Lögberg - 21.01.1926, Síða 5

#
LÖGBERG FIMTUDAGINN,
21. JANÚAR 1926.
Bla. 5.
Dodds nýrnapillur eru besta
nýrnameðaiið. Lækna og gigt bak-
verk, ihjartabilun, þvagteppu og
önnur veikindi, sem stafa frá nýr-
unum. — Dodd’s Kidney Pills
kosta 50c askjan eða sex ösikjur
fyrir ?2.50, og fást hjá öllmn lyf-
sölum eða frá The Dodd’s Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
aS en Jiroka-gikkurinn i meðvitund
Sigfúsar Halldórs frá Höfnum. Sá
gikkur varÖ hams'laus' þá hann var
lokaður úti frá hinu litla boSi. En
til þess at5 skýla — ef hægt væri,
nekt sinni, skríSur hann í skjól
hins æruverCa fyrirtækis, sem hann
nú er viðriöinn og þaSan hrópar
gfkkurinn hárri ámátlegri raustu:
Tilraun gerö til þess aö hnekkja
velgengni og íilveru hins æruverða
fyrirtækis, sem tekið hefir upp
þann góöa sið að tala ekki um ann-
aS enn samlyndi, kærleika, bróöur-
þel og sameiningu. En þaö bull!
. Nú i þessari siðustu grein sinni,
er það ekki lengur fyrirtækiö, sem
hann ber fyrir ibrjósti, heldur hans
eigiS “eg”. Og hrópar nú, að ef ein-
hver segi að Heimskr. undir sinni
ritstjórn hefir gerst sek í því, aö tala
illa um Thomas H- Johnson, þá fari
sá hinri sami með “rakqlaus og ó-
svífin ósannindi.’’ Hver hefir bor-
iS það upp á þennan ritstjóra
Heimskr, ? Enginn. OrS mín voru
þau, að “folaSið, ekki all-sjaldan o.
s. frv. Heimskr. er nú 40 ára og er
vandalaust i 'henni aS finna stað-
hæfing orða minna. ÞaS hefSi mátt
undur kallst ef eg væri svo vit-
giannur aS bera það upp á þennan
ritstjóra Heimskr., að hann gæti
nokkuS skrifaS út af landsmálum.
Eru því þessi gífuryrSi hans hrein
og klár ósannindi; því hefi eg aldr-
ei að foonum dróttað.
Mjög brosleg virSist víst mörgum
hin remlbiláta tilgáta Sigfúsar Hall-
dórs frá Höfnum, að þjóSum þeim
og stjórnarvöldum, sem hann hefir
í huga, beri aS fyrinærSa sig fyrir
tón þeim, sem orð mín hafi vakið.
Engri þjóS eða stjórnarvöldum
kemur þetta þras hina minstu vit-
und við. ÞaS eru persónueinkenni,
sem iþeim hefir valdiS og ekkert
annað,
Það er ekki smálítil persóna
þetta! Hún ætlast til aS heilar þjóS-
ir falli í sekk og ösku framm fyrir
sig út af því einu, aS saklaus mað-
ur ber metf stakri gætni ofurlítið af
sér þegar hún ræðst á hann óg vill
troSa mannorS hans undir fótum.
Manni fer að verSa mjög ofaukið
í manpfélaginu, þegar slíkir fourg-
eysar eru á ferðinni. Skeð getur
einnig áS einihverjum finnist aS hér
hafi hann tekið helst til fullan
munnínn.
A. C. Johnson.
Guðný Stefanía Ásmundsson.
Þessi mynd átti aS fylgja dánar-
fregn hennar, sem kom út í siðasta
folaði (14 jan.J Hún var dóttir
Guðbrandar Erlendssonar, East
Lake, Colorado.
Frú STEFANIA GUÐMUNDSDÓTllR.
