Lögberg - 25.01.1940, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. JANÚAR 1940
3
höll Herodesar og turnarnir þrír
risu hátt yfir bæinn, en höll
þessa hafði hann byggja látið
í því augnamiði að hún vitnaði
um mikilleik hans og veldi og
stæðist alla skemdastarfsemi.
Það, sem mesta athygli vakti var
þó gullna musterið í austurhluta
bæjarins, sem lá mjög hátt, og
svo voru marmaraveggirnir gulli
skreyttir að musterið líktist
frekast djásni ofan á konungs-
kórónu.
Stuttu seinna þeystu þeir í
gegnum bæjarhliðið og inn í
borgina. Hinar þröngu og bröttu
götur voru fyltar ótölulegum
manngrúa, en alt fékk fólk
þetta húsaskjól, enda stóðu allar
dyr opnar og borgararnir gerðu
sér engan mannamun eða tóku
tillit til þess hvort í hlut átti
fátækur eða ríkur. Landsstjór-
inn bjó i höll Herodesar og þang-
að hleypti Valerius hesti sínum.
Höllin var harla fögur eins og
allar þær byggingar, sem þessi
voldugi niaður lét reisa. Frá
turnunum, þremur, sein stóðu á
miklum marmarabjörgum lá
mikill múrveggur, en á bak við
hann lá garðurinn víðfrægi, með
tilbúnum vötnum og fágætum
jurtagróðri. Inni í höllinni
sjálfri var mikið af marmara-
troppum og skrautlegum súlum,
en þar var Valerius leiddur fyrir
Pilatus, og færði hann honum
kveðjur qg bréf frá keisaranum.
Þeir dvöldu saman langt fram á
kvöld og bar Pilatus sig upp við
Valerius og gerði honum grein
fyrir vandræðum sínum, og þeim
erfiðleikum, sem voru þvi sam-
fara að halda uppi lögum og
reglum meðal Gyðinga. Ávalt
urðu einhverjir árekstrar, og
hófust þeir mieð því, að er hann
kom þangað i fyrstu Iét hann
herdeildirnar halda inn í borg-
ina undir arnarfánanum, og olli
það mestu æsingum meðal Gyð-
inga. Þá var gullinn örn settur
á musterið, en það leiddi til ó-
eirða og klögumála til Rómar.
Altaf braut hann í bága við trú
Gyðinga, en keisarinn var svo
undanlátssamur við þá, að að-
staða hans varð enn erfiðari,
enda kvaðst hann stundum ekki
vita hvað til bragðs skyldi taka.
Daginn eftir skoðaði Valerius
borgina í fylgd með höfuðs-
manninum. Þeir fóru upp í
kastalann, Antonie, sem lá norð-
anvert við musterið, en á hon-
um voru fjórar turnbyggingar i
hornunum, og var þarna setuliðs
stöð, en einmitt hér gátu her-
sveitirnar haft musterið á valdi
sinu, en musterið var miðsetur
bæjarins. Að öllum görðum með-
töldum hafði musterið 7 ekrur
lands til uinráða. Umhverfis
musterið lá múr mikill, en er
komið var inn um hlið eitt mik-
ið tók við forgarður heiðingj-
anna, en þar voru mikil súlna-
göng fagurlega skreytt. Hér
voru fórnardýrin seld, — dúf-
ur fátæklingunum. Hér var pen-
ingum skift og musteristollur
greiddur. Hér komu hinir
skriftlærðu saman, — rabbinarn-
ir, — lærisveinar þeirra, sem
lærðu fjölþættar skýringar á
ritningunni, viðaulca og trúar-
legar. siðareglur. Hér voru Fari-
searnir, sem héldu fastast við
siðareglurnar, horaðir af föstum,
