Lögberg - 21.12.1944, Page 4

12
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 21. DESEMBER 1944
-------------lögberg----------------------------
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LfiGBERG,
695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Eögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Dimlted, 695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitooa
PHONE 86 327
»•-- ------------------------------------------1
Jólahugleiðing
h%a>aiatat9)»t%aiSí>i3',3>3)»l%3<a<S)3ia)9)S)a)ai3i3)a)3>a.&»ai9i%a)».:
Surtarlogi mannlegs öfugstreymis fer enn
blóðgum brandi um vora fögru jörð, þó nú
sé komið fram að jólum, og friðarhátíð krist-
inna manna sé í þann veginn að verða hringd
inn; enn eru vítt um heim háð hin bitrustu
hjaðningavíg, og enn berast bræður á banaspjót-
um, svo sem nú gertét á Grikklandi, og því
miður víðar; fyrir endann á öllum þessum hörm-
ungum, er vitaskuld enn eigi séð, þó flest eykta-
mörk bendi til, að mjög sé nú farið að síga á
seinni hluta Norðurálfu styrjaldarinnar; friður,'
að minsta kosti á þeim vettvangi hinnar risa-
fengnu stríðssóknar, er auðsæilega að nálgast,
og verður þá sú spurning vitanlega efst á baugi,
hvort sá friður verði aðeins vopnaður friður, þar
sem tjaldað sé til einnar nætur, eða drengilegur
frambúðarfriður, grundvallaður á bræðralags-
hugsjón meistarans frá Nazaret.
Þeim, sem enn standa ofar moldu, er í fersku
minni, hve óviturlega tókst til um friðarsamn-
inga í lok fyrri heimsstyrjaldar; hve glæsilegar
hugsjónir Wilsons forseta voru að vettugi virt-
ar, og hve ömurleg afdrif þjóðabandalagsins
urðu, vegna skammsýni annars vegar, og blygð-
unarlausrar undirhyggju hins vegar; að alt fari í
slíkum handaskolum á ný, er til nýrra friðar-
samninga kemur, getur mannkynið ekki undir
neinum kringumstæðum sætt sig við, og má
heldur ekki við því; upp úr eldskírn yfirstand-
andi tíðar, verður að stíga nýr himinn og ný
jörð, þar sem háar hugsjónir ráða ríkjum, en
smásálaskapurinn finnur hvergi griðland; þessi
heimur er óaðskiljanlegur hluti af ríki Guðs;
hann er í eðli sínu óútmálanlega fagur, þótt nú
sé hann blóði drifinn vegna banvænnar efnis-
hyggju, er sýnist hafa heltekið sálir mannanna
og vilt þeim með öllu sýn, þótt vitaskuld eigi
þar ekki allir óskilið mál; enn eru á ferli hug-
prúðar sigurhetjur, sem ganga fram fyrir
fylkingar og tala í þær kjark á tímum hinnar
þyngstu reynslu; að endingu verður það mann-
dóms hugsjónin, þroskuð við arineld kristinnar
lífsspeki, sem lyft getur mannkyninu upp í æðra
veldi, og skapað varanlegan frið á jörð.
Um þessi jól, eins og svo oft endranær, grúfir
hljóðlát sorg yfir híbýlum þúsunda af sam-
ferðamönnum vorum; af slíkri sorg hefir cana-
diska þjóðin vengan veginn farið varhluta; við
jólahaldið í þessu unaðslega landi, verða að
þessu sinni mörg sæti auð; sum þeirra verða
altaf auð; en þótt vér getum ef til vill ekki eins
og vera ætti, sett oss inn í þann hyldýpis tómr
leika, sem auðu sætin ákapa í hugum hlutað-
eigandi ástvina, þá streymir þó til þeirra óskipt
samúð vor, ásamt heitri bæn um huggun og
sálarfrið; hvar, sem dís sorgarinnar er á ferð,
er Jesús frá Nazaret einnig á ferð, og ber hin
heilögu smyrsl í sárin; við hina sorgbitnu móðir
segir hann enn sem fyr: “Grát eigi. sonur þinn
lifir.”
Holt er það mannanna börnum, að láta hug-
ann dvelja við meðvitundin.a um það, að ein-
hvers staðar utan eða ofan við þenna kaldrifj-
aða og torráðna efnisheim, sé nýjan heim að
finna; heim eldlegra hugsjóna; heim hins bljúga
og fó^nandi hjartalags, þar sem aldrei roðna
sverð af banablóði, en kærleikurinn verður al-
ráður jafnt í hyggju sem athöfn.
