Lögberg - 21.08.1919, Side 4

£ls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. ÁGÚST 1919

Mannfélags-þjónusta.
Þetta skal gert meS heimsóknum, með sam-
komum, og með því að fá hverjum einasta borg-
ara verkefni í hendur, sem honum er geðþekt,
og sem hann á að leysa af hendi ásamt öðrum
samverkamönnum sínum.
Hugmyndin er sú að glæða þá tilfinningu
hjá hverjum einasta manni og hverri ein-
ustu konu, að hún eða hann, feer ábyrgð á
því, hvort líf borgarafélags þess sem þau til-
heyra er fagurt eða ljótt, í sameiningu með hin-
um öðrum borgurum þess—bera ábyrgð á því,
hvort að einlægni, friður og bróðurhugur ríkir
í þeim bæ, eða þeirri sveit, sem hann eða hún er
búsett í.
Og það er líka markmið stefnu þessarar að
koma því inn í skilning allra, að til þess að lífið
geti veriÖ fagurt, þá þurfi einnig að ríkja, ekki
á meðal nokkurra manna, heldur á meðal allra,
að láta menn skilja að þróttur borgaralegs lífs
og fegurÖ, sé undir því kominn að allir séu eitt.
Ekki að eins að nafninu, heldur í raun og sann-
leika.
Hreyfing þessi nefnist á ensku máli “Com-
munity Service” (mannfélagsþjónusta).
III.
I.
Þegar um atvinnugreinar er að ræða, þá
er aðaláherzlan lögð á það, að ná sem fullkomn-
ustu takmarki.
> Verzlunarmaðurinn kostar kapps um reglu-
semi og að láta verzlun sína vera sem aðgengi-
legasta fyrir viðskiftavini sína og þá, sem lík-
legir eru til þess að gjörast viÖskiftavinir.
Læknirinn heldur huga sínum sívakandi
fyrir því, sem er að gjörast á sviði vísindanna
í hans sérstöku grein, svo að hann geti því bet-
ur rækt köllun sína í lífinu—þá að lina sjúk-
dómsþrautir mannanna.
Bóndinn lætur sér ekki nægja að yrkja smá
bletti af landi sínu á einhvern hátt. Hann yrkir
alt landið sitt á þann hátt að það framleiði sem
mestan og beztan forða, sjálfum honum til arðs
og uppbyggingar.
Reitir þeir sem þessir menn dvelja á í líf-
inu eru ræktaðir — hylli viðskiftavinanna, hlý-
hugur sjúklinganna og garður bóndans. En
þetta eru alt einstaklings reitir, sem einstakling-
urinn sem í hlut á hefir persónulegan hag af
að rækta.
En það eru til reitir, sem ekki eru einstak-
bngs eign, heldur eign margra—eign heils bæj-
arfélags, eða sveitarfélags, svo sem kirkjur,
skólar, kirkjugarðar o. s. frv. Og það eru ein-
mitt þeir reitirnir, sem eru eign almennings,
sem betur lýsa hinu andiega og félagslega
ástandi bæjanna eða sveitafélaganna, heldur en
nokkuð annað. — Ef vér sjáum þá reiti sem
almenningur á yfir að ráða ræktaða og prýdda,
þá er hið andlega líf þess borgarafélags sem að
þeim stendur í blóma.
II.
En það er fleira að rækta en kornakra, fleira
að græða en sár líkamans. Það þarf líka að rækta
hinn andlega akur vorn, svo að í honum geti
vaxið ávextir drengskapar og kærleika.
Og það er einmitt heppilegt, nú á þessum
alvarlegu tímamótum, að gjöra upp reikninga
í þeim sökum — nú þegar að þjónustu og fórn-
færsluandinn hefir vaknað í hjörtum manna og
kvenna.
Það er tímabært segjum vér, að athuga
hvórt að fórnfærsluandinn, sem stríðið hefir
vakið í hjörtum kvenna jafnt sem karla, á að
deyja að stríðinu loknu, eða hvort hann á að lifa
og verða að ráðandi afli í borgarafélagi voru,
sem flytur yl inn að hjartarótum manna, eykur
góðvilja og glaðlyndi og tengir hönd við hönd.
