Lögberg - 21.08.1919, Síða 6

íiis. 6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. ÁGÚST 1919
Mána Tárin.
á kinnina, heldur sjálfan sig í fingurinn! — Eins
fer fyrir oss, ef viÖ erum ekki mjög varfærnir.”
VIII.
NitSurl.
Eftir viku ferðalag komu systkinin loks að
kvöldi dags að skóginum, handan við heimaengj-
arnar, þar sem þau fyrst höfðu leikið sér í katta
hamnum. Engar svölur hafa þreytt erfiðara flug
en þau höfðu gjört. Enginn orðið fegnari að sjó-
ferðinni var lokið.
“Eg heyri lækjarnið Bud,” sagði Sis.
“Lattu mig þá hafa festina,” sagði Bud.
Og hjá læknum, þar sem hjarðmaðurinn fann
þau fyrst, urðu þau börn aftur.
“Nú skulum við altaf vera börn,” sagði Sis.
Bud hélt á festinni í hendinni. Þjár perlur
voru eftir. . “Það er bezt að eg geymi þær,” sagði
hann, “skeð getur að okkur langi til að brúka þær
seinna.”
Og þrátt fyrir ítrekaðar bænir systur sinnar
um að eyðileggja perlurnar, stakk hann þeim í
vasa sinn. Svo rétti hann henni hendina og leiddi
hana í gegn um skóginn, áleiðis heim. Sólin var
sígin til viðar, en síðasta ljósrák deyjandi dags
vísaði þeim veginn.
Hjarðmaðurinn og kona hans sáfcu að kvöld-
verði, þegar börnin komu heim. þau klifruðu upp
á saghestinn og horfðu inn um gluggann.
“Mamma hefir verið að gráta,” hvíslaði Sis.
“Það er brauð og mjólk til kvöldmatar,”
sagði Bud. Þau guðuðu ekki en gengu í hæinn og
leiddust.
“Er nokkuð eftir af eplakökunum, mamma?”
spurði Bud, og lét sem ekkert hefði í skorist, frá
því er kallað var á þau inn til dagverðar forðum
tíð.
Hver fagnaði >bezt og grét mest er ómögulegt
að segja, en alveg gleymdi nú fjárhirðinn að
sækja birkitágina. —
Um nóttina vaknaði Sis við það, að hún
heyrði Bud vera að brölta fram úr rúmi sínu og
fara út. Hún varð hálf hrædd. Hvað skyldi hann
nú ætla? Að vörmu spori kom hann til baka.
“Hvað varstu að gera út?” spurði systir hans.
“Fleygja Mánatárunum í vatnsfötuna,” svaraði
Bud.
R. K. G. S. þýddi.
Dœmisögur Lincolns.
Abraham Lincoln Bandaríkjaforseti (myrtur
1865) hafði jafnan á hraðbergi mikið af skrítlum
og dæmisögum, er hann vildi sannfæra þá, sem
hann átti tal við eða á hann hlýddu, um eitthvert
mikilsvert atriði. Mátti segja um hann, að hann
kendi í dæmisögum. Þær hrifu oft betur en lang-
ar ræður og snjallar. —
Einu sinni átti hann tal við nokkura mikils
háttar landsmálagarpa, sem voru að leggja honum
hin og þessi heilræði um, hvernig haga ætti stjórn
Bandaríkjanna. Það var meðan hæst stóð þræla-
haldsstyrjöldin mikla (1861—65), og forseti og
ráðgjafar hans áttu dag hvern úr vöndu að ráða.
Hann hlýddi þolinmóður á tal þeirra félaga. En
er þeir höfðu lokið máli sínu, segir hann: “Ger-
um ráð fyrir, herrar mínir, að þér hefðuð varið
öllum eigum vðar í gull og að hann Blondin ætti
að bera það á streng yfir Niagarafoss. Ætli
þér munduð þá fara að kippa í strenginn, eða
hrópa í Blondin, svo mælandi: Réttu betur úr
þér, Blondin! — gaktu heldur hægra, Blondin! —
nú er þér óhætt að greikka sporið, Blondin! —
hallaðu þér nú dálítið út í vinstri hliðina, Blon-
din! — nú meir út í hægri hliðina, Blondin! —
Nei; þér munduð halda niðri í yður andanum og
mæla eigi orð frá vörum þangað til hann væri
kominn yfir um. Stjórnin ber feiknabyrði á herð-
um sér. Hún á ógrynni gersema að varðveita.