Hermönnum vorum á vígvelli biðjum vér
guðsblessunar og árnum þeim gleðilegra jóla;
bænir vorar um öryggi þeirra og heila heimkomu
stíga hæzt í hæð; samborgurum vorum í þessu
landi af öllum stéttum og þjóðflokkum, færum
vér einnig vorar hjartfólgnustu jólaóskir í ljósi
þess fagnaðar, sem því er samfara, að búa í frið-
uðu þjóðfélagi, þar sem óvinasprengjur hvorki
trufla daglega önn né næturfrið. Og síðast, en
ekki sízt, hvarflar hugur vor við aðkomu jóla
til íslands; landsins helga, sem vér rekjum ræt-
ur vorar til; þangað höfum vér hugleiðis farið
marga pílagrímsferðina, og gerum svo enn; gleði
íslenzku þjóðarinnar, er vor gleði; sorgir hennar
vorar sorgir; svona eigum vér og stofnþjóð vor
mikið sameiginlegt enn.
“Þó djúpir séu Atlants álar,
er átthagaþránni stætt;
það tekur trygðinni í skóvarp,
sem tröllum er ekki vætt.”
Að svo mæltu óskar Lögberg íslenzka mann-
félaginu góðra og gleðilegra jóla.
^ieieteteteteieteiewteteieieieteteieteieteteteieietete’e'eteieieieierete!*
Viturleg ritgerð um Island
1)3)253)3) 3) 3)3)3)352) 3) 3)3) 3) 2)2)3) 3)3)3) 3)3) 3)3)a)a)a<a.a<a)a.a)ai 2) 3)3)3):
í tímaritinu American—Scandinavian Review,
vetrarheftinu 1944, birtist viturleg og íturhugsuð
ritgerð um ísland og framtíðarhorfur íslenzku
þjóðarinnar, eftir Hjálmar Björnsson ritstjóra í
Minneapolis; hann handleikur viðfangsefni sit’t
eins og sá, sem vald hefir, og fer það að von-
um um jafn gáfaðan mann og Hjálmar er; hánn
dvaldi í þrjú ár á Islandi sem yfir eftirlitsmað-
ur láns og leigu laganna fyrir hönd Bandaríkj-
stjórnar, og kyntist á því tímabili all nákvæm-
lega þeim stefnum og straumum, er efst voru
á baugi með þjóðinni, og aðdragandanum að
endurreisn lýðveldisins; ræktarsemi hans til
lands og þjóðar er heit og fölskvalaus; hann
fagnar af alhug yfir hinum mikla stjórnarfars-
lega sigri þjóðarinnar, og bendir á ýmsa þá átta-
vita„ er þjóðin verði að fara eftir í alþjóðavið-
skiptum; að sýnt sé, að hún verði að njóta
samúðar einhvers stórveldis, eða stórvelda,
öryggi sínu til fullverndar, og sé þá ekki um
annað að ræða en Bretland eða Bandaríkin;
höfundur getur þess, að Island sé nú þátttakandi
í UNRRA, eða alþjóðaviðreisnarstarfseminni;
einnig hafi þjóðin tekið þátt í alþjóðasamning-
um varðandi fiskiveiðar, jafnframt því að senda
erindreka á matvælaráðstefnuna í Hot Springs
og flugmálaþingið í Chicago; af þessu, og öðru
fleira, má ljóslega ráða, hve þjóðin stefnir hátt,
og skygnist langt fram á veginn.
“Það er svo bágt að standa í stað
því mönnunum munar,
annaðhvort aftur á bak
ellegar nokkuð á leið.”
Hjálmar Björnson fer ekki dult með þá skoð-
un sína, að íslenzka þjóðin sé nú komin á þá
braut, þar sem ekki verði snúið til baka; tak-
markið sé: Áfram 9g upp á við.
Mr. Björnson lýkur ritgerð sinni á þessa leið:
“Eg gleymi aldrei æfintýrinu á ferð minni
frá Maine til íslands í fjögra hreyfla sprengju-
flugvél; það var síðla nætur i nóvember, er
við flugum af stað út í náttmyrkrið; flugvélin
var sökkhlaðin fólki og farangri; við flugum
hátt og með miklum hraða, þó okkur fyndist
sem alt hjakkaði í sama farinu; slík eru þau
áhrif, sem maður verður fyrir á ferðalagi, þar
sem hraðinn verður, að manni finst, ekki mið-
aður við annað en stjörnurnar að ofan og
skýin fyrir neðan.
