Lögberg - 02.09.1937, Síða 1

50. ÁRGAIíGUB
Úr borg og bygð
John J. Arklie, gleraugnasérfræS-
ingur verður í Riverton Hotel á
fimtudaginn 9. sept., og í Arborg
Hotel á föstudaginn 10. sept.
Mr. Bjarni Sveinsson frá Kee-
watin, Ont., var staddur í borginni
nokkra daga i vikunni sem leiS.
Mr. Otto Hjaltalín, sonur Guð-
jóns H. Hjaltalíns, sem starfaS hefir
um alllangt skeið bjá Hudsons Bay
félaginu í Montreal, er nú fyrir
skömmu kominn til Vancouver, þar
sem hann gegnir öllúm innkaupum
fyrir karlmannafatnaðardeild þessa
mikla verzlunarfélags.
Mrs. Guðrún Helgason, piano-
kennari. er nýkomin heim eftir hálfs
þriðja mánaðar dvöl í New York,
ásamt frænku sinni, Valdine Condie,
undrabarninu í piano-spili, sem hún
alment er kölluð. Mrs. Helgason
tók til starfa við pianokenslu á ný
þann 1. þ. m.
Miss C. Olafsson, sem lengi hefir
gegnt hj úkrunarkonu starfi fyrir
Bandaríkjastjóm (Department of
the Interior, Indian Field Service),
að Mayetta, Kansas, hefir nú ný-
verið tekið að sér samskonar stöðu
að Nulato, Alaska; lagði hún af
stað þangað frá Seattle, Wash.. þann
28. fyrra mánaðar. Miss Olafsson
er dóttir Chris. jólafssonar lífsá-
byrgðarumboðsmanns hér í borg-
inni.
Miss May Paulson frá Regina,
Sask., dóttir þeirra Mr. og Mrs. W.
H. Paulson, sem bæði eru fyrir
skömmu látin, lagði af stað suður
til New York á sunnudaginn var i
heimsókn til systur sinnar. Miss
Paulson hefir góða stöðu hjá stjórn
Saskatchewan fylkis.
Mr. John Christopherson frá
Vancouver, er nýkominn til borgar-
innar ásamt frú sinni og tengda-
systur, til þess að heilsa upp á vini
og fornar stöðvar við Winnipeg-
vatn og í Argylebygð. Mun fólk
þetta dveljast hér um slóðir nálægt
mánaðartíma.
Jón Sigurdson Chapter, I.O.D.E.,
will meet at the home of Mrs. J.
Thorpe, Ste. 2 Boniveens Apts.,
Spence St., on Tuesday, September
7th, at 8 o'clock.
Kvenfélag Fyrsta lúterska safn-
aðar, heldur sinn fyrsta fund eftir
sumarfríið, í samkomusal kirkjunn-
ar, á fimtudaginn þann 9. þ. m., kl.
3 eftir hádegi.
Mr. Emile Walters, listmálari,
kom hingað til borgarinnar sunnan
úr Brownhéraði í Manitoba á sunnu-
dagskvöldið var, þar sem hann hefir
unnið að landslagsmálun um hrið.
Mr. Walters kom með þeim Mr. og
Mrs. F. Stephenson, er dvalið höfðu
þar syðra um helgina.
Frá Mikley komu til borgarinnar á
mánudaginn þau Jónas skáld Stef-
ánsson Ágúst Williams kaupmaður
og Ingibjörg Sigurgeirsson kennari.
Byrjaði Ingibjörg kenslu við skóla
einn skamt frá Transcona þann 1.
þessa mánaðar.
Dr. B. J. Brandson, Mrs. Brand-
son, Miss Theodora Brandson og
Miss Margrét Björnson, fóru í
skemtiferð suður um Bandariki á
iaugardaginn. Ferðafólk þetta ráð-
gerði að verða um tiu daga að
heiman.
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN
2. SEPTEMBER, 1937
NÚMER 35
I
Prófessor Sanki Chikawa, kennari í íslenzku og ensku
við Hinn Keisaralega Háskóla í Tokyo og séra Jón
Sveinsson, S.J. (Nonni).
Kaflar úr bréfi
frá séra Jóni Sveinssyni, S.J.,
til bróður hans í Winnipag.
