Lögberg - 18.04.1940, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. APRIL, 1940
3
Valtýskunnar, sem síðan kölluðu
sig “heimastjórnarmenn,” er
heimtuðu að ráðgjafinn væri bú-
settur í landinu, og þegar viður-
eignin við Dani og stjórnmála-
atvikin höguðu því svo, að það
fékst, urðu allir ásáttir um það.
Varð þetta heiti flokknum drýgst
til framdráttar. Sjálfur var hann
ofar öllum flokkum og mátti
engum vera eignaður en mun
hafa staðið næst landvarnar-
mönnum. Þeir fóru lengst í
kröfum og lögðu aðaláherzlu á
að ráðgjafi íslands sæti ekki í
rikisráði Dana og mál íslands
ekki þar borin upp. En út í
þetta skal ekki farið lengra. Til
þess þyrfti helia ritgerð og meiri
undirbúningsvinnu, en þessar
hugleiðingar eru reistar á, sem
ekki eru annað en sundurlausar
endurminningar um samtíðar-
mann, sem gnæfði það hærra en
fjöldinn að allir hlutu eftir að
taka. Gætti þess þegar á skóla-
árum.
Nú er þegar komið að því, að
stíga til fulls millisporið frá
1918 og læt eg lesandanum eftir
að giska á, hvernig Einar Bene-
diktsson mundi vilja stíga það.
Sr. ólafur í Arnarbæli sagði i
sinni röggsamlegu ræðu eftir
Einar, að hann hefði stundað
skólanám sitt af kostgæfni. Eg
rengi það ekki. Þeir útskrifuð-
ust saman, svo að honum hefir
verið þetta vel kunnugt. Eg var
aftur tveim bekkjum á undan
þeim og vissi ekki gjörla um ein-
staka pilta í öðrum bekkjum.
En af því áliti, sem á honum
var i skóla, hafði sú hugmynd
komist inn hjá mér — og eg hélt
ífleirum — áð honum hefði farið
likt og oft hefir átt sér stað um
yfirburða andans menn, að þeir
kunna lítt bundnu lexíunámi,
og slá slöku við það, þó að út-
koman verði eitthvað í áttina
eins og ort var í gamni um ann-
an skólabróður okkar, að “hann
er maður, sem veit hvert einasta
orð, þótt hann aldregi liti í bók.”
"Séra ólafur tók líka fram, að
hann hefði ekki látið sér nægja
að lesa námsgreinarnar einar og
var alt, sem hann sagði mjög
sennilegt, enda þetta ekki ritað
til þess að bera brigður á það.
Hugmynd mín réttlætist ekki af
öðru en þvi, að stundum geta
hugmyndir um mann miðað
táknrænt að því, að gefa af hon-
um lika mynd, þótt einstök at-
riði séu ekki raunveruleg. Hug-
myndin þó sprottin af því, að
hanri var eitthvað i samræmi við
hana. En hvað sem því líður,
var námsárangur hans glæsileg-
ur svo sem gáfur og hæfileikar
stóðu til.
Við höfðum verið málkunn-
ugir alt frá skólaárunum og fall-
ið jafnan vel á með okkur og
vinsamlega mat eg hann mik-
ils sem aðrir, bæ§i fyrir skáld-
skap og ekki síður fyrir skoðan-
ir hans og eldlegan áhuga á öllu,
sem auka mætti veg og velgengni
föðurlandsins. En bezt kyntist
eg honum af langri viðræðu, sem
við áttum saman í júnímánuði á
leið frá Stykkishólmi til Reykja-
víkur ineð Láru gömlu. Við
vorum tveir einir farþegar á
fyrsta farrými og höfðum þvi
ekki aðra til-að tala við og stytta
okkur stundir með. Notuðum
við það sleitulaust og þögðum
ekki mikið og er mér enn í
minni, hve skemtilega og fljótt
þær stundir liðu. Bróðurpart-
inn mun hann hafa fengið af
ræðutimanum, enda var ekki
málhaltur að lýsa áhugamálum
sínum og ýmsu þvi, er andi
hans bjó yfir og eg leitaðist við
að vera athugull áheyrandi með
einhverjum innskots athugunum,
svo að aldrei féll talið niður.
Gekk svo allan tímann, er við
vorum á ferli, en sólarhring mun
samleiðin hafa tekið.
+
Kosningar voru þá nýlega um
garð gengnar (3. júní) og var þá
sýnt orðið að við mundum fá
ráðgjafann búsettan í landinu.