Hún gerir eins og hún getur bezt. Lofið henni
að vera í friði, meðan hún er að komast yfir um.”
Þrælahaldið (í suðurríkjunum) var að eins
óbeinlínis orsök ófriðarins. Beint tilefni hans var
það, að suðurríkin sögðu sig úr lögum við norð-
urríkin, til þess meðal annars að geta ráðið því,
hvort þrælahald væri liaft í lögum eða ekki. En
Lincoln og ráðaneyti hans vildi ekki láta ríkið,
Bandaríkin, sundrast. Það var ekki fyr en liðið
var nokkuð fram á þann ófrið, er þrælum var
lausn gefin um öll Bandaríkin. Þeim var veitt
lausn frá 1. janúar 1863. En mikið hafði verið
um þetta rætt áður, sem nærri má geta, og margir
verið þess fýsandi, að það væri gert miklu fyr.
Meðal annara átti mikils háttar herforingi einn
tal um það við forsetann einhvern tíma. “Eg
skal segja yður” mælti Lincoln, “að við verðum
að fara mjög gætilega í það, að hreyfa við þræla-
lausninni. Ella fer fyrir oss eins og rakaranum
í Illinois, sem átti að raka mann, sem var mjög
þunnur á vangann og kinnfiskasoginn, eins og eg”
(Lincoln forseti var ákaflega hár og grannur,
stórbeinóttur í andliti og krangalegjur). “Rakar-
inn stakk fingrinum inn í munninn á manninum
og þandi út kinnina, til þess að eiga hægra að
komast að því, að ná af honum skegginu. En þeg-
ar hann fór að raka, skar hann eigi einungis gat
Annað skifti var það, að einhver fann að því,
að þingið væri alt af að ræða þrælahaldsmálið;
kvaðst hafa búist við, að það sneri huga sínum og
máli að einhverju nýju, úr því það væri búið að
tjá sig þrælalausninni samþykt.
“Það var einu sinni maður norður í Maine”
sagði forseti “sem rak einhverja verzlun og
margir komu til, til að fá sér toddý. Hann lét þá
hafa Ný-Englands-romm og þeir drukku það
ótæpt. En er frá leið, fór þeim að leiðast það, og
vildu fá eitthvað annað, eitthvað nýtt. Eitt kvöld,
er gestirnir komu, tekur maðurinn fram glösin og
segir: Nú-nú, piltar, nú hefi eg fengið nýtt handa
ykkur að drekka. Segirðu nú satt? spyrja þeir.
Já, víst segi eg satt, anzar hann; það er nýtt, það
er A?/-Englands-romm. — Eg held, segir Lincoln
að ykkur svipi til gestanna, og að þinginu svipi til
veitingamannsins. ”
Frægt er það, sem Lincoln svaraði þeim, sem
voru að vandlæta um, að Grant drykki, og vildu
láta einhvern annan taka við yfirstjórn hersins,
þann er meiri væri reglumaður, en Grant var sig-
ursælastur allra hershöfðingja í liði norðanmanna.
“Getið þið ekki sagt mér”, anzaði hann, “hvar
hann Grant kaupir konjakið sitt? Eg ætla þá að
láta kaupa nokkrar flöskur af því og senda hinum
hershöfðingjunum. ’ ’
Það þótti vera og er þeim mun meira varið í
þetta svar fyrir það, að Lincoln var sjálfur bind-
indismað-ur.
Einhvern tíma á ófriðarárunum kemur bóndi
fyrir forseta og kærir heytöku frá sér, er hermenn
voru valdir að, og bað forseta að skerast í það mál.
