Lögberg - 02.09.1937, Síða 6

LÖGBHLiGr, FIMTUDAGINN 2. SEÍPTEMBBB, 1937
Munaðarlaus fósturfaðir
Með hverju átti eg að næra hundana!
Hvað átti eg að borða sjálíur, ef eg fengi
ekkert tækifæri að leika á morgun og næstu
daga ? Eg þurfti að kaupa múla íyrir hund-
anda og eg þurfti að fá leyfi til að syngja.
Hvert átti eg að fara til að fá það ? Lá það
fyrir okkur að deyja úr hungri undir ein-
hverjum buskanum í skógarjaðrinum?
Uegar eg var að velta fyrir mér þessum
óskemtilegu spurningum, horfði eg upp í heið-
ann himininn, á hinar skínandi istjörnur á
bláa hjúpnum. Stafa logn var. Alstaðar var
þögn. Það skrjáfaði ekki einu sinni í laufi;
enginn fugl á ferð; ekkert hjólaskrölt. Eins
langt og augað eygði heyrðist ekkert og sást
ekkert. Þögnin og myrkrið ríktu í hinum ó-
mælanlega geimi. Ó, hvað við virtumst ein-
mana og yfirgefin.
Eg fann að augun fyltust tárum og þar
sem eg hélt höndunum fyrir andlit mér, löðr-
uðust hendurnar einnig þessu táraflóði. Eg
ggt ekki stilt mig um að gráta. Alt í einu fór
heitur andardráttur yfir andlit mér og hár og
stórri tungu var drepið framan í mig. Það
var Capi, sem liafði heyrt mig gráta og kom
nú til að hugga mig, eins og þegar við lögðum
af stað í öndverðu.
Eg tók utan um hann báðum liöndum og
kysti á rakt trýnið. Hann rak upp tvo eða
þrjá niðurbælda skræki, eins og liann kæmist
við. Mér virtist hann gráta með mér.
Þegar eg vaknaði, var orðið bjart og
Capi sat fyrir framan mig og horfði á mig.
Fuglar sungu í laufskrúðinu alt um kring.
Langt, langt í burtu var morgunklukkum
hringt og sólin fyrir löngu á lofti, sendi sína
lieitu geisla til að hressa og hugga hjartað
ekki síður en líkamann.
Við vorum ekki lengi að búa okkur af
stað, og við lögðum út á veginn í áttina þahg-
að sem klukkan hringdi. Þar var þorp og
þar myndi vera bakarí. Þegar maður hefir
sofið heila nótt og hvorki fengið miðdagsverð
né kvöldverð, fer sulturinn snemma að láta á
sér bera.
Eg var ekki lengi að hugsa mig um. Eg
keypti fyrir þrjú centin, og svo skyldum við
sjá. ^
Þegar við komum inn í þorpið þurftum
við ekki að spyrja um bakaríið; iyktin sagði
til. Eg var nærri eins lyktnæmur og liund-
arnir og við fundum langar leiðir yndislega
lykt, sem lagði af heitu, nýbökuðu brauði.
Þriggja centa virði af brauði, þegar
brauðið kostar fimm cent pundið, gaf okkur
aðeins svolítinn bita hverjum, svo við vorum
ekki lengi að borða.
Nú var komið að því að sjá, livað setti,
það er að segja, að ná inn centum til að lialda
í sér lífinu eitthvað lengur.
'Eg var niðursokkinn í að hugsa um þetta,
þegar eg heyrði hávaða á bak við mig. Eg
leit fljótlega við og sá að gömul kona var á
hlaupum á eftir Lerbino. Hann hafði notað
sér það, að eg var annars hugar og leit af
honum, hafði farið frá, hlaupið inn í hús og
stolið þar kjötbita, sem hann bar nú í kjaft-
inum.
“Þjófur!” grenjaði gamla konan. “Tak-
ið þið hann fastan. Takið þá alla!”
Þegar eg heyrði þessi síðustu orð fanst
mér eg vera sekur sjálfur eða að minsta kosti
ábyrgðarfullur fyrir því, sem hundar mínir
hefðust að. Eg fór því að hlaupa líka.
Hverju, átti eg að svara, ef gamla konan
krefðist þess að eg borgaði fyrir kjötið.
Hvernig átti eg að borga. Ef við yrðum einu
sinni settir inn, myndi enginn skifta sér af
okkur framar.