og hér fluttu þeir bænir sinar
horfandi til himins. Ræðumenn
náðu hér til eyrna fólksins, og
oft héldu þeir harðvítug^ir æs-
mgaræður gegn hinu rómverska
valdi, eða hvöttu lýðinn til þess
að þreyja þolinmóðan eftir
Messiasarríkinu. Innan um all-
«n þennan sæg gengu svo varð-
menn úr musterisvarðliðinu, aft-
nr og fram. Þeir voru allmarg-
ir, enda höfðu þeir með höndum
umsjá musterisins og lokuðu
Rliðunum á kvöldin, en hurðirn-
ar í stóra hliðinu að framanverðu
TOru svo þungar að 20 menn
þurfti til þess að loka þeim. Frá
forgarði musterisins lágu breið-
ar tröppur að steingirðingu, en á
henni voru hlið slegin gulli og
silfri. Allir þeir, sem ekki voru
Gyðingar fengu ekki að fara
lengra, og þar stóð letrað: “Eng-
inn, s/em óumskorinn er, má
fara inn á svæðið innan við girð-
inguna. Brot á þessu varða
dauðarefsingu.” Innan við þessa
girðingu var forgarður kvenn-
anna og þar innan við Israelit-
anna, en allra inst og í enn einni
múrgirðingu lá musterið, en
þangað máttu prestarnir einir
fara. Þar var brenni fórnar-
altarið, en bak við það gnæfði
musterið, bygt úr marmara og
skreytt mieð gullplötum.
Frá öllu þessu skýrði höfuðs-
maðurinn og ennfremur frá því
að 20,000 prestar þjónustuðu
til skiftis nokkurar vikur á ári
hverju, og á öðrum tímum árs-
ins unnu þeir eins og rabbinarn-
ir að landbúnaði eða iðnaði. Á
hverjum morgni gengu þeir fram
á riðið við forgarðinn, klæddir
síðum prestabúningi, báru fram
brennifórnir og blessuðu lýðinn.
Alt þetta fór fram nákvæmlega
eftir siðareglunum, með þvi að
ella varð því takmarki ekki náð
að musterið væri ósaurgað, þann-
ig að guð gæti béiið þar meðal
barna sinna.
Nú sá Valerius að fólkið vék
með lotningu til hliðar, og hann
fékk strax skýringu á þessu, með
því að æðstu prestarnir komu
yfir torgið með liði sínu. í raun
inni var æðsti presturinn aðeins
einn, en Rómverjar höfðu vikið
svo mörgum þeirra frá störfum,
að um þetta leyti voru þeir
margir. Þeir áttu sæti í ráðinu
ásamt öldungunum og fulltrúum
hinna skriftlærðu, en ráðið var
í rauninni stjórn landsins, háð
yfirráðum Pilatusar. Einu sinni
á ári fór æðstipresturinn i full-
um skrúða inn í hið allrahelg-
asta og dreifði þar blóði frið-
þægingarfórnarinnar. Búningur
æðsta prestsins var nú einnig
saurgaður með því að Rómverj-
Ný tengsl
yfir hafið
Eftir KARL STRAND,
stud. med.
Fyrtsta desember 1938 héldu
íslendingar hátíðlegt 20 ára full-
veldisafmæli sitt. Yfir Reykja-
vík var hátíðasvipur. Fánar
blöktu wið hún, skrúðgöngur
fóru um götur bæjarins, söngv-
ar voru sungnir og ræður flutt-
ar. Þeir, sem þátt tóku í sjálf-
stæðisbaráttunni, annað hvort
sem baráttuinenn eða þögulir
fylgjendur, rifjuðu á ný upp
tuttugu ára gömul atvik, mint-
ust sigra og ósigra, samherja og
mótherja. Sú kvnslóð, sem fyr-
ir tuttugu árum horfði fram og
glíindi við óleyst viðfangsefni,
leit nú til baka yfir farinn veg
og unnin störf.
