Lögberg - 20.03.1952, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 20. MARZ, 1952
Langt f Burtu
frá
HEiMSKU MANNANNA
Eftir THOMAS Hx\RDY
J. J. BÍLDFELL þýddi
Bathsheba. hikaði við, eins og að hún ætlaði
að neita að svara spurningunni, en freistingin
til að segja já, þegar að það líka var á valdi
hennar, var ómótstæðileg, og með því að halda
á lofti meyjarlegum hreinleik sínum, þrátt
fyrir þykkju hennar út af því að vera opinber-
lega kölluð gömul.
„Já maður gerði það einu sinni“, sagði hún
með myndugleika þeirra, sem reynsluna hafa
og myndin af Gabríel Oak reis upp í huga
hennar.
„Það hefir hlotið að vera indælt!“ sagði
Liddy með fast ákveðna mynd í huga sér. „Og
þú vildir hann ekki?“
„Hann var ekki alveg nógu góður handa
mér“.
„Hve undur sælt það er, að geta fyrirlitið,
þegar flestar okkar eru glaðar yfir að geta
sagt: „Þakka þér fyrir!“ Mér finnst að ég
heyri það. Nei, herra — ég er of góð handa
þér, eða kysstu á mér fótinn, herra; munnur-
inn á mér er gerður fyrir varir, sem eitthvað
er varið í. Þótti þér vænt um hann, ungfrú?“
„Ó, nei, en mér féll' hann þó dável í geð“.
„Gjörir þér það enn?“
„Vissulega ekki. — Hvaða fótatak er það,
sem að ég heyri?“
Liddy leit út um bakgluggann á herberg-
inu og út í garðinn á bak við, þar sem fyrstu
skuggar næturinn voru að breiðast yfir. Hlykkj-
ótt lest manna voru á leiðinni að bakdyrum
hússins. Heil halarófa af einstaklingum hver á
eftir öðrum komu með hinum fullkomnasta
jafnvægisásetningi, líkt og einkennileg skepna
sem kölluð er Chain Salpo, og er sjálfslæð í
öllu öðru en því, að viljaþrek hennar er sam-
eiginlega háð allri fjölskyldunni. Sumir þessir
menn voru1 eins og að þeir áttu að sér að vera
í snjóhvítum sloppum úr striga frá Rússlandi,
aðrir í hvítbrúnum druslum, sem allslags
myndir voru saumaðar , ofnar í, eða gerðar á
bak, brjóst og ermar. Tvær eða þrjár konur
með klossa á fótunum ráku lestina.
„Pílagrímarnir eru komnir,“ sagði Liddy
með nefið fast við gluggann.
„Gott og vel. Mary Ann, farðu ofan og
haltú þeim í eldhúsinu þangað til að ég er
tilbúin, og komdu svo með þá inn í móttöku-
salinn.“
«
X. KAPÍTULI
Eftir hálfan klukkutima konj Bathsheba
upp á búin ofan í móttökusalinn og Liddy á
eítir henm, og sáu þær að mennirnir voru þeg-
ar þar komnir og sestir á lága bekki og í önnur
sæti sem voru í þeim enda salsins, sem fjær
var dyrunum, er Bathsheba kom inn um. Hún
settista niður við borð, opnaði tímabók, sem
hún kom með, lagði strigapoka með peningum
í hjá sér á borðxð og helti nokkrum peningum
úr honum á borðið. Liddy tók sér pláss við
hliðina á henni og fór að sauma, leit upp við
og við eins og sá, sem veit að hann nýtur sér-
stakra hlunninda, tók upp pening af borðinu
fyrir íraman sig aðeins til að dáðst að honum
sem listaverki, en forðaðist að láta á sér sjá
að hún hefði löngun til að eignast hann.
„Áður en ég byr^a, menn,“ sagði Bath-
sheba, „þarf ég að minnast á tvent. Það fyrra
er, að ég hefi látið umsjónarmanninn fara fyrir
þjófnað, og að ég hefi ásett mér að ráða engan
umsjónarmann, heldur taka að mér umsjónina
að ölluleyti sjálf.“
Mennirnir urðu heldur en ekki hissa.