Fregn þessi barst í símskeyti til hr. Ó. S. Thorgeirssonar á
laugardaginn var, Er skeytiÖ dagsett í Reykjavík hinn 16. þ.
m. og tná gera ráÖ fyrir að hún hafi dáið þann dag. Frú Stef-
anía dó í Kaupmannahöfn, en þangað fór hún í September s. 1,
Var hún þá ekki mjög veik, eða þungt haldin, en versnaði eitt-
hvað á leiðinni og var strax flutt ásjúkiahús. þegar hún kom
þangað. Hafði hún legið þar síðan, þar til hún lést þann 16.
Úr bœnum.
Þeir herrar Árni Eggertssoh lög-
maður og Páll fasteignakaupmaÖur
Bjamason frá Wynyard, Sask,
komu til borgarinnar síðastliðinn
mánudagsmorgun og dvöldu hér
fram yfir miðja vikuna.
Miss' Guðrún Thordarson, hjúkr-
unarkona frá Miles City Montana,
kom hingað til borgarinnar um síð-
u<tu helgi í kynnisför til föður-
systur sinnar Miss Th. Thordar-
son, er hér á heima.
11. þ. m. vom þau skólakennari
Muriel Þóra Oliver og Ishmael
Hart district manager Canadian
Telegraphs í Chicago gefin saman
i hjónaband af Rev. Elliot að heim-
ili hans i Chicago. Brúðurin er
dóttir Mr. og Mrs. Oliver 924
Banning Street Winnipeg (umsjón-
armanns heilbrigðismála í Winni-
peg) en brúðguminn er sonur Mr.
og Mrs. K. G. Hart 66 Hallet St.
Winnipeg, móðir hans er íslenzk —
Sigurlaug Sigurðardóttir, systur-
dóttir Benedikts heit. Frimanssonar.
Framtíðarheimili ungu hjónanna
verður að 43^ St. James^Place,
Chicago.
Undir straumhvörf.
Eftir Sigurð Nordal, í Skírni.
/(Aths. — Ritgerð þessi hin merka
er ekki hér birt í þeim tilgangi, að
kasta úokkrutn minsta skugga á rit-
Lystigarður.
(1925.)
Sólskinsblettur aýnist þetta vera,
eins og vorið undurþýtt
oss sé borið — ferskt og nýtt.
Hér er friður. Föðmum iðgrænt grasið,
leggjum vanga guðs ^ð grund,
gleymum angri litla stund.
Hingað borgar berist org úr fjarska,
fuglasöngur svæfir það,
sólar-löngun kæfir það.
Blíðkar lundu blærinn undurþýðij
hugsun sótt til himna-ranns
heillar þrótt í vonir manns.
Alla fangar hunangs angan blóma,
lokkar andann ljósvon nær,
lífsins vandamálum fjær.
Gæti’ ’ann sniðugt, létt og liðugt snortið
rímsins streng í stuðlað lag —
stæðist enginn þenna dag.
Stund er góð að gera ljóð um hafið;
yrkja’ um fjallsins tignar tind;
töfradalsins hampa mynd!
Hetjur máttar hörpusláttinn voga.
HeiHa það, er þekkjum ei,
Þá ei skaðar — sussu nei.
Se þmn minni máttur innanverður,
bundinn ert við eigið svið,
eins og vert er kannast við.
Samt, þa vorið vekur þor í lundu,
finst mér rétt að rór í dag
rauli þetta vísna-Iag.
O T. Johnson.
