Lögberg - 18.09.1924, Qupperneq 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
18. SEPTEMiBER. 1924.
Þoloastir allra.
Nýlega hefir Gartland Rice eem
er þektastur allra þeirra Banda-
ríkjamanna, sem um leikfimi rita,
ritað grein í eitt af Bandaríkja-
blöðunum um þátttöku Finna í
olympísku leikjunum og af því að
maður þessi er viðurikendur fyrlr
að hafa sérstakt vit á leikfimls-
list og að hann var viðstaddur
leikina þá er þessvert að lítill út-
dráttur komi fyrft- sjónir lesenda
yjgibergs af því sem hann segir
um Finnana, ekki síst þar sem
ummælin hafa sérstakt erindi til
almennings og eru eftirtektar
verð.
Tvær og hálf klukkustund var
liðin frá iþví að fimtíu og átta
menn frá tuttugu og átta þjóðum,
sem Iþátt tóku í Marathon kapp-
hlaupinu, fóru í hendings kasti
út um Colomibes-hliðið rétt hjá
París. Vegalengdin, sem þeir áttu
að hlaupa var tuttugu og sex míl-
ur og tvö íhundruð fimtíu og fimm
fet, og manniþyrpingin, sem við
ihliðið ibeið, horfði öþoJin'móð í
áttina þangað sem sigurvegarans
var von.
Þegar að óska^Aliben Stenroos
kom og hjóp léttilega og án þess
að sýna hin minstu þreytumerkl
gall við fagnaðaróp frá mann-
fjöldanum og enginn maður furð-
aði sig á, að það skyldi vera hann
sem fyrstur væri, iþað gengu alllr
út frá því sem sjálfsögðu eftir
framkomu Finnanna vikuna á
undan, svo sjálfsagt að mðnnum
kom ekki til hugar að annað gæti
komið fyrir, og ef einhver annar
en þeir hefðu orðið til þess að
vinna þetta lengsta kapphlaup
Olympisku leikjanna þá hefði slíkt
komið mönnum mjög á óvart. Þvl
þessir Flinnar með iljónshjörtun
höfðu sýnt það svo berlega að þelr
einir áttu vaild á sigri í þeirrl
samkepni. Fyrsti vottur þess sem
þeir áttu yfir að búa í þessu efni
kom íram fyrsta daginn sem
Olympisku leikirnir stóðu þegar
WSllie Ritala, Finni, vann ekkl
aðeins tíu þúsund metra kapp-
hlaupið, heldur.gerði það á styttri
iþeirra, sem í þeim brauðum eru, er úr vandamálum þessum, tíma þann
hertur fiskur, ávextir og ósigtað! er hún sat að völdum og hverju
hveiti. Svo hvert brauð eða kaka j fékk hún afrekað? Svarið verður
vair viðunanieg máltíð án fleiri aðeins eitt. í engu af þessum mál-
rétta. Nurmi borðar tvö slík brauð
eða kökur á hverju kveldi áður en
hann fer að hátta, auk sinna vana-
legu máltíða. Eftir að vera búnir
að reyna að tyggja einn bita af
þessu brauði komumst við að raun
um að sá réttur hæfði engum ððr-
um, en mönnum, sem væru menn,
með ósviknar tönnur.
Á matarskrá Finnanna var ekki
að finna neinn auka eða óþarfarétt
ekkert nema það sem var líkama
þeirra til uppbyggingar.
Eftir að vera Ibúinn að líta yfir
þessa heflsusamlegu matarskrá
Finnanna varð mér skiljanleg aðal
ástæðan fyrir hreysti þeirra og
þoill. En hin virkilega saga þessara
manna á sér dýpri rætur bún er
ibundiin við landið þeirra sjálft
Finnland. Finnar eru yfirleitt á-
kveðnir, þolinmóðir og hafa mikið
dálæti á leikfimislist.
“Það eru ekki margir bílar I
Finnlandi,” sagði Nuimi '“team-
göngutaékin fá og svo lifum við
einföldu lífi.
Auk Iþess að hlaupa langar vega-
lengdir þá hefi eg trú á því að
ganga talsvert mikið og svo gera
félagar mínir. Við horfum ekkert
í að ganga 15«—20 mílur vegar til
þess að heimsækja kunningja, eða
við æfingar. Leiguvagnar eru að
vísu fljótari, en þeir eru ekki eins
hollir fyrir fætur manna og lungu.
Það er of.t sem Nurmi hleypur
samfleytt í fjóra til fimm’ klukku-
tíma á dag, og oft sem hann hleyp-
ur lengri leið en iengstu leiðina er
þeir þreyttu um sem þátt tóku í
olyrppisku kapphlaupunum. Tutt-
ugu til þrjátíu mílna gangur fyrir
hánn er aðeins ileikur, nið sama
má segja um Ritala, Stenroos og
Hannes Kohlemainen er Ihann á
fyrri árum stóð í sporum þeim,
sem Nurmi stendur nú í.