Það kann ef til vill að þykja
goðgá, ef fullyrt er, að þetta
fullveldisafmæli hafi ekki átt
jafn sterkan hljómgrunn í hug-
um okkar, sem fædd erum á öðr-
um tug 20. aldarinnar, eins og
hinna, sem eldri eru. Eitt er
vist, að okkar kynslóð — fólkið
milli tvítugs og þrítugs — sem
aldrei hefir tekið neinn beinan
þátt i þjóðernislegri baráttu,
hvorki á vígvelli orðsins né stáls-
ins, horfir kaldari og rólegri á
allar þjóðernislegar tjáningar og
upphrópanir en hinir, sem geng-
ið hafa þar fram fyrir skjöldu.
Flestum mun hætta til þess að
líta á þau réttindi, sem þeir eru
bornir og barnfæddir til, sem
sjálfsögð og eðlileg. Hitt skal
aftur á móti látið ósagt, nema að
viðkomanda hlaupi kapp í kinn,
ef taka á þessi réttindi frá hon-
um. Þannig gæti og farið um
okkar kynslóð, sem mótast hefir
af hugsunarhætti og þjóðfélags-
aðstæðum áranna eftir stríðið.
Þennan hátiðisdag, 1. des.
1938, gerðist atvik, sem ef til
vill hefir vakið margan ungan
fslending til meiri umhugsunar
en afmæli fullveldisins. Sá at-
burður var útvarp íslendinga í
Vesturheimi.
ar höfðu hann í sínum vörslum,
en létu hann af hendi er hátíða-
höldin fóru fram.
Þeir félagarnir héldu nú aftur
í borgina og lögðu leið sína að
austurhliðinu, sem vissi að Olíu-
fjallinu, þar sem vegurinn til
Jericho lá. Þar sáu þeir ein-
kennilega sjón. Fólksfjöldi mik-
ill var þar saman kominn, sem
hrópaði og söng, veifaði pálma-
viðargreinum yfir höfði sér, eða
stráði blómum og breiddi klæði
sín á veginn, en allra augu
beindust að manni einum, sem
kom ríðandi á asna, og á eftir
honum gekk fagnandi mann-
fjöldi. Valerius hevrði að hróp-
að var: “Það er spámaðurinn
frá Nazareth,” og óðara hvarf
höfuðsmaðurinn í mannfjöldann.
— Seinna um kvöldið skýrði
höfuðsmaðurinn honum frá því,
hrærður í huga, að ekki væru
það allir í borginni, sem fögnuðu
komu, spámannsins, en vildu
hann jafnvel feigan. Væru það
einkum kredduföstustu Gyðing-
arnir, Farisearnir, sem æstu lýð-
inn, og reyndu nú hvorttveggja
í senn að beita æðstuprestunum
og hinum hötuðu rómversku
yfirvöldum gegn honum. Höf-
uðsmaðurinn var hnugginn mjög
og hélt enn út í borgina, til þess
að leita fyrir sér um hvað unt
Væri að gera honum til bjargar.
Valierius sat kyr, og hugsaði
um þessa einkennilegu og öfga-
fullu þjóð, sem hafði trú að
stjórnmálum og stjórnmál að
trú, með því að alt bygðist á trú.
— Annaðhvort urðu Rómverjar
að láta af völdum í landinu eða
að brjóta allan mótþróa á bak
aftur með ofbeldi og sundra
þjóðinni.
Hálfri öld seinna hurfu Róm-
verjar að því ráði.
(Lauslega þýtt). —Vísir.
Vitaskuld er það engin ný-
lunda fyrir okkur, að hlýða á
útvarp frá öðrum heimsálfum.
En hér var ekki aðeins um að
ræða útvarp, í þess orðs venju-
lega skifningi, heldur ný tengsl,
sem tvískift þjóð knýttist inn-
byrðis yfir höfin, upphafning
fjarlægða og endurvakin kynni
frænda og vina. Okkur, sem
þráfaldlega höfum heyrt sagt frá
þeim, “sem fóru vestur um haf”
og aldrei komu aftur, fór líkt og
verið væri að draga fram i dags-
Ijós raunveruleikans bráðlifandi
persónur úr gömlu æfintýri, sem
við höfðum hlýtt á i bernsku.