höfundinn hr. Einar H. Kvaran,
heldur sökum lífs'skoðananna, sem
fram koma í greininni og alla ís-
lendinga varðar. — Ritstj.J
Það atvikaðist svo, að skoðun
mín á verkum Einars H. Kvarans
varð aiment umtalsefni á íslandi
í fyrra sumar, án þess að eg
sjálfur hefði haft tækifæri til þess1
að gera grein fyrir henni. Mis-
skilningur og hégómi ófst svo inn
í þær umræður að litt var fýsilegt
að lengja blaðaskraf um málið af
þeim toga.' En hitt er mér óleitt,
að gera hér í Skírni (og í þeim
anda, sem eg tel honum samboð-
inn) grein fyrir þeim atriðum í
list og lífsskoðun E. H. Kv., sem
valda því, að eg tel hann ekki vel
til þess fallinn að vera leiðtoga
og fulltrúa íslendinga í þeim efn-
um. Það vill lika svo vel til, að
eg þarf ekki að ganga mjög á rúm
tímaritsins né þolinmæði Iesand-
ans með smásn|uglegum aðfinsl-
um, er smekkur einn fær úr skor-
ið, hvort réttmætar sé. Mig grein-
ir á við E. H. Kv. um mikilvæg
vandamál, sem æskilegt er, að al-
ment væri tekin til íhugunar. En
tvent skal eg taka fram í upphafi,
sem kann að geta komið í veg
fyrir misskilning þeirra manna,
sem sækjast eftír honum. Þessi
grein fjallar u'Vn skiftar skoðanir.
Henni er ekki ætlað að vera heild-
arlýsing verka E. H. Kv. En eg
myndi aldrei hafa haft fyrir að
rita hana, ef eg teldi E. H. Kv.
ekki merkilegan og áJTrifaríkan
höfund. Eg hefi miklar mætur á
fyrri bókum hans, og hefi oftsinn-
is látið það opinerlega í ljós. En
þrátt fyrir það hefi eg fyrir löngu
fundið meginatriði í lífsskoðun
hans (og samsvarandi veilur í list
og stíl) sem eg var algerlega ó-
s^mmála. Þeir, sem hlýddu á
Hannesar Árnasonar fyrirlestra
mína veturinn 1918-19, um ein-
lyndi og marglyndi, munu e( til
vill kannast við, aÖ eg sagði þá með
svipuðum orðum sumt af því, sem
hér fer á eftir, og sótti einmitt
dæmi í sögur E. H. Kv
I.
Ef litið er á Vonir, fyrstu iögu
E. H. Kv., sem honum er fyllilega
samhoðin, og Móra, síðustu sögu
hans, sem komið hefir á prent, sést
furðu berlega, hverja stefnu skáld-
skapur hans hefir tekið. Vonir eru
ekkert annað en listaverk, lýsing
karls og konu og örlaga þeirra,
mvnd úr lífinu, sem hver getur
dregið sinar ályktanir af, eða notið
án allra ályktana, eftir geðþótta.
Aftur á móti segir séra Jakob Krist-
insson um Móra (í grein, sem rit-
u'ð er til þess að þakka höfundi
fyrir sögunaj, að sagan sé “hugf
vekja handa prestum, ’ “handfoók
í sálgæzlufræði” o. s. frv., en finnur
vel að hún er ófullkomið listaverk:
“Sumt fo sögu þes’sari hefði mátt
betur fara. Umgerð hennar hefði
eg kosið á annan veg. Formáli, inn-
skot og eftirmáli heildsalans er ekki
til bóta” o. s. frv. (Timinn, 25. okt.
1924J.
Tvent virðist hafa valdið breyt-
ingu. ímyndun skáldsins hefur orð-
ið ófrjórri og stirðari í vöfum með
aldrinum, eins og eðlilegt er, en
lífsskoðun hans ákveðnari og meira
áhugamál. Honum hefir orðið ert-
iðara að skapa nýjar persónur og
lofa þeim að vaxa og breyta, sigra
eða falla eftir sínum eigin eðlis-
lögum. Þær hafa orðið brúðirr, ‘sem
mæla fram skoðanir, -sem höfundi
er umhugað um að boða, og er
stjórnað nákvæmlega eftir fyrir-
hugaðri áætlun, svo að' alt falli að
lokum í ljúfa löð. Það er alkunnugt,
að mjög má skifta skáldum í flokka
frá þessu sjónarmiði. Shakespeare
er stórfeldasta dæmi annars flokks-
ins. Persónur hans vaxa svo í í-
mynduninni, að þær taka oft ráðin
af hinni skipandi skynsemi, sem á
að sjá um uppistöðu og hlutföll i
verkinu. Hver aukapersóna kemur
með sínu einkenni, lifir sínu lífi. Á
vorum dögum má sjá skemtileg
dæmi beggja þessara flokka, þar
sem eru tvö af víðkunnustu skáld-
um Norðmanna, Hamsun og Bojer.
