Lögberg - 01.01.1942, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 1. JANÚAR, 1942
5
vandræða undantekningum má
engar almennar ályktanir draga,
og afstaða þjóðarinnar í opin-
berum málum getur ekki og má
ekki eingöngu iniðast við þær,
endá þýddi það með öðrum orð-
um að heilbrigð skynsemi yrði
að víkja fyrir þvi óheilbrigða,
sem i þjóðlífinu finst, og virðist
þá farið öfugt að öllum hlutum.
Meginþorri þjóðarinnar er gædd-
ur þvi þreki og isiðferðisstyrk-
leika, þrautseigju og þráa, sem
getur boðið þessari hættu, sem
öðrum, byrgin, og það er siður
en svn ástæða til að örvænta, þótt
eitthvað beri út af. íslenzka
þjóðin sem heild hefir til þessa
staðist prófraunina, og hún
mun gera það, meðan sjálfsvirð-
ing og sjálfsmetnaður hennar er
óskert, og alment má fullyrða
að svo sé.
Það er mjög ánægjulegt, hve
þjóðin hefir sem heild brugðist
vel við þessari raun, — konur
jafnt sem karlar. Hitt er leitt,
að einstaka undantekningar
skuli finnast í báðum kyojutn,
sem þjóðinni eru til vansa, og
einkum liggur sú hætta við borð,
að erlendir menn, sem ekki hafa
kynni af öðrum en þessum lýð,
dæmi þjóðina af honum, sem
henni þykir þó mesta skömm til
koma.
Björn Björnsson hvatti þjóð-
ina til þss að standa vel á verð-
inum og var bjartsýnn um fram-
tið hennar, vegna þess styrk-
leika, sem með henni býr. Hafi
hann þökk fyrir. Þeir menn,
sem trúa á þjóðina og opinber-
lega um hana tala á þessum tím-
um, eru ekki of margir. Hætt
er við að hinir vantrúuðu menn
spilli fyrir góðum árangri með
vantrú sinni. Það er trúin ein,
sem bjargað getur, jafnt í þessu
efni sem öðrum, i þessu tilfelli
trúin á þjóðina og framtíð henn-
ar. —(Vísir 16. nóv.)
--------V----r*---
Skraddaraþankar
[Grein þessi er ritin i tilefni af
útvarpsræðu Björns Björnssonar,
þeirri, sem birt er á ritstjórnar-
síðu Lögbergs.—Ritstj.].
í öllum vælukliðnum og á-
standskjökrinu, sem þjóðin læt-
ur sér sæma að kyrja á strætum
og gatnamótum, mannfundum og
í heimahúsum, er það blátt á-
ífram hjartastyrkjandi, að hlusta
á djarfmannlegt mál manns, sem
hefir annað viðhorf og þorir að
horfast í augu við það, sem
framundan er og treysta því, að
íslenzk tilvera og þjóðerni sé
ekki á leið til vítis. Þá sjald-
gæfu rödd fengu útvarshlust-
endur að heyra á sunnudags-
kvöldið var, i útvarpsflokki
Þjóðræknisfélagsins.
Maðurinn, sem talaði var að
vísu fæddur vestan hafs, en af
góðu íslenzku bergi brotinn, einn
af niðjum þeirra manna, sem
hartnær tvo mannsaldra hafa
dvalið fyrir vestan haf, innan um
erlenda þjóðflokka, en samt
viðhaldið tungu sinni og tengsl-
um við land feðranna. Hann
var þannig sjálfur sönnun þess,
sem hann hélt fram: að það
væri hægðarleikur að varðveita
þjóðernið, þó að erlent setulið
væri um stundarsakir á íslandi.
Vestur-fslendingar hafa varðveitt
tunguna í annari heimsálfu inn-
an um þjóðir, svo fjölmennar að
þar voru þeir sjálfir eins og
dropi i hafinu. Hvar væri þá
styrfkur fsllefuliniga, þjóðrækni
og frelsisþrá, ef þeim tækist ekki
að halda tungu sinni óspjallaðri,
þó að hér dvelji þúsundir er-
lendra hermanna, sem enginn
hiður mörlandann um, að hafa
neitt samneyti við?