“Þér minnið mig á drenginn, sem misti eplið
fyrir borð” sagði forseti. “Hann Jack Chase var
fyrir 25 árum hverjum manni fræknari að fleyta
timbri niður eftir Ohio-elfi. En svo kom gufubát-
ur á ána og Jack var gerður að yfirmanni á hon-
um. Hann var jafnan vanur að taka sjálfur við
stýrishjólinu, þegar kom að svöðunum. — Einu
sinni, þegar báturinn var í hörðustum fossandan-
um og Jack þurfti að hafa sig allan við, að bátin-
um fleygði ekki flötum við straumiðunni, kallar
smásveinn meðal farþeganna alt í einu upp:
“Kapteinn, kapteinn; stöðvið þér bátinn snöggv-
ast; eplið mitt datt í ána”!”
Einu sinni kemur símskeyti til Washington,
höfuðborgarinnar, um að skothríð heyrist þar og
þar, sem til var tekið, nærri Knoxville, — töluverð
fallbyssuskothríð. “Það er gott, mér þykir vænt
um það,” segir forseti. Einhver viðstaddur sagð-
ist ekki skilja í því, að forseta þætti vænt um það,
með því að áður hefði það frézt síðast, að herinn
norðmanna væri nauðulega staddur. “ Jú”, anzar
Lincoln; “mér datt í hug kona í Springfield” (þar
átti Lincoln heima áður en hann varð forseti);
“hún átti margt barna, og lét þau að jafnaði eiga
sig á daginn. Heyrði hún grát til einhvers þeirra
einhversstaðar úti, sagði hún: Guði sé lof, þá veit
eg þó að þessi krakkinn er ekki dauður.”
Lincoln kunni mikið af skrítlum (sem ekki
voru dæmisögur) og sagði þær manna bezt. Það
var oftast eitthvað, sem fyrir hann hafði sjálfan
borið.
Einhvern fagran morgun stendur hann út við
glugga í forsetahöllinni og nokkrir gestir hans hjá
honum. Þá gengur sunnudagsskólabarnahópur
fram hjá og hrópar í ákefð húrra fyrir forseta.
Honum var ánægja að horfa á börnin kát og fjör-
ug, og segir, þegar þau eru komin í hvarf:
“Nú skal eg segja ykkur sögu af honum
Daniel Webster, þegar hann var í skóla. (Daniel
Webster er eitt mikilmennið'í sögu Vesturheims-
manna, þingskörungur frábærlega mælskur, og
stjórnskörungur). “Honum hafði orðið eitthvað
á og átti að ganga fram jyrir kennarann og að
taka við spansreyrsráðningu í lófann, að þeirrar
tíðar sið. En hann var býsna-óhreinn um hend-
urnar, spýtir í snatri í hægri lófann, sem lemja
átti, og þurkar í buxumar sínar. Réttir svo fram
höndina þá, svona hálf-makaða, en heldur hinni
fyrir aftan sig. Kennarinn horfir á höndina dá-
lítið, þessa sem hann sá, og segir: Heyrðu Daniel,
ef þú finnur hér í ibekknum einhverja hönd ó-
hreinni en þessa, þá skal eg sleppa þér í þetta sinn.
Daniel var ekki seinn á sér að rétta fram vinstri
hendina og segir hróðugur: “Hérna er hún, Sir!”
Einhver gestur forseta segir einu sinni við
hann: “Hr. forseti! Eg hitti í sumar gamlan
kunningja yðar, Campbell að nafni, er kunni
margt af yður að segja frá því er þér voruð í
Springf ield. ’ ’
“Jú, eg man vel eftir honum,” segir forseti.
“Hann var smáskrítinn þá. Hann var um tíma
ráðherra í Illinois. Einhvern dag kemur maður
til hans á skrifstofu hans með hvítt um hálsinn
og biður hann að lána sér fundarsal neðri deildar
í þinghúsinu, kvaðst ætla að halda þar nokkra
fyrirlestra í Springfield.”
“Mætti eg spyrja,” segir Campbeli, “hvert
er efnið, sem þér ætlið að tala um?”