Ef vér fylgjumst vel með því, sem er að
gjörast og þeim hugsjónum, sem fram koma
umhverfis oss, þá sjáum vér að víðsvegar eru
meðborgarar vorir vaknaðir til þeirrar meðvit-
undar, að dygðir þær hinar fögru og göfugu,
sem fram komu skýrar og fegurri nú við stríÖið
heldur en áður átti sér stað alment, skuli ekki
f. lla niður, heldur skuli andi fórnfærslunnar og
þjónustuseminnar lifa—lifa til þess að hreinsa
og rækta reit hins borgaralaga félagslífs mann-
anna, og mun fáum blandast hugur um að þar
sé verkefni óumræðilega mikið fyrir hendi —
verkefni sem krefst bæði fórnfærslu og þjón-
ustusemi. >
Öll fegurð hefir upplyftandi og betrandi
áhrif á mennina.
Fagurlega bygð og vel ræktuð héruð eru
óendanlega mikið tilkomumeiri en þau, sem illa
eru setin. Auk þess sem þau gefa mönnum tvö-
falt meiri arð og ánægjusamara iíf. — Það er
svo í verklegum efnum og það er svo á sviðum
þeim, sem andi mannsins ræður yfir. Og þegar
vér lítum yfir þá andans reiti—félagsmál mann-
antia—þá blandast víst engum manni hugur um,
að þeir sem taka að sér að hreinsa og rækta þá
reiti, eigi mikið og vandasamt verkefni fyrir
hendi.
En stríðið var mikið verkefni. Samt er það
búið og unnið. Og því þá að örvænta um að geta
hreinsað hina ýmsu félagsreiti heima fyrir svo
að þeir verði líf-gefandi, í stað þess að vera
seigdrepandi.
Til þess virðist ekki hin minsta ástæða. Ef
að menn og konur vilja í því mikla starfi sýna
þá sömu fórnfýsi og þá sömu þjónustu, sem þeir
sýndu í stríðinu.
Hugmynd þeirra manna og þeirra kvenna,
sem fyrir þessari hreyfingu standa er ekki ein-
asta sú, að vekja menn og konur til þess að leysa
trúlega af hendi hinar borgaralegu skyldur sín-
t)r, heldur öllu fremur, til þess að auka þekkingu
og samúð borgaranna hvers á öðrum og hvers
til annars, kynna þá, ekki að eins fáeina, heldur
alla, þann valdugasta og hinn lítilmótlegasta,
þann ríkasta og hinn fátækasta, þann mentað-
asta og hinn ófróðasta—sjá um að engin oln-
bogabörn þurfi að sitja úti í horni, heldur að
jrIur mannlegrar sálar vermi hvert hjarta.
Þá er að minnast á Vestur-lslendinga í
þessu sambandi. Enn sem komiÖ er hefir oss
vitanlega ekki ein einasta rödd heyrst í þessa
átt frá þeirra hálfu.
Hvernig stendur á þvíf Er það af því að
þeir álíti sig í því sambandi part af Canada-
þjóðinni og beri því að leggja krafta sína fram
í sameining við hana að því er þetta snertir.
Það getur varla verið, því enn sem komiÖ
er eru flest félagsmál Vestur-Islendinga sérmál-
Eða máske að'þau séu í svo góðu lagi, að þau
þurfi ekki endurbóta við? Máske að akurreitir
liíns vestur-íslenzka félagslífs séu svo vel rækt-
aðir að að þeim sé ekki þörf að hlúa.
Ekki mun nokkur sá er til þekkir láta sér
aetta í hug að halda því fram. Heldur mun það
vera á vitorði allri manna, sem til þeirra mála
þekkja og um þau hugsa, að aldrei í sögu Vest-
ur-lslendinga hafi verið meiri þörf á að rækta
ug hreinsa þann akur, en einmitt nú — sundur-
lvndið, tortrygnin, óeinlægnin, ljótleikinn og
heimskan, hefir víst sjaldan, eða aldrei átt eins
víðtækt ítak í félagslífi Vestur-lslendinga eins
og einmitt nú.
