Lögberg - 30.10.1924, Page 6

31s. «
LÖGBERG, MMTUDAGINN, 30. OKTÓBER. 1924.
Brot úr bannsögu.
. Mikið hefir verið gert úr því, að
ókleift sé að halda uppi aðflutn-
ingshanni á áfengi hér á landi, og
er það vitanlegt að svo er ef vilj-
ann -vantar. En þar er ibannið eng-
in undantekning, því þegar viljann
vantar, er yfirleitt ekkert íhægt að
gera. En öll dæmi hníga í þá átt,
að bannlögin séu jafnt framkvæm-
anleg og önnur lög, ef lögreglu-
stjórar og dómarar gæta skyldu
sinnar í !því, að beita þeim. Það sr
þeirra embættisskylda að sjá um
að lögum sé hlýtt og beita refsi-
ákvæðum svo sem framkvæmd
laganna heimtar. En um bannlög-
ín hefir (það viljað brenna við, að
þeir hafa gert sig að dómurum um
það, ihvaða lög skuli gilda í land-
inp. En þá er löggjafarvald Al-
þingis orðið lítils virði, /þegar
framkvæmdavaldið setur sig á svo
háan ihest. Þá er komið að því, sem
var banamein lýðríkisins forna, að
. framkvæmdavaldið vantaði.
Þegar bannlögip gengu í gildi
var alt útlit fyrir, að þeim myndi
vera beitt sem öðrum lögum. En
svo kom í ljús, að lítið var gert
til að framfylgja lögunum, og lít-
ið í íhúfi, þó upp kæmist um brot.
Nú, það er þá ekki meira en þetta.
bugsuðu þeir, sem tilhneiging
höfðu til að gera sér bannlaga-
brot að atvinnuvegi. Og sumstað-
ar er smyglunin orðin að öruggum
og arðvænlegum atrvinnuvegl.
Dæmi þess hafa jafnvel þekst, að
niðurjöfnunarnefnd heífir lagt
hátt útsvar á slíka atvinnurekend-
ur. Undarlegt þjóðfélág, þar sem
lögbrotin eru orðin opinber tekju-
stofn. Ekki iskal ' niðurjöfnunar-
nefnd sú, er hlut á að máli, áfeld.
/ Hún gerði það, sem í hennar valdi
stóð, begar lögregluvaldið var
ibúið að sýna vanmátt sinn. En því
eiga þegnarnir bágt með að trúa,
að engin ráð séu til fyrir lög-
reglu að ihafa hendur í hári þeirra
iögbrjóta, sem svo eru Iþektir að
ólöglega áfengissölu, að þess fer
að gæta í útsvörunum. Hér er fá-
ment og þekkir hver annan, svo
hvergi ætti að vera auðveldara
fyrir lögreglu að finna upptök á- *
fengisstraumanna og stemma á að
ósi. Fámennið dregur að vísu úr
kærum almennings, en það ætti að
styðja lpggæsluna í hennar starfi.
Þó einstakir menn séu á stundum
áfeldir fyrir kærur, þá þykir það
lýti á hverjum lögreglustjóra eða
sýslumanni að láta brjóta lðg
landsins fyrir nefinu á sér án
þess að ihefjast handa. Það er
skylda þeirra og starf, er þeir
þiggja borgun fyrir, að halda uppl
landslögum og rétti. Bannlögun-
um er hægt að framfylgja betur
en gert hefir verið. Hér á landi
ætti að vera hægt að koma í veg
fyrir alla stórsmyglun í atvinnu-
og gróðáskyni. Hvernig fer lög-
regla miljónaborganna að finna
lögbrjóta og koma lögurn fram við
þá, fyrst íslensk lögregla treystír
sér ekki hér í fámenninu til að
ko»a í veg fyrir að menn geri sér
lögbrot að atvinnu? Smásmyglun
er ekki (hœttuleg tilgangi bann
laganna. Pót einstaka maður, sem -
hefir sérstaka / aðstöðu, komist
yfir nokkrar flöskur, leiðir það
aldrei til almenns drykkjuskapar,
þó vitanlega beri að fara með
slíkt lögum samkvæmt. Það er
-stórsmyglun í atvinnuskyni og
heimabrenslu til sölu, sem er
hættuleg og (þarf að koma í veg
fyrir til að kalla megi, að bann-
lögin séu í fullu gildi. En það er
á valdi lögreglunnar í landinu að
taka fyrir .slík brot. Það sýnir best
nýlegur kafli úr sögu bannsins í
Vestmannaejyum.