Þegar hundar mínir, Capi og Dolce, sáu
mig flýja, urðu þau ekki á eftir. Eg fann, að
þau voru á hælum mér. Og Joli-Coeur, sem
sat á öxl mér tók um háls mér og hélt sér þar
svo hann dytti ekki.
Eg stanzaði ekki fyr en svitinn var far-
inn að þoma aftur á hálsi mér og höndum, og
hafði eg þá hlaupdð að minsta kosti tvo kíló-
metra eða mílu og kvart. Þá leit eg aftur og
þóttist óhultur. Eg sá engan á eftir mér.
Capi og Dolce voru alt af rétt á hælum mér.
Lerbino kom löngu seinna, hefir sjálfsagt
tafist við að éta kjötstykkið.
Hann kom samt ekki alveg til okkar, og
eg kallaði á liann. Hann kom ekki, því hann
vhísi skömmina upp á sig og að honum yrði
hegnt; svo í staðinn fyrir að koma til mín,
flúði hann.
Eg var kominn svo langt út úr þorpinu,
að það var ekki líklegt að okkur yrði veitt
eftirför. Og svo var eg nægilega þreyttur tij
þess að vilja hvíla mig dálítið. Þar að auki
virtist engin ástæða til að flýta sér. Eg vi$si
ekki livert eg átti að fara eða hvað eg ætti að
taka til bragðs. Þar sem eg hafði slangrað
af tilviljun virtist vera ákjósanlegur staður
\
til þess að bíða við og hvílast. An þess að
vita hve'rt eg var að fara á þessum harða-
hlaupum, var eg nú kominn á ár- eða fljóts-
bakka, eða þegar eg fór að gá betur að, að
skipaskurði á Suður-Frakklandi. Eftir að
hafa ferðast frá Toulouse, þar sem flest var
þurt og rykugt, var eg nú kominn þangað
sem alt var grænt og ferskt, vatnið, trén og
grasið. Dálítil uppsprottulind rann út um
sprungur milli steina, sem lagðir höfðu verið
til að ná vatninu saman. Féll það svo af stalli
á stall, og höfðu blóm vaxið á börmum lindar-
innar — tilsýndar eins og óendanlegur blóma-
beður. Það var yndislegt.
Tíminn leið og ekki kom Lerbino. Mig
syfjaði og eg sofnaði.
Þegar eg vaknaði aftur var sólin rétt
uppi yfir mér. Eg þurfti samt ekki sólina til
að segja mér tímann. Maginn sagði til sín.
Það var orðið langt síðan eg borðaði brauð-
bitann litla síðast. Þar að auki voru hund-
arnir sem sögust vera svangir með hrygðar-
svip sínum og svo Joli-Coeur með grettum.
Lerbino sást ekki enn. Eg kallaði og eg
blístraði, en það varð árangurslaust. Iiann
kom ekki. Hann hafði étið sinn morgunverð
og var nú að melta í næði í skjóli við einhvern
buskann.
tltlitið fór að verða alvarlegt. Ef eg
færi af stað, myndi hann verða eftir og máske
aldrei finna okkur, Ef eg yrði kyr, hefðum
við ekkert tækifæri að vinna fyrir centum og
fá að eta. Og nú snerist alt um það, að fá að
eta, eftir því sem tíminn leið. Augu hund-
anna störðu á mig full örvæntingar og vonar,
og Joli-Coeur nuddaði magann og tísti
grimdarlega.
Hvað átti eg að gera? Jafnvel þótt
Lerbino væri sekur og við kysum helzt að láta
hann gjalda þess, þá gátum við samt ekki skil-
ið hann eftir. Hvað myndi húsbóndi minn
segja, ef eg færði honum ekki alla hundana
þrjá? Og þrátt fyrir alt og alt þótti mér
vænt um þrælinn Lerbino.
Eg einsetti mér því að bíða til kvölds, en
það var ómögulegt að bíða aðgerðalaus. Mað-
ur varð að hugsa upp eitthvað að hafast að,
svo við öll fjögur gietum einhvern veginn
haldist við.
Ef við gætum gleymt því að við værum
svöng, þá liðum við ekki eins mikið fyrir
hungrið og ella. Tíminn liði með hainni þraut-
um. En hvað áttum við að hafast að ?
Þegar eg var að hugsa um þetta, datt mér
í liug að Vitalis hafði sagt mér að í hinum
miklu styrjöldum er leikið á allskonar hljóð-
færi hrífandi fjörug lög og gleyma menn þá
hungri og hörmungum og hressast furðan-
lega.