En þegar frá þvi yrði gengið,
hafði hann gjarnan viljað hafa
hönd i bagga með og því boðið
sig til þingsetu i Snæfellsnes-
sýslu. Kosningu náði hann ekki
og þrátt fyrir yfirburði sína og
eldlegan áhuga átti hann aldrei
sæti á Alþingi, og mundi þó hafa
skipað það sæti glæsilega. Var
hann nú að koma úr þeim kosn-
ingaleiðangri, en eg kom frá
Dýrafirði á leið suður til þess
að sækja um Útskálaprestakall.
Eg man nú auðvitað ekki alt
l»að, sem á góma bar, en þeir,
sem eitthvað þektu Einar Bene-
diktsson, muna hve óspar hann
var á að láta í ljós skoðanir sín-
ar og áhugamál, og brydda upp
á þeim í viðræðu, þótt ekki væri
nema að fundum þeirra bæri
saman á götu eða förnum vegi.
Og var þá jafnan ofarlega í huga
hans landstjórafyrirkomulagið,
sem faðir hans hafði haldið
fram, eða eitthvað því samsvar-
andi. Að sjálfsögðu hnigu við-
ræður okkar að stjórnmálunum,
sem þá voru komin á þann rek-
spöl, sem telja má upj»hafið að
þeirri þróun og stórstígu fram-
förum, sem þjóðin hefir tekið á
síðustu áratugum. Þótti mér
það tal okkar mjög ánægjulegt,
þótt ef til vill gæti eg ekki
fylgst með honuin í öllum hin-
um stórhuga ráðagjörðum har.s.
(Framh.)
Ferskeytlur
fslendingar hafa á siðastliðn-
um árum haft lítið af stórharð-
indum að segja. Gamlir menn
muna í því efni tvenna tímana,
er þeim verður hugsað til ár-
anna um og eftir 1880. En góð-
æri og harðæri hafa sennilega
ávalt gengið yfir landið til skift-
is. Þó að þessi vetur hafi fram
til þessa verið sérstaklega blíður,
jafnvel i samanburði við þá
mildu vetur, sem íslendingar
hafa átt að venjast siðasta ára-
tuginn og reyndar lengur, þá er
ekki fjarri lagi að rifja upp fátt
eitt atþeim stökum, sem kveðnar
hafa verið á fslandi um veturinn,
og virða fyrir sér þann kvíða og
þær raunir, sem sjá má i skugg-
sjá vísnanna, og þær sýnir, er
borið hefir fyrir augu höfund-
anna, er vetur sat að völdum.
Valdemar S. Long, bóksali í
Hafnarfirði, hefir ort þessa visu
um veðrahaminn á haustdægr-
um:
Dimmir höllum Drafnar i,
dynja fjöll af veðragný,
sveiflast mjöllin, sortna ský,
sveipa völinn klæði ný.
Gisli ólafsson á Eiríksstöðum
í Svartárdal lýsir svo haustkom-
unni:
Frýs mér skórinn, fölna strá,
fangar óró muna,
er fyrsti snjórinn fjöllin á
færir kórónuna.
Og enn segir Gísli ólafsson:
Foldarvanga fæ eg séð.
Frost þar ganga að verki.
Blöðin hanga héluð með
haustsins fangamerki.
Sveinbjörn heitinn Björnsson
orti:
Strýkur haust með héluklóm
hlífðarlaust um dalinn.
Hels í nausti nístir blóm
napur austansvalinn.
Enn kvað Sveinbjörn:
Stormar vaka vogi á,
vængjum blaka þöndum.
Ymja nakin ýlustrá
orpin klakaböndum.
Guðmundur Friðjónsson á
Sandi lýsir svo tilkomu vetrar-
ins:
Hrollur mér í hjarta rís.
Hlíð í vöngum gránar.
Skegg á bringu fossa frýs,
froða á vitum Ránar.
En sína fegurð og sína töfra
á veturinn einnig í ríkum mæli,
mánaglit og norðurljós. Guð-
mundur Friðjónsson lýsir því
einnig, hvernig dýrð vetrar-
kvöldsins lokkar ungmennin:
Þegar haust í gluggagljá
greipti líki rósa,
okkur fýsti út að sjá
óðal norðurljósa.
örn Arnarson hefir komist svo
að orði:
Himinn er í hálfa gátt,
heyrðist þökuin riðið.
Skýjatröll úr austurátt
æða fram á sviðið.
Margan kaldan vetrardag hef-
ir islenzka húsfreyjan setið úti
við frostlagðan gluggann, hlaðin
áhyggjum. ólína Andrésdóttir
segir:
Sveipa náir sveit og lá
svela- gljái breðinn.