“Vissulega er yður það heimilt,” segir hinn
og setur upp mjög hátíðlegan svip. ‘ ‘ Það sem eg
hefi hugsað mér að tala um, er afturkoma Drott-
'ins vors og frelsara.”
“Það er ekki til neins,” segir Campbell; “ef
þér viljið fara að mínum ráðum, þá skuluð þér ekki
vera að eyða tírna yðar til þess. Eg skal trúa yð-
ur fyrir þeirri sannfæring minni, að hafi Drottinn
komið til Springfield einu sinni, þá vari liann sig
á að koma þangað aftur.”
—Sunnanfari.
Kolskör.
Dúfurnar kinkuðu kolli og fóru að tína; upp,
upp! upp! upp! Þá tóku líka hinir fuglarnir til
óspiltra málanna: upp, upp! upp, upp! og tíndu
allar heilu erturnar í skálina. Að einni stundu
liðinni var verkinu lokið. Fuglarnir flugu þá
aftur út um gluggann, en Kolskör flýtti sér með
skálina til stjúpu sinnar og var nú heldur hýr í
bragði, því að henni kom ekki annað til hugar, en
að hún fengi nú að fara. En önnur varð þó raunin
á. Stjúpa hennar bað hana ekki gjörast svo
djarfa, að ámálga það framar; hún ætti engin föt
að fara í. “Ligg þú heima í öskustónni,” sagði
hún; “þar er þinn staður, garmurinn!” Nú fór
vesalings Kolskör að hágráta og bað enn þá inni-
legar. “Jæja, hættu þá þessum hrinum”, sagði
kerling. “Þú mátt fara ef þú tínir mér fyrst
tvær skálar af ertum úr öskunni og hefir lokið
því innan einnar stundar.” Kerling stráði nú ert-
unum í öskuna, en Kolskör hljóp út í eldhúsdyrn-
ar og kallaði enn sem fyr: * ‘ Tamdar dúfur, turtil-
dúfur, allir fuglar loftsins! Komið og hjálpið
Kols'kör!” Samstundis komu tvær hvítar dúfur
fljúgandi inn um eldhúsgluggann, því næst turtil-
dúfur og loks svifu þar að allir fuglar loftsins og
hópuðust um öskustóna. Kolskör kvað:
“Tínið mér þær sem heilar eru;
etið þær sem veilar eru!”
Dúfurnar kinkuðu kolli og fóru að tína upp,
upp! upp, upp! Þá tóku líka hinir fuglarnir til
óspiltra málanna; upp, upp! upp, upp! Og áður
en hálf stund væri liðin, höfðu fuglarnir lokið
verkinu og flugu burt. Kolskör skundaði með
skálina til stjúpu sinnar og hlakkaði nú mjög til
að mega fara. En kerling svaraði sem fyr; henni
væri ekki til neins að nefna það; þær gerðu sér
ekki þá hneisu að hafa slíkan stelpugarm með sér
í veizluna kongsins. Og svo héldu þær mæðgur á
stað.
Kolskör var nú ein eftir heima; liún fór þá
út í kirkjugarð, kraup á leiði móður sinnar og
sagði við heslitréð:
“Hristu þig, hristu þig, heslitréð góða!
Stráðu á mig gimsteinum og gullinu rauða!”
1 sama bili fleygði fuglinn niður til hennar
glitsaumuðum skrúða, gullfjölluðum silkiskóm og
dýrindis meni. Bjóst hún nú í skyndi og hélt á
stað til veizlunnar. Stjúpa hennar og stjúpsystur
þektu hana ekki; héldu þær að þetta væri einhver
erlend kongsdóttir, er sótt hefði mótið til þess að
krækja í kongssoninn; svo tignarleg var hún sýn-
um í skrúðanum nýja. Að það væri Kolskör, kom
þeim sízt til hugar; liún lá auðvitað heima í ösku-
stónni. Kolskör var ekki óðar komin inn í salinn
en kongssonurinn kom á móti henni, tók hana
við hönd sér og bað hana um dans. Og upp frá
því vildi hann við enga aðra dansa; hann vék ekki
frá henni, og 'kæmi einhver að bjóða henni upp,
sagði hann að hún væri sín dama.