Ræðumaðurinn vestur-íslenzki
drap og á annað. Hann gerði
sér ljóst, að skeið hins einangr-
aða fslands er á enda runnið. —
fsland verður — einnig eftir að
stríðinu er lokið — merkileg
samgöngumiðstöð og útlendra á-
hrifa mun gæta hér stórum
meira, en verið hefir hingað til.
Þetta ættu fleiri að gera sér
Ijóst. Við erum stundum að
gorta af því, að hér hafi verið
viðhaldið islenzkri tungu og
þjóðerni, og þökkum okkur sjálf-
um þetta. Að nokkru leyti get-
um við það, en ekki öllu. Það
eru ytri atvik, sem mestu hafa
valdið um þetta — það er ein-
angrunin. Það er enginn vandi
að verjast erlendúm farsóttum,
ef engar samgöngur eru við önn-
ur lönd og það er enginn vandi
að verjast miður heppilegum
erlendum áhrifum meðan þeirra
gætir ekki í landinu.
Einangrunin hefir verið varn-
armúr þjóðar og þjóðernis til
þessa. En þegar einangruninni
lýkur verðum við að horfast í
augu við það, sem þjóðerninu
gæti stafað hætta af og berjast
við það. Læra að skilja hvers
virði þjóðernið er og kunna að
berjast fyrir þvi.
—(Fálkinn 18. nóv.).
--------V---------
Guði sé lof fyrir
blessuð jólin
Fáeinar hugleiðingar frá mér
um jólin blessuð, sem fara nú
að telja út sína lögskipuðu
helgidaga, þvi nú i dag er þriðji
í jólum 1941. Nú er einmuna-
lega gott veður, að vart muna
menn betra skammdegi hér í
vestrinu, líkara veðrinu heima á
Fróni er viðraði vel, og haustið
var gott. Eg mundi nú halda að
eg væri kominn heim og væri
að hoppa i kringum ærnar á
æskuheimili mínu og væri á
9. árinu, eins og eg er nú um
þessi blessuðu, góðu jól, en er
eg leit upp sá eg mig í speglin-
um og sá að hárið var grátt eða
næstum hvitt eins og skallinn á
Heklu göinlu. Mundi eg þá að
eg var 70. árum eldri er höfuðið
sást i spegilglerinu, og býst eg
við að mega sætta mig við ald-
urinn og lofa Guð fyrir hans
handleiðslu i gegnum þennan
dauðans dal.
Nú ætla eg að beina orðum
inínum til samferðafélaganna og
vinanna allra hvar sem þeir eru,
Ifjær eða nær, á þessum góðu og
blessuðu jóladögum., sem hafa
verið hver öðrum betri og á-
nægjulegri, en sarnt fyrir alt og
alt og öll þessi gæði guðs og
gja'fir og góðhug mannanna til
okkar um þessi jól og mörg
undanfarin jól. En, vinir mín-
ir, í vetur befi eg verið lasinn
og er það enn á þessum blessuðu
góðu hátiðisdögum, — allir eru
glaðir ylfir að eiga þá, og þar
sit eg ráðþrota og veit ekki hvað
eg á að hugsa, er eg lít á borðið
hlaðið af jólakortum og sendi-
bréfum sitt úr hverri áttinni,
meira að segja heiman af ís-
landi. Á aðfangadaginn, rétt
eftir að eg kom ofan var fullui
bréfakassinn, en er að kveldinu
dró voru 28 jólaspjöld, 6 bréf,
sem mér bar að kvitta undir öll-
um kringumstæðum. Er þvi
eina ráðið fyrir okkur hjónin —
því sameiginlega eigum við mik-
ið af þessum góðhug samferða-
fólksins okkar og megum við
1 o'fa guð fyrir hann er sem
stýrir og stjórnar blessaður ineð
sínum ástríka syni, Jesú Kristi,
er sendi sinn heilaga anda til að
ljúka upp hjörum okkar hverl
til annars. Blessuð er sú ráð-
stöfun. Við biðjum það höfuð-
vald, er lykilinn á að það blessi
ykkur öll sem hafið glatt okkur
um þessi jól og mörg önnur und-
anfaíin, ásamt öllum öðrum
vinum, sem eg veit að hugsa til
okkar utan úr fjarlægð, yðar há-
tign að borga fyrir hinn lata
þjón; eg bið þess i Jesú nafni,
kæru vinir.