Hver, sem les' sögur þeirra með
athygli, finnur, að verk Hámsuns
vaxa eins og tré í skóginum, fjöl-
breytt, óræð, stundum kræklótt, en
safamikil og laufrík, með djúpar
rætur í fylgsnum sálarinnar. Aftur
á móti eru sum helztu verk Bojers
ekkert annað en turnar, sem hlaðn-
ir eru eftir rökréttri ásetlun, ályktun
ofan á ályktun. Vér kynnumst þar
ekki öðru ðn hugsanaorku höfund-
ar, og ef vér neitum einni undir-
stöðu-fuliyrðingu (eins og í Troens
magt), er alt hrunið til grunna.
E. H. Kv. ihefir srnárn saman
þokast úr öðrum þessara flokka
yfir í hinn. ímyndun hans hefir að
visu aldrei verið mjög auðug, en i
fyrri bókum hans, alt aftur að
Sálin z'aknar, eru mannlýsingar að-
alatriðið og tilgangurinn tekur ekki
ráði af listinni. Samúð hans með
þeim, sem eru fyrir borð bornir í
fífínu, vÍKár foonutn reyndar leið
og ræður oft yrkisefnum, en hún
er ekki orðin mótuð i npinni kenni-
setningu, sem markar hverri per-
sónu ákveðna braut. Sálin vaknar
er í þessu efni á vegamótum. Lýs
ing Þorsteins, morðingjans, og ör-
iaga hans er síðasta mannlýsing
höfundar, sem nqpr tökum á lesand-
anum án þess að hann hugsi um,
hvaða folutverk Þorsteini sé ætlað
í sögunni. En í síðari bókum E. H.
Kv. er hver persónan eftir aðra,
sem er sköpuð til þess að segja
vissa hluti, hafa ákveðin áhrif á
gang sögunnar. Annars. eru þær
ekki nema eins og framhlið á húsi,
sem lesandinn fær ekki að skygn-
ast inn í og vel gæti verið máluð
leiktjöld, eða með öðrum orðum
foolar að aítan, eins' og álfakonurn-
ar í norskum þjóðisögum Slíkar
persónur eru t. d. Melan konsúll og
Álfihildur í Sálin vaknar, Herborg
og séra Ingólfur í Móra. Af þessu
Ieiðir, að sömu persónurnar koma
upp aftur og aftur. Það er ekki
ýkja mikill munur á Kaldal og Jósa-
fat, eða þeim nöfnunum, Rannveigu
í Sambýli og RannVeigu í Söguni
Rannvcigar. Þær lesa jafnvel báð-
ar Macauly og verður báðum
sami kaflinn úr honum að efni um-
tals og umliugsunar (sjá Satnbýli,
234; Sögur Rannvcigar II. 157),
einmitt kafli um fyrirgefningu. Vig-
dá's í Sögum Rannvcigar er ekki
nema svipur af Grímu í Sambýli
(sem aftur^er dálítið foreytt útgáfa
af Imfou vatnskerlíngu í Ofurcfli),
og samtöl þeirra Rannveigar og
Grímu og Rannveigar og Vigdisar
eru eins lik og ástæður leyfa.
Einna skýrast kemur afturför E.