Æpa dáin ýlustrá
éit við skjáinn freðinn.
Þegar svo er komið, að hjarn-
ið hylur hverja gróðurtó og
hvern hnotta, tekur að sverfa að
beitarpeningi bóndans. Borg-
firzki hagyrðingurinn Þorsteinn
Jakobsson frá Hreðavatni hefir
ort þessa visu:
Þá eg lá við gljáargjá,
gráa sá eg hjá mér á.
Fláir hún snjáinn frá með tá,
fá og smá í strá mun ná.
Bólu-Hjálmar orti:
Felur hlýrnir fagra kinn,
fjárins rýrnar kviður,
lítið hýrnar himininn,
hanga brýrnar niður.
En þó steðjar ógæfan fyrst að,
er hafís kemur til sögunnar.
Margar eru þær heimsóknir
orðnar, er hann hefir veitt fs-
lendingum og helzt til þaulsæt-
inn hefir hann tíðum verið.
Konráð Vilhjálmsson á Akureyri
orti þessa stöku um hafísinn:
Geigvænlegur, grænn og blár,
girðir vík og ögur
hafís vestan Tjörnestár,
tengdur alt í Gjögur.
Jón heitinn Bergmann orti:
Grimd er haldin grund og ver,
gjólur kaldar vaka.
Blátær aldan bundin er
björtum faldi klaka.
En þegar hvað mest'syrtir að,
þegar hríðar lemja þekjuna,
þegar frostið nístir alt lifandi,
þegar þrotlaus fannbreiða ligg-
ur yfir alt, þá er það vorvonin,
sem yljar geðið. Ungur maður
í Rangárþingi, Sveinn Sveinsson
frá Mörk undir Eyjafjöllum,
hefir ort:
Fjær og nær er frost og hjarn,
föli slær1 í sporin.
ó, eg væri orðinn barn
eða blær á vorin.
Iiolbeinn.
—Tíminn 9. marz.
Einar Arnórsson
sextugur
Einar Arnórsson er fyrir löngu
orðinn þjóðkunnur sem ágætur
lögfræðingur og frábær lærdóms-
maður i islenzkum fræðum, og
er það eingöngu vegna verka
hans og verðleika, því að hann
er fráþitinn allri “auglýsinga-
starfsemi” fyrir sjálfan sig og er
maður hlédrægur. En verðleik-
ar hans hafa ekki getað dulist,
og fyrir þá hefir hann fengið
margan sóina og orðið aðnjót-
andi virðingar fræðimanna og
alls almennings.
Það á því einkarvel við, að
ýmsir beztu lærdómsmenn vorir
hafa nú gefið út afmælis-rit um
íslenzk og lögfræðileg efni, helg-
að Einari Arnórssyni sextugum,
en hann fyllir sjötta tuginn í
dag. Er það hið prýðilegasta
að öllum frágangi, prentað í fsa-
foldarprentsmiðju, og er inni-
hald þess sem hér segir:
1. Torskilin orð í íslenzku,
eftir Alexander Jóhannesson,
prófessor, dr. phil.
2. Þingrof á íslandi, eftir
Bjarna Benediktsson, prófessor.
3. Forseti hins konunglega is-
lenzka yfirréttar, eftir Björn
^UðíllCöö
DR. B. H. OLSON
Phones: 35 076 . 906 047
Consultation by Appointment
Only
•
Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnlpeg, Manitoba
anb
K5-

Cv

Qiarbð
úr Keflavík var róið tvo daga
vikunnar og var afli tregur, 3—
9 skippund á bát í róðri. Aflinn
var lagður í togara.
Úr ólafsvík var aðeins róið á
mánudag í síðustu viku og fisk-
aðist þá lítið. Eftir það var ó-
slitinn norðaustan garður vikuna
út og ekkert farið á sjó.
—-Alþ.bl. 27. febr.
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 22 866
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
DRS. H. R. & H. W.
TWEED
Tannlœknar
•
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 26 545 WINNIPEG
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
•
. 506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 27 702 -
DR. K. J. AUSTMANN
410 MEDICAL ARTS. BLDG.
Stundar eingöngu, Augna-
Eyrna-, Nef og Háls-
sjúkdöma.
ViStalsttmi 10—12 fyrir hádegi
3—5 eftir hádegi
Skrifstofuslmi 80 887
Heimilissimi 48 551
J. T. THORSON, K.C.
íslenxkur lögfrœðingur
•
800 GREAT WEST PERM. Bldg.
Phone 94 668
-----------------------
!j. J. SWANSON & CO.