Kolskör dansaði nú með lífi og sál langt fram
á kvöld. Þá sagði hún að nú væri mál komið fyrir
sig að fara að halda heimleiðis. Kongsson kvað
það ekki úrhættis enn; en er hann lét engan bilbug
á sér finna, sagðist hann mundu sjálfur fylgja
henni heim. Hann vildi sem sé fyrir hvern mun
verða þess vísari, hverra manna hún væri. En
honum varð nú ekki kápan úr því klæðinu að sinni.
Kolskör hljóp frá honum á leiðinni og stökk inn
í dúfnakofann. Kongsson beið því, þar til bóndi
kom heim, og sagði honum að ókunna mærin fagra
að hún hefði stokkið upp í perutréð. “Það skyldi
þó aldrei hafa verið hún Kolskör dóttir mín?”
hugsaði bóndi með sér. Lét hann þegar færa sér
öxi, og hjó upp kofann; en þar var enginn inni.
Og er þau komu í bæinn, lá Kolskör í tötrum sín-
um í öskustónni, og logaði hjá henni á lítilli kolu.
Hún hafði hlaupið gegnum dúfnakofann út að
heslitrénu, farið þar úr skrúðanum og lagt hann
á leiðið; hafði þá fuglinn komið og tekið hann, en
Kolskör rölt heim í tötrum sínum og lagst í stóna
eins og ekkert hefði ískorist.
Daginn eftir, er foreldrar hennar og stjúp-
systur voru aftur farin til veizlunnar, fór Kolskör
enn út að heslitrénu og sagði:
“Hristu þig, hristu þig, heslitréð góða!
Stráðu á mig gimsteinum og gullinu rauða!”
Samstundis fleygði fuglinn til hennar kven-
skrúða, og var sá enn skrautlegri en sá fyrri.
Þegar hún kom í honum upp í kongsríki störðu all-
ir undrandi á fegurð hennar; kongsson hafði ekki
getað á heilum sér tekið fyrir óþreyju; flýtti hann
sér nú til móts við hana, tók hana við hönd sér og
dansaði við hana eina alt til -kvölds; yrði einhverj-
um öðrum á að bjóða henni upp, sagði hann byrst-
ur í bragði, að þetta væri sín dama. Þegar Kol-
skör fóy heim úr veizlunni um kvöldið, fylgir
kongsson henni sem fyr og einsetur sér nú að kom-
ast fyrir, hvar hún eigi heima. En Kolskör skauzt
frá honum inn í garðinn að húsábaki; þar stóð
perutré, alsett Ijúffengustu ávöxtum. Kolskör
klifraði fimlega upp í tréð, og vissi kongsson ekki,
hvað af henni varð. Hann beið nú, þar til er
bóndi kom heim, og sagði honum að ókunna stúlk-
an hefði skotizt frá sér og væri sér næst að halda
að hún hefði stokki ðupp í perutréð. “Það skyldi
þó aldrei vera Kolskör dóttir mín?” hugsaði bóndi.
Hann bað um öxi sína, og feldi þegar tréð; en þar
var enginn. Gengu þau hjón þá í bæinn og sáu,
hvar Kolskör lá í öskustónni eins og vandi bennar
var. Hafði hún hlaupið aftur niður úr trénu í
hvarfi við kongsson, skilað fuglinum skrúðanum
og farið í tötra sína.
Þriðja daginn, er fólkið var farið til veizl-
unnar, gekk Kolskör enn út að heslitrénu og sagði:
“Hristu þig, hristu þig, heslitréð góða!
Stráðu á mig gimsteinum og gullinu rauða!”
Jafnskjótt fleygði fuglinn niður til hennar
skrúða, er bar langt af hinum; voru skórnir úr
skíru gulli. Þegar hún kom upp í kongsríki, rak
alla í ragastanz; þóttust menn aldrei slíka fegurð
séð hafa. Kongsson þoldi ekki að neinn fengi að
dansa við hana nema hann einn; byði einhver ann-
ar henni upp, var hann skjótur til svars og kvað
þetta sína dömu.
