Lögberg - 30.10.1924, Side 1

Þegar þér þurflð að láta gera við írið ySar, :
farlð þér ekki mcð það til j.unsniiðs: !-e ar
látið taka af yðnr mynd, þá nnmchið | ér ekki
fara í Dry Goods búð tii þess. — Farið til góðs
myndasmiðs.
W. W. KOBSON
KENNEDY BLDu. 317 Py-tage Ave. Mót Eaton
pROVINC T?
K THEATRE M^
pessa vikn
"Dante s Inferno‘‘
lin Undirheima með Danté til Gleðilanda.
Næstti viku:
iiI TTV IiAI.I OVK 1 “SQUIB'S HONEYJIOON”
35. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 30. OKTÓBER 1924
NÚMER 44
Canada.
Þeir Peter Smith, fyrrum fylk-
isféhirðir ibændastjórnarinnar í
Ontario, og Aemilus Jarvis, fram-
kyæmdarstjóri Jarvis verðbréfa-
félagsins í Tononto, hafa verið
fundnir isekir um samsæri í þeim
tilgangi að svíkja út úr'almenn-
ingi stórar upphæðir fjár, í sam-
bandi við sölu á veðbréfum fylk-
isins, meðan Mr. Smith gegndi
ráðherraembætti. Hefir hinn fyr-
nefndi verið dæmdur í þriggja
ór fangelsi, en Mr. Jarvis hlýtur
sex mánaða hegningu. Auk þess
skulu þeir greiða $600,000 í fylk-
issjóð. Máli þeirra hefir verið
skotið til hærri réttar.
* * *
Látinn er að Fredericton í New
Brunswick, R. W. L. Tibbitts, vara-
fylkisritari. Hafði hann verið í
stjórnþjónustu rúm fimtíu ár.
* •* *
Brotist var inn í vðrugeymslu-
hús J. Craig, að Qu’ Appelle, Sask.
síðastliðna föstudagsnótt og
Iþaðan stolið um fjörutíu þúsund
dala virði af veðbréfum, bankaá-
vísunum og sex dölum í peningum.
Ekki hefir enn uppvíst orðið,
hverjir valdir voru að hermdar-
verki þessu.
* * *
Fregnir frá Ottawa hinn 25 þ.
m., segja að um tvö hundruð og
fimtíu þúísundir manna í Noregi,
Danmörku og Svíþjóð hafi í
hyggju að flytja til Canada í ná-
inni framtíð.
• • •
Hinn 23. þ. m., fór fram almenn
atkvæðagreiðlsa um það, í Ontarlo.
fyilki hvort innleidd skyldi vín-
sala undir eftirliti stjórnarinnar,
eins og viðgengst í hinum fylkjun-
um ,eða (þá að núverandi víntoanns-
lög skyldu standa óhögguð. Úr-
slitin urðu þau, að bannvinir sigr-
uðu með eitthvað um fjörutiu
þúsund atkvæða meirihluta. Flest-
ar borgirnar voru með stjórnar-
brennivíni, en sveitirnar á móti.
Toronto borg veitti Bakkusardýrk
endum rúman fimtíu 'þúsund at-
kvæða meirihluta. Ferguson
stjórnarformaður ihefir lýst því
yfir, að bannlögin haldist óbreytt.
• • *
Látinn er nýlega að Prince
Rupert, iB. C., erkiibiskup F. H. Du
Vernet.
* * *
Áætlað er að Canada hafi í ár
til útflutnings, 204,000,000 mæla
af foveiti.
« • •
Heilagfiski samningurinn milll
Canada og Bandaríkjanna, er nú
genginn í gildi. Er það í fyrsta
skiftið, að canadiskur ráðgjafi í
nafni konungs hefir undirskrifað
samning við erlenda þjóð. Sá er
samninginn undirskrifaði, var
Hon. Ernest Lapointe, dómsmála-
ráðgjafi MacKenzie King stjórn-
arinnar.
eldisneyti sitt. Nú hefir sambands-
stjórnin fyrirskipað rannsókn á
málinu og skal hún framkvæmd
af David Campbell lögmanni.
------o------
Bandaríkin.
Síðastliðinn sunnudag, lést í
Washington, D. C., Henry C. Wall-
ace, landbúnaðarráðgjafi Coolidge
stjórnarinnar, af afleiðingum upp-
skurðar. Hann var sagðuir vits-
muna og eljumaður hinn mesti.
Minningarathöfn var haldin í
Hvíta húsinu klukkan ellefu á
mánudagsmorguninn en að henni
lokinni var líkið flutt til Des
Moines, þar sem heimili Wa'llace
f jölskyldunnar var og jarðsett þar,
að viðstöddu mörgu stórmenni.