Afmælishátíðin í Minneota
Fimtugsafmæli prestakallsins ís-
enzka í Minnesota var haldið heilagt
neð viðhafnarmikilli guðsþjónustu
kirkju sankti Páls safnaðar i
vlinneota, sunnudaginn 22. septem-
ar,
ellefu að morgni. Stólræður fluttu
tveir prestar sem áður hafa þjónað
sókninni, þeir séra N. Steingrímur
Thorláksson og dr. Bijörn B. Jóns-
son, en heimapresturinn. séra Gutt-
orrnur Guttormsson( þjónaði fyrir
altari. Séra Steingrímur prédikaði á
íslenzku, hugnæmt og andríkt erindi,
út af samtali Krists við Nikódemus.
Hafði hann lagt út af sama textan-
um þegar hann fyrir réttum fimtíu
árum var vígður til þessa prestakalls.
Ræðan var flutt af eldmóði og skör-
ungsskap, sem mörgum tilheyrend-
um toun íhafa komið á óvart, því að
séra Steingrimur er kominn yfir átt-
rætt. — Ræða dr. Björns var á
ensku. Ragði hann út af orðum
Krists í f jallræðunni: “Leitið fyrst
Guðsríkis og hans réttlætis—,” og
brýndi fyrir kirkjunnar mönnum að
sinna betur hinni mannfélagslegu
hlið kristindómsins, heldur en þeir
hafa gjört að undanförnu. Taldi
hann afar nauðsynlegt fyrir kirkj-
una, að hún fengi vikkað starfssvið
sitt á þennan hátt, einmitt á vorri
tíð, og gjört sér meira far um að
kristna þjóðlíf ekki síður en einstakl
inga. Erindið var auðugt að sögu-
rökum og snjöllu máli. Á eftir þess-
ulm ræðumönnum flutti séra Krist-
inn K. Ólafson stutt ávarp fyrir
hönd kirkjufélagsins, og síðan las
heimapresturinn nokkur kveðju-
skeyti með árnaðaróskum til safnað-
anna. Tveir söngflokkar tóku þátt
í athöfninni. Stýrði þeim ungfrú
Jennie Frost, dóttir Jóhannesar
Frost, sem var einn af stofnendum
sainki Páls jsaftrtðar. Annað há-
tiðabrigði var einsöngur frábærlega
bjartnæmur, sem frú Irwin Ander-
son söng. Hún er dótturdóttir eins
af stofnendum Vesturheimssafnað-
Sigbjörns S. Hofteig. Hefir
hún getið sér ágætan orðstir sem
söngkona — var fyrir nokkrum ár-
um “sólóisti” í söngflokknUm fræga
St. Olaf College Choir.
Á eftir guðsþjónustunni var ekið
á bifreiðum suður í Camden State
Park, einar átján tnílur til suðaust-
urs frá Minneotabæ. Þar var mann-
f jöldanum skemt með söng og ræðu-
höldum að lokinni máltíð. Ræður
fluttu þrír safnaðarlimir, P. V.
Peterson, G. B. Bjömson og frú
J. A. Josephson, fyrir hönd Lincoln.
sankti Páls og Vesturheims safnaða.
K. Valdimar Björnson las upp kvæði
sem skáldkonan María G. Árnason
hafði ort og fékk það góðan orðstír.
—Aðrir, sem tóku til máls, voru
prestarnir þrír, séra Steingrímur, dr.
Björn og séra Kristinn, og Arin-
björn Bardal. Heimapresturinn
stýrði skemtuninni.
1 næstu tvo daga, stóð yfir fundur
prestafélagsins íslenzka. Hann var
haldinn í sankti Páls kirkju í Minne-
ota. Auk prestanna sem áður voru
nefndir, sóttu þeir fundinn séra Sig-
urður Ólafsson, séra Rúnólfur Mar-
teinsson, séra Jóhann Bjarnason og
séra Egill H. Fáfnis. Ungmenna-
mót var haldið í sömu kirkjunni á
þriðjudagskvöld, og fluttu þar allir
prestarnir stuttar tölur.
Það er almanna rómur hér suður-
frá, að þessar þrjár samkomur hafi
verið stór-uppbyggilegar, og að há-
tíðarhaldið muni lengi verða í minn.
um haft.
Fréttaritari L 'ógbergs.
Minning landnemanna
Hér á helgum Drottins degi,
Dýrðarljóma umvafin
Þessi landnámsbygðin bezta,
Býður yður velkomin.
Hér er letruð sígild saga,
Sannar — dýrar minningar
Hinna löngu liðnu tíma,
Lýsigulli fágaðar.
Útlendingar trausta tóku
Trygð við þenna bygðarhring,
Þar sem loforð vænstu vona
Voru skrifuð alt i kring.
Hingað Alvalds hönd þá leiddi,
Hér var stríð og þrekraun háð.
Hér varð sigur frægur fenginn
Fyrir Drottins líkn og náð.