Með öðrum orÖum, reitir hins vestur-ís-
lenzka félagslífs eru víða að falla í órækt—lífs-
magn þess er að þverra, ylur þess er að kulna
svo að hann ornar ekki mannanna börnum nógu
mikiÖ til þess að halda sig að honum. Vestur-
íslenzki arineldurinn brennur ekki nógu glatt,
til þess að menn geti vermt sig við hann.
Ekki er það samt af því að eigi sé nægilega
mikið til á meðal vor af eldsneyti—af andlegu
afli, til þess að líf og fjör geti verið í félags-
skap vorum, og heilbrigður og hressandi svali,
heldur er það miklu fremur fyrir vantök sjálfra
vor — sökum dreifingarinnar á kröftum vorum
fyrir innbyrðis ósamlyndi.
Þar er líka um að kenna gamalli erfðasynd
frá ættlandinu — gömlum vana sem erfitt er að
losast við og 'sem á rót sína að rekja til hinna
strjálbygÖu sveita íslands—samgöngutækjanna
erfiðu, og þar af leiðandi lítilfjörlegs félagslífs,
sem gjörði menn einræna og oft óþjála til félags-
legrar samvinnu.
Þar er og um að kenna áhugaleysi fólksins
sjálfs, stærri eða smærri hluta fólksins sjálfs,
og skilningsleysi á því, að ef að hinir félagslegu
reitir vor á meðal eru ekki hreinir og í góðri
rækt, þá verða þeir bæði ljótir og framleiða ekk-
ert annað en illgresi.
0g svo er líka annað, sem spillir samvinnu
ivorri, og það er að þegar að menn finna til
þess að þeir sem meiri eru fyrir sér en aðrir,
eru að nota þá lítilsigldari, til þess að fleyta sér
áfram að einhverju marki í Kfinu, sem þeir
sjálfir vilja ná, en láta sig að öðru leyti ekkert
varða um þá.
Það verður víst hverjum manni 'ljóst, sem
um það hugsar, að vankantarnir á félagslífi Vor
Vestur-lslendinga eru stórir, margir og ljótir,
og Kka það að þeir þurfa að lagast.
Hverjir eru það nú vor á meÖal, sem vilja
takast það verk á hendurf
Hverjir eða hverjar eru það, sem vilja
gangast fyrir hinni nýju hreyfingu á meÖal vor
Vestur-ísiendinga, og gjörast félags þjónar?
Hverjir eru þeir, sem vilja gangast fyrir að
breinsa og rækta hina félagslegu reiti vor Vest-
ur-íslendinga?
Hverjir eru þeir, sem vilja gangast fyrir því
vor á meðal, að engum Vestur-íslendingi þurfi
að leiðast eða þurfi að vera kalt sökum þess að
þeir eigi ekki kost á að verma sig við hinn fé-
lagslega arineld vorn ogjséu þar ekki velkomnir ?
Hverjir vilja leita uppi hina mörgu vor á
meðal, sem aldrei hafa tekið í höndina á félags-
bróður eða félagssystur. Sem enginn hefir hirt
um, í félagslegum skilningi til neins, nema
máske til þess að greiða atkvæði, þegar um kosn-
ingar var að ræða, og rétta þeirn hlýja hönd og
láta þá finna til þess, að þeir séu velkomnir í fé-
lagsskap vorn, og að þeir eiga þar heima?
Hverjir eða hverjar vilja verða til þess að
innleiÖa hina nýju hreyfingu mannfélagsþjón-
ustunnar til vor Vestur-lslendinga?
“19. Júní“ *
Svo er nafnið á blaði einu, gefnu út í
Reykjavík, undir stjórn ungfrú Ingu L. Lárus-
dóttur, prests Benediktssonar frá Selárdal.
Ekki efast eg um að sumum kunni að þykja
þetta skrítilegt nafn á blaði, að minsta kosti
í svipinn, meðan mönnum er eigi ljóst hvað að
baki nafnsins felst. En að fengnum nægilegum
upplýsingum mun það mega teljast nokkurn
veginn víst, að almenningur sætti sig eigi ein-
ungis við nafnið, heldur einnig viðurkenni það
þeinlínis óhjákvæmilegt. —
Þann 19. júní 1917 öðlaðist konungsstað-
festingu hin nýja stjórnarskrá Islendinga, sú,
er ásamt ýmsum öðrum mikilvægum réttarbót-
um, veitti íslenzkum konum fult jafnrótti við
'karlmenn.