Fyrir hönd forsetans, mætti við
jarðarförina Mr. Work, innanrík-
isráðgjafi. Mr. Wallace er annar
Bandaríkjaráðgjafinn, isem látist
hefir í embætti, (hinn var Henry
Payne, er lést í stjórnartíð Theo-
dore Roosevelts.
* * #
Nýlátinn er í Chicago, miljóna-
mæringurinn Alfred H. Loeto,
faðir Richards Lodbs, þess er ját-
aði á sig morðið á Rotoert Franks
og dæmdur var í æfilangt fangelsl
fyrir skömmu af Caverley dómara.
Banameinið var hjartasjúkdómur.
------o------
Hvaðanœfa.
Áætlað er, að bresku kosning-
arnar muni kosta íþjóðina fulla
miljón ^terlingspundá.
* * *
Nýlega eru um garð gengnar
kosningar í Noregi. Lauk Iþeim með
sigri fyriir íhalds- og toændaflokk-
inn.
# * *
Hjalmar Branting, jafnaðar-
mannaforinginn nafnkunni hefir
myndað nýtt ráðuneyti í Svílþjóð.
Hefir þjóðbandalagið nú falið hon-
um að rannisaka landamerkjadeilu-
málin í Mosul.
• • •
lEaman de Valera, leiðtogi lýð-
veldisflokksins írska, hefir verið
tekinn fastur í Ultser, þar sem
hann var á ferð í pólitískum erind-
um. Kjörorð Valeras, einis og að
undanförnu er: ‘^Sameinað ír-
land.”
• • •
Allmikill hiti er sagður að vera
kominn í kosninga-undirbúning-
inn á Þýskalandi og hefir sum-
staðar elegið í torýnu. Stjórn og
lðgregla hefir lagst á eitt, með að
halda æsingamönnum í skefjum.
• * •
Kosningar til breska þingsins
fóru fram í gær, en fregnir af
þeim ókomnair, er íblaðið fer í
pressuna.
------o------
okkur til heilsunar. Þekti eg þar
þegár fremsta í flokki "fröken
Annie Furuhjelm, mina góðu kunn-
ingjakonu frá fyrri fundum. Hef-
ir hún nú í mörg ár veriö mikils-
virtur ríkisþingsfulltrúi sænska
flokksins þar. Hún var nú formaÖ-
ur í Kongressnefndinni, og hélt
öllum þeim þráðum svo fast og vel
saman, að alt gekk eins og eftir
“snúru”.
Þegar við farþegarnir á Birgi
jarli höfSum svo afhent eða sýnt
öll nauðsynleg skilríki, var okkur
leyfð landgangan, og tóku þá okk-
ar tilvonandi húsmæður, eða þeirra
útsendarar á móti okkur. Bilarn-
ir stóðu reiðubúnir aÖ flytja okkur
hvert sem vera skyldi. En fyrst
var þó aÖ sýna passann, sem lög
gera ráS fyrir. En nú varð að hafa
hraðan á, því kl. 8 skyldum við
allar mætast aftur með vertum
okkar til kvöldverðar. Það, sem
mér aSallega hafði orðið starsýnt á
á skipinu, var það, að flestallir
fulltrúamir voru rosknar konur.
Eg sagði við eina þeirra, sem eg
var kunnug, að þetta yrði víst Kon-
gress gömlu kvennanna, Mér
sýndist við allar svo garnlar. Og
þegar eg sem aðrir tók til máls um
kvöldið, þá hafði eg orð á þessu og
sneri orðum mínum til ungu kvenn-
anna. — En bæði þá um kvöldið,
og síðar á öllum fundunum, kom
einmitt þessi umkvörtun frarn hjá
flestöllum ræðukonunum: Alstað-
ar væri afturkastið áð gera vart
við sig. 1 staðinn fyrir'frjálslynda,
víðsýna og áhugamikla framfara-
stefnu, þá væri unga fólkið nú svo
kærulítið, áhugalaust og íhalds-
samt. Ungu stúlkurnar fyndu ekki
annað en að vel búna matborðið, er
þær nú settust að, með öllum þeim
réttindum og gæðum, sem hug-
sjónakonurnar gömlu hefði aðeins
dreymt um, væri svo sjálfsagður
hlutur, sem ekki þyrfti einu sinni
að hugsa um hvernig hefði fengist,
eða hvaða stríð og erfiði það'hefði
kostað.
Næsta dag, þriðjudaginn 3. júní,
kl. 10 árdegis, söfnuðust fundar-
konurnar saman í “Solilennitets-
salnum” í Helsingfors. Salurinn
var skreyttur blómum fagurlega.
Sömuleiðis var ' þar einnig mjög
smekklega komið fyrir flöggum
allra 5 Norðurlanda-þjóðanna. Var
íslenzka flaggið þar og mjög vel
sett. Salurinn var troðfullur.
