Lögberg - 16.10.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 16. OKTÓBER, 1947.
5
AHUGAMAL
LVENINA
Ritstjóri:
Rakettuflugvél á reynsluflugi
Einn dagur úr æfi fiughetjunnar
“SLICK GOODLIN”
Ný tegund
af loðskinnskápum
Þótt við í Manitoba höfum
notið óvenju margra góðviðris-
daga fyrir þennan tíma árs, hver
dagurinn af öðrum hafi heilsað
með sólskini og sumarblíðu,
þá er nú orðið svo áliðið, að bú-
ast má við að veturinn gangi í
garð með frosti og fönn áður
en langt um líður. Þá er um að
gera að vera reiðubúinn að taka
hraustlega á móti honum og láta
hann ekki á sig bíta. Þeir, sem
kunna að hafa efni á að klæða
sig gegn kuldanum, þurfa ekki
að kvíða vetrinum fremur en
öðrum árstíðum. Það hressir og
stælir lökaman að vera sem
mest úti, hversu kalt, sem blæs.
En öllum, sem búa við það
vetrarríki sem hér er, er nauð-
syn að eiga hlýja kápu, þótt
hægt sé að fá hlýjar kápur úr
klæði, jafnast þær ekki á við
loðskinnskápur. Margar konur
reyna því að eignast loðkápur,
en loðkápur eru afar dýrar, séu
þær úr þeim skinnum, sem tal-
in eru fallegust og fínust, eins
og til dæmis seal, persneskum
skinnum, beaver og mink. Það
er ekki á allra færi að kaupa sér
kápur af þessari tegund. En
hinar ódýrari loðkápur, sem
búnar eru til úr lélegri skinn-
um og afklippum af hinum
betri skinnum, endast illa og
verða snjáðar eftir 3—4 ár, séu
þær mikið brúkaðir. Þótt kona
hafi efni á því að kaupa sér
eina af hinum dýru kápum, er
hún ekki laus við útgjöld í sam-
bandi við hana. — Flestar senda
þessar kápur í geymslu á vorin
til þess að forða þeim frá mel-
flugunum, og því dýrari sem
kápan er, því hærra geymslu-
gjald verður að greiða; þar að
auki eru allar viðgerðir og
breytingar á sniði, á svona káp-
um rándýrar. Það hlýtur því að
vera konum fagnaðarefni að
nú er búið að finna upp aðferð
til að framleiða fallegar, sterk-
ar og tiltölulega ódýrar loð-
kápur.
ÚR LAMBASKINNI -
í MINKASKINN
Fyrir ári síðan sýndi hið
þekkta tízkuhús “SAKS” í New
York í sýningargluggum sínum
nokkurar undurfagrar loðkáp-
ur. Vöktu þær svo mikla athygli
að lögreglan þurfti að tvístra
mannfjöldanum, sem þyrutist
að til þess að skoða þær.
Skinnin í þessum loðkápum
voru fegurri en loðdýraveiðar-
ar hafa nokkru sinni dreymt um
að hreppa í veiðiferðum sínum.
Og ennþá glæsilegri en þau
skinn, er loðdýraræktunarfólk
hefir getað selt á markað eftir
margra ára erfiði og kostgæfni.
En það sem mesta undrun vakti
var það, að þessar fögru, silki-
mjúku loðkápur, sem taka fram
dýrmætustu silfurrefaskinnum,
eru búnar til úr lambaskinnum,
sem búið er að breyta með kem
iskum aðferðum.
Þeir, sem gert hafa tilraun-
irnar með lambaskinnin, eru að
vona að jafnmikil eftirspurn
verði eftir þesskonar loðkápum
og verið hefir eftir “nylon”-
sokkunum. Verði svo, er það
ætlun þeirra að fara að fram-
leiða kápurnar í stórum stíl. Nú
þegar og þrátt fyrir það, að
framleiðslan er mjög takmörk-
uð, selja hin voldugu tízkuhús í
New York þessar fögruí glæsi-
legu loðkápur fyrir 160 dollara
stykkið. En víst er, að þær verða
ennþá ódýrari þegar eftirspurn
in eykst og fólk fer að skilja
INGIBJÖRG JÓNSSON
það að þessar kápur eru ekki lé-
legar eftirlíkingar, heldur sterk
ari og betri, en kápur þær, sem
við höfum þekkt hingað til úr
dýrindis skinnum.