Frumherjar af frónskum stofni,
Fram sér nýja ruddu braut.
Hófu starf með dáð og drengskap,
Drottinn signdi lán og þraut.
Hvers dags raun varð heilög vfgsla
—María G. Arnason.
Hetjulund hins þjáða manns.
Hér var lífi og fjöri fórnað
Fyrir kynslóð landnemans.
Dagar liðu — draumur rættist,
Dreifast býli um fagra sveit.
Söngvar hljóma. Klukkur kalla,
Kirkja er vígð í helgum reit.
Landneminn' í Guðshús gengur,
Grátklökk þögn er lofgjörð hans;
En í hæstu hæðir stígur
Hjartans mál: “Ó, Guð vors lands.'
Nú skal minnast. Nú skal þakka,
Nýjum degi er gönguto mót.
Trú og von hér tókst að sigra
Tímans þunga öldurót.
Hraustir synir — dætur dýrar!
Dána — horfna landnemans;
Lyftið hátt mót sól 0g sigri
Sæmdarríku merki hans.
“— —■ Hérna erum við nú í
brennandi sumarhitanuto; sumrin
hér eru afar heit. Eg er að reyna
að losast við gigt mína, sem veldur
mér margra óþæginda. Japanskur
Hari-i læknir hefir nú stungið mig
með nálum sínum í heilan mánuð—
þeir eru líka kallaðir “accupuncture
læknar — en það sýnist ekki ætla að
gera nokkuð gagn. Annars líður mér
vel.
Eg verð víst alt sumarið í Japan.
Mér lýst ákaflega vel á Japana. —
Stríðið, sem nú er byrjað milli
Japana og Kínverja breytir ferða-
áætlun minni nokkuð.
Eg fékk boð frá Tientsin að koma
þangað, en það litur út fyrir að það
gæti orðið hættulegt. Eg verð þá
aö f ara aðra leið heim. .
Þann 19. júní var mér boðið að
koma á fyrirlestur í “The Imperial
University” í Tokyo. Herra Sanki
Chikawa er þar kennari í íslenzku!
Eg varð forviða að heyra Japana
lesa Eddurnar og sögurnar okkar.
Þeir voru að snúa “Þrymskviðu”
Mr. G. F. Jóhannsson frá Selkirk
var staddur í borginni á mánudag-
inn. Ætlaði hann samdægurs norð-
ur til Mikleyjar.
Miss G. E. Stefánsson, sem út-
skrifuð er í hjúkrunarfræði af Al-
menna sjúkrahúsinu í Winnipeg, en
starfar nú við sjúkrahús í New
York, heimsótti fyrir nokkru for-
eldra sína að Gimli, þau Mr. og Mrs.
V. Stef&nsson. Meðan Miss Stef-
ánsson dvaldi á Gimli var hátíðlegt
haldið gullbrúðkaup afa hennar og
ömmu, þeirra Mr. og Mrs. S. Ei-
riksson. Miss Stefánsson er nú far-
in heim aftur til New York.
Mr. Hjörtur Lárusson, hljóm-
fræðingur frá Minneapolis, Minn.,
kom til borgarinnar á fimtudaginn í
vikunni sem leið. Fór hann sam-
stundis norður til Gimli til fundar
við föður sinn, Mr. Lárus Guð-
mundssón, og systur sína, Mrs.
Steindór Jakobsson, er þar dvaldi í
sumarbústað. Mr. Hjörtur Lárus-
son ráðgerði að dvelja um hálfs-
mánaðar tíma á þessum slóðum.
Miss Pearl Hanson pianokennari
frá McCreary, Man.} var stödd í
borginni í vikunni sem leið.
Mrs. J. B. Johnson frá Gimli, var
stödd í borginni á mánudaginn.
Miss Gerður Narfason frá Gimli
kom til borgarinnar um helgina, til
þess að hef ja nám við Success Busi-
ness College.
Mr. G. L. Stephenson, 744 Ban-
ning Street ,er nýkominn heim ásamt
fjölskyldu sinni, úr ferðalagi til
Minneapolis og ýmissa annara stór-
borga sunnan landamæranna.
(Hamarsheimt) og “Ferð Þórs ti!
Útgarða-Loka” úr islenzku á ensku.
Eg var 3 klukkutíma hjá þeim og
var það mjög skemtilegt. Þessi há-
skóli er sá skrautlegasti se;m eg hefi
nokkurntíma séð, jafnvel skrautlegri
en Vesturheims háskólarnir, sem
annars eru hinir prýðilegustu, en
Japanar vilja vera fyrstir af öllum.