H. Kv. í því að gera sögur sínar að
lifsfoeild fram í sögunni Alf af að
tapa? Tilefnið er alkunnugt. Merk-
isfoóndi á Suðurlandi, Sem hafði
efnast vel eftir íslenzkum háttum
gerði upp búreikning sinn í blaða-
grein. Honum taldist svo til, að
foann hefði altaf tapað á búskapn-
um. Gróðinn nam ekki kaupi hans
og konu hans- öll þessi ár! Þetta
gat verð efni í smellna ádeilugrein
(og mig minnir, að Indriði Einars-
son skrifaði hanaj og mátti slá því
upp i gaman. En það gat líká verið
efni í stórfelda og átakanlega lýs-
ingu af íslenzkum bónda og is-
lenzku þjóðlifi. Hefir þessi þjóð í
varist i vök, barist við að deyja
ekki út, meðan nágrannaþjóðirnar
margfölduðu mannfjölda sinn og
þjóðarauð? Er ekki eins og hér
hafi sífelt verið kröftuin sóað til
einskis? Frá andlegu sjónarmiði
kann að mega réttlæta þessa bar-
áttu, en hvar er réttlæting hennar
frá sjónarmiði bóndans, sem á að
gera sér jörðina undirgefna og
safna auði? Hafa ékki öll^hús á
þessu landi orðið að mold einu sinni
á hverjunt mannsaldri og “gróði ’
áratuga farið í að hrófa upp nýj-
um ? Eða þá ísárin og eldgosin! Er
ekki von, að í þessa stétt hafi sezt
sú tilfinning, að alt lífið væri tómt
tap? Bak við þennan bónda hillir
upp ótaldar kynslóðir, baráttu
þeirra og áfoyggjur. Guðmundur
Friðjónsson hefir tekið svipað efni
til meðferðar í Gamla heyinu. Hann
gerir “meinloku” gamla Brands
skiljanlega og opnar útsýn yfir
hina voðalegu foaráttu þjóðarinnar
við vorharðindin, svo að seint mun
fyrnast. En E- H. Kv. missir sjálft
söguefnið alveg úr hendi sér. Um-
tal bóndans um “tapið” verður
gaspur út í bláinn, sem lesandinn
leggur engan trúnað á. Enda slær
gamli maðurinn fljótt út í aðra
sálma. Efnið úr Litla Hvarnmi kem
ur aftur í dálítið foreyttri mynd:
gamall maður, sem ætlar að kaupa
unga stúlku af skuldugum föður
hennar, lætur liana af foendi fyrir
hæWega þóknun. Og í sögulokin
kemur “fyrirgefningin” og hjálpar
til þess, að alt falli í ljúfa löð. Svo
sundurlaus er þessi saga, (að væri
foún gamalt æfintýri, myndi enginn
þjóðsagnafræðingur hika við að
segja að hún væri sett saman af
þrem brotum eftir þrjá höfunda.
Þegar skáldið hefir aðra eins
stjórn á persónum sínum og kemur
fram i síðari sögum E- H.xKv., er
vitanlega auðvelt að láta alt ganga
að óskum og forðast vandræðj og
vandamál, sem lífsskoðun höf.
kynni að eiga erfitt með að leysa.
Fyrir nokkrum árum var kvæði í
Eitnrciðinni, sem fjallaði um svip-
að efni og Móri og vafalaust hefir
átt sinn þátt í, að sú saga varð til
(höf. nefndi sig dulnefni, en mun
foafa verið Sigurjón Jónsson). Þar
er sagt frá dreng, sem verður úti,
en svipur hans leitar heim til sín.
Fólkið hræðist “drenginn” og stugg-
ar honuyi burt. Hér er bent á vanda
mál, en engin úrræði. Og er ekki
hætt við, að lengi muni torvelt að
fouga ugg vorn við hið ókunna og
forúa djúpið milli tveggja heima?