En nú er einasta ráðið, eins
og á stendur i dag, að snúa sér
til-íslenzku blaðanna okkar, Lög-
bergs og Heimskringlu og hiðja
þau að bera okkar innilegt þakk-
læti til góðvinanna. Þau eru
enn ung og fara víða og alstað-
ar velkomin og alveg ómissandi
ifyrir okkur, landar góðir, á með-
an við eru íslendingar á annað
borð. Eg vona þau verði við
bóninni og flytji þakklætið og
jóla og nýárs óskir. Guð gefi
öllum gleðileg jól og nýár; það
er vor ósk.
Mr. og Mrs. V. Vigfússon.
---------V--------
Myndirnar
á veggnum
Eftir Iiára Tryggvason.
Eg hefi verið veikur undanfar-
ið, og fyrir mig hefir borið ein-
kennilegar sýnir.
En nú, á þessari stundu, dvel-
ur hugurinn við myndirnar á
veggnum, — hjá meisturunum
frægu, sem endur fyrir löngu
gáfu heiminum þann helga eld,
sem um eilifð mun brenna, á
altari listarinnar SjáLíur er eg
alls ófróður um list listanna, en
eg hefi heillast til að hlusta við
musterisdyrnar, og þangað hefi
eg leynst, aftur og aftur, í kyrð
hinna hljóðu stunda.
Eg virði fyrir mér andlitin.
Flest eru þau stílhrein og stór-
brotin, og hvitu, viðhafnarlegu
hárkoMurnar gefa þeim virðu-
legan og jafnvel þóttalegan svip.
Mozart, Handel, Baeh. Allii
bera þeir svipaða búninga, eins
konar litklæði, með breiða kraga
og efnismikil hálsknýti.
Bach er prúðmannlegur, en þó
er svipurinn ekki alveg laus við
þótta. Hárkollan fer Mozart sér-
staklega vel. Andlitið, sem er
að eðlisfari fremiur magurt, verð-
ur hraustlegra og djarflegra og
svipurinn og látbragðið alt minn-
ir á stoltan sigurvegara. Handel
er enn þóttalegri. Búningurinn
er hárauður, skreyttur gulum í-
saumi, og hárkollan, sem skift
er í miðju enni, gefur hinum
aldna snillingi næstum því
strangkennimannlegan svip.
Þá er Richard Wagner tölu-
vert sérstæður. Hann ber enga
hárkollu, en yfir gráum Iokkum
öldungsins hvílir gríðarstór
margstrend húfa, úr hláu flöjeli.
Allur er svipurinn stórbrotinn
og höfðinglegur. Kónganefið,
hátt og hvelft ennið, yfir mikl-
uin og bröttum brúnunum. Alt
gerir þetta sitt til að auka á
virðuleik snillingsins.
Ludwig van Beethoven! Hveí
myndi geta lýst hinum dásam
lega snillingi? Qg þó er mynd-
in ekki glæsileg: úfið hárið,
hrukkótt, öldungslegt ennið og
þunglyndisleg augun. Alt her
þetta vott um taumleysi og ákaf-
ar ástriður. En þó er eitthvað
í svipnum, er bendir á við-
kvæmni og þrá eftir því göfuga
og háleita.
óperuhöfundurinn Verdi er
gainall og grár. Raddir storm-
anna eru þagnaðar og alt ber
vott um sálarstyrk þess, sem náð
hefir landi í höfn friðarins. Mér
þykir vænt um myndina hans.
Hún er svo laus við alt yfirlæti,
en yfir henni 'hvilir göfug ró,
sem eg ber djúpa virðingu fyrir.
Myndin af Schubert, hinum
Ijóðræna Vinarbúa, er ekki
glæsileg, en í hvert sinn sem eg
horfi á hana, koma mér í hug
unaðslegir tónar úr lögum þessa
vinsæla snillings. Schubert hef-
ir ef til vill ekki verið einn af
stórbrotnustu meisturum tónlist-
arinnar, en lögin hans finna alt-
af skemstu leið inn að hjartanu,
og þess vegna er hann tónskáld-
ið mitt.
