Lögberg - 14.08.1941, Side 5

Lögberg - 14.08.1941, Side 5
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. AGÚST, 1941 5 ríkisstjórna allra hinna þjóð- anna á vesturhvelinu, svo að þær fái vitneskju um, hvað um er að vera.” Fyrnefnd skilyrði eru því orð- in millirákjasamningur milli ís- landis og hinna voldugu Banda- ríkja. Sjálfstæði íslands er að fullu viðurkent af Bandaríkjun- um nú þegar i stað og þvi er heitið af hendi Bandaríkjanna, að berjast fyrir þvi í styrjaldar- lok. Bandaríkin lofa þvi að við íslendingar getum fengið nauð- synjar okkar keyptar hjá þeim og þeir lofa að greiða fyrir sölu okkar afurða. Þetta hvort- tvegigja er okkur mjög mikils virði nú þegar annarsstaðar verður erfiðara um viðskifti. Það er einnig yfirlýst stefna forseta Bandaríkjanna að halda opinni siglilngale(iðinni til is- lands. Það er okkur ómetanleg- ur styrkur að dregið sé úr hætt- unni á hafinu og leiðir og líf okkar djörfu og tápmiklu sjó- manna séu varin og vernduð. Eg tel þetta nýja samkomulag tvímælalaust fslandi til hags bóta og aukins öryggis, og eg er sannfærður um að það sé einnig til hins mesta öryggis fyrir allar þjóðir Ameríku. Eg vil leggja á það regin áherzlu, að hér er um frjálist samkomulag milli tveggja lýðræðislanda að ræða, og þótt annað þeirra sé smátt en hitt stórt hlýtur það að byggj- ast á gangkvæmu trausti, enda er það gert í þágu frelsis og mannréttinda. Það er ákveðið að her Banda- ríkjanna komi í stað hins brezka hers, sem nú skal fluttur á brott frá fslandi. Einnig við Breta gerði islenzka rikisstjórnin samning vegna þessara viðburða. Þar lofa Bretar meðal annars þessum atriðum: “1. Bretland lofar að viður- kenna algert frelsi og fullveldi fslands og að sjá til þess, að ekki verði gengið á rétt þess í tfriðarsamningunum né á nokk* urn annan hátt að ófriðnum loknum. 2. Bretland lofar að hverfa burt héðan af landinu með allan herafla sinn jafnskjótt og flutn- ingi Bandaríkjahersins er svo lamg't komið, að hernaðarlegur styrkur þess er nægilegur til að verja landið, enda verði vörnum landsins þannig hagað á meðan á skiftunum stendur, að þær verði aldrei minni en þær eru nú. 3. Að því er snertir verzlun- ar- og viðskiftasamband Bret- lands og íslands, þá þiggur rík- isstjórn íslands þakksamlega það boð brezku ríkisstjórnarinnar að hún muni ekki draga úr heldur fremur auka stuðning sinn við viðskifti fslands jafn- framt því, sem hún muni styðja hagsmuni þess að öðru leyti.” fslenzka ríkisstjórnin hefir þvi trygt sér viðurkenningu sjálfstæði landsins af hendi tveggja öndvegisþjóða heimsins Bretlands og Bandarikjanna Vér teljum þvi sjálfstæðinu full komlega borgið. Þetta eru þá hinir merkustu stjórnmálalegu atburðir á íslandi undanfarin tvö ár. — En styrj- öldin hefir einnig á öðrum svið- um haft sín áhrif. Því verður eigi neitað, að svo virðist sem hagur íslendinga fjárhagslega hafi batnað mjög verulega á síð- ustu timum. Til júníloka þessa árs ihafði eign íslendinga í er- lendum bönkum á einu ári auk- ist um 115 miljónir króna og hagskýrslur segja að verzlunar- jöfnuðurinn sex fyrstu mánuði þessa árs sé hagstæður um 51 miljón króna. En ekki vitum við hvað tölur þessar tákna og hversu verðmætar þessar inni- eignir kunna að reynast. Eigi heldur