í Vestmannaeyjum var eins og
víða annarsstaðar lítið gert til að
halda .uppi áfengislöggjöfinni.
Áfengissalar óðu uppi og vOru
margir farnir að brenna sterka
- drykki til sölu. Drykkjuiskapur var
mjög í vexti og keyrði suma daga
á vertíðnni úr öllu hófi. En í vor
var settur sýslumaður í Eyjum um
tíma, ungur maður, Kristinn ól-
afsson, sem nú er borgarstjóri þar.
Honum ofbauð ólöghlýðnin þar
lét skríða til skarar gegn iþessum
ófögnuði. Á einum degi kom hann
upo um 5 bruggara og áfengis-
sala. Þeir voru dæmdir í 500 kr.
sekt hver og 1 mánaðar fangelsi.
Þeim skildist að hér var alvara á
ferðum. Síðan hefir eins og tekið
fyrir smyglun, bruggun og sölu
áfengis í Eyjum. Og hvað er það,
sem hér hefir skeð? Ekkert annað
en það, að til Eyjanna kom ungur
sýslumaður, sem var það ljóst, að
hann var se*ur til að sjá um að
Iandslögum vær hlýtt. Sama sagan
garti endurtekið sig kringum alt
land. Þá yrði vöntun á fram-
kvæpidavaldi ekki íslensku ríki að
fjörtjóni í annað isinn.
*
Kofnatekjan á Breiða-
firði.
Snæbjörn í Hergilsey skrifaði
nýlega í Lögréttu um kofnatekju
á Breiðafirði. Nú reiðir víkingur-
inn eki járnkarlinn, eims og móti
ræningjunum útlendu forðum,
heldur ber greinin með sér, að
hann er góður vinur dýranna,
eins og reyndar mátti búast við
af honum; jafnvel kofuna vill
hann deyða svo sársaukalaust sem
unt er. En honum þykir vanta i
reglugerð stjórnarráðsins frá 31.
ág. í fyrra leiðbeiningu um það,
hvernig á að taka kofuna, ef ekki
má stinga í hana járnkrókum. Og
hann telur allri kofnatekju á
Breiðafjarðareyjum lokið, ef ekki
megi beita gömlu aðferðinni, sem
öllum 'kemur saman um að sé ó-
mannúðleg.
Það er rétt, að reglugerðin gef-
ur engar leiðbeiningar um það,
hvernig kofuna eða lundann má
taka, án þess að krækja í hann lif-
andi með járnkrókum, sem oft
verður til þess að rífa fuglinn a
hol og rekja út úr honum garn-
irnar. Slík veiðiaðferð blöskrar
öllum mönnum, og ætti því engum
að í>ykja kynlegt, þó að hún sé
♦ bönnuð. Htt væri eðlilegt, að æfð-
ir kofnatekjumenn væru líklegir
til að finna upp .snjöll ráð til að
ná kofunni á annan hátt, þegar
hin gamla og grimdarfulla aðferð
er bönnuð, heldur en ^tjórnarráðið
sem að líkindum er ókunnugt þess-
um atvinnuvegi.
Ekki get eg skilið það, að allri
kofnatekju þurfi að verða lokið á
Breiðafirði eða annarsstaðar, þótt
bannað sé að nota járnkrúkana. Því
að allir vita það, að mikið af kofu
er ávalt tekið með Ihiöndunum;
ekki gripið til áhaldsins, nema
ekki verði náð til með handleggn-
um. Veiðin mundi því að líkind-
um minka, en a'lls ekki hverfa, þó
að gamla, ómannúðlpga aðferðin
.sé bönnuð, og engin önnur ráð
mannúðlegri fundin í hennar stað.
En svo er engan veginn loku fyrir
skotið að taka megi kofuna ó-
særða úr holu sinni, og verður
vonandi einhver Breiðfirðingur til
að finna upp hentugt áhald til
þess. Ekki hefði þeim orðið skota-
skuld úr því Geiteyjarbræðrum,
svo miklir hagleiksmenn og hug-
vitsmenn voru þeir. Ekki man eg
hvað sá þeirra hét sem fann upp
og smíðaði haglega gerða vél tíl
að búa til hinar svo kölluðu sænsku
eld-spýtur. Svíinn lagði til féð, en
íslendingurinn vitið.