Forseti Finnlands var ekki heima í
borginni. En kona hans, frú Ester
Stahlberg, utanríkisráðh. finski og
allir senndiherrar, Danmerkur,
Noregs og Svíþjóðar, ásamt kon-
um. Sömuleiðis fulltrúar frá
tveimur stærstu Alþjóðakvenna-
samböndunum: “The International
Woman Suffrage Alliance” og
“The International Council of
W\omen”, ásamt ýmsu fleiru merku
fólki.
Þegar allir voru komnir í sæti
sín lék orkestur-flokkur borgar-
innar finska þjóðsönginn, undir
stjórn Ossian Fahstrams, sem all-
ir hlustuðu á standandi. Síðan
setti fröken Furuhjelm fundinn
með snjallri ræðu. Tók hún fram
það núverandi tímanna tákn, að
alstaðar væri afturkastið að gægj-
ast fram. Tók hún fram og þakk-
aði þeim finsku konum, sem mest
og bezt hefðu unnið að framgangi
þessara mála og undirbúningi
þeirra í Finnlandi. Sömuleiðis
ýmsar þær ástæður, sern hrundið
hefðu þessum kvennamálum á-
fram. Ilmi Hollsten prófessorsfrú
hélt aðra kveðjuræðu á finsku.
Fanst það á öllu, að reipdráttur
var um völdin milli finska malsins
og þess sænska, og að finskan vildi
auðsjáanlega ekki bera skarðan
hlut frá borði. Síðan töluðu í röð
einn fulltrúi frá hverju hinna 5
Norðurlandanna og var þjóðsöng-
ur hvers lands leikinn á eftir ræðu
þess fulltrúa. Á eftir minni ræðu
var leikin einhver “íslenzk melo-
dia”, eins og stóð á dagskránni,
sem eg ekki þekti.
Klukkan 12 var þessu opnunar-
hátíðahaldi lokið. Var þá etinn
sameiginlegur “lunch”. Klukkan
3 og hálf vorum við allar boðnar!
upp í höllina til forsetafrúar Sthal-
berg i teboð. Þar tók danska
sendiherrafrúin, greifafrú Lercke,
að sér að kynna mig og dönsku kon-
urnar fyrir forsetafrúnni. Verð eg
að segja það, að mér flaug í hug,
er eg gekk um þessa gömlu finsk-
rússnesku landsstjóraíbúð, munur-
inn á henni og forsætisráðherrabú-
stað íslands.
Fyrsta mál, sem var til vunræðu,
var samvinnan milli Norrænu land-
anna og hvernig henni skyldi hátt-
að. Frú Gyrithe Lemcke frá Dan-
mörku hafði framsöguna i því máli
með kl.stundar fyrirlestri. Lagði
hún til, að lögum Nordiska kvinde-
sag : “Samorganisationarinnar”
yrði breytt þannig, að 1. stjórnar-
nefnd væri kosin, sem í væri einn
fulltrúi frá hverju hinna norrænu
landa, svo yrði norræna kvenrétt-
indanefndin eða sambandsstjórn.
2. Sameiginlegir fundir haldast
fjórða hvert ár á þeim tíma og
stað, sem “Samorganisationin” á-
Fylkisþinginu í Saskatchewan,
hefir verið istefnt til funda hinn
13. nÓAiember næstkomandi. Eitt af
inegin viðfangsefnum verður það,
að útbúa og afgreiða lögin um
stjórnarvínsöluna í fylkinu.
• • •
Fullyrt er að Rt. Hon. W. S.
Fielding, fjármálaráðgjafi sam-
badhsstjórnarinnar, muni segja af
3ér emtoætti þá og þegar. Kvað
heilsu ihans fara hnignandi jafn
og þétt. Blaðið Financial Post er
þeirrar skoðunar, að eigi aðeins
væri það réttmætt, Iheldur og sjálf-
sagt, að þingið tæki í strenginn
og yeitti Mr. Fielding sómasam-
leg eftirlaun. iMr. Fielding hefir
starfað að opinlberum málum í rúm
fjörutíu ár og hefir ávalt verið
einn af allra vinsælustu stjórn-
málamönnum þjóðarinnar.
* # *
Eignir þær, sem Sir Edmund
Osler í Toronto lét eftir sig, nema
Ljórum miljónum dala.
• • •
Hon. James A. Robb, settur fjár
málaráðgjafi sambandsstjórnar-
innar 'hefir undirskrifað nýjan við-
skiftasamning miMi Belgíu og
Canada.