fáum vér enn fyllilega skilið hverjum þjóðernislegum °8 þjóðfélagslegum verðmætum við höfum glatað við öflun þessa fjár. Eitt vitum við þó með vissu nú þegar,, að við höfum mist líf margra tuga íslenzkra sjómanna, sem vopnlausir og varnarlausir hafa verið murkaðir niður í baráttu þeirra fyrir hag' og lifi þjóðar sinnar. Þeir voru jó synir hlutlausrar smáþjóðar, sem engum vill órétt gera, og aðeims biður um að mega lif*s í friði og sátt við alt og alla. En islenzku sjómennirnir hafa verið brytjaðir niður maður eftir mann á varnarlausum fleytum sínum og skipin skotin niður á voveiflegasta hátt án nokkurs fyrirvara. Þetta hefir verið sár- asta og dýrasta fórn íslendinga hinum mikla hildarleik. Þegar okkur nú hefir verið boðin vernd stórveldanna beggja í senn, Bretlands og Bandaríkj- anna, þá biðjum við fyrst og fremst um tvent, um að siiglingar okkar og líf jslenzku sjómann- anna sé verndað og í öðru lagi að íslenzkt atvinnulíf megi á- fram þróast, að við megum sjálf- ir með framleiðslu lands og sjávar sjá okkur farborða, en það táknar að við getum hafl nauðsynleg viðskifti og sam- göngur við þjóðirnar, sem okkur eru vinveittar. broisað móðurlega og hvetjandi til þeirra. Það hljótið þið oft- sinnis að hafa fundið á leiðum ykkar, góðir Vestur-íslendingar. Framtíð öll er nú óviss. En óskir okkar sameinast um sigur frelsis og mannréttinda, um frið og farsæld komandi tíma. Allar okkar óskir fslandi til handa mega felast í þessum orðum skáldsins: fslenzkir menn! Hvað öldin ber í skauti, enginn fær séð, hve feginn sem hann vildi, eitt er þó vist, hún geymir hel og hildi; hlífi þér, ættjörð, Guð í sinni mildi. ísland lengi lifi! -------V-------- Ávarp fjallkonunnar (Framh. frá bls. 1) Það er öldungis víst að í styrjaldarlok stendur íslenzka þjóðin á alvarlegri og örlagarík- ari tímamótum en nokkru sinni fyr í sögu sinni. Vandamálin blasa þá við lir öllum áttum: Skilnaðurinn við herliðið og bygging og efling þjóðlifsins að þeirri sambúð lokinni. Efling atvinnulífsins og nýbygging þess. Þörf nýrra tækja og nýrrar ta>kni til að uppfylla kröfur hins nýja tíma. Nálægð fslands við umheiminn, þegar flugvélar fara á nokkrum klukkutímum milli fslands og landa í vestri og austri. Mér þykir ekki ósenni- legt að fjárlhagsmálin verði ekki okkar helztu né verstu vanda- mál í náinni framtíð. Eg hygg að okkar aðalátak hTjóti að verða um verndun okkar þjóð- ernis, okkar þjóðlegu menning- 1 ingai% og um fram alt hreinleika okkar tungu, sem um aldanna röð hefir verið íslendingum öll- um hin guðlega móðir. Að þessu leyti verður barátta okkar heima á fslandi sennilega svip- uð og ykkar íslendinganna hérna megin hafsins, sú, að vernda þjóðernið og tunguna. Að því leyti verðum við allir Vestur- fslendingar. Við heima höfum auðvitað alt aðra og miklu sterkari aðstöðu. Auðnist okkur heima á íslandi að sýna í bar- áttunni sömu skapfestu, trygð og ást við feðranna arf og forna tungu og þið hafið gört, þá er íslenzkri menningu, þá er is- lenzkri tungu borgið um ókomn- ar aldir. fsland rls nú eins og klettur úr hafinu. Þar hefir ljós frels- isgyðjunnar nú verið landfest og þaðan á að vernda leiðir þeirra sem frelsinu þjóna. Við höfum nú léð land okkar til þeirrar þjónustu. En okkar hjartfólgn asta