Maður sá, sem breytt hefir
lambskinni í grávöru og minka-
skinn er efnafræðingur að nafni
Dr. J. B. Calva og hefir hann
unnið að þessum rannsóknum í
15 ár á efnarannsóknarstofu
sinni í Minneapolis.
Með sérstökum kemiskum
aðferðum breytir Calva ullinni
á lambskinninu, svo að hún lík-
ist fíngerðasta hári. Þegar lamb
skinnið er búið að liggja í hin-
um ýmsu efnablöndum, er það
þvegið vandlega, svo ekkert sé
eftir af þeim. Því næst er það
sett í heita þurrkvél. Svo er það
klippt í til þess gerðum vélum,
svo hárin verði jöfn og er hægt
að ráða lengd þeirra, eftir því
hvaða loðskinnategund á að
gera úr lambskinninu. Þegar
þessu er lokið, tekur sérfræðing
ur við skinnunum. Fyrst setur
hann þau í vél, sem ber þau eða
burstar og kemur þá hinn fagri
gljái á þau. Stundum er þessi
aðferð endurtekin mörgum sinn
um, unz sérfræðingurinn er á-
nægður með skinnið. Að lokum
eru svo skinnin lituð. — Þau
taka hvaða liti sem er og er það
eitt það skemmtilegasta við þess
ar flíkur. Það er óneitanlega á-
nægjuleg tilhugsun, að geta
eignast loðkápu, fallega, ódýra
og vera ekki tilneydd að hafa
hana í þessum fáu, leiðigjömu
litum sem hingað til hafa verið
fáanlegir.
En hvernig geta þessar nýju
loðkápur verið betri. en kápur
úr “ekta” skinnum? Þær eru
fyrst og fremst sterkari — því
sem næst óslítandi — 10 sinn-
um sterkari en “bifurinn”, sem
er sterkasta skinn, sem við
þekkjum. Ung stúlka sem var
svo heppin að fá eina “reynslu-
kápu” gefins, er búin að nota
hana í 5 ár. Kápan hefir aldrei
verið hreinsuð eða gert við
hana, en lítur samt út fyrir að
vera spáný.
Calva-loðkápurnar fá að vera
í friði fyrir melflugunni. Þær
þola úrhellisrigningu — maður
hristir þær bara vel, og hengir
svo til þerris.
Það er líka hægt að endur-
bæta og styrkja refaskinn með
Calva-aðferðum. Það má renn-
bleyta, ruðla saman, troða á og
óhreinka refaskinn, sem Calva
er búinn að hafa til meðferðar,
en þegar búið er að sápuþvo það
og þurrka, er það sem nýtt.
Dr. Calva getur breytt lamb-
skinni í hvaða skinn sem er —
mink, gráverk, hermelín, ref
— silfur og platínu, — bifur og
persnesk skinn. Eftirlíkingarnar
eru svo vel gerðar, að reyndir
skinnakaupmenn geta ekki í
fljótu bragði séð, hvort um ekta
skinn eða stælingu er að ræða.
En aumingja skinnakaupmenn-
imir eru þeir einu sem ekki eru
hrifnir af þessari uppfinningu
Dr. Calva. Hver er sú kona sem
greiða vill mörg hundruð doll-
ara fyrir ekta minkaskinns-
kápu, ef hún getur eignast
minkalambskinnskápu, sem er
betri og' endingabetri og ódýrari
um leið?
♦
Theodor Roosevelt varð fyrst-
ur allra forseta Bandaríkjanna til
þess að fara undir yfirborð sjávar
í kafbát.
♦
Stærsti gullmoli, sem fundizt
hefir, fannst í hjólfari árið 1896.
Molinn, sem kallaður var “Wel
come stranger” vóg 157% únsur.
Rakettuflugvélin er um þess-
ar mundir óskasteinn flugtækn-
innar, Ameríkumenn hyggjast
bráðlega munu komast á slíku
um farartækjum í 80.000 feta
hæð og ná næstum því þreföld-
um hraða hljóðsins.
Einn, tveir og þrír — og .....