• • •
Orð hefir leikið á því undanfar-
andi, að okursamtök ættu sér stað
milli ýmsra kolakaupmanna (hér í
borginni og að almenningur væri
af þeim ástæðum neyddur til að
greiða ranglátlega hátt verð fyrir
Kvenréttindakonur.
norrænna landa héldu Sambands-
þing dagana 3.-6. júní síðastl. í
Helsingfors, höfuðborg Finna. Á
því þingi mætti fyrir hönd kvenna
á íslandi frá fíríet Bjarnhéðins-
dóttir, og skrifar hún mjög skemti-
lega um þá ferð sína í Lögréttu
frá 2. sept. og næstu blöð .Vér
teljum víst, að vestur-íslenzkar
konur hafi ánægju af að skreppa
með frú Bríet til Finnlands, auk
þess sem ferðasögur hafa ávalt
mikinn og haldgóðan fróðleik til
brunns að bera, sé vel á penna
haldið. Sagan er svona:
Það var meS óþreyju og eftir-
væntingu, sem við norrænu fund-
arkonurnar, sem tókum okkur far
frá Stockhólmi með “Birgir Jarl”
til Helsingfors, litum loksins tak-
mark. ferðarinnar — höfuðborg
hins frjálsa finska þjóðveldis, kl.
5 siðdegis á mánudaginn 2. júní.
Við höfðum vænst að koma dálitið
fyrri, því strax kl. 8 um kvöldið
áttum við að mæta á nokkurskon-
ar fagnaðarsamkomu. En þegar
skipið rendi loks inn á höfnina,
eftir 22 tíma ferð, þá var öll ó-
þolinmæði á enda.
Á hafnarbakkanum var fult af
fólki, og hátíðablær yfir öllu. Mátti
þar sjá móttökunefndina með ein-
kenni þeirrar virðulegu og erfiðu
stöðu, og húsfreyjur borgarinnar,
sem ætluðu að hýsa okkur, með
brosandi, gestrisin andlit. Var þar
veifað húfum og klútum á móti
kveður. Þegar einhver mikilvæg |
mál koma fyrir, sem snerta nor-
rænar konur milli þessara funda,
þá getur Sambandsstjórnin kallað
saman minni fund til umræðu og
ákvörðunar um þau mál sein fyrir
hggja-
Sambandsstjórnin .ákveður at-
kvæðisbæra fulltrúatölu frá hverju
landanna á þessum fundum í sam-
ráði við það landið, sem býður |
fundinum til sín. Við minni fund- i
ina hefir hvert land rétt til að hafa I
einn fulltrúa og einn varafulltrúa. |
Atkvœðagrciðsla fer fram frá
fulltrúum hvers lands sérstaklega, |
ef nokkur fulltrúanna óskar eftir;
því. Hvert af Sambandslöndunum
hefir rétt til að láta vera að taka!
þátt í sameiginlegri framkomu,;
sem hin löndin hafa ákvarðað.
Dagskrá og vinnuaðferðir á j
hverjum þessum fundi ákveður |
það landið, sem býður fundunum j
lieim. Það land ákveður einnig
fundarstjórann og aðal-fundarrit- j
arann, en hina starfsmennina velur j
fundurinn sjálfur.
4. Samvinnan í sjálfri “Sam-
organizationen“ helst við gegnum
nefnd eða nefndir frá hverju landi |
milli aðalfundanna. t
Urn j>etta mál urðn nokkrar um-
' ræður og var nefnd kosin í J>að.
j B. B. (ísland) lagði til, að breytt j
væri nafninu Samorganisation. j
Kvað alt nafnið Nordisk kvinde-
saksforeningen á Samorganisa- I
tionen vera óframbærilegt i dag- j
legu tali. Vildi kalla j>að Det Nor-i
diska kvinderets Forbund. For-
bund væri gott og gamalt norrænt
orð. Þótti ýmsum það gott. en þó
ef til vill óvarlegt að svo stöddu að
breyta nafninu. Tillögur frú G.L.
voru svo samþyktar að því einu
breyttu. að minni starfsfundjr
skyldu jafnan haldast eftir 2 ár.
(Meira.J
---------o----*---
Endurfœðing Islands.
Eftir Elizabeth Knowlton.
Við «ýn hinna gullroðnu jökul-
toppa ísland's, fanst mér eftir sjó-
volkið norður á: ibóginn, sem fyrir
stafni væri fyrirheitna landið,
Ihandan við takmörk veraldar. Höf-
uðborgin Reykjaví'k, er fallegur
lítill bær, með eitthvað um átján
þúsund íbúa, flestar opinberar
toyggingar eru úr hvítri istein-
steypu, en íbúðarhúsin hvítmáluð.
Bærinn stendur á gamalli skóg-
lausri hraunsléttu. Hann er ekki
aðeins heimkynni meira en þúsund
ára gamallar menningar toeldur er
að ryðja sér þar til rúms ný stefna
bókmenta og lista, sem farin er að
hafa allvíðtæk áhrif á Norður-
álfumenningiuna yfirleitt.