ósk er að eiga landið okkai óskemt í styrjaldarlok til sjálfs- ábúðar eingöngu og að þjóðin megi þá sem fyr vera óskemd, sterk og vakandi. — íslendingar viljum við allir vera og fslands viljum við einir njóta: ísland er ekki og verður aldrei til sölu, jafnvel ekki til vina vorra, hvorki í austri né vestri. Við íslendingar elskum land- ið okkar. Ættjarðarást okkar er ekki nein draumóra-kend hrifning yfir fegurð og tign fjallanna, skrúða og krafti foss- anna, friðsemd og unaði dal- anna. Ættjarðarástin er þáttur í lífi okkar allra, þáttur af sjálf- um okkur. Hún er játning og heitstrenging þess að íslendingar vilja vera nýtir menn og íslan^ii til sóma í lífi sínu og starfi, hvar sem þeir í fylking standa og hvar sem þeir fara. Hverjir njóta ávaxta starfsins skiftir minna máli, því að fjallkonan er gjafmild. Og íslenzka fjall- konan hefir oft getað glaðst yfir sonum sinum og dætrum eg furðuleg ummerki um afskifti þeirra þjóða af högum mínum sem áður létu sér fátt um mig finnast. Eeggi eg eyrun við nið hafsins við fætur mér, ber ast mér annarlegar raddlr. Sum- ar þeirra eru mér hugljúfar, aðr- ar valda mér örðugum draumum um þöglar nætur. Eg er ung eins og æskan, sem er eilíf með hverri kynslóð. En vegna þess að eg er gömul og reynd skil eg háværar raddir hinnar ungu kynslóðar, og vil láta hana þjóna hugsjónum æsk unnar. Börnin mín hafa aldrei verið jafn mörg og nú, jafn myndarleg né betur gefin. Aldrei hefir þeim liðið betur, aldre hafa þau látið sig dreyma jafn stóra drauma. Hvar sem eg lit sé eg vakandi, hugumstóra þjóð, sem gengur bjartsýn og markviss að verki, þjóð, sem treystir sjálfri sér og hand- leiðslu þess Guðs, sem verið hef- ir hennar verndarkraftur á um- fiðnum öldum. Hvar sem lítið ei ríki mínu má sjá vormerki hinnar ungu þjóðar; “stritandi vélar, starfsmenn glaða og prúða, stjórnfrjálsa þjóð með verzlun eigin búða.” Annað vormerki i hugsun og framkomu hinnar ungu þjóðar er hinn vaxandi vottur um sam úð og samstarf milli yðar sem hér dveljið og þeirra sem búa heimaihögum. Eg hefi aldrei gleymt yður, aldrei talið yðu glötuð, aldrei efast um það mikl; gagn, sem þér mynduð um síðir vinna mér, eða þann maklega hróður sem þér mynduð ávinna yður sjálfum í þessu landi. Eg veit hversu hugur yðar hefir á valt beinst til min, þegar annir og erfiðleikar hversdagslífsins gáfu yður tóm til að hugsa um uppruna yðar og ættarmót Hjarta mitt fagnar því innileg er eg sé að þið systkinin réttið hvort öðru hönd yfir hafið. Fegin hefði eg viljað halda áfram að vera áhorfandi að heimsviðburðum samtíðarinnar eins og eg hefi verið að undan förnu. Fegin vildi eg vernd minn eiginn heiður, annast ein ungis mín eigin börn. En bar áttan, sem nú er háð, er þess eðlis að enginn meðlimur í þjóðafjölskyldti jarðarinnar getur setið hlutlaus hjá. Ég, sem var eitt sinn frjáls, hefi einnig verið i böndum, en er nú aftur orðin frjáls. Eg skil þvi flestum betur málstað smæl- ingjans meðal þjóðanna, og þrá þess, sem leysast langar undan oki sigurvegarans. Eg veit af biturri og dýrkeyptri reynslu að frelsið er hin dýrmætasta eign hverrar þjóðar. Þessvegna vil eg taka málstað þeirra sem berj- ast fyrir frelsinu. Virki, fremsta víglína, . . . álma í varnargarði, hvað sem þeir kalla mig, það