Lögberg - 24.02.1949, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. FEBRÚAR, 1949
Ávarp forseta þjóðræknisfélagsins
(Frh. af bls. 3) -----------------
hélt tvær samkomur minnis-
varðasjóðnum til styrktar. Þjóð-
ræknisfélagið lagði einnig eitt-
hvað af mörkum í sjóðin, eins og
fjárhagsskýrsla félagsins sýnir.
Útbreiðslumál
Að útbreiðslumálum hafa
margir unnið á síðasta ári og með
þeim fremstu var séra Eiríkur
Brynjólfsson frá Útskálum, hinn
kærkomni gestur, sem hér var
staddur í fjarveru séra Valdi-
mars J. Eylands á íslandi. Séra
Eiríkur ferðaðist um flestar ís-
lenzkar bygðir og flutti ræður á
flestum stöðum. Ég var honum
samferða á einni ferð til Selkirk
á samkomu deildarinnar þar —
“Brúin”. Einnig í þeirri ferð var
Mrs. Hólmfríður Danielson, sem
flutti einnig ræðu, Mrs. Rósa
Hermannson Vernon, söngkon-
an góðkunna og Mrs. fsfeld
sem spilaði undir. — Við höfðum
meðferðis nokkrar hreyfimyndir
og var það kvöld hið skemtileg--
asta. Ferða og funda séra Eiríks
er minst í skýrslum sumra deilda
sem seinna verða lesnar. Mrs.
Danielson gerði sér nokkrar
ferðir norður til Gimli og Riv-
erton s .1. vor í þjóðrækniserind-
um og einnig, s. 1. sumar ferðað-
ist hún vestur á strönd til Van-
cauver og Blaine og heimsótti
fslendinga og deildir þar. Eins
og í mörg undanfarandi ár hefir
Dr .Richard Beck flutt erindi
og gert ferðir í þágu Þjóðrækn-
ísfélagsins. í ferð hans vestur
til Vatnabygða til að taka
þátt í afhjúpunarathöfn minn-
isvarða J. Magnúsar Bjarna-
son, flutti hann kveðjur félags-
ms á samkomu í Wynyard. og
íslendingadegi í Churchbridge,
bar sem hann var aðalræðumað-
ur; deildir félagsins á umrædd-
um stöðum stóðu að þeim sam-
komum. Hann hefir einnig á ár-
inu flutt ræður um íslenzk efni á
íslenzku víða annarsstaðar meða)
fslendinga, svo sem í Fargo, að
Moúntain, í Riverton og Winni-
peg, og eins og að undanförnu
ræður og erindi um þau efni á
ensku á ýmsum stöðum, bæði í
N. Dakota og Minnesota. Má í
því sambandi geta þess, að hann
flutti nýlega 400. ræðu sína eða
erindi um íslenzk efni síðan
hann hóf þá landkynningarstarf-
semi fyrir aldarfjórðungi síðan
en milli 40 og 50 af þeim voru
fluttar í fslandsferð hans lýð-
veldishátíðarsumarið. Þá hefir
dr. Beck á árinu ritað bæði grein-
ar og ritdóma varðandi ísland og
:slenzkar bókmentir í ameríku og
canadisk blöð og tímarit; í árs-
ritið Norræn jól, málgagn Nor-
ræna félagsins á íslandi, ritaði
hann einnig ítarlega grein um
“Þjóðræknisstarfsemi íslendinga
í Vesturheimi”, og er í rauninni
'firlit yfir sögu og starf Þjóð-
W
ræknisfélagsins frá byrjun í til-
efni af 30 ára afmæli þess.
Sem forseti félagsins hefir að-
al starfsemi mín verið hér íWpg.
nema að það mætti nefnast út-
breiðslumál þær ferðir sem eg
hefi gert út um íslenzku bygð-
irnar í prests og kirkju erind-
um. Samt hefi eg ferðast til Riv-
erton, Lundar, Gimli og Selkirk'
í þágu félagsins. Og í sumar,
flutti eg kveðju frá Þjóðræknis-
félaginu á íslendingadeginum á
Gimli annan ágúst. Skýrslur frá
deildum sýna flestar að þær eru
vel lifándi þrátt fyrir örðugleika
af ýmsu tægi, en áhuginn er vel
vakandi fyrir málum vorum.