Endurvakning þjóðarinnar hófst
í raun og veru með toaráttu Fjöin-
ismanna fyrir auknu stjórnarfars-
frelsi og hreinsun tungunnar, sem
mjö'g var orðin dönskuskotin og
afbökuð. Á seinni toluta nítjándu
aldarinnar risu upp með þjóðinni
skáld og rithöfundar, er breyttu
í raunveruleik draumum hennar
um endurynging fornrar frægðar
á bókmenta sviðinu. Og nú, á hin-
um allra síðustu árum, eða fra
fullveldis viðurkenningunni 1918,
hafa sí og æ verið að koma fram
nýir listamenn, nýir forverðir
þjóðlegrar listar. Hafa menn þess-
ir þegar vakið á sér stórmikla
eftirtekt víðsvegar um Norðurálf-
una, fyrir toókmentir, málverk,
Iböggmyndagerð og hljómlist. Er
það því sýnt, að eylendan norð-
læga er jafnt og þétt að skapa sér
nýjar víkingaaldarfrægð, — nema
ný lönd í ríki hinnar andlegu
menningar.
Íslendngar hafa lagt heiminum
til Eddurnar og fornsögurnar og
þjóðin hefir geymt þær í þakk-
látri minningu, sem heilagan arf.
Sögurnar hafa verið og eru enn
lesnar svo að segja á hverju ein-
asta toændabýli, þær ihafa stytt
kvöldvökurnar, breytt nótt í dag.
Sama má segja um rímurnar, eri
ávalt hafa verið í afhaldi hjá þjóð-
inni. Rímnaformið er svo marg-
breytilegt og flókið, að því verður
vart með oðrum lýst. Þjóðin erl
liistelsk, eins og Ibest má af þvi
marka, hve aðsókn að sjónleikjum
og söngsamkomum er mikil, og
það jafnt úr öllum stéttum. Bækur
hinna íslensku rithöfunda seljast
hlutfallslega langtum toetur, en
viðgengst með öðrum þjóðum um
þeirra eigin verk. Myndir hinna
ungu listmálara skreyta iheimili
meginþorra hins efnaðra fólks.
Stjórn og þing leggur árlega fram
allmikið fé til stuðn’ings skáldum
og listamönnum.
íslenskir listamenn eru ekki við
eina fjölina feldir. Þeir eru veg-
farendur og leitendur, er víða
skygnast um. Einn rithöfundur-
inn er ef til vill nýkominn heim til
Reykjavíkur frá Ameríku, annar
frá Skotlandi og sá þriðji getur
verið gestur í Kaupmannahöfn.
Málararnir taka sig upp einn góð-
an veðurdag og sigla suður í
lönd, leitandi að nýju útsýni. Marg
ir ihinna yngri manna, hafa drukk-
ið inn í sig farþrá víkinganna
fornu og Ihyggja á nýtt landnám,
þjóð sinni til handa.
í Kaupmannahöfn er heilstör
nýlenda íslenskra rithöfunda.
víðsvegar í Norðurálfunni og eins
í Ameríku. Þá má og nefna God-
mund Kamban, er dveldur í Kaup-
mannahöfn. Hitti eg Kamíban að
máli í Reykjavík er Ihann var að
láta kvikmynda leikrit sitt, Hadda
Padda. Það var rithöfundurinn
nafnfrægi, George Brandes, er
fyrstur veitti Kamiban viðurkenn-
ingu. Kamban er ungur maður með
ótoilandi traust á sjálfum sér. Er
það honum hið mesta áhugamál,
E. Hansson, iSte. 5 Alexandra
Apts., 393 Graham Ave. Ýms þýð-
ingarmikil mál liggja fyirir fund-
inum, og er því þess að vænta, að
sem allrá flestar félagskonur sæki
þangað.
Herbergi og “Garage” til leigu
að 684 Simcoe St.
Hafa þeir samið ritverk sín á | að láta kvikmynda fegurstu kafl-
dönsku til þess að fá rýmri mark- j ana úr fornsögunum.
að. Er það engan veginn óalgengtl Ásgrímur Jónsson er vaflaust
að leikrit þeirra séu fyrst sýnd þar, J merkastur hinna íslensiku málara.