Þar er höll við höll, allar aðdáan-
lega fagrar. Eina höllina kostaði
Rockefeller; gaf miljón dollara til
þessarar byggingar.
Áður en eg fór var tekin ljósmynd
af herra próf. Sanki Chikawa og
mér og sendi eg þér hana með þessu
bréfi.----”
Séra Jón getur þess að fyrsta
bókin (af Nonna bókunum) sem
nýlega hafa verið þýddar á jap-
önsku, kom út seint í júní. Vafa-
samt þótti að útgáfan borgaði sig
á þessuto krdþputímum; en svo fór
að fyrsta prentunin seldist upp á 3
vikum og önnur útgáfa komin út.
Miss Pálína Johnson frá Gimli er
nýkomin til borgarinnar til þess að
stunda nám við Success Business
College í vetur.
Á miðvikudaginn þann 25. ágúst
síðastliðinn, voru gefin saman í
hjónaband í Selkirk, þau Waty
Claire Cornish og Harold Valtyr
Benson. Foreldrar brúðarinnar
bjuggu lengi í Selkirk, en eru bæði
dáin. Brúðguminn er elzti sonur
þeirra Mr. og Mrs. Runólfur Ben-
son í Selkirk. Rev. S. C. Wright
framkvæmdi hjónavígsluna í Selkirk
United Church; Að aflokinni vígslu-
athöfninni, var setin vegleg veizla
að heimili brúðarinnar, 245 Britan-
nia Avenue. Ungu hjónin fóru því
næst í brúðkaupsför suður um
Bandaríki. Framtíðarheimili þeirra
verður í Selkirk. Lögberg flytur
þeim innilegar hamingjuóskir.
ALVARLEGUR ATBURÐUR
Þann 26. ágúst síðastliðinn, var
sendiherra brezku stjórnarinnar í
Kína á ferðalagi bíl sínum um 50
mílur frá Shanghai, er svo vildi til,
að japanskt flugfar varpaði sprengju
að bílnutn, og hlaut sendiherrann,
Sir Hugh Knatchbull-Hughessen af
því 'all alvarleg meiðsl; var honum
fyrst i stað ekki hugað lif ; nú er
þann þó sagður að vera á sæmileg-
um batavegi. — Nú hefir stjóm
Breta krafist þess af Japönum að
þeir biðji opinberlega fyrirgefningar
á tilevrknaðinum. Bíll sendiherr-
ans hafði brezka fánann við hún; er
flugfar Japana varpaði sprengjunni,
svo um misgrip gat ekki verið að
ræða.
Meiriháttar veizla
Síðastliðinn sunnudag buðu þau
rausnanhjón Mr. og Mrs. A. G.
Polson, 118 Emily Street hér í borg-
inni til veizlu mikillar, þar sem eftir-
greint sifjalið þeirra var samankom-
ið víðsvegar að:
Dr. og Mrs. J. M. Jackson, Es-
sondale, dóttir og tengdasonur og
sonur þeirra; Robert Wyatt; J. Kon-
ráð Polson, Winnipeg, sonur; Mr.
og Mrs. F. C. Ward. Erinview,
Man., dóttir og tengdasonur, tvö af
börnum þeirra, Arahie og Shirley;
Mr. og Mrs. B. Bjarnarson, Lang-
ruth, dóttir þeirra, Ivy Bonnie; Mr.
og Mrs. B. M. Paulson, Árborg.
dóttir og tengdasonur, dóttir þeirra
Betty; Mr. og Mrs. V. Bjarnarson,
Langruth og börn þeirra June og
Wallace; Mr. og Mrs. R. Wyatt
Polson, Löngruth, sonur og tengda-
dóttir^jg sonur þeirra, Robert Olaf-
ur; Mr. og Mrs. W. W. Goodman.
Winnipeg. dóttir og tengdasonur;
Fjóla A. Poíson, dóttir; Florence og
Agúst Polson, bróðurbörn Ágústs;
Dorothy Polson, Wpeg., bróðurdótt-
ir Ágústs; Jón Anderson, bróðir
Elízabetar; Mary Anderson, dóttir
Jóns; Thor og Runa Thorarinson,
frændfólk Ágústs. Auk ofangreinds
fólks, var Einar P. Jónsson ritstjóri
Lögbergs gestur Polsons fjölskyld-
unn'ar við þetta eftirminnilega tæki-
færi.
FRÁ SPANI
Síðustu fregnir frá Spáni bera
það með sér. að árásarsveitir
Francos séu jafnt og þétt að vinna á.