Islenzkar konur höfðu um langt áraskeið
barist allsnarplega fyrir réttindum sínum, og
auðvitað sætt nokkurri mótspyrnu, eins og víð-
ar hefir viljað brenna við. En þær áttu altaf í sín-
um eigin hópi bjartsýna leiðtoga, með óbilandi
viljaþrek og sigurtraust, og þess vegna var það,
að þótt hálfgert dauðamók sýndist oft og einatt
hvíla yfir ýmsum hinum svokölluðu stærri mál-
um þjóÖarinnar, þá var kvenréttindamálið sí-
felt glaðvakandi, enda engu Kkara en forvígis-
konurnar skorti aldrei byr, líkt og haft er í
minnum um Hrafnistumenn.
1 hópi hinna eldri frömuða kvenréttinda-
málsins má benda á Þorbjörgu Sveinsdóttir,
Bríet Bjarnhéðinsdóttir, Theodoru Thoroddsen
og Ólafíu Jóhannsdóttir. Þessar konur allar
háðu langa, sameiginlega baráttu, fyrir einu
og sama máli, þótt Þorbjörg væri vitanlega
þeirra miklu elzt. Frú Bríet stofnaði Kvenna-
blaðið og gaf það út í alilmörg ár, og munu fáir
vita til hlítar hve harða baráttu hún háði, þó
eigi ólíklegt að þeim sé að nokkru ljóst, er ögn
þekkja til blaðaútgáfu á Islandi, og vita hverj-
um annmörkum hún er bundin.
Á meðal hinna yngri kvenna heima á Fróni,
er staÖið hafa mjög framarla í kvenréttinda-
fylkingunni hljóta að teljast þær Ingibjörg H.
Bjarnason, forstöðukona kvennaskólans í Rvík,
Laufey Yilhjálmsdóttir, kona Guðmundar Finn-
bogasonar og Ingá L. Lárusdóttir, ritstjóri
kvennablaðsins “19. júní”.
Eg hefi lesiÖ nokkur númer af “19..júní”
og sannfærst um að þar er á ferðinni stórnýti-
legt blað, með hollum og heilbrigSum skoðunum,
sem allan almenning varða, og þó vitanlega eigi
sízt kvenþjóðina, eins og gefur að skilja, þar
sem blaðið er stófnað velferðarmálum hennar
til stuðnings.
1 ávarpi til kaupendanna, sem birtist í 1.
lölublaði II. árgangs, er erindi blaðsins til al-
mennings svo greinilega lýst, að mér virðist vel
viðeigandi að prenta upp úr því þenna stutta
kafla:
“Allar vonum við að erfiÖleikar þessara
ára verði ekki ævarandi. 0g sem aðstandandi
þessa litla blaðs, vona eg að það geti vaxið með
aldrinum, náð meiri fesfcu og þroska, notið sam-
vinnu við konur og orðið boðberi meðal íslenzkra
kvenna vestan hafs og ausfan, er flytji fregnir
og fræðslu um öll þau mál, er konur varða.
[ blaðinu er orðið frjálst öllum þeim, sem vilja
ræða þar áhugamál sín, stuttort og gagnort, og
með þakklæti er þar tekiÖ á móti allri þeirri.
fræðslu, er að gagni má verða nú á þessum erf-
iðu tímum.
Ýmsar konur hafa á þessu ári styrkt blaÖið
að efni til. Er eg þeim mjög þakklát fyrir. —
Vildi eg mega eiga víst að þeim fjölgaði en
fækkaði ekki á þessu ári. 'Stefna blaðsins er
engin önnur en sú, að vera svo langt sem kraft-
amir leyfa, taug, er tengi oss saman, dragi úr
fjarlægðunum, en auki góð kynni vor á meðal,
sem svo getur, ef góður vilji er með, orðið til
einhverra framkvæmda.”