Þúsundir manna léltu undrun
sína í ljósi yfir því að nokkur
skyldi geta unnið þúsund tnetra
og þrjú þúsund metra kapphlaup
eftir miðjan dag sama daginn, þar
sem enginn annar hafði nokkurn
um, fékk sú stjórn minstu vitund
áorkað, — atvinnuleysið jókst og
ísku málin stóðu við það sama. Á
hvaða grundvelli hygst svo íhalds-
flokkurinn að vinna næstu kO'Sn-
ingar og steypa verkamannastjórn
inni af stóli, þar sem hann getur
ekki vitnað til eins einasta afreks,
er líklegt væri að kjósendur
mundu reikna honum til inntekta
Ur ýmsum áttum.
Panama skurðurinn.
Verkamannastjórnin hefir ekki
setið lengi að völdum og á þar að
auki ilt aðstöðu, þar sem hún er í
minni hluta á þinginu og er því
upp á náð gömlu flokkanna, eða
einkum frjálslynda flokksins kom-
in, en ,sá flokkur hefir verið henni
nokkru vinveittari, sem kunnugt
Panama-.skurðurinn hefir gefið
af sér um einum fjórða meira í
skipatollum en hann gerði í fyrra.
Á síðastliðnu fjárhagsárl þess fyr-
irtækis árin 1923—1924 fóru 5230
skip í gegnum hann, sem var 1263
sikipum fleira en 'árið áður. Tekj-
turnar frir síðastfliðið ár námu
i $24,290,963.54. 250 fleiri skip fóru
J í gegnum skurðinn frá Atlants-
hafi til Kyrrahafs, heldur en hina
leiðina.
EI Salvador.
Forsetinn í E1 SalvadO'r hefir gef-
ið út skipun um að dejld skuli
bygð við foókahlöður þjóðarinnar
í hverjum foæ þar sem þær eru, og
er. Þó hefir hún tvímælalaust j eiga slíkar deildir að vera opnar
skapað nýtt tímafoil í sögu hinnarj almenningj, endurgjaldsilaust og
foresku þjóðar. Báðir gömlu flokk- auk fræðifoóka sem mönnum stend-
arnir höfðu reynt til að ráða | ur þar itil fooða, er ákveðið að
skaðafoótamálinu á hendur Þjóð-j bókaverðirnir haldi fyrirlestra
verjum til lýfeta, og foáðum hafðljeinu sinni í viku um landbúnað
algerlega mistekist. Útlitið var að j og iðnað.
verða æ ískyggilegra og það isvo í Cuba.
mjög, að helst var ekki annað fyr-j
irsjáanlegt, en alment gjaldþrot eitt ógeðslegt hefir staðið
Norðurálfuþjóðanna, margra j °8 stendur yfir enn 1 Cufoa.
hverra. Sérfræðinganefnd sú, und- Var það borið á yfirvöldin, að þau
ir forýstu Bandirikjamannsins, j hefðu leyft ljóta og jafnvel glæp-
Oharles G. Dawes, er rannsakaði samlega meðferð á fólki, sem til
fjárhagsástand Þjóðverja á síð- eyjarinnar kom írá Vestur-India-
astliðnum vetri, foar jafnframt, eyjunum bresku. Eftir að hafa
fram ákveðnar tillögur í skaða- rannsakað-. málið, lýsti ríkisritar-
bótamálinui, sem að nokkru leyti. 'nn óe Cespedes yfir því, að mál
foentu á veg út úr ógöri’gunum. En
til þess að þær fengju framgang,
urðu stjórnir og þing bandaþjóða
Nor^urálfunnar, að veita þeim
samþykki. Samkomulagshorfur
tíma en nokkur annar maður tíma fyr reynt plíkt.
hafði áður gert það á. Svo höfðu En hvað meina slíkar vega-
þeir líka skotið öllum aftur fyrlr lengdir til slíkra manna? Manna,
sig í fimm hundruð og átta hundr- sem eru fúsir á að folaupa 30'—40
uð metra kapphlaupi. j mílur dag eftir dag. Til hans eða
Paavo Nurmi, sá fljótasti mað- j þeirra verður mílan lítið meira en
ur á fæti, sem nokkurn tíma hefir J nokkur skref.
verið uppi, var Ibúinn að vinna! Og Finnarnir halda ekki þeim
fimtán hundruð metra, fimm þús- j æfingum uppi dag og dag, eða
und og tíu þúsund metra kapp-‘mánuð. Þeir gera það árum sam-
hlanpin.
Svo þegar Stenroos kom hlaup-
andi og var sex mínútum á undan
þeim sem næstur var. eftir að
vera ibúinn að hlaupa í gegnum
sex Ibæi á Frakklandi þá yoru
Finnarnir búnir að vinna öll kapp-
hlaupin, sem á íþróttaskrá ölyrnp-
isku leikjanna voru.
Á bak við tjöldin.