vil eg vera. Hvað sem eg get það vil eg gjöra til þess að menn megi lifa og njóta þeirra gæða, sem þeim eru fyrirhuguð af höfundi lífsins. Árin, sem liggja framundan, verða örlagarik fyrir mig, fyrir yðar, og fyrir allan heiminn. Ýmsar stórþjóðanna hafa glatað frelsi sínu á hinum síðustu misserum; eg hefi fundið það í fyllra mæli en áður. Börn ann- ara þjóða hafa fækkað vegna innlimunar, landflótta og mann- falls í stríðum. Mín börn hafa fjölgað. Eg hefi verið lánsöm mitt í óláni annaraj notið vel- megunar mitt í sárustu raunum og neyð næstu nágranna og frændþjóða minna. Samt hefi eg ekki stuðlað að óhamingju nokkurrar þeirra, né glaðst yfir íeim óförum sem þær hafa mætt. En mér er ljós skuldin sem eg stend í við lýðræðislönd- in, sem standa á verði um rétt- ndi mín og annara smáþjóða, og ábyrgðin, sem því fylgir að vera samherji þeirra á þann hátt, sem kringumstæður mínar leyfa. Nú vil eg því biðja yður, börnin min i Vesturheimi að vaka yfir gæfu minni, að hún snúist ekki í ólán; að vorgróður andans á akri mins unga lands verði ekki dauðanum að bráð. Framtið min er nú tengd framtíð yðar, frem- ur en nokkru sinni fyr. Samband vort er virkara og lífrænna en nokkur sinni áður. Eg er orð- in hluti af álfu yðar og á sömu áhugamál og þér. Hér er því ekk lengur einungis um að ræða samband milli móður og barna, heldur milli samherja, sem ala sömu vonirnar, renna sama skeiðið, og stefna að sama mark inu. Markið er frelsi og friður og velþóknun Guðs ýfir öllum mönnum. Um leið og eg kveð yður o; sezt á vængi kvölroðans til heim- ferðar, vil eg enn að nýju þakka yður, börnin mín, fyrir alt, sem þér hafið vel gjört í Vestur heimi; eg vil leyfa mér að hvetja yður til trúmensku við arfleifð yðar og sameiginlegar hugsjónir og til fyrirbæna fyrir oss öllum “Hjartkær sonur, hugljúf dóttir Hvar sem þú að marki sóttir, Hátt á loft þú hefja þóttir Hreinan fána minn og þinn. Eg er stolt af störfum þínum, Stækka sjálf af vexti þínum. Eg á hlut í heiðri þinum, Hagur þinn er einnig minn. Himininn blessi hópinn minn. ’ ingja í Ashern og víðar á þeim slóðum. Lætur hún vel yfir ferðinni og að hún hafi skemt sér vel. Gísli Eiríkson frá Oak Point, Manitoba, er nú alfluttur hing- að og búinn að byggja sér íbúð- arhús á landareign sinni. Bróðir hans, Jón Rafnkelsson frá Silver Bay, Manitoba, er hér að sjá sig um. Ekki er mér kunnugt um jað, hvort hann hefir í hyggju að setjast hér að, eða ekki. Mr. Kristján Eiríkson og son- ur hans frá Tacoma, Wash., voru að heimsækja Mr. Sigurð (Sam) Eiríkson bróður hans, sem hér býr. Þeir voru hér aðeins nokkra daga, og eru báðir farnir heim aftur. Um mánaðamótin fór Mrs. Beatrice A. Arnason austur til Saskatchewan að sjá ættingja sína og kunningja. Fólk henn- ar mun vera flest i Mozart og þar í grendinni. Hún tók með sér Stefán litla son sinn, til að kynna hann ættingjum sínum þar eystra. Hún bjóst við að verða um mánuð í burtu. Ákvarðað er að fylkiskosning- -V- Frá Campbell River VANCOUVER ISLANO, B.C. (5. ágúst 1941) * Herra ritstjóri Lögbergs:— Hér eins og alstaðar annars- staðar á þessari jörð, nú á tím- uin, er ekki hugsað um annað en stríð og styrjaldir, og svo það, hvað muni taka við, þegar það verður til lykta leitt. AUir þeir, sem eru óbrjálaðir