Blaðið hefir á stefnuskrá sinni hvert mann-
úðarmálið öðru fegurra. Eitt þeirra er land-
spítalamálið, mun það hvergi eiga betri tals-
menn, en á meÖal kvenþjóðarinnar íslenzku.
Þó munu fáar konur hafa tekið við það meira
ástfóstri, en einmitt þær, er að útgáfu “19. júní”
standa. —
Sem eitt dæmi þess, hve fjölbreytt blaÖ
þetta er að efni, má telja eftirgreindar fer-
skeytlur, sem í því hafa verið að birtast að und-
anförnu. Sumar þeirra hafa á sér auðsæ fingra-
för Andrésar heitins Bjömssonar, eins þess
hæfnasta ferskeytlumeistara, sem Islanr hefir
eignast á seinni árum, Theororu Thoroddsen
o. fl.:
Vorum ljóðum veittu skil
vífin góð til þrifa.
Hjálpaði óðar elskan til
okkar þjóð að lifa.
Þeir, sem elska hörpuhljóm
og hreina þekkja tóna,
á auÖninni finna einatt blóm
og yl við kalda stóna.
Ferskeytlan er Frónbúans
fyrsta barnaglingur,
seinna er hún oft í höndum hans
hvöss sem byssustingur.
Nokkrir æpa og hafa hátt
og hampa djúpum sárum.
En þá eg vissi er þuldu fátt
og þurrum grétu támm.
Það á svo margur maður bágt
mig hefir furðað tíðum
hvað þeir gátu grátið lágt
í gaddi og krapahríðum.
Geiglaus lífs um grýttan stig
gleypti eg skvettu marga.
En þegar svefninn svíkur mig
sé eg fátt til bjarga.
Það er ei ávalt gull sem gljár,
eða gimsteinar sem ljóma.
Svo er það oft, að sorg og tár
sitja milli blóma.
Eg hefi ávalt verið þeirrar skoðunar, að við
val bóka þeirra og blaða, er menn lesa á annaÖ
borð, verði aldrei ofmikillar vandvirkni gætt.
Bækur og blöð setja ávalt að einhverju leyti
innsigli sitt á sálarKf lesandans, og þess vegna
ríður lífið á að lesa eihungis það, sem heilbrigð-
ast er, sannast og fegurst. — Hér í Vesturvegi
rignir yfir oss daglega hinu og þessu dóti í
bæklingsformi, sem vægast talað, er hvorki vont
HERMENN!
Ávísanir og víxlar, er gildi borgun og uppbót til
hermanna í “Sterling Exchange”, verða teknir gildir
í þessum banka fyrir $4.86 2-3. fyrir sterlingpundið.
Vér sendum peninga fyrir hermenn hvert sem
er í Canada, þar sem vér höfum útibú, endurgjalds-
laust.
Notro Dame Hruncb—W. H. HAMIIVTON, Manajicr.
Selklrk Branch—F. J. MANNING, Manager.
Í«HHI

ihiibii!
nHi'iiKimmimimmiMiinnnMmii
The Royal Bank of Canada
HöfuCstðll lögglJtur $25.000,000
VarasjóSur.. $16,400,000
Forsetl ...
Vara-forsetl
Aðal-ráðsmaður
HöfuSstóll greiddur $16,100,000
Total Assets over. . $460,000,000
Sir HERBERT S. HOIjT
E. L/. PEASE
- c. E NEHjIj
Allskonar bankastörf afg^-eidd. Vér byrjum reikninga vlB elnstakllnga
•8a félög og sanngjarnir akilmálar velttir. Avfsanir seldar tll hvaSa
I~ staBar sem er á Islandl. Sérstakur gaumur gefinn sparirjóBslnnlögum,
_ sem byrja má meB 1 dollar. Rentur lagBar viC á hverjum 6 m&nuSum.
WINNIPEG (West End) BRANCHES
Cor. WEIIiam & Sherbrook T. E. Thorsteinson, Manager
Cor. Sargent & Beverley F. Thordarson. Manager
Cor. Portage & Sherbrook R. L. Paterson, Manager
Cor. Main & Logan M. A. 0’Hara Manager.