Hver sú smáþjóð, sem getur
framleitt menn eins og Nurmi,
Ritala, Stenroos, Katz, Seppala og
fleiri þeim líka hlýtur að fylgja
vissum reglum með matarhæfi og
sérstakar líkamsæfingar, sem eru
þess virði að veita eftirtekt og
þegar eg fór að grenslast eftlr
an, það er óaðskiljanilegur partur
af lífi þeirra.
Hannes Kohlemainen vann þrjú
lengstu kapphlaupin í ólymp-
isku leikjunum 1912 og setti þá
hámark þeirrar listar, sem Nurmi
einn gat komist fram yfir. Eftir
átta ár vann Kohlemainen Mara-
thon hlaupin aftur í Antwerpen
og isetti þá hámark þeirrar listar
að nýju. Kohlemainen hélt áfram
stöðugum æfingum í þessi átta ár
og Nurmi hefir haldið uppi æf-
ingum jafnlengi hann er nú 28
ára gamall. Finnar þurfa ekki að
undiilbúa sig isérstaklega í hvert
skifti og þeir taka þátt í sam-
kepni. Þeir eru ávailt reiðubúnlr.
Aldrei óhæfir sökum sérstakrar á-
hverjar þær væru svaraði Paavo j reyrislu. Reyna aldrei að ná þvl
voru lengi vel alt annað en góðar.
Til þess nú að ekki endaði alt við
orðin tóm, kvaddi Ramsay Mac
Donald, stjórnarformaður Breta,
til' Lundúnamótsins síðasta, er
fékk því til leiðar komið, að Dawes
upástungunum var trygð fram-
gangur. Vafalaust væri það of-
mælt að þakka Ramsay Mac Dom-
ald allan árangurinn, en drýgsta
þáttinn mun hann þó hafa átt
1 því, hver niðurstaðan varð. Sýndi
hann í hvívetna frábæra lipurð og
glöggskygni. Þó ekfci væri nema
fyrir þetta eina, mikilvæga mál,
væri ekki ósanngjarnt að ætlast
til að foreskir kjósendur hugsuðu
sig um tvisvar, áður en þeir að
nýju, hefðu skifti á þeim Ramsay
MacDonald og Stanley Baldwin.
það heyri undir dóm réttvísinnar
þar á eynni, en ekki undir ræðis-
menn annara landa. 200,000 inn-
flytjendur á Cufoa frá nálega ðll-
um löndum Iheims foíða eftir tæki-
færi til þe®s að komast inn til
Bandaríkjanna, en sem innflutn-
ingalögin frá 1. júlí s. 1. gjöra
ómögulegt í lengri tíð.
Dominican lýðveldið.
Eins og menn munu reka minni
til þá kastaði þetta litla ríki af
sér harðstjórafjötrunum 29. nóv-
ember 1916 og gjörðist lýðveldi,
en isökum <tfuLlkomins stjórnar-
fyrirkomulags sem verið hafði og
vankunnáttu manna þar yfirleitt í
stjórnmálum, þá féll það í skaut
Bandaríkjastjórnarinnar að líta
éftir með þessu nýja lýðveldi í
Mið-Ameríku að því er til stjörn-
málanna kom. Það hafa Banda-
ríkin gertt í átta ár, og hefir Dom-
inicu mönnum þótt nokkuð súrt i
jbroti að foeygja sig undir það sem
sumir þeirra hafa nefnt hlna
grimmustu harðstjórn. En nú er
í stjórnarafskiftum Bandaríkjanna
Allmikið er um það rætt í Arg- j i0kjg jþyí \2 júlí síðastliðinn var
um
Argentíoa.
ir af uppreistarforingjum teknir
fastir.
Chile.
í júlí síðastliðnum urðu stjórn-
arskifti í Chile og hafði hin nýja
stjórn mikið og vandasamt verk-
efni. óánægja miki> átti ,sér stað
út af dýrtíðinni, því Chile var
víst eina lýðveldið, sem ekki hafði
getað lækkað verð á lífsnauðsynj-
um manna minstu vitund frá þvi
þær voru hæstar á stríðstímunum.
Skattar voru * óibærliega háir og
við það foættist fall á gangeyri
þjóðarinnar um tvo þriðju, eða
með öðrum oðum að peso, sem var
30 centa virði 1918 er nú komið
ofan í 10 cents. Þetta og margt
fleira var það sem nýja stjórnin
átti að laga, en hún gat hvorki
lagað það né neitt annað. Þar I
landi eins og víða annartstaðar
var þjóðin klofin í ótal. flokka
smærri og stærri, sem gerði
stjórninni, sem að nafninu til var
frjálslynd ómögulegt að fram-
kvæma nokkurn hlut og afleiðing-
arnar urðu þær að nú í þessum
mánuði hefir einn flokkurinn með
aðstoð hersins rekið forsetan
Alessandri frá völdum og sett upp
hervaldsstjórn undir forystu hers-
höfðingja, eða ef menn vilja held-
ur kalla það einvaldsstjórn í lík-
ing við Mussulini á ftalíu, eða De
Rivera á Spáni. ^
Suður-Afríka.