Hvernig hefði farið fyrir séra Ing-
qlfi, ef ekki hefði viljað svo til, að
hann var gæddur frábærum og
fágætum miðilshæfileikum ? Og
hvernig fer fyrir þeim prestum, sem
eiga að hafa Móra fyrir foandbók í
sálgæzlufræði, en vantar slíka hæfi-
leika? E. H. Kv. finnur það vel
sjálfur, að skáldin mega ekki vinna
sér of léft að leysa vandræðin. Hann
er talsvert drjúgur yfir, að hann
skuli ekki láta Sigríði á Bústöðum
deyja. “Ef þetta, sem okkur hefir
farið á milli, hefði verið i skáldsögu
eða leikriti, þá hefði mér verið
styttur aldur.----— Langgreið-
asti vegurinn út úr ógöngunum var
sá, að sálga mér------lætur hann
sálarlíf. Það er vafalaust ekki þetta,
sem vakir fyrir E. H. Kv. Sálar-
fræði ríka fólksins hjá honmn er
þvert á móti fáskrúðugri en hins
fátæ'ka. Ef tú vití kennir hér á-
nrifa styrjaldaráranna. En sum-
staðar virðist auðurinn vera áborð-
ur, sem á að gera gangverk sögunn-
ar mýkra og skáldinu auðveldara. að
stjórna því. \
Um -stíl E. H. Kv. mætti mikið
rita, en hér er ekki rúm til þessr.
Hailn er víða skemtilegur og nota-
legur, en stundum vanninn og ekki
laus við kæki. Þegar hann ætlar að
gera mönnuin uppTcjarnyrði, hættir
honum til að fara út af laginu:
“Þetta er versti úrsunnan-slettings-
fjandi í eljunum. Og myrkrið er
eins og inni í kýrvömfo, og færðin
er eins og niðri í hlandfor” — seg-
ir sendimaðurinn í Sambýli. Fyrstu
setninguna gat náunginn sagt. Byrj-
unina á tveimur síuðstu setning-
unum og hljóðfallið í þeim á eng-
inn annar en E- H. Kv. En líking-
arnar sjálfar hefði enginn fovítur
maður getað látið út úr sér.
Mér finst stíll E. H. Kv. skemti-
legastur, þegar hann talar í eigin
nafni. Hann ritar einhverjar lipr-
ustu og ísmeygilegustu blaðagrein-
ar, sem eg þekki. En honum mis-
tekst mjög oft að láta persónur sín-
ar tala sæmilega eðliléga. Eg nefni
t. d. samtaliö milli Sigmars og
Bogga á Bústöðum. \'arla er hægt
að hugsa sér neitt fjarstagðara þvi,
sem litil sveitastúlka talar. Og
miklu víðar en við á er setningun-
um tylt saman Vmeð varnöglum.
Það er alveg í samræmi við ný-
hyggjuna amerísku, sehi E- H. Kv.
foefir orðið fyrir miklum áforifum
af, en ekki við mælt mál manna:
“eÞtta getur veriö. En ekki er eg
sannfærður um það. Helzt held eg
ekki.” (Sveitasögur, 208) . “O g
einhver töluverður hluti af bæjar-
mönnum heldur, að þú hafir drepið
mgnn.” segir Sölvi gamli í Sálin
vaknar, — og á að vera bólginn af
æsingu.
Eg liafi nú drepið á, hverja stefnu
skáldskapur E. H. Kv. hefir tekið.
Ekki getur vafi ledkið á að list
hans hefir beðið halla við þá breyt-
ingu, sem á hefir orðið. Liklega veit
hann það sjálfur. Og því má svara
til, að sé lífsskoðunin orðin aðalat-
riði í bókurn hans, þá sé sanngjarnt
að dæma þær eftir gildi hennar
Það er líka aðalmark þessárar
greinar.
II.
Ef fela skyldi í einu orði boð-
skap þann, sem síðari bækur E. H
Kv. flytja, yrði orðið tvímælalaust
fyrirgefning. Fyrirgefning
er rauff þráðurinn i Sögum Ranti
veigar. Rannveig reynir að útfjma
foatrinu úr huga föður síns og fá
hanti til þess að rétta versta fjand-
manni sínuin hjálparhönd. Hún
fyrirgefur sjálf manni ^inum laus-
iæti hans o. s. frv. eins og áður er
drepið á. Hún fyrirgefur Kaldal og
fær mann sinn tiil að hjálpa honum
mannirflifn, sem hefir reynt að
steypa henni bæði í siðferðislega og
fjárhagslega glötun. Skaldið litur á
hana sem andstæðu hinna hefni-
gjörnu fornkvenna t>g boðbera nýrr-
hátt' furðu vel. Sögumaðurinn á tal
við fóstru sína, sem fouggað |iefir
hann forðum, þegar allur heTmur-
inn, Grinnir, Jónas og Manga, hafði
snúið við honum bakinu. Nú stend-
ur likt á fyrir fullorðna manninum
og þá fvrir barninu:
Framh.