I LIMITED
i 308 AVENUE BLDG., WPEG.
j Fasteignasalar. Leigja hús. Út-
j vega peningalán og eldsáhyrgS af
1 öllu tægi.
PHONE 26 821
Þórðarson, lögmann, dr. jur.
4. Álþjóðasamtök um sam-
ræmingu siglingalöggjafar, eftir
Elinar Arnalds, lögreglufulltrúa.
5. Arabisk Indflydelse paa
Europas Handels og Retstermin-
ologi, eftir Fr. le Sage de Fon-
tenay, sendiherra Dana.
6. Nokkrar hugleiðingar um
fébótaábyrgð ríkisins, eftir Giss-
ur Bergsteinsson, hæstaréttar-
dómara.
7. Almenn kirkjubæn, mar-
tyrologium og messudagakver á
íslandj fyrir siðaskiftin, eftir
Guðbrand Jónsson, prófessor.
8. Flóamannasaga og Land-
náma, eftir Guðna Jónsson, mag.
art.
9. Björn at Haugi, eftir Jón
Jóhannesson, cand. mag.
10. Þriggja hreppa þing, eftir
ólaf Lárusson, prófessor.
11. Föðurætt Hauks lögmanns
Erlendssonar, eftir Pétur Sig-
urðsson, háskólaritara.
12. Refsiréttur Jónsbókar, eft-
ir Þórð Eyjólfsson, hæztaréttar-
dómara, dr. jur.
Loks er Skrá um rit dr. Ein-
ars Arnórssonar, tekin saman
af Guðbrandi próf. Jónssyni.
Titill bókarinnar er á þessa
leið:
“Afmælisritið, helgað Einari
Arnórssyni, hæztaréttardómara,
dr. juris, sextugum, 24. febrúar
1940.”
Nú ætla eg mér ekki þá dul,
að dæma í einstökum atriðum
lögfræðilegar og sagnfræðilegar
ritgerðir, en þær virðast prýði-
legar, og nöfn höfundanna eru
trygging fyrir gæðum ritgerð-
anna. Eg get líka fullyrt, að
þær af ritgerðum þessum, sem
eg ber nokkurt verulegt skyn-
bragð á, svo sem t. d. ritgerð
dr. Alexanders Jóhannessonar
um torskilin orð i íslenzku, eru
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Grahani og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Oífice tlmar 3-4.30
•
Heimili: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba
DR. ROBERT BLACK
Sérfræöingur I eyrna, augna, net
og hálssjúkdömum
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
ViCtalstími — 11 til 1 -og 2 til 5
Skrifstofustmi 22 251
Heimilisstmi 401 991
Dr. S. J. Johannesson
806 BROADWAY
Talsimi 30 877
•
Viötalstími 3—5 e. h.
H. A. BERGMAN, K.C.
Islenzkur lögfræOingur
•
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 1656
Phones 95 052 og 39 043
A. S. BARDAL
848 SHERBROOOKE ST.
Selur ltkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaöur sá bezU.
Ennfremur selur hann allskonar
minnlsvaröa og legsteina.
Skrifstofu talstml 86 607
Helmilis talslmi 501 662
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST„ WINNIPEG
•
pægilegur og rálegur 6tistaOur
í miSMki borgarinnar
Herbergi J2.00 og þar yfir; meö
baöklefa J3.00 og þar yfir.
Ágætar máltlöir 40c—60c
Free Parking for Chiests
stórfróðlegar og ágætlega úr
garði gerðar. Er ritið höfund-
um þess og afmælisbarninu til
sóma í alla staði. Aðeins 300
eintök eru prentuð af ritinu.
Einar Arnórsson er sannleiks-
elskandi maður og hefir leitað
sannleikans um tilveruna víðar
en í lögfræði og sagnfræði.
stundum á dálitið óvanalegum
leiðum, en hvarvetna hefir hann
flutt með sér ágæta dómgreind
sína og skarpan skilning á aðal-
atriðum málefnanna. Fyrir opin-
ber störf sín og Ijúfmensku í
persónulegri viðkynningu berast
honum nú einlægar heilla óskir
í dag. Jakob Jóh. Smári.
—Alþ.bl. 24. febr.
Ögœftir og tregur afli
í verstöðvunum
úr verstöðvunum á Suðurlandi
var lítið róið undanfarna viku
vegna ógæfta og afli var tregur.
t verstöðvunum austanfjalls
eru bátar alment að búast á
veiðar, en afli hefir verið mjög
tregur til þessa. Aflinn er helzt
smáýsa, en þó hefir orðið þorsk-
vart.