Samsæti
Þessi liður mætti koma undir
liðnum næstum á undan, út-
breiðslumál, en nokkur samsæti
hafa verið haldin á árinu, sem
ber að minnast, bæði þeirra sem
Þjóðræknisfélagið hefir staðið
fyrir og önnur, sem það hefir
tekið þátt í. Síðast liðinn júlí-
mánuði, hélt nefndin, undir
nafni Þjóðræknisfélagsins, séra
Eiríki Brynjólfssyni mót á Royal
Alexandra Hotel, áður en hann
lagði af stað heim aftur. Það er
ekki oft að kvenrithöfundar frá
íslandi koma í heimsókn hingað,
en hér var á ferð s. 1. sumar, frú
Elinborg Lárusdóttir. Hún ferð-
aðist um nokkrar íslenzkar bygð-
ir, flutti erindi á samkomum og
á báðum kirkjuþingum. Áður en
hún fór héðan var nefndarmönn-
um og fáeinum öðrum boðið
saman í miðdegisverð með henni
í Hudson’s Bay félags veitinga-
sal. — Síðast liðið sumar var
Dr. Sigurði J. Jóhannessyni
haldið samsæti af Lundarbúum,
í tilefni af afmæli hans, og var
eg þar staddur sem forseti fél-
agsins og las þar upp stutt ávarp.
Fjórtánda nóvember, í haust,
héldu Riverton-búar og aðrir í
nærliggjandi bygðum og víðar,
skáldinu Guttormi Guttorms-
syni samsæti á sjötugs afmæli
hans. Og þangað fór eg með
kveðju frá Þjóðræknisfélaginu.
Var sú athöfn hin viðhafnamesta
enda var mannfjöldi mikill þar
kominn saman.
Síðasta samsætið sem Þjóð-
ræknisfélagið hefir tekið þátt í,
er samsætið sem Dr. Vilhjálmi
Stefánssyni, landkönnuðinum
heimsfræga og konu hans var
haldið fyrir viku síðan, er þau
voru hér á ferð. Kenslustóls-
nefndin stóð fyrir samsætinu og
stofnendur stólsins. Húspláss
var takmarkað svo að ekki kom-
ust eins margir að eins og vildu
og þótti nefndinni mikið fyrir
því, en réði samt ekki yfir þeim
hlutum og varð að taka þeim eins
og þeir voru.
Önnur samsæti eða fagnaðar-
mót tók félagið ekki beinan eða
óbeinan þátt í á árinu.
Samvinnumál við tsland
Fyrverandi forseti, séra Valdi-
mar J. Eylands, með dvöl sinni
á íslandi, alllengi sem forseti fél-
agsins var fulltrúi félagsins á
íslandi í heilt ár, og hefir gert
mikið á þeim tíma til að vera
eins og milligöngumaður okkar
við fsland. Og hér, meðal vor,
var séra Eiríkur Brynjólfsson,
fulltrúi fslands, hinn ágætasti
“Good Will Ambassador” eins
og komist er að orði. Nú er hann
á íslandi, og ekki væri óviðeig-
andi að senda honum vinarkveðju
af þessu þingi. Enn sendist
Tímaritið til íslands. Bréfa-
skifti hafa einnig verið. Og nú
á þessu þingi mætir sendiherra
fslands til Bandaríkjanna og
Canada, herra Thor Thors, fyrir
hönd fslands stjórnar. Það er •
oss mikill heiður og sönn ánægja
að hann skyldi taka tíma frá sín-
um miklu og erfiðu störfum til
að sitja þing vort. f tilefni af
komu hans, viðeigandi væri
að senda skeyti til stjórnarinnar
á íslandi, og einnig, ef til vill,
Þjóðræknisfélags íslands. Eg
vona að tillaga í þá áttina komi
upp seinna á þinginu.
Önnur mál
Samkvæmt lögum félagsins, er
sagt að lagabreyting megi gera
með því að sá sem eftir breyting-
um óskar, gjöri stjórninni aðvart,
að minsta kosti þremur mánuð-
um fyrir ársþing. Það hefir ver-
ið gert í sambandi við árstillag-
ið, og vill tillögumaður, hr. Árni
Eggertson hækka tillagið, sam-
kvæmt þeirri skýrslu, sem ráð er
gert fyrir að hann beri fram
seinna á þinginu.
Einnig í sambandi við lög fél-
agsins, var milliþinganefnd sett
á þinginu í fyrra til að fara í
gegnum alla fundargjöminga
félagsins ðg taka saman allar
lagabreytingar, sem gerðar hafa
verið til þess að megi gefa út lög
félagsins eins og þau nú standa
í prentuðu formi. Það eru nú orð-
in 19 ár síðan að lög félagsins
voru gefin út í prentuðu formi
og nokkrar breytingar hafa orð-
ið á þeim á þeim tíma. f nefnd-
inni voru Próf. Tryggvi Óleson,
vara-forseti, Frú Ingibjörg John-
son og Ragnar Stefánsson.
