Lögberg - 07.03.1946, Síða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. MARZ, 1946
1
JACKUELINE
eftir
MADAME THERISE BENTZON
“Eg hef ekki haft tækifæri til þess.
Mín gamla Modest er mjög veik og bið-
ur mig að koma til sín. Eg gæti aldrei
fyrirgefið mér ef eg færi ekki.”
“Hvað, Modest? svo veik? Er hún
svo hættulega veik? Hvað er að heyra
þetta! En þú kemur aftur?”
“Ef eg get. En eg verð að fara héð-
an strax í fyrramálið.”
“Eg banna þér að fara!” sagði M.
de Talbrun. Jackueline hallaði sér að
honum, og sagði í lágum en ákveðnum
róm: “Ef þú gerir nokkra tilraun til að
hindra mig, þá sver eg það, að eg skal
segja alla söguna um þig.”
Hún fór ekki vitund frá Giselle ailt
kvöldið, og er hún fór að sofa lokaði
hún vandlega svefnherbergi sínu, og
setti slagbrand fyrir hurðina, eins og
hún vissi af viltum hundi eða morðingja
í húsinu.
Giselle kom snemma morguninn
eftir inn til hennar.
“Er það satt sem þú sagðir mér í
gærkvöld, Jackueline? Er Modest veik?
Ertu viss um að þú hafir ekki haft
neina ástæðu til að klaga undan ein-
hverjum hér?”
Svo, eftir andartak, sagði hún:
“Æ, góða mín, hvað það er erfitt
að gera gott, jafnvel þeim sem maður
elskar heitast.”
“Eg skii þig ekki,” sagði Jackueline.
“Það hafa allir verið góðir við mig hér.”
Þær kysstust að skilnaði mjög inni-
lega, en kveðja Talbruns var snubbótt
og köld. Jackueline hafði eignast dauð-
legan óvin.
Hin veglega höll, með turnum og
skrauti, og hinum græna listigarði sem
hún stóð í, hvarf nú sjónum hennar
eins og draumur. “Eg skal aldrei koma
hingað aftur — aldréi aftur,” hugsaði
Jackueline. Henni fanst eins og henni
hefði alstaðar verið úthýst. Sem snögg-
vast kom henni til hugar að leita sér
hælis á Lizorolles, sem var ekki mjög
langt frá járnbrautarstöðinni, og segja
Madame d’Argy frá efiðleikum sínum,
og leita ráða hennar; en falskt stór-
læti hindraði hana frá að gera það;
sama falska stórlætið sem hafði valdið
því að hán skrifaði kuldalegt svar. gegn
innilegu samhygðar bréfi sem Fred
hafði skrifað henni, er hann frétti um
lát föður hennar.
XV. Kafli.
Sviksamleg góðvild
Sú reynzla sem Jackueline hafði
gengið í gegnum, miðaði hvorki að
styrkja hana né göfga*sál hennar. Hún
fann nú til þess í fyrsta sinn að einstæð-
ingsskapur hennar og fátækt, • gerði
hana berskjaldaða gegn smán og móðg-
un, því hverju öðru nafni gat hún nefnt
hinæ svívirðilegu árás M. de Talbruns,
sem hafði lítilsvirt hana í augum sjálf-
rar sín? Hvaða rétt hafði hann til að
ætla að nota hana sem leikfang sitt?
Sómatilfinning hennar og kveneðli gerði
fulla uppreisn gegn honum. Það hafði
sært tilfinningu hennar svo mikið að
hún grét mest alla leiðina til Parisar.
Þegar hún kom þangað var ekkert sem
bauð henni huggun né skemtunar. Það
er vanalega lítið um dýrðir í Paris í
Ágústmánuði. Jafnvel sá litli hópur sem
hún hafði þar til að kenna músik, var
nú dreifður víðsvegar í sumar fríinu.
Hennar eina athvarf var að leita til
Modest. Modest gamla hafði aldrei ver-
ið veik, en var nú farin að líða fyrir elli
sakir, varð afar glöð að geta tekið á
móti sinni kæru Jackueline, í litla her-
bergið sitt, lengst uppundir þaki, þar
sem hún, þrátt fyrir elli hrumleik sinn
lifði rólegu lífi á því sem hún hafði spar-
að saman. Jackueline settist við hlið-
ina á henni þar sem hún var að sauma.