Nú skora eg á alla hugvitsmenn,
sem að lundatekju stunda eða
kofnatekju, að spreyta sig á þvl
að finna upp Ihentugt áhald til
þess að taka fuglinn með, án þess
að særa hann.
Vænt þykir mér um eggjunar-
orðin til Dýraverndunarfélags ís-
lands um að banna skot á rjúpum.
'Snæbirni renna til rifja harmkvæli
særðu rjúpnanna. Hann vill því
láta banna að skjóta þær, og mein
ar sjálfsagt að banna að sfcjóta á
rjúpnahóp; hann vill láta snara
rjúpur. Líkur verður þá til að
dreifa og um kofnatekjuna, en þó
ekki sama. Rjúpnaveiðin mundi
eflaust verða minni, en kofnatekj-
an þarf alls ekki að minka, auk
heldur hverfa úr isögunni. Fáist
gott áhald í stað járnkróksins,
fást jafnmargar kofur eftir sem
áður. Annars ber ekki að meta
ráðstafanir til dýraverndunar eft-
ir því, hvort dýrin verða mönnun-
um meiri eða minni tekjugrein.
Þaðer siðlau'sra manna háttur að
fcvelja skepnur g fugla til fjár.

V
Líklega hneykslar tillaga Snæ-
tbjarnar marga. Rjúpurnar erij •
tekjugrein, ekki síður en kofan. En
þær geta haldið áfram að vera
tekjugrein, þó að ibannað sé að
skjóta þær. Ekk eru nú meira en
60 ár síðan mikil rjúpnaveiði var
með snöru. Hvernig fer, ef ibannað
verður að skjóta þessa fugla? Það
fer syo, að fuglinn verður spakur,
eins og hann var áður en skothríð-
in dundi á honum, hann hópar sig
á veturna jafnvel niður við bæi, og
verður auðvelt að ná ihtonum í
snöru. Þó að veiðin verði minni,
eins og áður er sagt, þá má á það
líta, að snöruð rjúpa er verðmæt-
ari en skotin.
Eg hefi ekki talið saman, hve
mörg mannslíf rjúpnaskot hafa
ikostað í mínu minni, en, eg er viss
um, að þau eru ekki fyrir neðan
tíu; hve margar rjúpur hafa dáið
kvalafullum dauða, veit enginn, en
þær eru margar. J. Þ.
í
Hermann Jónasson
frá Þingeyrnm.
Falla tréin fornu
fyrir haustnæðingum,
þó að helming hærri
hafi flestum veriö.
Þrýsti fjöður feigðar
fast að merkum stofni,
þegar nóttin þrumir
þungu regni búin.
s '
Glaður gekstu móti
glamri stáls og járna,
þess er hörðum höndum
heggur sverði og leggur;
söng í styrjarstáli
stóðstu þó ókvíðinn,
því að löngu lífið
leiztu hinumegin.
Sá eg fylking friða
fara að þínum beði;
klædda skírnar skrúða,
skreytta ljósi og perlum.
Ómar liðinna alda
undir tóku í fjarska,
þegar þjóðmæringar
þuldu bænir og sálma.
Þar var kominn Kári,
Ketill ttr Mörk og fleiri;
Höskuldur og Helgi
Héðinn, Njáll og Grímur;
buðu vini og bróður
beztu fylgdar njóta.
Lögðu líknar blessun
ljúfa of öðling háran.
Allir þeir, sem jæktu
þig og bezt er vissu
hvað þú átt'ir inni
inst í sálar ranni,
aldrei gleyma göfgum
gleði- og fræða-manni,
þó að lik hans liggi
lágt í ntoldar fjötrum.
Hafðu heilar þakkir
hugljúf fyrir störfrn.
Þarfur varstu þinni
])jóð og vanst til b<)ta.
Aldrei fellur orðstír,
aldir jtó að renni,
þesS, er setur Saga
sér við hjartaræ'tur.
Ásmundur Jónsson.
—Lögrétta.
} *
------o-------
Til náttúrugripasafnsins
kom Gísli Lárusson heldur en ekkl
færandi hendi nýlega. Westmann-
eyingar Ihöfðu farið í Háfadjúpið
í Fjallasjónum laust eftir Jóns-
messu og lagt þar lóðir sínar á
180—,220 faðma dýpi og aflað
mjög mikið af fceilu; en svo flaut
fleira með, ýmsir djúpfiskar og
óæðri dýr, sem sjást sjaldan á
minna dýpi en þetta, en eru mörg
á miklu meira dýpi. Og Veistmann-
eyjaformenn eru svo innrættir, að
þeir hirða alt fáséð og færa Gísla
það, Iþegar á land kemur. feícur
hann svo alt sem hann telur þess
virði, og geymir það svo í íshús-
inu eða á annan íhátt, þangað til
hentug ferð fellur til Reykjavíkur.