Bf eg spilaði nú fjörug lög gæti skeð að
við gleymdum hungri og hörmungum, alveg
eins og hugaðir menn á hervelli. í öllu falli
dræpi það tímann. Við gætum leikið, hund-
arnir og Joli-Coeur dansað.
Eg tók hörpuna, sem reis upp við tré.
sneri baki að skurðinum, eftir að hafa komið
leikendum í stellingar. Eg spilaði fjörugt
danslag og svo vals. Fyrst virtust leikendur
mínir nokkuð daufir í dálkinn. Það var ljóst
að brauðbiti hefði fjörgað þá, gert þeim gott;
en smátt og smátt komu þeir til. Söngurinn,
hljóðfæraslátturinn og damsinn fór alt að hafa
áhrif. Við gleymdum hrauðmolunum. Við
hugsuðum nú aðeins um að spila og dansa.
Alt í einu lieyrði eg hvella og skæra rödd.
Það var unglingur, sem hrópaði: Bravó!
Þessi rödd var að baki mér. Eg sneri mér við
fljótt. Bátur hafði stanzað á skipaskurðin-
um og skuturinn sneri að bakkanum þar sem
eg var. Hestarnir tveir, sem drógu bátinn
höfðu stanzað á hinum bakkanum.
Þetta var einkennilegur bátur. Eg hafði
aldrei séð bát líkan þessu áður. Hann var
breiðari en barðár þeir, sem vanalega eru not-
aðir á slíkum skurðum og ofan við “bryggj-
una” sem var upphækkuð nokkuð, var yfir-
bygging úr gleri og í sambandi við þetta voru
svalir um\’íifðar klifplöntum eSi} vafnings-
viðjum og laufum fléttuðum alla vegu hér og
þar, sem myndaði hvelfingu, sem hékk niður
bingað og þangað, eins og grænir smáfossar
til að sjá. Uiulir þessum svölum sá eg tvær
persónur: unga konu göfugmannlega og mjög
alvarlega, sem stóð upprétt, og dreng á aldur
við mig, sem mér virtist hvíla á beði. Það
var þessi drengur, eflaust, sem hafði hrópað
‘ ‘bravó!”
Eg jafnaði mig fljótt, því hér var ekkert
hræðilegt á ferðum. Eg lyfti hattinum tii
merkis um, að eg þakkaði fyrir viðurkenning-
una, sem mér hafði verið gefin.
“Svo þú ert bara að skemta þér,” sagði
frúin, og talaði með éinkennilegri áherzlu.
“Eg geri það til þess að láta hundana
vinna og svo mér til dægrastyttingar. ”
Drengurinn benti nú mömmu sinni að
hann vildi tala við hana og hún beygði sig í
áttina til hans.
“Vildirðu leika fyrir okkur?” sagði frú-
in, um leið og hún leit upp.
Hvort eg vildi spila og leika fyrir áheyr-
endur, sem buðu mér það! Eg var ekki frá
því; eg lét ekki ganga eftir mér.
“Hvort viljið þið heldur dans eða bein-
línis leik?”
“Ó, leik!” sagði drengurinn. En frúin
tók fram í og sagðist heldur vilja dans.
“Dansinn er of stuttur,” sagði drengur-
inn.
“Eftir dansinn getum við leikið, ef á-
horfendur kjósa ýmsa smáleiki, sem oft eru
leiknir í París,” sagði eg.
Til dæmis þeir, sem leiknir eru á leikhúsum
eða af umferða-lekfélögum, ” var Vitalis van-
ur að segja, og eg reyndi að segja það alveg
eins og hann og bera mig mannalega. Þegar
eg fór að hugsa mig um, sá eg að eg hefði átt
ef til vill, að neita að leika. Það kostaði mikla
fyrirhöfn og svo var Lerbino ekki kominn.
Þar að auki hafði eg eklci góða búninga og
mig vanhagaði um smávegis, sem var alveg
nauðsynlegt. Eg tók nú hörpuna og byrjaði
að spila vals, og Capi tók strax um mittið á
Dolce með báðum framfótunum og þau fóru
að snúast. Joli-Co<eur dansaði einn. Svo
lékum við leikina alla, einn éftir annan, alt
sem við kunnum. Við fundum ekki til þreytu.
Leikendur skildu það svo, að þeir væru að
vinnar sér fyrir miðdagsverði, og þeir hlífðu
sér ekki fremur en eg.
Þegar við vorum sem óðast að leika, kom
Lerbino út úr buska í nágrenninu hljóp í hóp-
inn og fór að leika sinn part í leikjunum.