Ekki verður hægt að segja að
Þjóðræknisfélagið hafi lítið eða
ómerkilegt starf með höndum.
Hér er margt að taka til íhugun-
ar og margt og mikið verk að
vinna. Látum oss því nú, er vér
tökum til starfa, að ásetja oss að
vinna að úrlausn allra mála
vora, með elju og alúð, með það
eitt fyrir augum, hvað oss er
til sóma sem félagi og þjóðar-
broti voru hér yfirleitt til sæmd-
ar.
Svo segi eg þetta þrítugasta
ársþing Þjóðræknisfélags fs-
lendinga í Vesturheimi sett, og
bið þigheim að taka til starfa.
Philip M. Pétursson
Œttmaðurinn
Eftir
THOMAS DIXON, Jr.
“Sjóntaugar þínar eru ekki eins vel
þjálfaðar eins og mínar,” svaraði lækn-
irinn.
“Hvað sérðu?” spurði Ben.
“Dýrslegt negra andlit. Höfuðmynd-
in stór og svört kemur skýrt út. Efri
partur andlitsins er óskýr eins og að
þoku slæða sé yfir því — en kjálkabörð-
in stór, og þykkar varir, er skýrt. Guð
minn góður — jú — það er Gus!”
Camerson læknir spratt á fætur í
æstri geðshræring.
Ben horfði lengi í sjónaukann en sá
ekkert.
“Ég er hræddur um að þessi mynd
sé aðeins hugboð, faðir hjá þér, en ekki
í augum móðurinnar,” sagði Ben.
“Það er mögulegt.” Sagði læknirinn,
' “Samt trúi ég því ekki.”
“Mér hefir dottið sami óþokkinn í
hug, og reyndi að siga sporhundum á
hann, en hverra hluta vegna gátu þeir
ekki rakið slóðina hans. Ég hafði hann
grunaðann frá byrjun, en sérstaklega,
síðan að ég frétti að hann fór til Colum-
bía, með eimlestinni snemma í morgun
í einhverjum ímynduðum embættis-
erindum.”
“Þá fer ég ekki vilt,” sagði læknirinn
ákveðinn. “Gerðu nú eins og ég segji
þér. Komstu að hvenær hann kemur til
baka, taktu hann fastann, bittu hann
og settu í hann ginkefli og farðu með
hann á leynisamkomustaðinn okkar, og
láttu mig svo vita.”
Tveim dögum síðar, eða seinni part
annars dagsins, útfaradagsins, fékk Ben
símskeyti frá vagnstjóra járnbrautar-
lestarinnar sem Gus ferðaðist með, að
hann væri á lestinni sem kæmi til Pied-
mont klukkan níu.
Biöðin höfðu talað mikið um slysið,
og fjöldi manns kom til að fylgja mæðg-
unum til grafar, og til virðingar við
minning skáldsins eiginmans og föður
þeirra iátnu. Öllum verzlunarhúsum í
Fiedmont var lokað og allir hvítir menn,
og konur í bænum fylgdu þeim til grafar.
Þegar að mannfjoldmn var kominn
til bæjarins veitti enginn tólf mönnum
sem nðu sitt í hverja áttina út úr bæn-
um eftirtekt. Þessir menn komu allir
saman hjá lítilli flaggstöð, sem var á
landi McAllisters, sem var fjórar mílur
frá Piedmnt, þar sem tveir menn í létti
vagni biðu þeirra. Þessir tveir menn,
sem voru miklir á velli og utanhéraðs-
menn, stigu niður úr vagnmum sem þeir
sátu í og gengu meðfram járnbrautmm
í áttma til járnbrautarstoðvannnar,
sem var þrjár mílur í burtu til samtals
við lestarstjórann.