áður en ættþjóðinni gafst kostur I Hann er maður framúrskarandi
á að sjá þau. En það stendur i j blátt áfram í framgöngu og há-
rauninni á sama, hvar slík rit eru norrænn á svip. Á sumrin ferðast
•samin, þau bera svo skýr merki ís-: hann um fjöll og fi&nindi og málar
lendingseðlisins, að ekki verður af kappi. Er hahn meistari í lit-
á vilst. í skáldsögunum birtist blöndun og tekst framúrskarandl
landið, fáskrýtt en tignarlegt. Við I vel að ná svipbrigðum hinna sól-
lesturinn koma fram megin ein-;roðnu jöklla, fossa, fljóta og al-
kenni landsins og þjóðsálarinnar, j vörublæ öræfa og hrauna.
sambland af frosti og funa, djúp- Áður en eg kvaddi Reykjavík,
ar ástríður, Iheit hrifning, glíman skoðaði eg mig um á safni Einars
við hin ótolíðu náttúruöfl, land- Jónssonar myndhöggvara. Er það
skjálfta og Ibylji og hin ómótstæði- geymt í einkennilegri byggingu, er
lega þrá að berjast til sigurs!: stjórnin lét gera að fyrirsögn
Stefnan er raunveruleg, en þö listamannsins. Þar sá eg ástriðu
vökvuð viðkvæmni og mannúð. i og ímyndunaröfl þjóðarinnar mót-
Ljóðin bera með sér isömu ein-!uð í fast form, hina nýju lista-j
kennin. Þau eru eins og veðráttan, stefnu, tillag íslendinga til heims-|
ými,st fítröng, ljúf eða angurblíð. menningarinnar. Einar Jónsson er
Það er engan veginn auðvelt fyrlr líklega víðkipinasti íslenski lista-
útlending, að lýsa islensku ljóð-1 maðurinn, ,sem nú er uppi. Þótt
formi, því viðkvæmasta fegurðin j hann sé enn tiltölulega ungur, er
verður ekki með ntokkru móti þýdd hann þektur um alla Norðurálfuca
á annarlegar tungur, rímið, stuðl-; og víðsvegar um Bandaríkin. í
ar, höfuðstafir og hljómfall, á eng-1 Fairmount Park í Philadelplhiu,
an sína líka í víðri veröld. Málið er ; getur að lita myndastyttu Þor-
kjarnyrt og máttugt. Yrkisefnið er finns Karlsefnis, eftir Einar. Var
tekið úr svipbrigðum landsins. Þorfinnur fyrir tíu öldum, fyrsti
Skáldin yrkja um svanavötnin hvíti landneminn í Ameríku. í öll-
fossana, fjöllin og morgunroðann um verkum Einars Jónssonar, birt-
á norðurheimskauts himninum, ist hin nýja, -þjóðlega listastefna
þenna einkennilega fyrirboða íslands, óþrotlegt hugmyndaflug,
frosts og fjúks. Þá yrkja og marg-1 dulrænt sambland af mætti og
ir um dverga, álfa huldufólk og'mýkt. Hún er andleg umbrota-
tröll. Ljóðin bera með sér samajstefna, er sanna vilil öldnum og ö-
þjóðlega blæinn og sögurnar, þau | bornum tilverugildi norrænna
eru máttug og mjúk til skiftis og hugisjóna. Höggmyndalist forn-
stundum hvorttveggja í senn. Það Grikkja, leiddi fram einfaldleik og
ihiefir verið sagt, að allir íslending 1 hreinleik grískra hugsjóna, en sú
ar væru skáld og er sjálfsagt íslenska hyggjudýpið og hrika-
meira en lítið til í |því. Þegar aðr-! fegurðina, er auðkennir anda og
ar listir voru í kalda koli, ort! útsýni norræna stofnsins.—
þjóðin samt. j ^ths. — Grein þessi birtist fyrir
Á ^landi eru allmargir Hstmál-! nokkru - Bandaríkjatímariti, skrif-
arar um þessar mundir, sem verðir; uð af konU( er heim3Ótti ísland I
eru þess, að þeim sé veitt full sumar
eftirtekt. Mála flestir þeirra lands- j _______Q______ - “ *
lagsmyndir og sýningar úr is-
lensku sveitalífi. Enginn ákveð- j Islendingar fið Mani-
mn ísmus ræður verkum þeirra, I , ° , . ,,
— þeir þræða sínar eigin brautir. | (091 haSKOiann.
Meðan eg dvaldi í Reykjavík . . ,. ... ,
- , , , , , * * fslendmgar láta allmikið til sm
gafst mér kostur a að finna að | A , , , , ,
, , , ... j taka við haskolann 1 ar og taka á-
mali ymisa hinna helstu nthofunda . , ... , , . , *
, ,,, , . , kveðmn þatt 1 stafrsmálum hans.
og ustamanna. Emn þeirra er mest ,, .