Modest gamla huggaði hana með því
að segja henni hjúkrunar kvenna sögur,
og dæmisögu frá löngu liðinni tíð. Hún
sagði Jackueline um ættingja hennar,
hún þekkti sögu forfeðra hennar frá
því fyrsta; en hvar sem sagan byrjaði,
þá lauk henni æfinlega með: “Bara ef
veslings pabbi þinn hefði ekki spilað út
öllum peningunum þínum!”
Og Jackueline svaraði ávalt því
sama: “Hann var alveg frjáls að því
að gera hvað hann vildi við það sc;
honum tilheyrði.”
“Sem honum tilheyrði! Já, en hvað
tilheyrði þér? Og hvernig stendur á
því að stjúpa þín virðist hafa allt sem
hún þarf? Hví skifta ekki einhverjir í
fjölskyldunni sér af því? Þú, litla uppá-
haldið mitt skulir þurfa að vinna fyrir
þér. Það er alveg nóg til að gera útaf
við mig!”
“Ba! Modest, það er verra til.en
vera fátæk.”
“Getur skeð að svo sé,” svaraði
gamla hjúkrunarkonan, efablandin, “en
þegar fátæktin bætist ofaná aðra erfið-
leika, verður erfiðara að bera það; því
ef þú hefur nóga peninga, þá geturðu
borið hvað helzt sem er annað, og þú
hefðir haft nóga peninga, eftir allt, ef
þú hefðir gifst Monsieur Fred.”
Þegar Modest nefndi Fred, bað
Jackueline hana að hætta talinu, og
sagði, mjög ákveðin: “Eg ætla mér
aldrei að giftast.”
Modest svaraði þessu þannig:
“Þetta er enþá einn af dutlungunum
þínum. Jafnvel hinn versti eiginmaður
er þó altaf betri en enginn; eg veit það,
þó eg hafi aldrei gifst,”
“Það er þess vegna að þú segir
þessa vitleysu, mín kæra, elskulega
Modest! Þú veizt ekkert um það.”
Einn dag eftir hún hafði heimsótt
einu vinkonuna sem hún hélt hún ætti—
en nú var hún búin að kæla vináttuna
við Giselle—sá hún er hún gekk í þungu
skapi eftir strætinu sem lá upp að
klaustrinu, vagn á strætinu, og hurð-
inni lokið upp, og einhver af farþegun-
um kalla til hennar, og kona kom útúr
vagninum og þaut til hennar með mikl-
um fagnaðarlátum.
“Madame Stahlberg!”
“Elsku Jackueline! Hversu mér
þykir vænt um að sjá þig!” Og þar sem
engir voru á strætinu, faðmaði hún Jac-
kueline að sér með miklum vinalátum.
“Eg hef altaf verið að hugsa um
þig nú síðastliðna mánuði, elskan mín—
mér hefur fundist hver mánuður eins og
ár, eins og heil öld! Hvar hefurðu verið
allan þennan tíma?” x
Jackueline hafði enga vissu fyrir
því, að þær Odinska systur hafi hafi
nokkurntíma munað eftir að hún væri
einusinni til, en svo gað það verið að
einhverju leyti henni sjálfri að kenna,
eða öllu heldur Giselle að kenna, sem
hafði látið hana lofa sér því, að hafa
eins lítil kynni og hún mögulega gæti
við slíkar persónur. Það var eins og hún
fyndi til yðrunar útaf því, þegar hún
maétti svo mikilli alúð og fögnuði hjá
Madame Strahlberg,- Hafði hún ekki
verið huglaus og vanþakklát? Er ekki
stundum fólk, sem mikið er slúðrað
um, eins gott og það sem heldur virð-
ingu sinni óskertri í félagslífinu, svo
sem eins og M. de Talbrun? Henni virt-
ist hvert sem hún færi, þá ætti hún altaf
eitthvað á hættu. Vantraust á mönn-
unum, sem er afleiðing erfiðra lífskjara
og vonbrigða, var nú farið að gera vart
við sig í huga Jackueline.
“O, fyrirgefðu mér!” sagði hún
vandræðalega.