Sigríði segja. En í þeirri sögu kemst ar og betri lífsstefnu. — í Samfoýli
hann af með dálitið af dularfullri
reynslu, sem lyftir Sigríði á hærra
sjónarhól og opnar leið út úr ó-
göngunum. Hann sálgar ekki Sig-
riði. En hann sálgar Gunnu í
Sögutn Rannveigar vægðarlaust,
undir eins fyrstu nóttina eftir að
Rannveig hefir fundið hana og flutt
hana heim í hjónarúmið. Þaí er
ekki altaf, sem greiðist svo vel úr
þeirri flækju, að maður taki fram
hjá konu sinni: Ásvaldur hefir
aldrei elskað aðra konu en Rann-
veigu, Gunna deyr, Rannveig, sem
sjálf er barnlaus, tekur barn manns
síns og Gunnu og hefir sýnt frá-
bært göfuglyndi í þ'éssu máli. En
málið hefði óneitanlega vandast
töluvert, ef Gunnu hefði ekki ver-
ið sálgað.
er það eitt meginatriðið, að Rann-
veig fyrirgefur lrfekninum, sem með
hirðuleysi sínu foefir átt sök i dauða
drengsins hennai;, og giftist honum
síðan. Og margt fleira mætti nefna
af sama tægi-
En nú eru til ýmsar tegundir fyr-
irgefningar, eins og E. H. Kv. veit
vél sjálfur. Sumir fyrirgefá af kær-
leika, af þvi að þeir eru heilagir
menn. Sumir af tómu þróttleysi og
litilmiensku. Það skiftir því mestu
á hvaða undirstöðu þessi boöskap-
ur er reistur i sögum E. 4l. Kv.
Samúð með þeim, sem bágt eiga
hefir frá upphafi verið r'íkur þátt-
ur í verkum hans. Hánn hefir leit-
að mannúðar, kærleika og bjart-
sýni, ekki einungis af ósjálfráðri
þörf, heldur af hagnýtri skynsemi,
- VValker leikhúsið
Þar verður söngur og hljóðfæra-
sláttur í næstu viku, sem foefir mik-
ið aðdráttarafl.
A fimtudagskveldið 28. þ. m.
byrja þær hljómlistasamkomur, sem
fullkomnastar mega teljast þeirra,
er haldnar hafa verið í þessari borg..
Fimtudag, föstudag og laugardag.
28. 29. og 30 þ. m. verður The
Rochester American opera company
á Walker og er þar aðal-maðuriiin
Yladimir Rosing, sem er frægur
rússneskur söngrtiaður. En á
mánudagskveldið 1. febr. syngur
þar John Coates*. nafnkendur ensk-
ur söngvari.
The Rocfoester American opera
company er nú í fyrstu ferð sinni
um Canada. Breði í Victoria og Van-
couver þóttu þessir söngvarar gera
svo vel í vikunni, sem leið að fólk-
i ðlét fögnuð sinn mjög ákveðið í
lj.ósi. Vladimir Rosing, sem er
frægur ópera-söngvari frá Art
Theatre í Petrograd, hefir áður lát-
ið til sin heyra í Winnipeg, og það
er enginn efi á því, að hinir mörgu,
sem áður hafa foeyrt hann og dáðst
að honum, munu nú taka tækifærið
i þetta sinn. Hann er leikari jafn-
framt og hann er söngmaður. Með
honum eru 15. ágætis söngvarar úr
The Rochester American Company
sem eru vandlega æfðir í að leika
og syngja. Emanuel Balafoan,
stjórnar hljóðfæraflokknum og er
það næg trygging fyrir góðum
hljóðfæraslætti. Prógramið er foirt
i aug'lýsingu frá Walker leikhúsinu
i þessu blaði og vísast hér til þess.