, , , , Alvm Thorwaldsson, sonur Mr.
kveður að, er Emar iHjorleifsson , ,
Tr f , , ,. , , ,,, og Mrs Elis Thorwaldsson fra
Kvaran, íslands mesti iskaldsagna-i , . _T _ . ,. , ,
. ... , , - , - . ~,j. . : Mountam N. D. er fonseti 1 sínum
hofundur fra þvi a isoguoldmm. 1
TT,» , , . .,, ,, , bekk, Pre Medic Class, er i yngn
Hof hann fynr longu nytt timabilL. , •) ,
, ,, I fotboltaleikfelaginu og leikur í
1 ibokmentum þioðarinnar, vísaði ,
j.. , ,, .. , , ,, , _. baðum, einnig er hann ritstiori
donsku ahnfunum a brott, en lagði , ., .. . , ,, ,/ ,
, leikfimisdeildar við blaðið Mani-
nyjan grundvoll að þjoðlegum fot)an
bó'kmentum, með snild sinni í orði TT „
. . TT , Haraldur Stephenson, sonur Mr og
og efnisvali. Hann er nu orðmn _ U, , , TT7. ,
, . ,* ' Mrs. Fnðnk Stephenson 1 Wmm-
roskmn að aldn, j>yður og pruð-. . .. F j -,j .
, , , , ; peg er forseti smnar deildar, 4.
mannlegur 1 framgongu, maSur, ks , hAskýl„ns. Jý„ ög.
sem isvo mikið kveður að, að gest-i , ' ,.
mundsson Bildfell sonur Mr. og
Halldór Halldórsson fasteigna-
sali lagði á stað í Californíu-ferð
á þriðjudagskveldið var. Bjóst
hann við að koma við í Saskatoon
Edmonton og jafnvel fleiri stöðum
á leiðinni vestur að hafi. Frá
Vancouver bjóst hann við að fara
með gufuskipi til Seattle og svo
með eimlest suður með ströndinni
Mr. Halldórsson bjóst við að verða
í burtu í fjóra til sex mánuði.
,Mr. ogíMrs. Árni Eggertsson
fóru vestur að hafi á föstudags-
kyeldið í síðustu viku. ‘Bjuggust
þau hjón við að ferðast um Cali-
forniuströndina og dvelja þar
vestra vetrarlangt.
urinn gleymir hinu óhrotna um-
hverfi og tekur eftir engu, nema
skáildinu sjálfu.
Þegar eg heimsótti Kvaran
dvaldi hann á bóndabýli, nokkrar
mílur frá höfuðborginni. Umhverf-
is lá hraunflatneskja, alla leið nið-
ur að sjónum. Kvaðst Kvaran vera
í þann veginn að flytja aftur inn
til borgarinnar. Hann vinnur enn
að ritstörfum af kappi og hefir á
hinum síðari árum gefið sig all-
mikið við rannsóknir isálfræðilegra
fyrirlbrigða. Kvaran er þegar orð-
inn “classic”, flestir hinir miklu
samferðamenn hans í ríki ís-
lenskra bókmenta, eru komnir
undir græna torfu.
Annar af núlifandi mikilmenn-
um eldri kynslóðarinnar, er Ind-
riði Einarsson, faðir íslenskrar
leiklistar. Indriði er hraustlegur,
gráihærður öldungur, með þýtt
tungutak mentaðs manns. Hann
hefir samið fjölda leikrita og gef-
ið sig mikið við þýðingum úr er-
lendum málum. Hefir toann alla
æfi lagt hart að sér til að toefja ís-
lenska leiklist í hærra veldi. Fyrir
hugmynd um stofnun þjóðleikhúss
hefir hann barist af ráði og dáð,
og er mál það nú komið svo vel á
veg, að stjórnin hefir ákvarðáð að
láta hinn árlega skemtanaskatt
renna í byggingasjóð.
Af hinum yngri leikritahðfund-
um, hefir Jóhann Sigurjónsson,
sem fyrir skömmu er látinn, náð
einna lengst. Er hann einkum
frægur fyrir leikinn IFjalla Ey-
vindur, sem sýndur lfefir
Mrs. O. J. Bildfell meðritstjóri
;Wesley skóla blaðsins “Vox”.
Brynjolfur Indriðason fra
Mountain N. D. aðstoðairritstjórl
! við háskólablaðið Manitoban og
j Gordon Melsted sonur Mr. og Mrs.
S. W. Melsted í Winnipeg umsjón-
armaður leikja sinnar deildar,
þirðja árs háskólans. Einar J. Ein-
arsson frá Lögberg P. O. Sask.
sonur iMr. og Mrs. Jóhannesar
Enarsson fréttaritari frá sinni
deild í þriðja ári 'Wesley skólans
við blað háskólans og Helgi
Johnson sonur Mr og Mrs..Gísla
Jdhnson Banning str. Winnipeg er
“on the news board” háskólablaðs
ins The Manitóban og hefir náð
svo góðu haldi í efnafræðinni, að
hann er nú þegar tekinn að kenna
hana í isumum af deildum háskól-
ans. Ef til vill eru þeir fleiri ís-
lendingarnir, sem til sín láta taka
við háskólann en um fleiri höfum
vér ekki toeyrt getið.