Þar sem eg spilaði og hafði augun á leik-
endum mínum, leit eg stundum til drengsins.
Mér þótti það einkennilegt, að þó hann virtist
hafa mikla skemtun af leikjunum, þá samt
hreyfði hann sig ekki. Hann lá hreyfingar-
laus flatur, stöðugt, horfði stöðugt fjörugum
augum á leikina og lireyfði aðeins hendurnar,
til að klappa.
Er hann virkilega máttlaus? hugsaði eg.
Hann leit út fyrir að vera festur niður á
breiðan planka.
Án þess við hefðum tekið eftir því, hafði
báturinn færst upp að bakkanum og nú sá eg
hvernig háttað var með drenginn. Eg var alt
í einu svo nærri honum. Hann var ljóshærð-
ur og fölur í andliti, svo fölur, að bláu æð-
arnar sáust á enninu. Skinnið var gagnsætt
og svipurinn var viðkvæmnislegur og syrgj-
andi, eins og hann væri sér meðvitandi um
einhvern sjúkdóm.
“Hvernig eða hvað mikið borga menn
ykkur skemtunina?” spurði frúin.
“Menn borga í samræmi við hvað mikið
mönnum þykir varið í skemtunina, ’ ’ sagði eg.
“Þá verðum við að borga mikið,” sagði
drengurinn. Svo bætti liann einhverju við
á máli, sem eg skildi ekki.
“Arthur vill liafa leikendurna nær sér,”
sagði frúin.
Eg gaf Capi bendingu og hann hljóp til
og stökk út í bútinn.
‘ ‘ Og hinir ? ’ ’ sagði Arthur.
Lerbino og Dolce fóru á eftir félaga sín-
um.
“Og apinn?” spurði Arthur.
Joli-Coeur hefði liæglega getað stokkið,
en eg var ekki viss um að liann myndi haga
sér vel, þegar hann var einu sinni kominn um
borð var ómög*ulegt að segja hvað hann kynni
að taka fyrir frúnni til skapraunar.
“Er liann vondur?” spurði hún.
“Nei, frú, en hann er stundum óhlýðinn
og eg er hræddur um að hann geri þér ein-
hverja óþægð, sagði eg.”
“ Jæja, komdu með honum,” sagði liún.
Um leið og hún sagði þetta, gaf hún
manni bendingu, sem hafði staðið út við borð-
stokkinn. Hann kom nú fram og kastaði
planka af bátnum upp á land, svo eg gæti
komist út í bátinn; það var brú, svo nú gat
eg gengið hættulaust í milli og út í bátinn. Eg
kom nú mjög hátíðlegur út í bátinn með hörp-
una á öxlinni og Joli-Coeur á hendinni.
“Apinn, apinn!” hrópaði Arthur.
Eg gekk nú nær drengnum, og meðan
hann var að kjassa og klappa Poli-Coeur, gat
eg virt hann fyrir mér í næði.
Það var sem mig hafði grunað, mjög
undrunarvert, að liann var festur niðpr á
planka, flatur, þannig að hann gat ekki hreyft
sig.
“Þú átt föður, eða er það ekki? spurði
frúin.
“ Jú, en eg er aleinn núna sem stendur.”
“Hvað lengi?”
‘ ‘ Tvo mánuði. ’ ’
“Tvo mánuði! Ó, veslings drengurinn!
Það er langur tími fyrir dreng á þínum
aldri.”
‘ ‘ Ó, ‘frú, það mátti til. ’ ’
Húsbóndi þinn ætlast líklega til að þú fær-
ir honum peninga eftir tvo mánuði?”
“Nei, frú. Hann ætlast ekki til neins af
mér. Ef eg aðeins get haldið lífinu í mér og
hundunum, þá er það nægilegt. ”
Og þú hefir getað bjargast fram að þess-
um tíma?”
Eg hikaði við að svara. Bg hafði aldrei
talað við konu, sem eg bar eins mikla virðingu
fyrir ogi>essari, sem var að spyrja mig. Og
hún talaði svo blíðlega og röddin var svo fög-
ur, og hún horfði á mig með svo miklum inni-
legleik, að eg afréð að segja henni alt um
hag minn. Og því átti eg að leyna hana
nokkru?”
Eg sagði henni svo um það hvernig eg
hefði orðið viðskila frá Vitalis, þegar hann
var settur í fangélsi fyrir að verja mig fyrir
meiðslum og svo hvernig mér hefði liðið síð-
an eg fór frá Toulouse; eg hefði ekki fengið
eitt einasta cent.