Allt í einu steypist ljósrauð,
trýnislöng flugvél niður frá
“móðurflugvél” sinni, svartri
flugvél af B-29 gerð. Hún hrap-
ar 1.000 fet. Blossi leitrar
snöggt, vélin tekur viðbragð og
innan stundar hverfur hún í
himinblámann yfir Muroc Army
Air Bace í Kaliforniu.
Þetta er fyrsta rakettuflugvél-
in í Ameríku, og hún á að flytja
menn rösklega helmingi hraðar
en áður þekkist og næstum því
helmingi hærra — 80.000 fet. —
Að einu leyti er rakettuflug-
vélin frúbrugðin þrýstiloftsflug-
vélinni, sem verður aðeins knú-
inn áram í lofti með súrefni. —
Vélar rakettuflugvélarinnar geta
gengið í lofttómu rúmi og utan
gufuhvolfsins gætu hreyflarnir
því náð nægum snúningshraða.
Hins ber þó að gæta, að í loft-
tóminu utan gufuhvolfsins yrðu
stjórntæki flugvélarinnar að
sjálfssögðu óvirk, og flug því eigi
mögulegt þar ytra.
Þegar rakettuflugvélin var
reynd vestur við Kyrrahaf, var
fenginn 23 ára gamall piltur,
Chalmers Goodlin, eða “Slick”,
eins og hann er daglega kallað-
ur, til þess að vera flugmaður
Hann tók boðinu fegins hendi,
enda þótt allir gætnari vinir
hans reyndu að telja hann af
þeirri fífldirfsku að stjórna
slíku “hugarsmíði”, sem vafa-
laust yrði hverjum manni að
tjóni. En “Slick” trúði á getu vís
indanna og framþróun flugtækn-
innar. Margir spáðu því, að ekki
einungis flugmaðurinn mundi
bíða bana, heldur mundi líka
flugvélin eyðileggjast, þegar
hún lenti á samþjöppuðum og
krömdum loftatómum, sem
mundu verða veggir á vegi henn
ar, strax og hún hefir náð 660
mílna — ca. 1200 km. — hraða
á klst. eða jafnhratt og hljóðið
fer, og 40.000 feta hæð.
Það var því ekki að furða, þó
að flugstjórn rakettuflugvélar-
innar, sem “Slick“ var falin,
væri kölluð “hættulegasta verk
í heimi”. Og það þarf járnkarl til
þess að takast slíkt dirfskuverk
á hendur. “Slick“ var líka járn-
karl. Hann var aðeins 16 ára,
þegar hann flaug fyrstu einset-
unni sinni, og síðan komu marg-
ar flugferðir á eftir. Frístundun
um heima hjá foreldrum sínum,
eyddi hann ætíð í flugvéla-
grúski.
En nú skulum við fylgja ‘Slick’
Goodlin frá heimili sínu New
Alexandria í Pennsylvaníu alla
leið til Los Angeles, og taka þráð
inn upp að morgni hins merka
dags, reynsludags rakettuflug-
vélarinnar. “Slick” vaknaði um
rismál, bjó sig og lagði af stað
kl. 7 f. h. til Muroc. Leiðin er 150
km. löng og það tekur hann tvo
tíma að komast á áfangastaðinn.
Hinn hraði akstur örvar hugsana
gang hans, og löngu liðnar stund
ir leiftra yfir hugskotssjónum
hans. Hann hugsar um fyrri af-
komu útflutningsfyrirtækisins í
New York, sem hann var vara-
formaður fyrir. — Bókin sem
hann er að skrifa, samningurinn
við kvikmyndafélag, “helicop-
ter”-þankar og margt fleira verð
ur að hugsanahringiðu. Hættu-
stundir í lífi hans blandast hring
iðunni. Tvívegis hafði hann orð
ið að stökkva í fallhlíf úr log-
andi flugvél. I annað skiptið
hafði hann lent í hálfgerðu eggja
grjóti og meiðst svo á baki, að
hann ber þess enn menjar. Hann
var einhver ynsgti flugliðsfor-
inginn í kanadiska flughernum
í styrjöldinni, en síðan gekk
hann í sjóher Bandaríkjanna og
náði þar einnig liðsforingjatign.
“Slick” nálgaðist nú Muroc
bækistöðvarnar. Rétt áður en
hann ekur inn um hliðið verður
honum á að minnast Jack Wool-
mans, sem áður hafði gert allar
hættulegar flugtilraunir í Muroc.