-------o-------
Or bænum.
Mr. Þorvaldur Þóirarinsson frá
Riverton, Man., kom til 'borgar-
innar fyrri part vikunnar.
Mr. Björgvin tónskáld Guð-
mundsson er nýkominn til borgar-
innar ásamt frú sinni, sunnan frá
Chicago.
Fundur verður haldinn í Jóns
Sigurðsisonar-félaginu, þriðjudags-
veriðkveldið hinn 4. nóv. að heimili Mrs.
Frá Islandi.
Skrifað ur Grindavík 1 okt.: Tíð-
in ágæt í sumar. Tún í meðallagi
sprottin, en toagar snöggir og kýr
nytlitlar. Fiskilítið mjög síðan á
leið.
Hinn 6. þ. m. lést toér aldraður
öóndi Einar Guðmundsson ættað-
ur úr Fljótshlíð. IHann var greind-
ur maður og bókhneigður. Las
meira en toændur alment gera, var
minnugur og athugull og fróður
um ótrúlega marga hluti. Síðustu
3 árin lá hann rúmfastur og þungt
haldinn. Einar sál. var maður trú-
hneigður og staðfastur í trúarefn-
um sem öðru, en kynti sér þó stefn-
ur síðari tíma. Hann var um mörg
ár einn af öflugustu starfsmönn-
rnn toindindis í þessari sveit og
taldi það ávalt eitt af mestu vel-
ferðarmálum þjóðar vorrar.
Vðrður.
---------o-------- •;
Úr Biskupstungum er skrifað
26 sept.: ...Heyskapur með
minsta móti, tún mjög kalin og
munar á sumum túnum um toelm-
ing við meðallag. Bsúkapur bænda
stendur höllum fæti. Búin að vísu
við líkan skepnufjölda og áður,
en skuldir aukast síðustu ár toræði
lega, miðað við eignir í föstu og
lausu fé. Umlbætur litlar til húsa
og jarðræktar, enda er mannleysi
mikið, þótt meira sé það reyndar
á kvenhöndina. Allir vilja eiga
heima í Reykjavík, þar sem frj.?l«-
ræðið er og menningin etendur
öllum opin. Minna hugsað um það,
að menningin sú er að mörgu
leyti af misjafnasta tægi, sem
mætii- aðkomnum unglingum &
gðtunni og á sumum aðkomustöð-
um. — Síðan i október síðastl.
haust hafa orðið hér 20 dauðsföll í
hreppnum. Flest eldra fólk, þó
hafa engar sóttir gengið.”
---------o—-------
Heyskapur. Eftir því sem kunn-
ugur maður skýrir Lögr. frá, hef-
ir veðráttan í sumar verið einkar
hagstæð í Borgarfjarðarhéraðinu
á Snæfellsnesi og í Dalasýslu, og
heyafli í þessum ihéruðum yflr-
leitet- góður og sumstaðar i betra
meðallagi. Sama er að segja um
sýslurnar hér austanf jalls. Á Vest-
fjörðum var og tiðarfarið gott, en
tilfinnanlegt grasleysi og sneggja
víða þar um slóðir. Heyskapur í
minna lagi, en nýting fremur gðð.
— 1 Húnavatnssýslu varð heyskap
ur á endanum allsæmilegur, þó
snögt væri sumstaðar og óþurka-
samt um tíma. Eftir toöfuðdag
gerði þar þurka, og sláttulokin
urðu víða góð. — 1 Skagafjarðar-
sýslu var veðráttan fermur stirð
fram eftir sumri og toeyöflunin
erfið og tafsöm, en rættist sæmi-
Iega úr að lokum. Er heyskapur
þar talinn að vera undir það i
meðallagi víða, en sumstaðar þó
vel það. — Á öllum útnesjum, svo
sem á Vatnsnesi, Skaganum milli
Húnaflóa og Skagafjarðar, Fljót-
um og víðar, hefir 'sumarveðrátt-
an verið erfið mjög. Hirtust töð-
ur þar sumstaðar ekki fyr en í
byrjun septemlber, eða 19 vikur af
sumri.
Helgi Bergs er ráðinn frai
kvæmdastjóri Sláturfélags Sui
urlands í stað Hannesar Thora
ensen.
------o-----
Guðbrandur Jónsson ætlar 1
Iralda hér uppi leikskemtunum
vetur, fyrir utan Leikfél. Rvíku
og verður Indriði Waage þar lei
beinandi.