Fólk ætti ekki að sleppa pessu
ágæta tækifæri til að skemta sér við
söng og hljóðfæraslátt, þar sem alt
fer saman, það er til ánægju má
verða. Mr. Rosing hefir verið mjög
vel tekið í London og verður það
vafalaust í Bandarikjunum og Can-
ada.
Yfirleitt finst mér E. H. Kv. að dæmi hinna amerísku nýhyggj-
fleiri en einn veg hafa séð of vel • enda. Það er ekki einungis ljótt og
fyrir fólkinu í siðari sögum sínum. óikristilegt að bera hatur í brjósti.
Honum fórst betur að lýsa smæl-
ingjunum en þessu stórauðuga fólki.
Siðan Anderson kom til sögunnar
með “nokkuð margar hundruð-þús-
undir dollara,” hefir hver .auðmað-
urinn komið eftir annan: Melan
konsúIT, frú. Rannvejg (í Sambýli),
Ásvaldur, Sigmar frá Bústöðum.
Eg hefði trúað betur á nýtt líf
fyrir Eggert í Sálin vaknar, ef
hann hefði losnað við Svanlaugu
Melan, sem er óvenjulega ógeðfeld
ung stúlka, og allan konsúlsauðinn.
Og fyrirgefning Rannveigar í
Söguni Rannv. hefði verið meira
virði, ef Ásvaldi foefði ekki verið
alveg eins leikandi létt að auðgast
aftur eftir skaða þann, sem Kal-
dal bakaði honum. Stundum getur
verið gott að hafa sögupersónur
efnaðar. Sumar tegundir af fjöl-
foreyttu sálarlífi ná varla þroska,
nema áfoyggjum og baráttu fyrir
daglegu forauði sé létt af mönnum.
Einn af kunningjum Páls Bourget
gerði foonum af striðni upp þau orð,
að fólk, sem hefði ekki 200 þús.
nærfelt þúsund ár staðið í stað,franka í vexti um árið, hefði ekkert
Það er foeimskulegt. Það er manni
sjálfum “stöðugt kvalræði.” “Það
er yndislega að fyrirgefa,” segir
Rannveig \ Sambýti. “Það er guð-
dómlega yndislegt að fyrirgefa. En
hvað eg hefi verið mikið barn! En
hvað eg hefi verið vitlaus!”
En þetta er ekki nóg. Mannúð og
skynsemi ráða ekki við að fyrirgefa
nema dregið sé úr yfirsjónunum.
Það má gera á ýmsan hátt. Þegar
Grima hefir orðið þess valdandi að
sonur hennar kveikir í húsi Jósafats,
huggar frú Rannveig hana með því
að rekja orsakirnar til stjómmála-
manna Norðurálfunnar (Sambýli,
308—309J. Með þvi að rekja til-
drög hvers atburðar í allar áttir má
dreijfa allri ábyrgð, svo að enginn
finni til þess, sem kemur í hans
folut. Mennirnir eru börn, sem ráða
ekki og vita ekki hvað' þeir eru að
gera. “Hver veit, nerna guð líti á
Kaldal eins og óþægt barn?” (Sög-
ur Rannveigar II, 175). Aftan viö
Marjas, eina af allra beztu smá-
sögum E. H. Kv., er dálítill eftir-
máli. Hann sýnir þennan skoðunar-
Alveg óviðjafnanlegur
drykkur
Sökumfþess hve efni og útbúnaður'ei 8
fuilkominn. r-.
Xievel Srewing Co. Limited'
St. Boniiace
Phones: N1888
N1178
/