.Iii«lll!BIIIIHIiailllHIII!MIII!B!U!H!l!IHIIIIH«!!BI!l!HIBIII!aillHllliaill!HI!!!HI!ÍIHIII!BIIIIHI1IIHIIIIBII!Hlliaillll
né gott, og á því að minsta kosti lítið erindi til
fólksins.
Það er því sýnt, að eigi viðleitni vor í sam-
bandi við íslenzkt þjóðræknisviðhald hérna meg-
inhafsins, að verða annað og meira en vindhögg,
eða fyrirhyggjulaust fálm, þá megum vér til
með að halda óslitnum andlegu samböndunum
við ísland, og það gerum vér með því eina móti
að kaupa það sem bezt er, heilbrigðast og hrein-
ast í bókmentum heimaþjóðarinnar. Það ér
lífsskilyrðið fyrir viðhaldi voriíir göfugu tungu.
Eg get fullvissað menn um að það kaupir
enginn köttinn í sekknum, er les Kvennaiblaðið
“19. júní”. — Stefna blaÖsins er frjálsmannleg,
kenningarnar allar heilbrigðar, og þar að auki
gengur enginn þess dulinn, að blaðið er skrifað
á islenzku!
E .P. J.
Minni Canada.
Flutt af Ástu Austmann, B.A. að
Wynyard, 2. ágúst 1919.
Háttvirtu tilheyrendur!
Mér er það sérstakt ánægjuefni
að mæla fyrir minni Canada.
Fyrst vegna þess að mér þykir
vænt um landið. Og þó að gamla
fólkið segi mér að himininn sé
blárri, grasið grænna, vötnin tær-
ari og árnar yndislegri “heima”,
ímynda eg mér samt, að ef unga
íólkið hér flyttist búferlum til
gamla landsins og eftir margra
ára strit færi að minnast æsku-
stöðvanna, gæti svo farið að end-
urminningar ungdómsáranna köst-
uðu líka bjarma sínum yfir heima-
landið. Og í öðru lagi hefir það
gefið mér tækifæri að sjá hina
frjósömu og fögru Vatnabygð ís-
lendinga í Canada.
Eitt aðal spursmálið sem liggur
fyrir Canada nú, sem liggur fyrir
öllum þjóðum heimsins á þessum
tíma er hvernig eigi að koma á
samvinnu með verkalýð og pen-
ingamönnum. Og verkalýðurinn
er eins og vindurinn, hann hefir
aflið—og við það er erfitt að ráða.
En nú er ekki lengur hægt að
skjóta skolleyrunum við kröfum
verkalýðsins. Á hinum síðustu
fimtíu árum hefir kaup hækkað,
vinnutími verið styttur og kjör
verkamannsins í mörgu bætt. það
er hugmynd sumra mikilhæfra
manna að lengra en þetta verði
ekki komist, nema með því móti
að einhverju nýju skipulagi verði
komið á samvinnu verkalýðs og
peningamanna. En mikið vill
meira. Verkamaðurinn biður alt
af um meira og meira kaup,
styttri og styttri vinnutíma. En
peningamaðurinn stendur fastur
fyrir og keppist alt af við að græða
fé — að græða fé.
En ekki er með öllu loku fyrir
það skotið að hægt sé að leiða báð-
um hlutaðeigendum það fyrir sjón-
ir, hversu skaðleg þessi stefna sé
fyrir báða, og það án þess að for-
dæma alveg eignarrétt einstak-
lingsins, eftir dæmi hinna öfga-
mestu sócíaíista.
par sem tvær gjörólíkar stefn-
ur vilja reiða hvor annari bana-
högg, hlýtur æskilegur millivegur
að vera til. pað er ekki néma
sanngjarnt að hverjum skuli vera
launað eftir verðmæti verksins
sem hann vinnur. Segjum svo að
þetta sé gjört við stórt fyrirtæki,
þar sem óhjákvæmilegt er að nota
mikinn jeningahöfuðstól, og að
samt sé mikill ágóði. Er nokkurt
réttlæti I því að heimta allan
ágóðann fyrir eiganda höfuðstóls-
ins? Er og heldur nokkurt rétt-
læti í því að búast við að miljóna-
mæringurinn sé viljugur til þess
að láta nota fé sitt án nokkurs
endurgjalds ? En þarna er auð-
sætt áð til er millívegur. pessi
millivegur, að skifta ágóða milli
eigenda eftir höfuðstóls upphæð,
milli ráðsmanna eftir hæfileikum
og ráðsmensku, og milli verka-
manna eftir ötulleik og trúmensku.
pessi millivegur er þó ein mögu-
leg ráðning vandamáls.