Hann lét lífið í flugvél, sem hrap
aði í Ontario-vatnið, “Slick” veg
ur nú áhættuna af fluginu, og
hann finnur til óljóss kvíða, en
ævintýrahneigðin verður samt
þyngri á metaskálunum, enda
viðurkennir hann fyrir sjálfum
sér, að tilbreytingalaus fagvinna
mundi fyrr drepa hann úr leið-
indum en rakettuflugvél tortíma
honum.
Fyrsta verk “Slick“, þegar
hann kf/.nur til Muroc, er að at-
huga stjórntæki vélarinnar og
byggingu. Síðan fær hanh sér há
degisverð. Hann borðar ósköpin
öll af kjöti og kartöflum og hirð
ir hvergi um aðvaranir mat-
bræðra sinna, sem ráða honum
frá að borða mikið af mat, sem
breytist mjög í loft. Það kveða
þeir vera óráðlegt, áður en hald-
ið er til háloftsflugs.
Á meðan eru 8177 pund af vín
anda og fljótandi súrefni sett á
rakettuflugvélina. Þegar “Slick”
kemur út á flugvöllinn, sem hef
ir verið hreinsaður til fyrir flug
ið, sér hann að rakettuflugvélin
hefir verið fest við kvið svartr-
ar flugvélar af B-29 gerð. Það
er móðurflugvélin sem á að hefja
rakettuflugvélina á loft. Rakettu
flugvélin er trýnismjó, eins og
fyrr segir, og það er gert til þess
að atómin í loftinu verði síður
að farartálma. Flugvélin er líka
hin rammbyggðasta að öllu leyti
Þetta gerir “Slick” hughraustari.
Súrefnistækin eru líka sérstak-
lega góð, og þá ekki síður flug-
búningurinn sem er vandlega
búinn þrýstivörnum, sannkallað
Winnipeg þarfnast
Technical Vocationai
skóla
Peter Taraska
Formaður skólaráðsins í
Winnipeg.
Sem formaður skólaráðsins í
Winnipeg og fyrir hönd þess,
hvet ég kjósendur í borginni til
þess að greiða atkvæði með
fjáraukalögunum varðandi stofn
un Technical-Vocational skóla
í Winnipeg við kosningarnar
þann 22. október. Þessi fyrir-
hugaði skóli, veitir tækifæri til
hagkvæmrar mentunar, sem að
notum kemur í daglega lífinu.
Tíu “Families of Crafts”
deildir verða stofnaðar, er veita
nemendum kenslu í undirbún-
ingi þeirrar lífsstöðu, er þeir
kjósa sér.
Framkvæmdastjórnir og
verkalýðssamtölc vinna í ein-
ingu að framkvæmdum þessa
nauðsynjamáls.
ur háloftsbúningur. Og svo ber
“Slick” líka verndargrip í háls-
keðju. Hann er nefnilega ofur-
lítið hjátrúarfullur undir niðri,
þótt hann vilji ekki láta á því
bera. Hann gengur að flugvél-
inni og klappar rúðunni ofan á
trjónunni. Hann vill vera örugg-
ur um að hún sé vel sett í. Glerið
í rúðunni hefir mjög hátt
bræðslumark, því að núnings-
mótstaða loftisins við hraða rak-
ettuflugvélar er svo mikil, að
venjulegt flugvélagler mundi
hitna upp yfir bræðslumark. —
Kælivélum er komið fyrir í flug
mannsklefanum, svo að flugmað
urinn stikni ekki lofandi.
Nú stígur “Slick” varlega upp
í flugmannssætið, sest á fallhlíf-
ina í slíkum stellingum sem bif-
reiðastjóri, er hefir tekið burt
framsætið í bílnum, og sest á
gólfið. B-29 hefir sig nú á loft,
og meðan hún hækkar flugið,
býr “Slick” vel að dyrunum á
rakettuflugvélinni. — Hann set-
ur á sig allskonar grímur og
pípur, súrefnisgrímu, vatnsefn-
issgopípu o. fl. Innan í súrefnis-
grímunni eru sendi- og móttöku
tæki, og stendur hann því í stöð
ugu sambandi við turninn á flug
vellinum og einnig B-29. Vatns-
efnispípan er mjög þarflegt
tæki. Hún eyðir gufunni, sem
leggur frá vitum flugmannsins,
svo að móða sest ekki á rúðurn-
ar.