Chopin, — Pólverjinn með
þunglyndislega meyjarandlitið,—
liann er alt í senn: Glæsilegur,
þreklítinn, þóttalegur og við-
kvæmur, eða þannig kemur
myndin mér fyrir sjónir. Dökka
hárið fer vel yfir háu og björtu
énninu, og augun eru stór og
Leiftrandi. Engum myndi dylj-
ast, að myndin er af sönnum
listamanni, en vart mun þó hafa
farið saman gæfa og gjörfuleiki.
Mascagni, höfundur Cavalleria
Rusticana, er stórglæsilegur . á
mynd. — Ungur, dökkhærður
Suðuriandabúi, sem vel gæti
mint á sigíursælan herforingja.—
Þá eru að lokum myndir af
nokkrum nútíma-fiðlusnilling-
um. F"rægastur þeirra er meist-
arinn Fritz Kreisler. En mig
undrar það mjög hve lítt hann
minnir á listamanninn. Myndin
gæti miklu fremur verið af
virðulegum bónda, sem við
verkalokin tekur sér fiðluna sina
í hönd, til að leika nokkur ó-
brotin lög fyrir konuna og börn-
in. Þannig koma mér fyrir sjón-
ir meistararnir minir, þar sem
eg ligg í eins konar óráðsdvala.
Og eg hrópa til þeirra og bið um
hljóma, eitfchvað sem lyfti hug-
anum yifir hin dimmu djúp, inn
i fagnandi birtu af musteriseldi
listarinnar!
Klukkan er tólf. Hádegissólin
glampar á veggnum, og á sama
augnabliki kveða við voldugir,
heillandi tónar. Myndir meistar-
anna fyllast lifi og anda. Jafnvel
þunglyndislegi Pólverjinn bros-
ir, svo augun ljóma af helgri
hrifningu. Eg er hugfanginn og
hlusta. En skyndilega kveður
við dimm og djúp rödd. Það er
útvarpsþulurinn að segja striðs-
fréttir.
f sama bili hljóðna hinir dá-
samlegu tónar. Sólin glampar
ekki lengur á veggnum, og meist-
ararnir mínir verða daprir og
þungbúnir yfir örlögum mann-
anna, sem hafa gert hina unaðs-
legu jörð að leikvelli heiftúð-
ar og harma. —(Eimreiðin).
--------V--------
Lygasögur
Frá “Nemo” á Gimli.
,‘Þú skalt ekki ljúga” — En
þegar svo ber til að einhver læt-
ur í ljósi tortryggni til sögu
þinnar, þá getur þér flogið i hug
að segja honum lygasögu, til að
hefna þín á tortryggni hans. Það
gietur tæpast kallast lýgi^heldui
leyfilegt spaug.
Menn hafa á öllum öldum
kunnað og haft gaman af aö
Ijúga upp sögum, hafa þær
margar verið teknar upp í bók-
mentir siðaðra þjóða, og mega
teljast listaverk af fyndni og
skáldlegu imyndunarafli. Þær
hafa allar fengið nafn af bók
þessarar tegundar, sem vakti á
sér mikla eftirtekt fyrir gainan-
semi og nefnt þenna sagnaflokk
Munchausens sögur.
Af þeim eru þó einkum þrjár,
er þykja reglulegar fyrirmyndir,
og hér koma til greina. Fyrst er
gamla sagan griska eftir rithöf-
undinn Lucianos. Hann fæddist
130 árum eftir Krist, í Samaseta
í Kbmagana og átti að kenna
honum steinhöggvara-iðn, en
hann hafði meira upplag fyrir
ræðuhöld og mælsku, en þá var
sú íþrótt vel virt á Grikklandi.
Hann varð bæði mælskumaður
og rithöfundur á ýmsum svið-
um. Hann var lánssamur, gerð-
ist auðugur og beimsfrægur.
Hann hafði glöggt auga fyrir
glappaskotum samtiðar sinnar
og refsaði henni með miskunn-
arlausu háði.