Fram með þjóðvegum loftsins standa engir
girðingastaurar, er bendi til þess hvar næst
verði numið staðar; svipuð forvitni getur ásótt
mann á langri járnbrautarferð. Eg spurði “stýri-
mann” hvar við værum staddir, og hið hnit-
miðaða svar hans var með þessum hætti: “Við
erum nýkomnir yfir þær stöðvar, þar sem ekki
verður aftur snúið”. Hann vissi hvað hann
söng, en eg var eftir sem áður í lausu lofti; af
fúsum vilja skýrði hann mál sitt nokkru frek-
ar: “Við erum nú komnir það langt áleiðis,
að okkur skortir benzín til að ná þangað, sem
við lögðum frá; nú er því ekki um annað að
ræða en halda striki og reyna að ná tryggri
lending hinum megin; nú varð mér ljóst, hvað
hann átti við; mörg þúsund fet fyrir neðan,
þandist ískalt og öskureitt haf.
I eyrum mínum hljómuðu í sífellu orðin:
“Þar, sem ekki verður aftur snúið.” Mér fanst
engu líkara en ííreyflarnir muldruðu þessi orð
líka, og nú náðu þessar hugsanir yfirtökunum
í vitund minni. Svipar ekki lífinu til ferða-
lags í flugvél? I lífi einstaklinga, lífi þjóða, lífi
veraldar, verða þeir staðir á leið, þar sem
ekki verður aftur snúið; þar, sem benzín skortur
veldur því, að ekki er viðlit að snúa til baka, og
engin önnur úrræði við hendi en þau, að halda í
horfi, og reyna að ná öruggri höfn hinum megin.
Þannig er háttað með Islaifd nútímans; hið
sama er um Bandaríkin að segja, og hinn sið-
mennta heim yfirleitt; að snúa aftur er óhugs-
anlegt; það stendur alveg á sama hve mikið
einhver þjóð kynni að vilja á sig leggja til
þess að komast í sitt fyrra horf; leiðin til baka
er lokuð. Hin eina bjargráðavon smárra og
stórra þjóða verður sú, að stefna áfram frá
staðnum, þar sem ekki verður snúið til
baka, og leita lendingar í nýjum heimi, þar
sem menn fái lifað frjálsu og sjálfstæðu lífi í
skipulagsbundnu samfélagi, við lög ótruflaðs
jafnréttis.
Aldrei hafa þau spaklegu orð, sem hér fara
á eftir átt brýnna erindi til mannanna, en á
yfirstandandi tíð:
“Með lögum skal land byggja, en með ólögum
eyða.”
Hjálmar Björnson þroskaðist mikið við veru
sína á Islandi, og ísland auðgaðist af dvöl hans
þar; hann stendur framarlega í fylkingu þeirra
ágætisnianna af íslenzkum stofni, sem sprottnir
eru upp úr íslenzka landnáminu í þessari álfu,
og vilja í öllu veg íslenzku þjóðarinnar.
Erfið björgun
Árið 1917 sökk eimskipið “Laur
entic” frá White Star eimskipa-
félaginu skamt frá vesturströnd
írlands með 4.958.000 sterlings-
pund innanborðs. Hafði skipið
verið notað sem hjálparbeitiskip
í ófriðnum. Kiostnaðurinn við að
ná peningunum úr skipinu varð
138.000 pund, þar í falin þóknun
til skipshafnarinnar, sem vann
að björguninni.
Kafararnir fóru að reyna að
komast ofan í skipið skömmu
eftir að það fórst. En “Laurentic”
sem var 14.000 smálestir hafði
sokkið á 20 faðma dýpi og auk
þess voru straumar miklir í
sjónum, þar sem það hafði sokk-
ið, svo að ekki var hægt að starfa
að björguninni nema nokkurn
hluta úr árinu. Fyrsta skiftið
sem kafararnir komust niður að
skipinu lá það á hliðinni og
reyndist fremur auðvelt að
sprengja gat á skipshliðina og
komast inn í klefa þann, sem
gullið var geymt í. En það reynd-
ist erfitt að ná gullihu upp úr
skipinu, því að kafararnir urðu
að ýta einum kassa í einu upp
langan gang, í níða myrkri og
urðu fyrir ýmsum torfærum á
leiðinni. Fyrstu tvo dagana náðu
þeir upp fjórum kössum en svo
gerði rok og ósjó og skipið velt-
ist úr skorðum og grófst dýpra
ofan í sandinn, svo að kafararn-
ir urðu að sprengja sér ný göng
ofan um þilfarið. Sandur hafði
komist í skipið og lá eins og
hella ofan á gullinu og var erfitt
að ná honum burt. En loks tókst
þó eftir mikla mæðu að ná gull-
inu og mega björgunarlaunin
heita lítil í samanburði við erfið-
ið.