Hin nýja stjórn Suður-Afríku
sambandsins, undir forystu, Gen.
J. B. M. Hertzog, er nú í þann veg-
inn að slíta hinu fyrsta þingi, síð-
an hún kom til valda. Hefir hún
gert þjóðinni stefnu sína kunna í
öllum meginmálum. Samkvæmt
fyrirmælum hásætisræðunnar,
heitir stjórnin því að láta ekkert
iþað ógert er í hennar valdi standi
til þess að efla atvinnuvegina og
koma iðnaði þjóðarinnar á foærra
stig. Lög hafa verið afgreidd, er
fram á það fara, að láta sem allra
flesta hvíta menn sitja fyrir störf-
um við járnbrautirnar, því sann-
að sé, að þeir hafi reynst margfalt
hæfari og samviskusamari, en
aðrir flokkar. Þá er og gert ráð
fyrir auknum fjárveitingum til
styrktar atvinnulausu fólki. Enn-
fremur hefir stofnað verið sér-
stakt verkamálaráðuneyti. Upp-
skéra í Suður-Afríku verður lík-
legast í tæpu meðallagi, eftir síð-
uistu fregnum að dæma. Fólks-
flutningur inn í landið hefir frem-
ur minkað en hitt, og tala hvítra
manna hefir aukist sára lítið. Hef-
ir það valdið stjórninni mikillar
áhyggju. Firamfarir hafa orðið
Nurmi, sem á heima í Helsing-
fors og vinnur iþar við að leggja
skrautpappír innan í íbúðarhús,
mérað nokkru leyti í gegnum túlk.
“Við lifum einföldu lífi,” sagði
hann, “og við höfum mikla æfingu.
Það er ætlast til að við lifum ein-
takmarki, sem fullnaðaræfing
getur náð, sem nefnt hefir verið
hið mjóa mundangshóf á milli
þess að ná fullnaðaræfingu og
afturfarar.
Á milli þess að þeir hlaupa þá
héldu þeir sér við með því að
entínu um þessar mundir, að J forseti Dominica lýðveldisins Gen-
breyta stjórnarskrá landisins. j eral Hioracio Vaþques log vara-
Hinn 4. júlí síðastliðinn bar Leo- f°rseti Federico Velasques settir
, , . „ . , inn í embætti sín, og að þeirri at- hreint ekkj svo litlar hin siðari
pld Börd þingmaður, fram breyt-| . ’ . _/ , ,
^ ... .. .1 hofn lókinm var fam Bandankj-
ingartillögu við stjórnarskrána,, anna gem þar hafgj þjakt við hún
þess efnis, að 2 grein skyldi feld j ^tta ár dreginn ofan ,en fáni
fourt, en hún hljóðar um það, að j lýðveldisins dreginn við hún.
stjórnin skuli ávalt og á öllum j Á síðasta ári 1923 voru tekjur
tímum, heita rómversk-kaþólsku i Dominica lýðveldisins $3625,621.
kirkjunni vernd. Hljóti breytingar 22. 4 því ári borguðu þeiir $1,389,
508.60 niður í þjóðskuldinni sem
var $13,412,209.83, 31 d-es. 1923.
Suður-Ameríka.
tillaga þessi samþykki, sem lík-
legt er talið að verði, er þar með
í raun og veru hrundið í fram-|
kvæmd fullkomnum aðskilnaði ‘
ríkis og kirkju. Þá er og farið j Það sem mesta eftirtekt hefir
fram á, að ráðgjöfum skuli fjölg- vakið í Suður-Ameríku síðustu
að úr átta upp í ellefu. Síðast í jmánuðina er ef til vill heimsókn
júní mánuði sagði ráðgjafi opln- krónprinsins ítalska Humberto,
berra verka, Eufrasio Losa, af sér j sem þangað fór með fríðu föru-
emlbætti. Hugðu margir að það neyti og tóku Suður-Ameríku-búar
göngu á svartabrauði og hörðum hlaupa langar leiðir daglega í stað
fiski, en fæða ökkar er miklu
margbreyttari. Eg borða hænsna-
kjöt, fisk garðávexti, foart dökk-
brauð og drekk mikið af mjólk. Eg
borða sjaldan nýtt kjöt, sumir af
okkur borða nýtt fcjöt þrilsvar á
dag. Eg borða það ekki svo oft.
Hænsnakjöt, ávextir, mjólk og
brauð eru þeir réttir sem eg lifi
á.
Eg smakka ekki áfengi í neinni
mynd, og eg brúka heldur ekki
neina sort af tóbaki, eg drekk dá
lítið af tei, en ekki fcaffi. Fæða
sú, sem mér hefir gefist best, þeg-
ar eg hefi verið að æfa mig er
fiskur og hænsnakjöt. Við höfum
svo að segja ekkert áfengi á Finn-
landi. Þar er algjört vínbann.