Þá var þekking manna í landa-
fræði á afar lágu stigi. Menn
höfðu fáránlegustu hugmyndir
um ókunn lönd og margir héldu
þau bygð furðulegustu verum.
Lucianos sá þetta skilningsleysi
og skrifaði þá “Sanna sögu” til
að afklæða þessar ótrúLegu sögur
og trúgirni lesendanna. en lýg-
ina drepur maður bezt niður
með því að ganga enn lengra i
lýginni og þessvegna var “Sanna
sagan” hreinasta fyrirmynd.
Höfundurinn hæðist einnig að
lærðum mönnum, en \ið förum
þó ekki inn í það efni, heldur
bindum okkur við — með fáum
orðum — innihald bókarinnar
til að sanna hugvit höfundarins
og hárfína háð.
Luciano segir ferðasögu sína,
er hann lagði af stað til að sann-
færa sig um hve mikið mark
væri takandi á sögum þeim, sem
þá var haldið á lofti um ókunn
lönd. Fyrst fór ferðin frain á
sjó, en skipið bar út af leið i
ofsaveðri og barst til eyjar nokk-
urrar. Þar skifti á ein eyjunni
i tvent, en í ánni var ágætasta
vín; var eyjan bygð af verum
sem fyrir ofan mitti voru i
mannslíki en vínviður hið neðra.
Hvirfilbylur sogaði skipið upp
yfir skýin og sigldi skipið á
þeim til tunglsins. Þar lentu
skipverjar i ófriði, sem þá stóð
sem hæst milli tunglsins og sól-
arinnar. Þaðan sluppu þeir sainl
meðan hinir sváfu og lentu i
mörguin undarlegum æfintýrum.
Loksins sigldu þeir skipinu ofan
BREZKAR SKIPASMÍÐASTÖÐVAR
Þrátt fyrir kafbátasókni.r óvinanna, eykst skipastóll Breta
jafnt og þétt; vinna brezkar skipasmíðastöðvar að því nótt
sem nýtan dag, að smíða ný skip til þess að flytja vistir til
Bretlands, en við eldri skip er gert í amerískum höfnum.
(Framh. á bls. 8)
THE ROYAL BANK OF CANADA
General Statement, 29th November, 1941
LIABILITIES
Capital stock paid up .........................................
Reserve fund ..................................................$ 20,000,000.00
Balance of profits carried forward ns per Profit and
Boss Account ............................................... 3,209,074.84
$ 23,209,074.84
Dividends unclaimed ............................................. 47,196.58
Dividend No. 217 (at 8% fper annuml). payable lst
December, 1941 700,000.00
Deposits by and balances due to Dominion Government S 31,385,428.71
Deposits by and balances due to Provinoial Governments 1 1,538,097.33
Deposits by the public not bearinff interest ................. 484,749,276.16
Deposits by the public bearing intereat, including interest
accrued to date of statement ............................. 417,403,399.71
Deposits by and balances due to other chartered banks
in Canada ................................................... 19,867.10
Deposits by and balances due to banks and banking corres-
pondents in the United Kingdom and foreign countries 11,008,127.16
Notes of the bank in circulation ............................
Bills payable ................................................
Acceptances and letters of credit outstanding ...............
Diabilities to the public not included under the foregolng
heads .......................................................
$ 35,000,000.00
23,966.271.42
$ 68,956,271.42
956,104.196.17
22,325,889.88
6.606.46
35,906,480.01
1,820,317.72
$1.075.119,761.66
ASSETS
Gold held in Canada ......................................... $ 99.50
Subsidiary coin held In Canada .............................. 1,789,294.84
Gold held elsewhere .......................................... 31,132.13
Subsidiary coin held elsewhere .............................. 1,799,412.68
Notes of Bank of Canada ..................................... 23,616,848.50
Deposits with Bank of C’anada ............................... 62,925,378.28
Notes of other chartcred banks ............................. 646.663.70
Government and bank notes other than Canadian ............... 23,468,217.28
Cheques on >other banks ....................................... $ 46,251,360.34
Deposits with and balances due by other chartered banks
in Canada ................................................. 2,763.16
Due by banks and banking correspondents elsewhere than
in Canada ................................................. 73.547,538.87
$ 114,277,046.91
Dominion and Provinclal Government direct and guaranteed
securities maturing within two years, not exceeding
market value .............................................