Frelsi og braeðralag
1 (Frh. frá bls. 9)
þær fórnir, sem nú krossganga
krefst af oss. Með hann í farar-
broddi er oss fullnaðarsigur vís.
Undir frelsis- og bræðralags-
fána hans fylkjum vér oss þess-
vegna og segjum með Jóni
Magnússyni skáldi í trúarheitum
sálmi hans:
“Göngum vér fram, þótt grýtt
sé leið.
Gott er með þér að stríða.
Þó að oss mæti þraut og neyð,
þurfum vér ei að kvíða.
Þú barst þinn kross
á undan oss,
ástvinur þjáðra manna.
Vertu oss hjá,
því hvað má þá
hjörð þinni fögnuð banna.
Brautina dimmu bar vor þjóð
brennandi þorsta á tungu.
Aldir runnu með eld og blóð,
eggjar og þymar stungu.
óræðandi skein
á mannleg mein
miskunnar þinnar kraftur.
Þú gafst oss lind
og lausn frá synd,
ljómaði sólin aftur.
Heimslán er valt sem hrökkvi
strá,
hamingjan skjótt vill bresta,
Sæll er því hver, sem örugt á
ástvinaskjólið besta.
Hjálp þín er næst,
þá neyð er hæst.
Náðártíminn er hljóður.
Leysti vor bönd
þín heilög hönd.
Hvar er vor þakkaróður?
Hefjum í dag til dýrðar þér,
Drottinn vor, lofgjörð nýja.
Gjörum það fyr en ofseint er
undir þinn væng að flýja.
Gef að vor þjóð
ei missi móð,
mæti oss élið þunga.
Helgist vort ráð.
Um lög og láð
lofi þig sérhver tunga.”
leteteiewwietewieteteiewteieieieteteiewteteteieteteteietetetetewieietetetewtewtewieteieiewtee
Jóla og nýárskveðjur frá
B. KOVITZ
I
3
|
9
Selkirk , Manitoba
3) 2) 3) 3l2) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 2) 3) 3) 3) 3) 3.2) 3.3, »2,3) 3) 3.3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 2) 2) 2.2) 3« 3)2,2) 3) 3) 2,3) 3) 3) 3) 3) 3) 2,
teieieicieieicieicieieieieicieteieieteteieieieieteieteteieieieieieieieteieieieieieieieieieieteieieieies
í
9
9
9
1
Notre Dame Avenue and Sherbrook Street
s
1
%
9
I
1
9
9
9
9
9
9
1
3
3
Colcleugh & Sons Drug Store
I meira en sextíu ár hefir lyfjaeverzlun þessi
verið rekin af þeim Colcleugh feðgum í Win-
nipeg, á þeim tíma höfum við eignast marga
íslenzka viðskiptavini. — Þökk tslendingar
' fyrir góð viðskipti og skilvísi.
Eg óska ykkur öllum gleðilegra jóla og auðnuríks nýárs.
MURRY COLCLEUGH
■
B
|
s
■y-
I
f
V *
sa)a)a!3ia)3i3)3)3)2,2,3) 3)3,2)3) 3)3)3)3)2,3)3,3)3)3)3,3)3)3)3)3)3)3)3)3)3)3)3)3)313)3)3)3)3)3)3)3)2)3)6!

Innilegar Jóla- og Nýárs-
kveðjur!
A. S. BARDAL
FUNERAL SERVICE
’teieieieieteteieteteieietete'eteieie’eie’eieteieietgweteieieieteieteieieieieieieieteteieieieicieteieeí
í 1
Gleðileg jól og gott
og auðnuríkt nýár
Þess óskum við innilega öllum vorum íslenzku vinum.
Vér höfum orðið þeirra forréttinda aðnjótandi
að eiga viðskipti við íslenzka fiskimenn yflr
lengsta tímabil í sögu Manitoba-fylkis.
Þökk fyrir drenglund alla og vinsemd.
1
i
I
%
I
1
*
9
|
I
1
2
ARMSTRONG - GIMLI
FISHERIES LIMITED
G. F. FINDLAY, forstjóri
|
K
i
x
j
&>)>) 3) 3) 3) 3) 3) 3)3,3)2,3) 3) 3) 3)2,2,3) 3)3,2,2,3)2,3)2,2,»3)2<3,3<3) 2,9) 3) 3) 3) 3) 3)2,3) 3)3,3) 3) 3) 3)3)3)31«