Nú fylgir það sögunni. að Catalóníu
fylkið sé í þann veginn að gefa sig
á vald árásarmanna án viðnáms.
FRÁ ALBERTA
Aberhart forsætisráðherra Social
Credit stjórnarinnar í Alberta, hefir
bréflega tilkynt Sa'mibandstjórninni,
að hann sé staðráðinn í að virða að
vettugi synjanina á framkvæmd
bankalöggjafarinnar nýju, og ætli
hann sér þrátt fyrir alt að hrinda
henni í framkvæmd upp á eigið ein-
dæmi. Miðvikudagsblöðin geta þess,
að svar Sambandsstjórnarinnar við
bréfi Mr. Aberharts, verði þá og
þegar gert heyrinkunnugt.
HÖRMUNGARNAR I
SHANGHAI
Barist er enn sýknt og heilagt í
Shanghai, þó enn megi vart i milli
sjá hvorum í rauninni vegni betur,
Kínum eða Japönum; enda flestar
fregnir þaðan næsta þokukendar.
Nú hefir illkynjuð drepsótt gosið
upp i borginni og umhverfi hennar,
er svo hefir magnast með degi hverj-
um, að miðstjórn Kínaveldis í Nan-
king, hefir leitað ásjár Þjóðbanda-
l'agsins og Norðurálfuþjóða. Japan-
ir hafa nú gert til þess tilraun, að
loka Kína fyrir siglingum.
NÝJA SILDARÞRÓIN
A SIGLUFIRÐI
•Hin nýja síldarþró, sem bygð hef-
ir verið við rikisverksmiðjurnar á
Siglufirði er mikið og merkilegt
mannvirki. Er fyrir skömmu tekið
að nota hana og hefir hún komið í
góðar þarfir, nú í hinu mikla síldar-
hlaupi.
Fer hér á eftir lýsing á þrónni og
vinnubrögðuto við hana.
Síldinni er steypt af vögnum í svo.
nefnda forþró og þar er hún söltuð.
Þangað er örstuttur akstur, en öku-
pallar eru yfir forþrónni. Á miðj-
um forþróarbotni er flutningsband,
sem ber síldina að skóflulyftu, er
flytur hana áfram. Yfir forþró er
vélasalur og þrjú stór herbergi.
Stærð forþróar er 15.5 sinnum 11.6
m. og hæð 16 metrar. Með skóflu-
lyftunni 'flyzt síldin 16 m. skáhalt
upp á við og rennur þar lárétt á
flutningsband, sem liggur upp undir
mæni aðalþróarhússins. Aðalþróar-
húsið er 30 sinnum 15 metrar að
flatartnáli, 15 metra hátt tvílyft með
tvöföldum timburskilrúmum, er sía
blóðvatnið úr síldinni. Húsið
skiftist í 4 aðalþrær — tvær á hvorri
hæð. Af lágrétta bandinu uppi hell-
ist síldin á skáfjöl í efri eða neðri
þrær eftir vild, en gangbrautir eru
meðfram bandinu til beggja hliða.
Yfir þrónni er steinsteypugólf og í
því niðurfallsop fyrir síldina, en til
beggja handa eru saltgeymslur.
Síldin úr þrónum er tekin inn í verk-
smiðjurnar á venjulegan hátt. Hrá-
lýsið, síast úr á mörgum stöðum og
rennur í safnþrær í kjallara við for-
þró en þaðan er því dælt með mið-
flóttaaflsdælu f lýsisker verksmiðj-
anna. Þróarhús toeð vélasal er út-
búið svo að hægt sé að koma þar
fyrir kælivélum til þess að kæla síld-
ina ef þörf gerist, en í sumar þótti
ekki ástæða til vélakaupa, því búist
er við að þeirra verði ekki þörf fyr
en þróarrúm verksmiðjanna stækkar
að mun. Áætlað er að þróin rúmi
minst 25.000 mál og geti tekið við
600 máluto á klukkustund. Búist er
við að síldin geymist þar mun betur
en í venjulegum þróm vegna þess að
ekki gætir sólar eða regns. Þróna
er hægt að lengja utn 30 metra og
bætist þá við 22 þús. mála rúm.
Timinn 5. ágúst.
ROTHSCHILD LAVARÐUR
einn af auðugustu mönnum brezku
þjóðarinnar, lézt þann 27. f. m. að
heimili sínu i Hertfordshire, 69 ára
að aldri. Hann átti sæti um 11 ára
skeið í neðri málstofu brezka þings-
ins, áður en hann varð lávarður.
Friðrik Sveinsson.