Finska brauðið.
Þegar við fyrst sáum finska
brauðið, héldum við að það væru
diskar. Brauðið dökkbrúnt á lit.
Hivert forauð er hér um foil tólf
þumlungar að þvermáli ofurlítið
stærra en vanalegir diskar, þyktln
er ekki alveg hálfur þumlungur
og virðist vera hið þægilegásta
vopn til varnar. Á meðal efna
Rfil PM Hvt að þjast af
O É I L n synlegur. pvI Dr.
|| blæBandi o% bölg-
I ■ L U inm gylilnlæí?
UppekurBur ónauC.
Chaae s Olntment hjálpar þér strax.
«0 cent hglklC hjá lyfsölum eCa frá
Edmanaon, Bates & Co., Ldmlted,
Toronto. Reynsluskerfur sendur 6-
ef nafn þessa blaBs er,tiltek-
W 2 eent frjmerk1 —
þess að halda kyrru fyrir og hvíla
sig, en aldrei samt fyr en þeir
höfðu notið góðrar næturhvíldar
Það var.naumast crðið dimt, þeg-
ar Finnarnir voru komnir í rúmiö
á kveldin.
Reglufoundinn og langur svefn-
tími ásamt einfaldri en karftmik-
illi fæðu var undirstaðan undir
hraustleika þeirra. Þessir finsku
menn höfðu aðeins einn leikfim-
iskennara, Mikkala og þeir höfðu
ótrú á að láta istrjúka sig og á á-
burðum.
Þeir tóku sér gufuböð og svo
ísköld steypifoöð og iþurkuðu sér
með grófum þurkum, þeir tóku
aldrei heit böð.
mundi verða stjórninni að falli,
því ráðgjafinn er afaráhrifamikill
og vinsæll niaður. En fyrir þrá-
beiðni forseta, tók
ina aftur. ,
á móti honum með mikilli viðhöfn
og sæmd. Blöðin geta ekki um
hvort þesisi fierð krónprinsins
hann afsögn- j ítalska var til skemtunar eða að
eitthvað meira og alvarlegra lægi
Radiostöðvum er jafnt og þétt
in nú sett lög og reglur í sam-
bandi við kerfi þetta, og skift land
á foak við foana. En þó er ólík-
legt að ítölsku stjórninni sé nokk-
að fjölga í Argentínu. Hefir stjórn- uð annað { hug en að auka Qg út.
foreiða vörslun sína. Það er á
j margra vitorði að stjórnin á ítalíu
Kosningar á Bretlandi
Eftir síðustu Lundúnafregnum
að dæma, eru allmiklar líkur til,
að almennar kosningar til foreska
Iþingsins muni fara fram fyrir
næstu áramót. iMegin ástæðan er
talin að vera sú, að báðir gömlu
flokkamiir, einkum og sér í lagi þó
íhaldsflokkurinn, séu stóróánægð-
ir með samning MacDonald-stjórn-
arinnar víð Russiandk aðgerða-
leysi hennar í samfoandi við at-
vinnumálin og síðast en ekki síst
hve hraparlega að henni hafi mis-
tekist að ráða til lykta deilunni
út af landamærum lrland.s.i—
Á hverju er svo ásakanir þessar
bygðar? Hvaða tilraunir gerði I-
haldsstjórnin undir forystu Stan-
ley Baldwin, til þess að ráða fram
Síðustu verslunarskýrslur sýna
að vöruútflutninguir frá Agentínu
er mikið að aukast. Árið 1923
námu útfluttú vörurnar 1,639,000,
000 pesos í gulli, (50CO pesos sam-
svara 500 dollurum). Hefir út-
flutt vörumagn aukist um 274,000,
OOC pesos frá 1922. Verslunarráðu-
neyti Bandaríkjanna gaf út
skýrslu hinn 1. júlí ,síðastliðinn,
er ber með sér, að af 9,420 foílum
er Argentínumenn keyptu á árinu
1923, voru 8,717 foúnir til í Ame-
ríku.
San Martin, sá er vasklegast
gekk fram í sjálfstæðisbaráttu
Argentínu-foúa á nítjándu öldinnl,
er nokkurs konar GeOrge Washing-
ton þjóðarinnar. Fagra standmynd
af þessari frægu frelsishetju
Suður-Ameríku, hafa Argentínu-
menn nú gefið Bandaríkjunum og
skail sú standa í Washingtonfoorg.