Other Dominion and Pro\incial Government direct and guar-
teed securities, not exceeding market value ..............
Canadian municipal securities, not exceeding market value
Public securities other than Canadian. not exceeding market
value ....................................................
Other bonds, debentures and stocks, not exceeding market
value ....................................................
Call and short not excceding 30 days loans in Canada
on bonds, debentures, stocks and other securities of a
sufficient marketable value to cover ..........................
Call and short (not exceeding 30 days) loans elsewhere
than in Canada on bonds, debentures, stocks and
other securities of a sufficicnt marketable value
to cover ........................!..............................
119,801.662.37
209,903.172.06
161,328.787.09
7,484,368.95
13,849,027.72
31,449,226.57
7,340,019.83
16,484,997.69
$ 681.918.S09.19
Current loans and discounts in Canada, not otherwise in-
cluded, estimated locs provided for ........................ $241,782,846.36
Loans to Provincial Governments ................................ 1,036,891.18
Loans to cities, towns, municipalities and school districts 15,648,081.17
Current loans and discounts elsewhere than in Canada
not otherwise included, estimated loss provided for 75,554,655.52
Non-current. loans, estimated loss provided for ................ 1,574,684.93
Bank premises, at not more thaa cost, less amounts written off .............
Real estate other than bank premises .......................................
Mortgages on real estate sold by the bank ...................................
Liabilities of customers under acceptances and letters of credlt as per
contra ..................................................................*
Shares of and loans to controlled companies ................................
Deposit with the Minister of Finance for the securlty of note’ circulation
Other assets not included under the foregoing heads .........................
335,597,159.16
14,228,242.27
1,801,258.39
667,449.30
35.906.480.01
3,182,415.97
1,200,000.00
618,447.37
$1,075,119,761.66
M. W. WILSON,
President and Managing Director.
S. G. DOBSON,
General Manager.
AUDITORS’ RKPORT
To the Shareholders, The Royal Rank of Canada:
We have examined the above Statement of Liabilities and Assets as at 29th No\emoer
1941. with the books and accounts of The Royal Bank of Canada at Head Office and
with the certified returns from the branchas. We have checked the caah and "ccurlt‘c*
representing the Banks’ investments lield at the Head Office at the close of the fiscal
year. and at various dates during the year have also checked the cash and lnvestment
securities at several of the important branches.
We have obtained all the informatlon «nd explanatlons that we have requlred. and
in our opinion the transactions of the Bank, which have come under our notice, have
been within the powers of the Bank. The above statement is in our opinion properly
drawn up so as to disclosei the true condltion of the Bank as at 29th November, 1941,
an<l it is as shown by the books of the Bank.
ROSS, C.A.,
JAS. G.
of P. S. Ross & Sons.
W. GARTH THOMSON. C.A.,
of Peat, Marwick, Mitchell
Auditors.
& Co.
Montreal, Canada, December 22, 1941.
PROFIT AND LOSS ACCOUNT
Balance of Profit and Loss Account, 30th November, 1940 $ 3,198,146.37
Profits for the.yeaV ended 29th November, 1941, after pro-
viding for Dominion Government taxes amounting to
$1,892,221.96 and after maklng appropriations to Con-
tingency Reservcs, out of which Reserves provis-
ion for all bad and doubtful debts has been made ........ 3,ftJo,1 ^
\ —
APPROPRIATED AS FOLLOWS:
Dlvldend No. 214 at 89é per annum ........................ $ 700,000.00
Dividend No. 9.15 at 8% per annum ........................ 700,000.00
Dividend No. 216 at 8% per annum ...................... 70Í*!2Í'íí
Dividend No. 217 at 8% per annum ......................... 700,000.00
$ 2,800.000.00
Contribution to the Pension Fund Society ................. 325,000.00
Appropriation for Bank Premises .......................... 400.000.00
Balance of Profit and Loss carried forward ............... 3.209,074.84
6.734,074.84
6,734.074.84
M. W. WILSON,
President and Managing Director.
Montreal, December 22, 1941.
S. G. DOBSON,
General Manager.