„Hitt atriðið er í sambandi við Fanny. Haf-
ið þið nokkuð heyrt um hana?“
„Ekkert, ungfrú.“
„Hafið þið gjört nokkuð?“
„Ég hitti Boldwood bónda“, sagðx Jakob
Smallbury, „og ég fór með honum og mönnum
hans tveimur og könnuðum við New Mill-poll-
inn en fundum ekkert.“
„Nýi fjármaðurinn fór til Buck Head og
Yalbury, hélt kannske að hún hefði farið þang-
að, en það hafði enginn séð hana“, sagði Laban
Tall.
„Fór William Smallbury til Casterbridge?“
„Já, ungfrú, en hann er ekki kominn til
baka enn. Hann lofaði að vera kominn aftur
fyrir kl. sex.“
„Klukkuna vantar fimmtán mínútur í sex
nú“, sagði Bathsheba, eftir að hafa litið á úr
sitt. „Ég á von á að hann komi bráðlega. Jæja,
þá“, sagði hún og opnaði bókina. „Joseph Poor-
grass, ert þú hér?“
„Já, herra — Madama meina ég“, sagði
persónan, sem hún ávarpaði, „það er mitt per-
sónulega nafn.“
„Hvað ert þú?“
„Ekkert í mínum eigin augum. í augum
annara — já, ég vil sem minnst um það tala,
þó að almenningsálitið sé ekki þögult.“
„Við hvað vinnurðu hér á búgarðmum?“
„Ég er við flutninga allt árið, og um sán-
ingartímaftn skýt ég hrafna og spörfugla, og
hjálpa til við svínaslátrunina, herra.“
„Hvað hefurðu mikið kaup?“
„Níu og níu pence, og ósvikið hálft penny
í stað þess, sem að svikið var, herra — ég meina
Madama.“
„Það er rétt. Hérna eru tíu shillings í við-
bót, frá mér, nýja eigandanum.“ Bathsheba
roðnaði lítillega út af að sýna gjafmildi sína á
þennan hátt opinberlega, og Henry Fray, sem
hafði þokað sér nærri stólnum, sem hún sat á,
hleypti brúnum og rétti upp fingurnar til að
láta í ljósi undrun sína.
„Hvað skulda ég þér mikið — þú þarna í
horninu — hvað heiturðu?" hélt Bathsheba
áfram.
„Mathew Moon, Madama,“ sagði einkenni-
legur og krangalegur maður, sem að fötin
héngu utan á og höfðu lítið að hylja, sem vert
er um að fást, og gekk fram.
„Sagðurðu Mathew Mark? Talaðu — þér
er það óhætt — ég skal ekkert gjöra þér“, sagði
unga bústýran.
„Mathew Moon, ungfrú“, sagði Henry Fray
rétt fyrir aftan stól ungfrúarinnar, þangað sem
að hann hafði mjakað sér.
„Mathew Moon“, endurtók Bathsheba og
leit í bókina. „Tíu og tvö og hálft penny eru
hér skrifuð niður handa þér, sé ég er.“
„Já, ungfrú“, sagði Mathew í málróm, sem
líktist skrjáfi í þurrum trjálaufum, sem að
vindur feykir. • *
„Hérna er það og tíu skildingar umfram.
Sá næsti, Andrew Randel, þú ert nýr maður,
heyri ég. Því fórst þú í burtu úr vistinni, sem
að þú varst í síðast?“
„Fr-fr-fyr-fyrir-gefðu, frú; fr-fr-fyr-fyrir-
gefðu . . . .“
„Hann stamar svo mikið; að hann getur
ekki komið út xir sér orði“, sagði Henry Fray
lágt; „og þeir ráku hann vegna þess, að í það
eina skipti, sem að hann gat komið orði út úr
sér, þá sagði hann, að hann ætti sál sína sjálfur
og aðra slíka óhæfu við húsbónda sinn. Hann
getur blótað eins hressilega og aðrir, en hann
getur ekki talað alment mál þó að líf hans væri
í veði.“
„Taktu við kaupi þínu, Andrew Randel, þú
getur komist yfir að þakka mér fyrir það á
nokkrum dögum. Temperance Miller. — Ó, það
eru tveir, Soberness — hvorttveggja konúr, á
ég von á.“
„Já, ungfrú, við erum hérna, trúi ég“, sögðu
þær báðar í einu og báðar skrækhljóða.
„Hvað hafið þið verið að gjöra?“
„Hjálpa til við þreskivélina, snúið heybönd,
hottað á hanana og hænurnar úr sáðlendunum,
plantað snemmsáðum blómum og hlúð upp að
Tþomsons Wonderfid kartöflum með hlújárni.“
„Já — svo er það. Eru þær sæmilegar verk-
konur?“ spurði hún Henry Fray lágt.