Hmir sem komu saman í skóginum
fóru af balý, sprettu söðlum sínum af
hestunum og innan úr samanbrotinni
ábreióu sem þeir notuðu fyrir undirtekk
tóku þeir hvíta dularbúninga, fyrir sjáifa
sig og hesta sína. Það tók engan tima
að steypa þessum búningi yfir hestana
sem festur var undir kverkina yfir
brjóstið og undir taglið og voru svo sóðl-
arnir aftur lagðir á hestana. Búniningur
mannanna var líkur, síðar og viðar
kápur með hettu, og skósíðar, um miðj-
an búninginn var rautt blti og við það
héngu tvær skammbyssur, sem faldar
höfðu verið í vösunum. Á brjósti mann-
anna, var rauður hringblettur, með
hvítum krossi í. Sama merkið var á
brjósti hestanna, en á bógum þeirra
stafirnir K. K. K. Hver maðu hafði hvíta
húfu á höfðinu og í hana var fest hvítt
slör sem náði niður á herðar. Undir
skygninu á húfunni var op fyrir augun
og neðar fyrir munninn. Framan á húf-
um tveggja mannanna var rauð mynd
af hauk, sem var stöðumerki. Upp úr
höfðum allra mannanna, reis átján þuml
unga teinn, sem haldið var í stað með
vírnringjum, sem voru innaní húfunum.
Þesir dularbúningar bæði fyrir menn og
hesta voru búnir til úr heimaunnu efni
mjög ódýru. Það var mjög þægilegt að
brjóta þá saman inn í ábreiðuna og það
fór svo lítið fyrir þeim, undir söðlinum
að eingin veitti þeim eftirtekt. Það tók
minna en tvær mínútur, að spretta af
söðlinum, setja einkenningsbúninginn á
sinn stað og stíga á bak.
Þegar eimpípa járnbrautarlestar-
innar blés röðuðu þessir menn og hestar
sér í tvöfalda fylking að hermanna sið
og biðu skipunar. Tunglskin var glatt og
skein á þögula menn og hesta, í hinum
einkennilega búningi, sem eiginn hafði
séð síðan á krossferða tímabih miðald-
anna.
Járnbrautarlestin nálgaðist flag-
stöðina, sem var mann og ljóslaus. Lest-
arstjórinn kom inn í vagninn þar sem
Gus var laut að honum og sagði: “Ég
hefi fengið skeyti frá bæjarfógetanum
þar sem hann biður mig að vara þig um
að fara af lestinni á íánastöðinni, og
skjótast svo inn í bæjinn án þess að
mikið beri á. Það er heill hópur sem
bíður eftir þér á aðalvagnastöðinni og
þeim er alvara.”
Gus fór að skjálfa og hvíslaði:
“í guðanna bænum láttu mig þá fara
af lestinni hérna.”
%
Mennirnir tveir sem á lestina
á næstu vagnstöð fyrir vestan Piedmont
komu á næstu vagnstöð fyrir
vestan Piedmont fóru út á undan Gus,
og þegar hann kom út þá gripu þeir
hann og feldu til jarðar. Lestarstjórinn
gaf vélstjóranum merki um að halda
áfram og lestin hélt áfram með vaxandi
hraða.
Það tók ekki meira en mínútu að
binda og ginkefla Gus. Annar mann-
anna, blés í hljóðpípu tvisvar. Því var
svarað og innan stundar hyrðist hófa-
tak og fjórir hvítklæddir ættarvinir
komu á staðinn og umkringdu þá sem
þar voru . Annar ókunni maðurinn sneri
sér að hinum ný aðkomnu mönnunum—
mannsins með rauða hauksmerkið,
heilsaði og sagði:
“Hér er maðurinn, Nætur-haukur.”
“Við þökkum herrar mínir,” var
svarið “Þið látið okkur vita ef við get-
um orðið ykkur að liði.”
Ókunnu mennirnir stigu upp í vagn
sinn og hurfu í áttina til Norður Caro-
lína.
Ættmennirnir bundu fyrir augun á
Negranum, settu hann á bak hesti,
bundu vandlega á honum fæturnar, og
handleggi hans fyrir aftan bakið og
festu bandið í hring sem var í söðlinum.
Nætur haukurinn blés í hljóðpípu sína
fjórum sinnum, og hinir félagar hans
komu til hans.
Aftur blés hann í hljóðpípuna, og
þeir snéru allir við, eins og þaulæfðir
hermenn, skipuðu sér í raðir, þrír hlið
við hhð, og lögðu á stað í áttina til Pied-
mont og Negrinn bundinn og ginkeflað-
ur, í miðri hvítu og rauðu fyikingunni.
XI Kapítuli
ELD KROSSINN
Ættmennirnir fóru með fangann
framhjá Redmont, og stönsuðu ekki fyr
en í skóginum við ána. Nætur haukurinn
gaf skipanir um að, þeir skyldu ríða í
einni röð eftir slóðanum meðfram ánni,
og eftir fáar mínútur viru þeir komnir
gegnt Lovers Leap, þar sem þeir mættu
yfirmanni sínum sem beið eftir þeim.