Meðan eg sagði söguna lék Arthur sér við
hundana, en á sama tíma hlustaði hann á frá-
sögnina.
“Ósköp hljótið þið að vera hugraðir!”
hrópaði hann. Þegar hann sagði þetta, fóru
hundarnir að gelta og Joli-Coeur að nudda
kviðinn. Þeir skildu orðið “svangur. ”
‘ ‘ Ó, mamma! ’ ’ hrópaði Arthur.
Mamma hans skildi hvað hann átti við.
Hún sagði nokkur orð á máli, sem eg skildi
ekki, við konu, sem rak út höfuðið í dyrum,
sem voru í hálfa gátt og jafnskjótt kom konan
með lítið borð með vistum.
“Seztu að borðinu, drengur minn,” sagði
hún.
Eg lét ekld segja mér það tvisvar. Eg
setti niður hörpuna fljótlega og settist að
borðinu. Hundamir settust frammi fyrir
mér og Joli Coeur á kné mér.
“Eta hundarnir* brauð ? ” spurði Arthur.
“Já, heldur en ekki,” sagði eg og gaf
hverjum um sig stykki, sem þeir rifu í sig
með græðgi mikilli.
“Og apinn?” spurði Arthur.
En hann þurfti ekki að bera umhyggju
fyrir því um Joli-Ooeur. Hann var undir
borðinu og var þar að rífa í sig brauðskorpu
svo græðgislega að honum lá við köfnun við
hvern bita sem liann reyndi að kyngja'.
Sjálfur tók eg nú brauðnseið og át svo
æðislega að eg gaf Joli-Coeur lítið eftir.
“Vesalings drengurinn,” sagði frúin, og
fylti glasið á ný.
Arthur sagði ekkert, en hann horfði á
okkur, augu hans opnuðust fyllilega. Hann
undraðist mjög þá ægilegu matarlyst sem við
höfðhm fengið á ferðalaginu, því einn var
jafngráðugur og allir hinir. Jafnvel Lerbino
sem stolið hafði, og hlaut að vera eittlivað
betur á sig kominn en við hinir, með kjöt-
stykkið mikla.
“Hvar hefðuð þið borðað, ef þið hefðuð
ekki mætt okkur?” spurði Arthur.
Bg býst ekki við að við_ hefðuin borðað
neinn miðdagsverð, ef við hefum ekki verið
svo heppin sem við erum, ” sagði eg.
En á morgun, hvar mynduð þið liafa
borðað?” spurði Arthur, “ef þið hefðuð ekki
stanzað hér. ”
“A morgun mætum við ef til vill ein-
hverju góðu fólki, eins og í dag. ”
Artliur þagnaði og sneri sér að mömmu
sinni, og þau töluðu lengi saman á máli, sem
eg skildi ekki. Það leit út sem hann væri að
biðja hana um eitthvað, sem hún ekki vildi
láta eftir honum, að minsta kosti hafði hún
talsvert á móti því. Alt í einu leit liann til
mín, því hann gat ekki hreyft sig, og sagði:
“Vildirðu vera með okkur?”
Eg liorfði á hann án þess að svara.
Spurningin kom mér á óvart.
“Drengurinn minn er að spyrja þig hvort
])ú viljir vera með okkur.”
“Á þessum bát?”
“Já, á bátnum. Sonur minn er sjúkur
og læknarnir hafa gengið frá honurn á plank-
anum, eins og þú sérð. Og svo ferðast eg
fram og aftur á bátnum, honum til afþrey-
ingar. Hundar þínir og apinn leika fyrir
Arthur. Ilann verður áhorfandinn eini og
svo eg — almenningur. Og ef þú vilt gjöra
vel þá leikur þú á hörpuna. Þannig vinnur þú
fvrir okkur og svo getum við ef til vill orðið
])ér að liði. Mieð því móti þarftu ekki að
leita að áhorfendum á hverjum degi. Á þín-
um aldri er það erfitt fyrir þig.”
Á bát! Mig hafði lengi langað til að vera
á bát. Eg átti að fara að eiga heima á bát úti
á vatni, altaf. Hvílík hamingja hafði fallið
mér í skaut.
Eg tók liörpuna, færði mig framarlega í
bátinn og fór að spila.
Barðinn hafði færst frá bakkanum, dreg-
inn af hestunum. Vatnið skall á hliðum
bátsins og trén færðust aftur fyrir.