Á þennan hátt hafa Vesmanneying-
ar bjargað mörgu, en þeir Þor-
steinn sál. Iæknir og Gísli Lárus-
s°n varðveitt fyrir vísindin marga
góða gripi, sem annars mundu
• aftur hafa horfið þegjandi og
hljóðalaust niður í myrkrið, sem
þeir komu úr. Af formönnunum
hefir löngum Illugi Hjörtþórs-
son verið dfýgstur og slvo var ihann
og í þetta skifti. Það yrði oflangt
mál að nefna alla hina hér. Þeirra
X er eða verður getið í iskýrslum fé-
lagsins.
Af fisfcum, sem komu nú, má
fyrst nefna skötutegund eina stóra,
sem áður er aðeins þekt við Nor-
eg, og ekki hefir fengist Ihér fyr,
og mætti nefna Þrændaskötu (Raja
Nidroisiensis); hún er besti matur,
ekki síður en önnur iskata; af
henni fengust alls 5; ísvo komu 2
Schmidts stinglaxar (Aphanopus
Selhmidti), 1 langhali (Macrurus
rupestris), 1 iriddari (Halopr-
phyruis eques) og isvo djúpfiskur,
sem eigi hefir fengist áður svo
grunt (Alepocephalus). Svo komu
stórar hríslur af hornkóröllum,
settar undursamlegum, rósrauð-
um marflækjum eða krökar af
ismá 'slönguistjörnum og á sumum
kippur af eggjahylfcjum (Péturs-
buddum djúpháfs eins, Jensens-
háfs?) ennfremur -stjörnukórallar
(Lophohelia) og skeljungskóhall
(Primnoa), istórar djúpskeljar
(Leda) o. fl. öll þessi dýr hefír
safnið þó fengið áður, nema sköt-
una og Alepocephalus, en því mið-
ur verður eigi auðið að hafa nema
-sum þeirra til -sýnis fyrst um sinn.
MAKLRS ALSO OF
rnvvAmisBURC silver gloss starch-canaoa corm starch
/
Vegna óumflýan
legra orsaka gat
ekki sagan
Hættulegir tímar.
Eftir Winston Churchill.
komiÖí þessu nr.
blaðsins
Kaupendur beðnir afsök-
unar á því.
1 1 m
FLOWERS
í [ As down the fragrant lane I go
1 c í [ In quest of peace, from toilsome hours, I feel the healing spirit flow \
Oút of the heart-throbs of the flowers. | !
These gentle biossoms seem to teach
( ( That peace is man’s aþpointed goal, And from their verdant pulpits preach ! !
! A pleasant sermon to his soul. | !
With nodding heads and waving arms They oft repeat their golden themes Of loveliness, and simple charm,
| That fill their fragrance-laden dreams.
í And all my cares and sorrows melt Away like snow in verdant hours, When e’er my drooping soul has felt ! 1
! ! The magic of these gentle flowers. ] !
t \ > And songs are born out of the calm This mystic blossom-solace brings, And peace descends with healing balm 1 1
! Upon her soft, celestial wings.
Christopher Johnston. 1 | t

RJÓMI
Styðjið heimaiðnað með því að styrkja yðar
eigið félag og fá fult verð fyrir framleið&l-
una.
Um leið og þess er getið, Vest-
manneyja-formönnum til maklegs
lofs, skal það tekið fram, að ýms-
ir aðrir formenn og skipstjórar
hafa um langan aldur gert hið
sama: að.gefa Náttúrugripasafn-
inu alt sem þeir Ihafa getað hirt
markvert og sá isiður er að færast
í vöxt á síðari árum, einkum á
botnvörpungum . B. Sæm.
Vísir.
Hafið húgfast, að samvinnu markaðurinrt er
eini framfaravegurinn að því er landúnaðinn
snertir. Látið ekki glepja yður sjónir, farið
að fordæmi annara þjóða, sem hafa sannað, að
samvínnumarkaðs aðferðin er sú eina, er
skapar gott verð á mjólkurafurðum.
SENDIÐ RJÓMANN TIL
The Manitoba Go-operative Dairies
LIMITED
Tíminn.