Ein kveðjan, sem íslenzku
þjóðinni hér heima var flutt, var
\frá íslenzkum æskulýð í Vest-
urheimi. Enginn fulltrúi ís-
lenzkrar æsku austan hafs varð
til þess að taka undir þá kveðju
að þessu sinni. En eigi að síður
var hún heyrð og geymd.
Nú mætti ætla, að það væri
að bera í bakkafullan lækinn að
skrifa um ísliendinga í Vestur-
heimi og sambönd þeirra við
þjóðina heima. Naumast hefir
orðið þverfótað fyrir slíkum
greinum á siðustu árum, og hafa
þar allir á einu máli verið, að
báðum aðilum væri það samband
mikils virði. En að öðru leyti
hafa framkvæmdrinar náð
skamt. Og þegar islenzk æska
litast um eftir leiðum til menn-
ingarlegra sambanda við frænd-
ur sina vestan hafs, þá eru þær
furðu fáar og þröngar.
Ef til vill er rétt að benda á
það í þessu sambandi, að hugs-
unarháttur og kröfur aldarfjórð-
ungsgömlu kynslóðarinnar á ís-
landi eru að ýmsu ólíkar hugs-
unarhætti næstu kynslóðar á
undan. Við, sem leyfum okkur
að kalla okkur ung — og erum
það að árum — höfum sprottið
upp úr jarðvegi þess hugsunar-
háttar, sem ríkjandi varð upp
úr heimsstyrjöldinni 1914-18.
Þótt íslenzka þjóðin ætti þar
ekki beina hlutdeild, olli styrj-
öldin og afleiðingar hennar
geysilegum hugarfarslegum
straumhvörfum meðal þjóðar-
innar og þá ekki sízt hjá þeim
hluta hennar, sem í bernsku og
æsku var að skapa sér hugmynd-
ir um lífið. Sú gagnrýni á áður
virtum réttindum og skyldum,
sem reis upp úr róti styrjaldar-
innar, hefir náð sterkum tökum
á þessu fólki og orðið til þess að
skapa viðhorf þess gegn vanda-
málum lífsins, ólik viðhorfum
eldri slóðarinnar.
I þeim bókmentum sem eftir-
stríðskynslóðin hefir einkent sig
með, utan lands og innan, er
þessi gagnrýni áberandi þáttur,
enda margar fornar dygðir orð-
ið að víkja fyrir öðrum nýrri og
margt hafið yfir alla gagnrýni.
Þegar svo hér við bætist, að
einmitt á þessum sama tíma hafa
orðið hér á landi þær mestu
byltingar og framfarir á vett-
vangi tækninnar, sem sögur fara
af, er ekki að furða, þótt við-
horfin hafi breyzt. Sú fjárhags-
lega flóðbylgja, sem skall yfir
þjóðina á hagnaðarárunum eftir
stríðið, gerði meira en að breyta
rekunni í plóg og timburhjall-
inum i steinhús. Hún kipti
einnig hugsunarhætti íslendings-
ins á hærra sjónarhól, þar sem
hann fékk nýja sýn yfir mögu-
leika lands síns og þjóðar í
verklegum og andlegum menn-
ingarefnum.
Að þessum lauslegu bending-
um athuguvum, er mönnum ef
til vill auðveldara að skilja af-
stöðu eftirstríðskynslóðarinnar
til frændanna í Vesturheimi og
sambandsins við þá.
Sú kynslóð, siem nú er óðum
að leysast frá störfum, átti bein
persónuleg sambönd við fslend-
inga í Vesturheimi. í huga
hennar voru þeir frændur og
vinir, einstaklingar, sem skyldir
voru þessum eða hinum, áttu
heima hér eða þar á landinu.