“Fyrirgefa þér hvað, þér, fallega
elskan mín?” spurði Madame Strahl-
berg, svo sakleysisleg og undrandi.
Hún hafði tamið sér þá ágætu
venju, að látast ekki veita því neina
eftii’tekc þegar fólk skágekk hana, að
nokkru leyti vegna þess að hún hafði svo
mörg járn í eldinum, að hún fékkst
ekki um slíka smámuni, og að öðru leiti
af því að hún hafði orðið fyrir allmörg-
um móðgunum af því tagi, var hún ekki
orðin mjög tilfinninganæm.
“Madame d’Avrigny sagði mér að
þú værir inní klaustrinu. Þú ert þó lík-
lega ekki að hugsa um að verða nunna?
Það væri hörmulegt. Nei, eg er viss um
að þú vilt lifa sem skynsöm kona, sem
er frjáls og sjálfstæð. Það er betra; en
það var fremur óeðlilegt að byrja lífið
með því að fara í klaustur. Oh, eg skil
almennings álitið!” Og hún gretti sig
o/urlítið til að láta í ljósi fyrirlitningu
sína á almenningsálitinu.
“Það bórgar sig ekki að leita álits
annara—Hþað er gagnslaust, því máttu
trúa. Þeim mun meir sem vér leggjum
í sölurnar fyrir almenningsálitið, þeim
mun meir krefst það af manni. Það er
orðið langt síðan eg lét mér standa á
sama um það. En hvað mér þykir vænt
um að heyra, að þú ætlar ekki að fela
þitt elskulega andlit inní klaustri. Þú
lítur út fallegri en nokkru sinni áður,
en heldur fölleit, ef til vill—hugsar of
mikið um kringumstæður þínar. Colette
verður svo ósköp glöð að sjá þig, því
þú verður að koma heim með mér. Eg
fer heim með þig úr því eg var var svo
heppin að finna þig, hvort þú vilt eða
ekki. Við skulum syngja saman, bara
við báðar, eins og við gerðum áður —
þú veizt, okkar elskulegu uppáhalds lög;
og þá finnurðu þig sjálfa aftur. Oh, list
— það er ekkert sem jafnast á við list
í þesum heimi, litla elskan mín!”
Jackueline tók þessu boði fegins-
lega, án frekari umhugsunar, glöð yfir
þessu óvænta tækifæri til að létta af
sér sorg og áhyggjum. Vagninum var
nú snúið inn í þann hluta borgarinnar,
þar sem öll stræti höfðu landfræðileg
nöfn, og leit út sem þessi hluti borgar-
innar væri sérstaklega ætlaður fyrir
verustað allra þjóða heims. Vagninn
nam staðar í Rue de Napels, fyrir fram-
an hús sem bar mikið á, en sem sjá
mátti, á því að utan, að þar mundi ekk-
ert heldra fólk búa. Það var ljósrautt
fóður undir hekluðum. gardínum fyrir
gluggunum, og þykkir búskar af græn-
um vafningsvið, sem héngu niður frá
svölunum, eins 'Og til að vekja athygli
þeirra sem fram hjá færu. Madame
Strahlberg, með sínu yfirlætiálega göng-
ulagi, sem kom mörgum til að stansa
og horfa á hana er hún gekk fram hjá,
fór strax uppá loft er hún kom heim.
Hún studdi fingrinum á rafmagns dyr-
bjöllu, og inni fóru þrír íitlir hundar að
gelta, og er hurðin var opnuð ýtti hún
Jackueline á undan sér inn, og kallaði:
“Colette! Mamma! Sjáðu, sjáðu hverja
eg hef komið með til þín!” Undireins
var opnuð hurð á hliðar herbergi, og
Colette kom hlaupandi og faðmaði Jac-
kueline með kossum ag allslags vin-
áttulátum.
Jackueline var nú stödd á þeim
tímamótum þegar maður er algjörlega
á valdi tilviljananna, þegar hjarta sem
hefir verið beygt af sorg, alt í einu end-
urlífgast, gleðst og mildast undir áhrif-
um sólargeislanna. Það kornu tár í augu
hennar, og hún sagði, klökk í máli:
“Vinir mínir — mínir kæru vinir!”