hjá þjóðunum, eru að vona að þeim leiðtogum, sem verða til þess, að koma á aftur lögum og reglu i heimin- um, beri gæfu, menningu og mhnnúð til þess að láta ekki alt fara aftur í sömu ógöngur og heimurinn var áður í, heldur finni þeir nýjan veg, nýtt fyrir komulag, sem sé bygt á réttlæti, mannúð og ifrjálsræði meira en áður var. Ef það tekst ekki þá er verið að vinna fyrir gýg Síðastliðinn mánuð hafa verið óvanalega miklir hitar, oft uin 90 gráður i skugga, eru það meiri hitar en sögur fara af að hafi komið hér áður. Skógar- eldar kviknuðu víða hér á eyj- unni og eins á meginlandinu, svo mörg hundruð manns, var kallað út til að slökkva eldana, og tókst það efitir nokkra daga, því rigningarskúrir komu nokkr- um sinnum sem kæfðu mikið af eldinum. Nú er öllu borgið bráðina. Enginn af þessum eldum var nær íslenzku bygð- inni en þrjátíu mílur, svo okkur stóð enginn stuggur af því. Heilsufar allra hér er i bezta lagi. Allir, sem geta nokkuð eru í atvinnu, og þeir, sem heimí sitja eru í annríki að mála hús sín, og gjöra umbætur hjá sér Mrs. Emilia S. Eiríkson er ný komin heim úr ferðalagi i Mani- toba og víðar. Var hún að heim- sækja venzlafólk sitt og kunn- ar fari fram í British Columbia í október. Þegar þingið var rofið stóðu stjórnmálaflokkarnir þannig: Liberalar 31, Conserva- tívar 8, C.C.F. 7, Verkamenn 1, óháður 1. Ekki er gott að geta neitt giskað á um útkomuna i þessum kosningum, þvi hér eru öll stjórnmál á svo mikilli ring- ulreið. Nokkrir, sem hafa hug á því að flytja hingað vestur, hafa spurt mig að því, hvort það verði ekki hættulegt að vera á þessari litlu eyju, langt úti í Kyrrahaf- inu, ef sfæri í stríð milli Japana og Bandaríkjanna. Því hefi eg svarað á þann veg, að Vancouver eyjan er ekki nein smáeyja, þvi hún er 300 mílur á lengd, og um 40 mílur á breidd að meðaltali. Vér erum 100 mílur fyrir norð- an Vancouver, og 175 inílur frá Victoria. í þessum tveimur borgum eru öll helztu orkuvev stjórnarinnar og bækistöðvar sjóflotans. Þangað myndu allar árásir óvinann verða gerðar, ef til þess kæmi, en ekki á þessar slóðir. Vér erum því eins óhult- ir hér fyrir árásum óvinanna eins og nokkurstaðar i þessari heimsálfu. Þann 13. júlí fóru þau Mr. og Mrs. Árnason í bíl sínum skemti- ferð til Port Alberni, sem er á vesturströnd eyjarinnar, og er iað talið 100 m1lur héðan. Stóð þeim, sem þetta ritar, til boða að slást í för með þeim, líka höfðu fleiri ákveðið að verða með i túrnum, en það fórst fyrir að það gæti farið í það sinn. Við höfðum oft áður talað um það að fara og sjá Port Alberni, sem er helzti bærinn á vesiturströnd eyjarinnar. Við lögðum þvi á stað klukkan 8 að morgni þann 13. júli, í indælasta veðri eins og er hér alla daga á þessum tíma ársins. Reiðskjótinn var bæði þíðgengur og fljótgengur, svo okkur bar fljótt yfir. Við þurftum að fara um 60 mílur suður til að komast á veginn til Port Alberni. Eins og kunnugt er þá liggur hár fjallgarður eftir endilangri eyjunni, frá suðri til norðurs, og það er bara eitt.gil eða skarð í fjöllunum þar sem hægt er að keyra í gegn til Port Alberni. Þetta er eina leiðin, sem hægt er að komast landveg þangað og fer sú eina járnbraut, sem hér er, þar í gegnum fjöll- in. Aðrar leiðir til Port Alberni eru annaðhvort