Á hún að tákna varanlega vináttu
milli þessara tveggja þjóða.
inu niður í 9 radiö héruð. Er þess j hefjr kaft aUgastað á austur hér
vænst, að tekjur istjórnarinnar , uðum j Sugur.Ameríku til nýlendu
muni aukast til muna við útfærslu i myndunar 0g viU því eðlilega að
þessa nýja radio-kerfis. j kunningskapur og vinátta á milli
Suður-Ameríku þjóðanna og ítalíu
sé sem Ibest. Einnig hefir stjórnin
á ítalíu gjört út skip sem er tiu
þúsund smálestir að stærð og
sent það til iSuðuir-Ameríku með
sýnishorn af flestum Vörutegund-
um þeim, sem ítalir hafa til að
selja. Er skip þetta fljótandi sýn-
ingarhöll, sem ferðast frá einni
höfn til annarar í Suður-Ameríku
og hefir verið einn og upp í tíu
daga á Ihöfnum við austur strönd-
ina, en hélt seinni paritínn af júlí
og í ágúst mánuði til Chile, Peru,
Ecuador og Vestur-Indía-eyjanna
sem sýnir að ítalir eru að leggja
sérstaka rækt við að ná verslunar-
samlböndum við iSuður-Ameríku
löndin. •
Annað atriði sem vakið hefir
allmikla eftirtekt er uphlaup sem
varð í kaffihéraðinu fræga Rio de
Janeiro og í Sao. Paulo í Brasilíu
snemma í júlí s. 1. upphlaup það
átti upptök iSín í hernum, eða rétt-
ara sagt á meðal óánægðra her-
manna, bæði liðsforingja og ó-
brotinna liðsmanna. Tókst þeim aB
gera nokkurn u,sla og ná bænum
Sao Paulo á sitt vald um tíma, en
ófriður þessi var brátt forotinn á
árin, á syiði landfoúnaðar og náma
iðnaðarins.
Hversu langlíf að Hertzog-
stjórnin kann að verða er vitan-
lega á ihuldú, því ekki er nú þing-
meirihluti hennar sterkari en það,
að verkaflokksþingmenniirnir átj-
án gætu auðveldlega í samvinnu
við General Smuts og flokks Ihans
felt hana nær sem vera vildi. En
ekki eru þó taldar miklar líkur á
að slíks muni koma fyrst um sinn
því stjórnin mun í allri einlægni
vera hlynt verkamönnum, eins og
hið nýstofnaða verkamálaráðu-
neyti best sannar.
Sesselía Amundason.
i.
Það r ætið hljótt í mannheinii,
þegar dauðinn dregur niður tjaldið,
sem hylur dáinn ástvin sjónum
hinna, sem eftir lifa til æfiloka.
í hvert sinn, sem maíur eða kona
deyr, sem við þekkjum og sjáum
oft, skýrist sá óumbreytanlegi sann-
leikur — sem við daglega hugsum
ekkert um—, að lífið er hverfult
eins og stuttur draumur.
Þess vegna stöndum við hnipin
viÖ gröf þess dána og fellum tár
yfir hverfulleik þessa lífs, um leið
og við söknum þess sem horfinn er
úr hópnum og kemur aldrei meir.
Þá koma minningarnar margar og
viðkvæmar. Við horfum i anda í
augu þau, sem nú eru brostin—
meðan lífsgeislinn lék i þeim, og
óskum þess, að við hefðum ætíð
aukið þann geisla með gleði og kær-
leika, af því að hann er horfinn
okkur til fulls og engin leið til þess
að gera honum gott í gröfinni.
Dýpstu spurningar mannssálar-
innar vakna á skilnaðarstundinni,
og um þöglar hugsanir líða orð
skáldsins góða:
“Hví ertu lífröðull ljósi, svo Ijúf-
ur og fagur?
Hví ertu helsærinn kyrri svo hul-
inn og djúpur?”
Allir, sem lifað hafa langa æfi,
viðurkenna það, að hlutskifti flestra
í heimi þessum séu þungar raunir
einhvern tíma fyr eða seinna á lífs-
leiðinni, en þyngstu raunirnar eru
veikindi og dauði.
Allir menn eru svo gerðir, að
þeir þrá að eiga ástvin og ástvini,
en um leið og þeir öðlast það hnoss,
sem er mesta sæla þessa lífs, er
lagður grundvöllurinn til þyngstu
sorganna, þvi að sá, sem eignast,
á á hættu að missa — “en hinn grét
II.
Sesselía sál. var fædd 25. april
1895 ' Vogi á Mikley. Foreldrar
hennar voru Ólafur Ólafsson og
Kristín Örnólfsdóttir frá Bolung-
arvík við ísafjörð (bæði dáin).
Fjögur systkini átti Sesselia, sem
lifa: Þorl. bóndi á Skógarnesi, Ólöf
gift í Wynyard, Daníel og Elinborg
í Chicago, bæði ógift. Sesselia gift-
ist 28. des. 1912, eftirlifandi manni
sínum, Hirti Ámundasyni. Reistu
þau bú á Helgavatni í Mikley. Þrjú
börn eignuðust þau hjón, þau heita :
Sigurrós Ágústa, 10 ára; Ámundi
Ólafur, 8 ára, og Kristín Svan-
fríður, 5 ára.