“Já, vinir þínir, hvað svo sem fyrir
kemur, nú og æfinlega,” sagði Colette
með miklum fjáleik, þó hún hefði varla
munað eftir Jackueline í átján. mánuði,
þá samt sem áður er Colette sá hana
hélt hún að sér hefði altaf þótt vænt
um hana. “Hvað þú hefur liðið, vesæl-
ingur! Við verðum að gera þig káta
aftur, hvað svo sem það kostar. Það
er skylda okkar. Hvað það var heppi-
legt að þú komst í dag—”
Systir hennar gaf henni merki um
að segja ekki meira.
Þær fóru með Jackueline inn í stór-
an samkvæmissal, rykugan og ósóp-
aðan, og með engar blæjur fyrir glugg-
unum, og breitt yfir alla húsmuni, eins
og þeir, sem í húsinu bjuggu, væru
þegar að fara útá land til sumardvalar.
Madame Strahlberg var þó sízt að hugsa
um að fara burt úr París. Annað, sem
var dálítið skrítið var, að ný vaxkerti
voru í öllum ljósastikum, og öllu var
tilhagað eins og það ætti að sýna þar
leik, og rétt hjá píanóinu var leikpallur,
sem var aðskilin frá salnum með for-
tjaldi.
Colette settist á stól í fremstu röð-
inni og sagði: “Eg er áhorfendurnir—
eg er öll eyru.” Systir hennar skýrði
þetta út fyrir Jackueline, svo hún spyrði
einkis frekar um það, og sagði: “Við
höfum uppá síðkastið verið að hafa
ofurlitlar sumar-kvöldskemtanir, og
þú sérð að þetta eru eftirstöðvar af því.”
Hún fór að píanóinu og bað Jackueline
að syngja með sér einn uppáhalds tví-
sönginn þeirra, og Jackueline, sem nú
var meir lík sjálfri sér, var viljug til þess.
Þær héldu áfram að syngja einn sönginn
eftir annan, frá hinum auðveldustu til
þeirra erfiðustu, frá vísindalegri tón-
list til aðeins aðeins óljósra loftbylgja.
“Já, þú þarft að æfa þig ofurlítið,
en það er bara að strjúka rykið af.
Röddin þín er fegurri en áður—mjúk
eins og guðvefur.” Madame Strahlberg
lézt öfunda hana af hennar fögru og
mildu rödd, og talaði kæruleysislega
um sína sönghæfileika, sem hún sagði
að væri aðeins lærð list. “Það er skömm
að þú skulir þurfa að eyöa tímanum í
að kenna, og eiga slíka söngrödd, sem
þú átt!” sagði hún; “Þú ert ekki með
öllum mjalla, góða mín. Það er synd-
samlegt af þér að setja þitt ljós undir
mæliker! Mér þykir leitt að draga úr
áhuga þínum, en það er ekki þín köllun
að vera kennari. Leiksviðið er þitt pláss
—Mon Dieu! Því ekki? Þú sérð La-
Rochette í kvöld; hún er persóna sem
getur gefið þér góð ráð. Eg vildi bara
að hún heyrði þig syngja!”
“En mín góða vinkona, eg get ekki
verið svo lengi,” sagði Jackueline, því
þessi óvæntu orð, “Leiksviðið er þitt
pláss,” hringdu í eyrum hennar, komu
hjartanu til að slá örara, og gerðu mis-
sýningar fyrir augum hennar. “Þær
búast við mér til kvöldverðar heima.”
“í klaustrinu? Eg bið fyrirgefn-
ingar, en eg skal sjá um það. Þekkirðu
mig ekki? Eg missi sjaldan úr klóm
mér happadrátt, ef hann er nokkurs
virði. Það er þegar búið að senda hrað-
skeyti, með þinni afsökun. Hraðskeytið
er bara til þess að þær búist ekki við
þér.”
Jackueline var ekki ánægð með
þetta, og var að reyna til að komast
burtu, en vissi varla hvað húú var að
segja, hrædd og æst, en að öðru leytinu
ánægð með þetta. Colette hélt áfram
og sagði: “Ó, eg er svo glöð að þú komst
í dag; nú geturðu séð bendingaleik!
Mig dreymdi, var það ekki skrítið, ein-
mitt í nótt, að þú værir að leika þann
leik með okkur. Hvernig getur maður
annað en trúað á drauma? Eg er svo
berdreymin—en hvernig ert þú?”