loftleiðis eða þá sjóleiðis, því skipagöngur eru miklar meðfram vesturströnd- inni. Það er viða hrikalegt á þessari leið í gegnum fjöllin, líkl og að fara í gegnum Klettafjöll- in. Það er víða mjög fagurt út- sýni á þessari leið, þegar farið er með fram Cameron Lake, sem er i miðjum fjallgarðinum, og eins þegar keyrt er í gegnum Douglas furuskóginn, hrikalega stór og himinhá tré, og þráðbein upp 1 topp. Mér var sagt að þetta skógarbelti væri friðað af stjórninni, og ætti máske að f~r Comfhodore H. E. Reid, R.C.N. Deputy Chief of Naval Staff. gjöra þetta pláss að listigarði í framtíðinni. Klukkan 11 f. h. runnum við á brúsandi ferð inn í Port Alberni. Eftir að við höfð- um haft miðdag og rétt ögn úr okkur, keyrðum við í kring til að sjá bæinn, svo fórum við að leita uppi Mr. og Mrs. Harald Johnson, sem hafa búið þar í nokkur ár. Höfðu þau átt heima í íslenzku bygðinni i kringuin Wynyard, Sask„ áður en þau fluttu vestur, og þar höfðu Árna- sons hjónin kynst þeim áður. Þau hjónin og tvær dætur þeirra, sem voru heima, tóku á móti okkur með hinni alþektu is- lenzku gestrisni ag alúðlegheit- um; vorum við þar mest af, eftir miðdaginn. Eg held að Mrs. Johnson haifi kallað Dr. Mar- teinsson í talsímanum og boðið honum að drekka eftirmiðdags- kaffið með okkur, svo hann var þar með okkur á meðan við stóðum þar við. önnur íslenzk fjölskylda er þar, Mr. og Mrs. S. Magniisson, við komum við hjá þeim um leið og við vorum að fara, en sökum tímaleysis gátum við staðið þar við aðeins stutta stund. Myndir voru teknar á báðum þessum pláss- um, svo okkur sem vorum þar með er forvitni á að sjá hvernig þær hafi tekist. Þetta eru vísi allir íslendingarnir, sem hér búa. Þeim líður öllum vel og eiga ánægjuleg heimili. Bærinn Port Alberni stendur við fjarðarmynni, sem skerst inn í landið, og fjörðurinn þar er ekki breiðarin en eins og á, en þar er samt svo djúpt, að stór skip leggjast þar við bryggjuna. Bærinn er í djúpum dal, um- kringdur með fjöllum á allar hliðar, svo ekki sézt neitt út á fjörðinn úr bænum. Víða sást til jökla í fjöllunum í kring, þó komið væri fram í miðjan júli, á þvi iná sjá að þar er um meira en smáhæðir að ræða. Ferðin til baka gekk vel. Við voruin kom- in til baka kl. 8 um kveldið. Okkur kom öllum saman um, að við hefðum haft “one perfect day.” Rétt þegar eg er að enda við að rita þessar linur, þá er mér sagt að Mrs. Kristján Matthías- son frá Saskatoon sé hér á ferð- inni til að sjá þetta pláss, sem hún býst við að verði sitt fram- tíðarheimili. Eg hefi getið þess áður að Mr. Kr. Matthíasson var hér fyrir nokkruin tíma síðan, og keypti hann þá tiu ekrur i dalnum hér vestan við ströndina, og svo eina ekru hér á strönd- inni. önnur islenzk kona, Mrs. Tigh, einnig frá Saskatoon, var í för með Mrs. Matthíasson, kom hún bara til að sjá þetta pláss, og sér til skemtunar. S. Guðmundson. -V- GRÆNEAND OG ÞJÓÐVERJAR Fulltrúi þýzku stjórnarinnar sagði við blaðamenn í Berlín í vor, er hann var spurður um af- stöðu Þjóðverja til samnings danska sendiherrans og Roose- velts um Grænland, að samning- ur þessi væri “diplomatiskur gamanleikur.” Hann sagði að þýzka stjórnin myndi “gera sinar ráðstafanir, þegar þar að kæmi.”

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.