Þeim hjónum búnaðist vel, enda
er Hjörtur duglegur maður og Ses-
selia heit. var fyrirhyggju kona hin
mesta og að sama skapi dugleg og
ágæt húsmóðir. Bjartsýn var hún
og hugrökk og lagði sólskin yfir líf
manns síns og heimilið i heild sinni.
Fyndist mannji hennar örðugleik-
arnir ofurefli og dimt á vegi lífs-
baráttunnar, dreifði hún því myrkri
á svipstundu með ljósum þeim, sem
góðri konu er einni auðið að
tendra. Greiddi hún þannig úr öll-
um vandræðum, að hagur þeirra
blómgaðist svo að heimili þeirra
var eitt með beztu heimilum þess-
arar eyjar og efnahagurinn að sama
skapi. En svo kom breytingin
snögg og óvænt eins og þruma úr
heiðskíru lofti.
Sesselía Veiktist veturinn 1923,
svo það varð að flytja hana til
Winnipeg. Var sjúkdómurinn
lungnatæring. Lá hún þar undir
læknishendi til næsta hausts. Þá
kom hún heim aftur, þreytt af á-
rangurslausum tilraunum, sem all-
ar urðu til einskis, og veik af þrá
eftir þvi að sjá börnin sín ungu, sem
búin voru að vera án hennar lengri
tíma að henni fanst, en öll þau ár,
sem hún var búin að lifa. Lá hún
heima s.l. vetur undir hendi hjúkr-
unarkonu og dró af henni æ meir
og meir, og undir það siðasta var
hún a® eins lik svip án líkama, unz
hún dó 24. apríl síðastl.
III.
Heyrt hefi eg það sagtr að lifið
væri ekki þess virði að yfir því
væri felt eitt einasta tár, svo grátt
léki það mennina. Þetta getur ver-
ið rétt gagnvart þeim, sem lífið
gaf fátt. — En þeir, sem hafa eign-
ast það bezta, sem lifið hefir að
bjóða, hljóta að leggja tárin, dýr-
asta gjaldið sem þeir eiga, í sjóð
sorgarinnar, þegar þeir missa það,
sem þeim er meira virði en eigið
lif. “Þeir hafa elskað og lifað.”
Einn af þeim mönnum er Hjört-
ur Ámundason. Hann unni Sess-
eliu sál. heitt, og misti hana i blóma
lifsins, á hádegi æfinnar, að eins
29 ára gamla, eftir 11 ára gæfuríka
sambúð. Stærsta sorgin kom heim
til hans og lagði íshjúp yfir líf
hans. — Senj betur fer, hafa fá af
okkur vakað þá löngu, kvalafullu
nótt, að sjá alt sem unnað var, lif-
að og barist fyrir, hrynja til
grunna, en standa einn eftir á rúst-
unum, og verða þó að lifa, en sjá
þó engin ráð til þess að ná nokkr-
um tökum á lífinu. Eina liknin á
þeim vegamótum er minningin og
tárin, án þeirra spryngi maðurinn
af harmi eða hætti að vera maður.
— Minningin svalar sál hans og
gefur von hans byr, þegar hann
horfir inn á dularfulla braut fram-
tíðarinnar. Fyrst að hann gat not-
ið gleði og gæfu í 11 ár, hvers-
vegna þá að vona ekki að einhvern
tíma einhvers staðar í alheimi byðu
þær gæfan og gleðin hans enn á ný,
þó að nú væri svart ský Tyrir sólu ?
Það sem hefir komið fyrir, getur
komið fyrir aftur, er viðurkend
meginregla. Tárin þíða íshjúpinn
og mýkja hörku sorgarinnar. Þau
sefa tilfinningarnar og leiða fram
blíðasta vin mannsins, svefninn.
I örmum hans finnur úrvinda
maður algleymið um stund.
IV.
Sesselía sál. var ein þeirra
kvenna, sem móðurtilfinningin var
á hærra stigi hjá, en alment gerist.
Börn hennar hafa því beðið þann
skaða, sem aldrei verður bættur.
“Fár sem faðir, enginn sem móðir”
segir máltækið. Eina vörnin, að þau
eru svo ung, að þau vita ekki hvað
mikið þau hafa mist og einnig hitt,
að “æsku hrygð er eins og mjöll á
aprils degi.”
Sesselía var jarðsungin af séra
Sig. Ólafssyni. Ejöldi fólks var
við jarðarförina og var öllum þungt
í hug að sjá þessa ungu, efnilegu
konu hverfa löngu fyrir tímann
frá manni og börnum og ekki nema
hálfunnu æfistarfi.
Ejúft þig dreymi.
Löng er dauðans nótt.
Lokið striði, sofðu fast og rótt.
Á hverju vori
blessuð börnin þín
bera á leiðið
fyrstu blómin sín.
Jónas Stefánsson,
frá Kaldbak.