úr Grindavik var mjög lítið
róið í vikunni sem leið vegna ó-
gæfta og afli var tregur. í dag
réru nokkrir bátar og öfluðu
sæmilega.
Úr Vestmannaeyjum var mjög
lítið róið i vikunni vegna austan
storms og var afli mjög lítill. í
gær voru flestir bátar á sjó, en
afli tregur á þá báta, sem komn-
ir voru að um kl. 16. Allflestir
bátar eru farnir að stunda veið-
ar.
Frá Akranesi var róið tvo daga
vikunnar, en afli var tregur báða
dagana. Aðra daga hömluðu
ógæftir sjósókn. í gær var al-
ment róið og afli miklu betri.
Uppeldisheimili
Uppeldisheimili fyrir pilta
Jiéðan úr Reykjavík, á aldrinum
12—18 ára, og jafnvel víðar að,
er knýjandi nauðsyn, og siðan
Reykjavík óx svo mjög sem raun
ber vitni, og fékk á sig mikið
borgarsnið, hefir þörf fyrir slíkt
uppeldisheimili altaf farið vax-
andi.
Greinargerð sú, er birt var hér
í blaðinu á laugard. með áskor-
un barnaverndarráðs og barna-
verndarnefndar, hlýtur að tala
svo skýrt fyrir þessu máli, að
enginn geti lengur neitað þörf-
inni fyrir slíkt heimili. Auk
þess hefir hvað eftir annað verið
skrifað hér í blaðið um málefni
þessara unglinga, ýmist af sér-
fræðingum og starfsmönnum í
þessum málum eða með viðtölum
við slíka menn.
Með slíku uppeldisheimili ætti
að mega skapa stofnun, sem
stöðvaði þá þróun niður á við,
sem óneitanlega er hjá þeim
unglingum, sem rata út á hinar
hálu og hættulegu brautir ó-
knyttanna og afbrotanna.
Slík heimili eru í hverju
menningarlandi, þsá að alls
staðar gera sömu gallar borgar-
lífsins og gatnanna vart við sig.
Á slíkum heimilum er reynt að
útrýma æfintýralönguninni í
þessa átt, sem býr með þessum
unglingum, en oftast mun það
vera um slíka unglinga, að það
er æfintýraþráin, sem laðar út í
kviksyndið, þráin eftir að lifa
hið óvenjulega, dularfulla og
eftirtektarverða. En slikri þrá
er oftast hægt að fullnægja með
nýjum, sterkum viðfangsefnum,
sem taka hugann allan og kalla
á manndóm og viljakraft. Það
er kappið til að geta betur og
meira en fjöldinn allur. Vitan-
lega geta verið undantekningar
frá þessu, en þá er oftast um
andlega sjúklinga að ræða. Dæmi
eru óteljandi um það, að út af
slikum uppeldisheimilum koma
afburðamenn, og væri í þvi efni
hægt að nefna nöfn skálda og
listamanna. Slíkir hæfileikar
myndu hins vegar farast í hring-
iðu hins stjórnlausa og vilta lífs
borganna.
Það var á það bent í frásögn-
inni hér í blaðinu í gær, að æski-
legast væri að full samvinna
tækist um þetta mál milli ríkis-
valdsins og bæjarstjórnar
Reykjavíkur. Ríkinu ber vitan-
lega skylda til að veita þessu
máli forystu, en öllum er ljóst,
að þörfin er langsamlega mest
hjá Reykjavikurhæ fyrir slíkt
uppeldisheimili, því að langsam-
lega flestir unglinganna sem
þvrftu að komast á slikt heimili,
eru héðan úr bænum. Vitanlega
yrði fyrst og fremst um fjárhags-
lega samvinnu að ræða í þessu
efni, því að alt virðist mæla með
þvi, sem talað var um í bréfinu,
sem birt var hér í blaðinu í gær,
að barnaverndarráð og barna-
verndamefnd hafi stjórn á hendi
og ráði um rekstur heimilisins.
Það er líka aðgætandi, að nú
þegar eyðist almikið fé til starf-
semi fyrir þessa unglinga, og
gæti sú eyðsla að mestu horfið,
ef þetta ráð yrði upp tekið. Auk
þess má ekki gleyma því, að
starfræksla slíks heimilis gæti
ef til vill borgað sig að nokkru
leyti sjálf, ef valin yrði kosta-
drjúg jörð og vinnukraftur ungl-
inganna notaður meðfram, en
það er einmitt vinnan, sem hefir
meira göfgandi áhrif en flest
annað.
Vonandi tekst full samvinna
milli ríkis og bæjar í þessu mikla
nauðsynjamál.—Alþ.bl. 22. febr.