega
gangir í öllu, orðinn er blettur á æði góðu, ef þú
veltist ívondum rógi.
Líka er snertur af losaæði ónytjurölt á aðra
bæi; það sá eg aldrei siðuga brúka, misjafnt skart-
ar margra gaman.
Ef þér kann til eyrna berast, að einhver mn
jíig illa ræði, drep þúhans árás með dagfars prýði,
en lát ekki víðar við J)ig koma.
Tak ei mjög hart á hrösun annans, kannske
þig viðlíkt kunnni að henda, hlakka ei yfir hans ó-
förum, engi er betri af annars falli.
Eg sá þrent ljótt á æfi minni, og aldrei heyrði
eg af J)ví raupað: siðuga mey í solli drengja, konu
drukkna og kjöptugan ungling.
Vitur er sá sem víslega gengur, svo eru hygg-
ind,i sem í hag-koma, forsjálum dugir fyrri varinn
en heimskan svíkur hinn síðari.
Ef að vandasamt eitfchvað viltu byrja, gef fynst
gætur og grunda að því, hvað það rentar ef rétt vel
fellur, og hvar við lenti, ef versta tækist.
Ef sú vogunin virðist meiri, en ávaxtar er til
vonin, held eg betra Iheima setið, hægt er heilan
vagn til liúss að draga..
Hugsaðuum hvað hyggnir segja, og hend það
upp^emhænan kornið, viturt orð í tíma talað, dýr-
ara er en djásn af gulli.
Milli; svalls og miklar nízku rnjór er sumum
meðalvegur, hvað sem frá honum víkur, hefir ætíð
illa gefiist.
Vel þér ekki vini marga, ]>eir eru beztir þá vel
gengur, alla skaltu }>ó elska af hjarta, oj>’ óvinskap
á engum liafa.
Tem J)ér æ frá ungdóminum, stöðuglyndi með
hreinum liuga, vinskap þetta vel mun geyma, en
sjaldan eldast skólabræður.
Ofsa og reiði áttu að forðast, orsök er það til
yfirsjónar, á þeim boða ætlia og margir skaðlegt
hafi skipbrot liðið.
Iíugsa ei um hentugt færi til hefndar á þín-
um hatursmanni, gjörðu lionum gott í öllu, en
aldrei ilt, ]>ó orka megir.
Girnstu aldrei J>að getur ei fengið, það er að
aúka sér órósemi, þér skal lynda J)itt hhitskifti,
sá hefir nóg sér nægju lætur.
Hver sem lætur sér huginn fallast, hann er
farinn í hverju bangi, en þolinmæðin þrautir all-
ar yfirvinnur og aklrei bilar.
Framliakl.