Þegar komið er í 27.000 feta
hæð, á B-29 að sleppa rakettu-
flugvélinni. Flugmaðurinn telur
10 sekúndur — 9 sekúndur — 8
sekúndur ....... og “Slick” er við-
búinn að “leggja í loft”. — Einn
tveir, þrír og .... Rakettuflug-
vélin hrapar 1000 fet. Hún stígur
svo aftur 1.000 fet í einu við-
bragði. “Slick” þarf að gera
margt í einu, og hreyfingar hans
verða vélrænar og óafvitandi. —
Lýsing hans á þessu eftir á var
þessi: “Þegar ég set “cylindr-
ana“ í samband, hvern á fætur
öðrum — þeir eru 4. samtals —
finn ég ekki verulega hraðaaukn
ingu. Hún er þó fyrir hendi, en
mjúk og þægileg. Milli gargsins
í móttökutækinu er dauðaþögn
í klefanum. Vélin lætur ekki til
sín heyra. Eg heyri hjarta mitt
slá, nei, það er hugarburður. —
Líklega er það vélin, sem tifar
eins og klukka. Þessi óhugnan-
lega þögn finnst mér eins og
forboði dauðans”.
Nú fer að bresta meira í véí-
inni. “Slick” fær hnykki í rass-
inu. Vélin er farin að erfiða. “Eg
varð að átta mig á hraðanum
undir eins. Hann nálgaðist hraða
hljóðsins, og ég óttaðist mótstöðu
loftatómanna. Eg minkkaði hrað
ann, enda var ekki ætlast til
meira af mér í fyrstu tilraun.
Fyrst átti að miða aðeins að því
að ná sem mestri hæð með um
það bil 6 mílna hraða á mínútu”.
Innan skamms hófst ferðin
niður á við, og var hún miklu erf
iðari en ferðin upp á við. “Slick”
sagði að það væri vængjunum
um að kenna, enda hefði bygging
in verið miðuð við mikinn hraða
en ekki svif, sem þó -er nauðsyn
legt, ef lending á að takast vel.
Hann sagði líka eftirTendinguna
að það væri erfiðara að lenda
rakettuflugvélinni xS—1 heldur
en nauðlenda mörgum öðrum
flugvélum. “Eg áttaði mig ekki
fyrr en ég var allt í einu kominn
niður á völlinn. Það var ekkert
mjúk viðkoma. Og hálfvegis
fannst mér, að ekki væri ég allur
kominn til jarðar, heldur svifi
hluti af líkama mínum og sál
uppi í háloftunum”.
Þannig fór méð fyrstu tilraun
“Slick” Goodlins til að fljúga
rakettuflugvél. Ennþá bíða hans
vafalaust fleiri slík ævintýri, en
drauma hans ber þó alla út á eitt.
Hann ætlar að kanna Amazon-
fljótið frá upptökum til ósa í
“helicopter”-flugvél. — Goodlin
er sem sagt eirðarlaus, ævintýra
gjarn og hraustur strákur, sem
ekkert hræðist, eða næstum því
ekkert. Tæknivísindin munu
líka þarfnast margra slíkra
manna. Fálkinn.
Heimili fyrir fólkið, ekki fyrir gróðabrallsmenn
KOSNINGAR Á MIÐVIKUDAG 22. OKTÓBER
Til bæjarfullrúa:
McNEIL, i
John 1
O:
3
3
C
-t
7T
‘5:
-t
CL
(D
í Skólaráð:
CHUNN, 1
Margaret 1
Vegna barna og foreldra
BIRT AÐ TILSTUÐLAN LABOR ELECTION COMMITTEE
607 Main Sireet Sími 98985
TIL KAUPENDA
LÖGBERGS og HEIMSKRINGLU
Frá því var nýlega skýrt í báðum íslenzku blöðunum
vestan hafs, að verð æfiminninga, sem færu yfir 4 ein-
dálka þumlunga, yrði framvegis reiknað 20 cents á
þumlunginn; þetta er að vísu ekki mikill tekju auki, en
þetta getur dregið sig saman og komið að dálitlu liði.
Fyrir samskotalista reiknast 50 cents á þumlunginn.
Aðrar auglýsingar kosta 70 cents eindálka þumlungur.
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
THE VIKING PRESS LIMITED