Varðmenn voru settir við báða enda á
einstíginu, og einn var á berginu fyrir
ofan.
Gus var leiddur í gegn um þröngar og
krókóttar heillisdyr og inn í hellir sem
hafði verið samkomustaður “Den” fé-
laganna frá Piedmont, frá því það félag
var myndað. Hellirinn var áttatíu fet á
hæð.
Kertaljós logaði á bergstöhunum
meðfram hliðum hellisins. í miðjum
hellinum á steini sem fallið hafði úr
berginu upp yfir sat “Grand Syclops
Den” félagsins, og fundar stjóri Pied-
mont deildarinnar og var embættisein-
kenni hans rauðrönd um spíruna sem
stóð uppúr húfu hans. í kringum hann
stóðu um tuttugu félagsbræður hans
allir í dularbúningum. Einn á meðal
þeirra hafði um sig gulleitt belti, með
gullkögri og bar á brjósti gulan hring
með tveimur krossum í, sem gáfu til
kynna, að þar var aðalræðismaður ríkis-
ins.*
* Nöjn þau sem koma fyrir í þessum kapítula
söguþessarar, eiga flest ekkert tdk í íslenzku
máli, og þó á þau mætti hnoða íslenzkum um-
búðum kýs ég heldur að láta þau halda sínum
búningi með eftirfarandi skýringum.
1. Invisible Empire — Suðurríkin öll.
2. Grand Wizard. — Aðal leiðtogi. Þegar
sagan gerist var það N. B. Forest.
3. Realm — Hvert ríki útaf fyrir sig.
4. Grand Dragon. — Yfirmaðurinn í
hverju ríki.
Syclops-inn stóð á fætur og sagði:
“Vill ‘Grand Turk’ gjöra svo vel og
leiða hinn ákærða afsíðis um stund og
fá hann í hendur ‘Grand Sentinels’ við
dyrnar, þangað til að áhann verður kall-
að.”
Embættismaðurinn fór í burtu með
Gus, og Syclops-inn hélt áfram “þessi
ráðstefna byrjar með bæn, sem prestur-
inn flytur.”
Maður sem bar hvítari klæði, en aðr-
ir sem viðstaddir voru kraup niður á
hellis gólfið í hátíðlegri alvöru, og rödd
séra Hugh McAlpin, þrungin af tilfinn-
ingu og viðkvæmni barst um hellirinn.
5. Dominion. — Sveitasamband.
6. Grand Titan. — Yfirmaður sveita sam-
bandanna.
7. Province. — Hver sveit útaf fyrir sig.
8. Grand Giant. — Yfirmaður í hverri
sveit.
9. Den. — Smærri félög.
10. Grand Syclops. — Yfirmenn þeirra fé-
laga. ^
Nöfn annara embættismanna í þessu félagi—
Klu Klux Klan. Genii, Hydras, Furies, Goblins,
Night Hawks, Magi, Monks. J.J.B.
“Guð og herra feðra vorra, eins og á
liðnum árum, að börn þín flúðu frá á-
nauð og fundu hæli í holum jarðar, þar
til að sól réttlætisins reis að nýju, þann-
ig er ástatt fyrir mönnum þeim sem hér
eru samankomnir í kveld. í stríði okkar
ivð myrkra öfl þau sem lífi voru ógna gef
sálum vorum stöðuglyndi til að halda
sér föstum við þig og höndum vorum
styrk Píslarvottanna af okkar kynstofni
sem glaðir gengu mót dauða. Vertu mis-
kunsamur þeim sem bágt eiga- þeim
sem við ervið kjör eiga að búa, þeim
saklausu og þeim vonarlausu, og varð-
veit oss frá árásm svörtu pyágunnar.
í landi sólar, fegurðar og kærleika, sitja
konur vorar í fangelsi óttans og hætt-
unnar, á meðan að heiðingjar stika um
heimalönd sín óhultir og óhræddir, í
þessu fagra Kristna sunnlenska landi,
dyrfast systur, eiginkonur og dætur
okkar ekki að ganga um götur, eftir að
húmar að, né stíga af alfara vegi um
hádegi dags. Ótti rökkursins vex við
dimuna, og hugprýðin hræðist boðber-
ann rauða sem morguninn opinberar.
Fyrirgefðu oss vorar skuldir — þær eru
margar — en fel ekki þína ásjónu fyrir
okkur, Ó Guð því þú ert vort athvarf!”