“Bendingaleikur?” endurtók Jac-
kueline, alveg rugluð, “en eg hélt að
þið systurnar væruð bara einar.”
“Hvernig ættum við að geta haft
nokkuð sem héti samkoma í ágúst mán-
uði?” sagði Madame Strahlberg, og tók
fram í fyrir henni, “Það væri ómögulegt,
það eru ekki einusinni fjórir kettir í
Paris. Nei, nei, við skulum ekki hafa
neina. Það getur skeð að fáeinir vinir
okkar komi inn—ferðafólk í ferðabún-
ingi, ekkert sem þú þarft að óttast.
Þessi bendingaleikur sem Colette er að
tala um, er bara fyrirsláttur um það, að
þið fáið að heyra Monsieur Szamara.”
Og hver var Szamara?
Jackueline komst brátt að því, að
hann var Ungverji, skyldur Kossuth,
hinn mesti fiðlu-leikari þeirra tíma, sem
hafði unnið sér meira álit og aðdáun
meðal þessara kvenna en Pólverjinn,
því þær virtust hafa með öllu gleymt
honum, hann hafði verið svo ósiðlegur.
“En þú veist,” sagði Jackueline, á-
hyggjufull, “að eg verð að vera komin
heim áður en klukkan er tíu.”
“Ha, Hó! Það er eins og Cinder-
ella,” sagði Madame Strahlberg hlæj-
andi. “Ætla, að þegar klukkan slær tíu,
að allir keyrsluvagnar hverfi af stræt-
unum í Paris ? Það er hægt að fá keyr-
sluvagn fyrir þig hvenær sem er.”
‘En það er föst regla: eg verð að
vera komin inn fyrir klukkan tíu,” end-
urtók Jackueline.
“Virkilega? Madame Seville segir
að það sé mjög auðvelt að komast af
við þessar nunnur.”
“Hvað? Þekkir þú Madame Se-
ville, sem var í klaustrinu veturinn sem
leið?”
“Já, hún er gömul vinkona okkar,
elskuleg kona. Þú færð að sjá hana
hérna í kvöld. Hún er nú búin að fá
skilnað við manninn sinn—.”
“Það er ekki tilfellið,” sagði Col-
ette, “Hún fékk ekki skilnaðinn, en það
gerir ekkert til. Hún var orðin breytt á
manninum sínum. Komdu, segðu ‘já,’
Jackueline — fallega, elskan mín,—
‘já’—þú verður hjá okkur. Þú gerir það
fyrir okkur! Ó, þú ert svo elskuleg!”
Þær borðuðu viðhafnarlausan
kvöldverð, og afsökuðu það með því, að
matreiðslumaðurinn hefði verið rekinn
úr vistinni þá um morguninn fyrir ó-
svífni, en strax eftir að þær voru búnar
að borða, komu margir drengir frá vissu
matsöluhúsi, með flautaðan rjóma,
kalda drykki, ávexti, sætindi og kampa-
vín — meir en þörf hefði verið á fyrir
fjölda manns. Þær sögðu að prinsinn
hefði sent þeim þetta. Hvaða prins?
Þegar Jackueline var að spyrja nánar
útí þetta, kom herramaður inn í stof-
una, sem var svo dulbúinn að ómögu-
legt hefði verið að geta sér til um aldur
hans, með svarta hákollu, litað skegg
og rósrauðar kinnar. Hann hafði gler
fyrir öðru auganu. Hann var skreyttur
nokkrum orðum, sem báru vott um tign
hans og stöðu. Hann hneigði sig að her-
mannasið, og kysti með mikilli viðhöfn
og aðdáun á hendur systranna, og
nefndi þær tignarnöfnum, hvort heldur
þær áttu þau eða ekki. Sökum hins út-
lenda málblæ hans, var eins ómögulegt
að ákveða hverrar þjóðar hann væri,
eins og að geta til um aldur hans. Tveir
eða þrír aðrir herramenn komu inn,
allir útflúraðir með hernaðarlegum
tignar merkjum. Colette sagði Jackue-
line í hljóði, hvað þeir hétu, en nöfn
þeirra voru of erfið fyrir hana til að
hafa þau eftir, og hvað þá að muna.