Rússlandi má að mörgu leyti
líkja við Canada, að landslagi, tíð-
arfari og fleiru. pað er gömul
munnmælasaga að hinir gömlu
Slavnesku höfðingjar hafi eitt
sinn sent Norðmönnum orð á þessa
leið: “Land vort er mikið og frjó-
samt, en í því er stjórnleysi og
óregla, komið þér og ríkið yfir
oss.” Nú er aftur komin óstjórn
og óregla á Rússlandi.
Að hve miklu leyti hefir hin
mikla Bolsheviki hreyfing snert
oss? Hvers kyns er hún? Sumir
tetla að þessi hreyfing sé uppruna-
iega sprottin frá pýzkalandi, eigi
ekkert skylt við frjálsa stjórn og
leiði aðeins til þess—á Rúss-
landi — ef Samherjar sitji af-
skiftalausir að koma á einveldis
herstjórn. En annar flokkur virð-
ist álíta þessa Bolsheviki hreyfing
sama eðlis og uppreisn Frakka
1789. Á móti hinu fyrnefnda
stendur Canada sem einn maður.
Hin síðar nefnda hugsun getur
breytt afstöðu vorri gagnvart
Rússlandi, en getur ekki komið til
neinna mála hér heima fyrir, ef
vel er að gætt, vegna þess að til
að réttlæta og gera slíka uppreist
mögulega, verður alþýða landsins
að vera kúguð og ómentuð. Af-
leiðing kúgunar er uppreist, og
stjórnleysi kemur af þekkingar-
leysi.
“Tveim skjöldum lék ek aldrei”,
sagði Eyvindur skáldáspillir, höf-
uðskáld Norðmanna á 10. öld.
Stefna þeirra gömlu manna var
mjög ákveðin og þeir áttu margir
hægt með að segja þetta. Nú, í
Canada sem annarsstaðar er lífið
orðið svo margbrotið og flókið að
fjöldinn gengur “brautina fram
eftir veg”, meira og minna blind-
andi. Er þá þessi gamli og góði
málsháttur fornmanna að verða
úreltur?
Enska skáldið Keats, sem hafði
hina gömlu Grikkja ást og trú á
fegurðinni sagði: “Falleg hug-
sjón er ævarandi, hún getur aldrei
að engu orðið”. Ef þetta er svo,
þá hlítur hin gamla hugsjón í
málshættinum að vara enn. Höf-
um orð gamla Eyvindar í huga.
Ef til vill verður það einhver
‘ Norðmaðurinn” sem kemur fram
með stórkostlegar stjórnmálagáf-
ur og situr við stýrið hér. Hver
veit?
Hvar stöndum vér gagnvart
einu öðru aðalspursmáli dagsins—
hinni núverandi sambandsstjórn?
Eigum vér í því máli fremur öðr-
um að “leika tveim skjöldum”?
pað geta verið misjafnar skoðanir
um einlægni eða þá um afreksverk
stjórnarinnar. pað er víst óhjá-
kvæmilegt að svo sé. En þeirri
hugmynd fylgir enginn hugsunar-
réttur að varanlegt samband geti
átt sér stað með mönnum, sem
hafa gjörólíkar hugmyndir um
lífsspursmál framtíðarinnar, að-
eins vegna þess að fyrir tveim ár-
um var stefna þeirra sú hin sama
gagnvart spursmáli, sem nú er út-
kljáð, og hefir því ekki Iengur ann-
að en sögulega merking. pess
vegna tel eg það ekki nema rétt
og sjálfsagt að stjórnarbreyting
verði i Canada von bráðar. En
þetta er ekki nema eðlileg afleið-

/