Alt er tómlegt, enn eg hjari
einmana með brotiö fley;
endurminning enn þó vari,
um þig hugsa’ í kyrð og þey.
Þrauta tími þinn er liðinn,
það mig gleður heims um slóð.
Hlotið hefir jhelgan friðinn,
herrans Jesú fyrir blóð.
—'Undir nafni eftirlifandi manns
hinnar látnu, Hjartar Ámundasonar.
J. S. M.
bakkarávarp.
Eg finn mér bæði ljúft og skylt að
þakka af hjarta öllum þeim mörgu,
bæði mönnum og konum, sem styrktu
mig og hjálpuðu mér í langvarandi
veikindum konu minnar. Eg nefni
engin sérstök nöfn—en þau eru og
verða geymd í þakklátum huga. — Eg
bið guð' að launa þeim öllum og senda
þeim jafn-kærleiksríka hjálp og þau
veittu mér, ef þau verða einhvern
tíma í nauðum stödd.
Hekla, 2. sept. 1924.
Hjörtur Amundason.
Ingibjörg Sigurðsson.
Þá ertu búin byrðing þinn 35S nausta,
sem boða margfl klauf á tímans sjó.
Þér fanst það betra, þegar fór að
hausta,
í þagnar höfn að taka hvíld og ró.
Þú hress að morgi hlýddir á viðtal
manna,
með huga bundin þá við dagsins önn,
en ert að kvöldi í höndum helgreip-
anna,
með höfuðdúk og dauðamerkin sönn.
Þú marga áttir mannkostina’ að
geyma,
sem mjög þig prýddu’ og það á ýms-
an hátt,
því gestrisnín, hún hjá þér átti heima
og hjálpfús varstu’ ef einhver átti
bágt. ,
I samræðum að sitja hjá þér lengi,
það sönn var skemtun, sem að oft
eg fann,
þú tekið gazt á tilfinninga strengi
tóna milda’ er hrifu innri mann.
Þú lærðir margt af ljóðum góð-
skáldanna
og last á pörtum tímans fræðibók;
þú hélzt því föstu’ úr heimi bókment-
anna,
er hjarta þínu sanna næring jók.
Þér leið oft vel á löngu heimferðinni,
þótt lukkan stundum köld þér sýndi
hót;
þú geislann þráðir götunni á þinni
og gekst því örugg skúrinni á mót.
Þú drógst að ekki, í dagsverkinu að
/ sýna,
hvað dýr þú varst til manns í fylgdf
og vist,
nú sárt hann grætur gröfina við þína
með glöggva sjón á hvað hann hefir
mist.
Börnum þínum mæt þú reyndist
móðir,
á meðan æskan forsjár þinnar naut.
'Þakkir ljúfar þér nú færum hljóðir
þitt fyrir starf á dagsins löngu braut.
Þú piargfróð varst, þótt mentun litla
fengir,
en miklar gáfur hlauztu’ að vöggu-
_____ gjöf.
Mér er það kært, ef ljúfa minning
lengir,
að leggja’ eitt blóm ái þína dánargröf.
Eg fann þá köllun eftir látfregnina,
að efna nú það loforð sem eg vann.
Þökk fyrir ljóðin, þökk fyrir sam-
tíðina.
Þökk fyrir alt, sem hjá þér gott
eg fann.
O. G.
bak aftur af landhernum og marg- aldrei gull, sem ekki átti.”
Syrgi eg þig, svanninn blíði,
sem til moldar hniginn ért.
Af þér létt er öllu stríði.
Elsku þína reyndi eg bert.
Okkar blessuð börnin gráta
bezta móðir, sem þú varst,
Sjúkdóm langan, satt það játa,
sem með þolinmæði barst.
En það er svo margs að minnast,
með þér, hj*artans vina mín.
Sorg og gleði saman tvinnast,
sæla geymi’ eg minning þin,
nú því lellefu eru árin
okkar liðin hjónabands.
Eg veit þerrar angurs tárin
æðstur drottinn himna ranns.
Fjölskylda eða
hópur af vinum
getur heimsótt “gamla
landið” á
mjög þægilegan og ódýran hátt,
með jzví að kaupa fairforéf á
þriðja farrými
Cunard litie
Ágæt rúm, góðar máltíðir, opnir
og iþaktir -skemtigangar á þilfari.
Hvíluibekkir fyrir konur, foairna-
herfoergi. Fyrirtaks hljóðfæra-
flokkur. Fimm istórskip — “Car-
mania” og “Caronia” (20.000' smá-
lestir) frá Quebec til Queens-
town og Liverpool — “Adania,”,
“Antonia” og “Ausonia” (15.000
ismáll'.) frá Montreal til Plymouth,
Cheiibourg og íLiondlon. íSipyrjið
umfooðsmann Cunard línunnar um
fariþegjagjöld og siglingardaga,
eða skrifið
The Cunard Steamship Co. Ltd.
170 Main St. WINNIPEG, MAN.