Með árunum týnast þessi per-
sónutengsl smátt og smátt, þegar
þær kynslóðir, sem sézt hafa, í
orðsins einföldu merkingu, eru
liðnar undir lok. Eftir verða
þá tveir þjóðarhlutar, skyldir
að ætterni, en ókunnir hvor öðr-
um sem persónur, með nokkrum
sérstökum undantekningum. Þá
eru og þau tengsl, sem islenzkir
rithöfundar vestan hafs og aust-
an skapa, svo lengi sem islenzk
tunga er enn við lýði þar vestra.
En eðlilegt er að búast við því,
(Framh. á bls. 7)
$minz88 anb
DR. B. H. OLSON
Phones: 35 076 . 906 047
Consultation by Appointment
Only
•
HeimiU: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba

'x (karöö

! Dr. P. H. T. Thorlakson DR. B. J. BRANDSON
205 Medical Arts Bldg. 216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts. Cor. Graham og Kennedy Sts.
: Phone 22 866 Phone 21 834—Oífice timar 3-4.30
* • HeimiU: 214 WAVERLEY ST.
Res. 114 GRENFELL BLVD. Phon* 403 288
Phone 62 200 Winnipeg, Manitoba

DRS. H. R. & H. W. DR. ROBERT BLACK
TWEED Sérfræöingur I eyrna, augna, nef og hálssjúkdömum
Tannlœknar 216-220 Medical Arts Bldg.
• Cor. Graham & Kennedy
406 TORONTO GEN. TRUSTS ViStalstími — 11 til 1 og 2 til 5
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St. Skrifstofuslmi 22 251
PHONE 26 545 WINNIPEG Heimilissími 401 991

DR. A. V. JOHNSON Dr. S. J. Johannesson
Dentiat 806 BROADWAY
• Talsimi 30 877
606 SOMERSET BLDG. •
Telephone 88 124
w Viötalstlmi 3—5 e. h.
Home Telephone 27 702

DR. K. J. AUSTMANN H. A. BERGMAN, K.C.
410 MEDICAL ARTS. BLDG.
Stundar eingöngu, Augna- Islenzkur lögfræOingur
Eyrna-, Nef og Háls-
sjúkdóma. •
Viðtalstlml 10—12 fyrir hádegi Skrlfstofa: Room 811 McArthur
3—5 eftir hádegi Building, Portage Ave.
Bkrifstofusimi 80 887 P.O. Box 1656
Heimilissími 48 551 Phones 95 052 og 39 043 ...

J. T. THORSON, K.C. islenzkur lögfrœ/Hngur A. S. BARDAL 848 SHERBROOOKE ST.
Selur llkkistur og annast um út-
• farir. Allur útbúnaCur sá. bezti. Ennfremur selur hann allskonar
800 GREAT WEST PERM. Bldg. mlnnisvaröa og legsteina.
Phone 94 668 Skrifstofu talslmi 86 607 Helmilis talslml 501 662

J. J. SWANSON & CO. ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST„ WINNIPEG
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPEG. pœgilegur og rólegur bústaður
• i miöbiki borgarinnar
Fasteignasalar. Leigja hús. Út- Herbergi J2.00 og þar yfir; með
vega peningalán og eldsábyrgö af baöklefa $3.00 og þar yfir.
öllu tægi. Agætar máltíCir 40c—60c
PHONE 26 821 Free Parking for Quests

PRINTING
IN THE
BUSI
ORLD
OTIÍER AID to the World of Business
equals that of the Printing Press.
Every business enterprise calls to its service one
or other of the many forms of printing.
We have been serving Western Business for over
fifty years.
We solicit a larger patronage with modesty and
confidence.
Why not contact our Winnipeg office and learn
what service we can render you.
Colimmlbia Press Limited
COR. SARGENT AND TORONTO
Phones 86 327-8 WINNIPEG