Seint um kvöldið bjóst Kolskör til heimfarar.
Kongsson lézt mundu fylgja henni. Hún kvað þess
enga þörf, tók til fótanna og var horfin honum á
svipstundu. En annan skóinn misti hún af sér í
stiganum; hafði kongsson látið bera bik á rim-
amar, og sat skórinn þar fastur. Hann var allur
úr skíru gulli, og dáðist kongsson mjög að, hvað
hann var lítill og liðlegur.
Daginn eftir fer kongsson að finna bónda og
sýnir honum gullskóinn; kveðst hann hafa strengt
þess heit að eiga þá stúlku, er skórinn sé mátu-
legur, eða enga ella. Stjúpsystur Kolskarar hugsa
nú hvor um sig gott til glóðarinnar að krækja í.
kongssoninn, því að báðar voru einkar fótnettar.
Hin eldri tók við skónum, fór með hann inn í
svefnherbergi sitt og ætlaði svo sem ekki að vera
lengi að bregða honum á sig. En til allrar óham-
ingju reyndist hann of lítill; stóra táin komst þar
ekki fyrir. Móðir hennar, er var viðstödd, þreif
þá hníf og rétti dóttur sinni: “ Stýfðu tána, dóttir
góð!” sagði hún; “hlífa máttu fótunum þegar þú
ert orðin drotning!” Stúlkan lét ekki segja sér
það tvisvar; hún nam af tána og setti upp skóinn,
þótt sárt væri; gekk síðan fyrir kongsson og sýndi
honum, hve vel hann færi sér. Kongsson hóf þá
upp bónorð sitt til hennar, og má nærri geta að þar
var ekkert til fyrirstöðu. Síðan setti hann hana
á bak fyrir framan sig og reið á stað. En er þau
koma á móts við kirkjugarðinn, setja tvær dúfur
á helsitrénu og kvaka ákaft. Kongsson skildi
fuglamál; staldrar hann því við og hlýðir til, hvað
þær segja. Dúfurnar kváðu:
“Heyri kongsson,
heyr ikvak fugla:
Drýpur dreyri í skó.
Tá lét skoma
hin tálvísa,
áður í gullskó gengi. ’ ’
Kongsson leit á fót meyjarinnar og sá að blóð
vall upp á ristina. Snýr hann þá við hesti sínum
og ríður heim aftur með meyna. “Svikið hafið
þið mig nú!” segir hann við kerlingu; “látið hina
systurina reyna skóinn.” Yngri systirin tekur þá
við skónum, fer inn í svefnherbergi sitt og klæðir
sig í hvíta silkisokka, næfurþunna; ber svo á sig
skóinn; í tána var hann mátulegur, en hællinn sat
fyrir, hvemig sem hún spertist við. Móðir henn-
ar rétti þá að henni sax og segir: “Högg þú hæl-
inn, dóttir góð! Hlífa mátt þú fótunum þegar þú
ert orðin drotning!” Mærin gjörir sem henni var
ráð til kent, nemur af hælinn og kemst þannig í
skóinn; gengur síðan fyrir kongsson. Hann kýs
þá meyna sér að brúði og ríður á stað með hana.
En er þau koma á móts við heslitréð, kvaka dúf-
urnar sem fyr:
“Heyri kongsson,
heyri kvak fugla:
Drýpur dreyri í skó.
Hæl lét numinn
hrekkvís brúður,
áður í gullskó gengi.”
Framh.
SKRÝTLA.
Stúlka sem vann fyrir hundrað dölum á mán-
uði, fékk boðsbréf á leikhús frá pilti, sem hafði 40
dali um mánuðinn. “Ætlarðu að fara?” spurði
vinkona hennar. “Fara! með honum, líklega.
Hugsarðu kannske að eg fari að eyða ljómandi
góðum 100 dölum fyrir 40 dala mann?”