„Ó, ungfrú — spurði mig ekki að þessu!
Iðjusamar konur og eins eldrauðar eins og
nokkrar tvær konur nokkurn tíma hafa getað
verið“, stundi Henry upp í hálfum hljóðum.
„Sestu niður!“
„Hver, ungfrú?“
„Sestu niður!“
Joseph Poorgrass, sem stóð út í horni, fór
að tvístíga órólegur og vissi ekki hver ósköpin
ætluðu úr þessu að verða, þegar að hann heyrði
þessi ákvæðisorð Bathshebu, og sá Henry lalla
sneypulegan ut í horn.
„Sá næsti. — Laban Tall, þú heldur áfram
að vinna fyrir mig?“
„Fyrir þig eða hvern annan, sem að borgar
mér vel“, sagði ungi nýgifti maðurinn.
„Satt — maður verður að lifa!‘ ‘sagði kona
í bakparti salsins, sem var nýkomin inn á
klossum, sem glumdi mikið í. „Ég er lögleg
kona hans!“ hélt þessi kvenrödd áfram, sem
meira var í af siðhefð en hljómfegurð. Þessi
kona sagðist vera tuttugu og fimm ára, en leit
út fyrir að vera þrjátíu, gat flotið sem þrjátíu
og fimm, en var fjörutíu. Hún var kona, sem
aldrei sýndi ástarhót opinberlega, eins og sum-
um nýgiftum persónum er títt að gjöra, vegna
þess að hún átti þau ekki til að sýna.
„Það er svo, Laban“, sagði Bathsheba. „Vilt
þú vera áfram?“
„Já, hann verður áfram, ungfrú“, sagði hin
sama skrækhljóða rödd eiginkonunnar.
„Jæja — ég býst við að hann geti svarað
fyrir sig sjálfur.“
MÓ, herra minn, nei, ungfrú! Hann er ein-
feldnis vesalingur. Ekki sem allra verstur, en
uppburðalaus og einfaldur“, sagði konan hans.
„Hæ, hæ, hæ!“ sagði nýgifti maðurinn
hlæjandi með hörmulegri tilraun til að láta sér
þetta vel líka, því að hann var eins ómótstæði-
lega geðgóður eins og pólitískt þingmannsefni
er undir hinum grimmustu árásum á fundum
sínum. Nöfn þeirra, sem eftir- voru, voru kölluð
fram á sams konar hátt.
„Nú held ég, að ég sé búin að ljúka mér
af við ykkur“, sagði Bathsheba og lét aftur
bókina og strauk hárlokk frá enninu á sér, sem
hafði losnað. „Er William Smallbury kominn?“
„Nei, ungfrú.“
„Nýi fjárhirðirinn þarf að fá mann sér til
aðstoðar“, sagði Henry Fray og var að reyna
að sýna myndugleika með því að mjaka sér
aftur í áttina til Bathshebu.
Ó, — þarf hann þess. Hver ætti það að
vera?“
„Cain Ball er ágætis unglingur“, sagði
Henry, „og Oak fjárhirðir kærir sig ekkert um,
þó að hann sé ungur“, bætti hann við og leit.
brosandi til fjárhirðisins, sem var rétt ný-
kominn inn og stóð fram við dyrastafinn og
krosslagði hendurnar á brjóstinu.
„Nei, ég hefi ekkert á móti því“, sagði
Gabríel.
„Hvernig fékk Cain þetta nafn?“ spurði
Bathsheba.
„Ó, það stendur svo á því, ungfrú, að vesal-
ingurinn hún móðir hans, sem ekki var vel að
sér í ritningunni, varð það á þegar að hann var
skírður, að gefa honum þetta nafn, því að hún
stóð í þeirri meiningu, að það hefði verið Abel
sem að drap Cain, svo að hún nefndi hann
Cain, en meinti auðvitað Abel. Presturinn lag-
færði þetta, en það var of seint, því þetta hafði
borist út um sveitina og enginn kostur á að
losast við Cains-nafnið. Það var slæmt fyrir
drenginn.“
„Það er frekar óheppilegt.“
„Já. Við reyndum að bæta úr þessu eftir
föngum með því að kalla drenginn Cainey,
Vesalings móðirin, sem var ekkja, grét úr sér
augun, eða því sem næst út af þessu. Foreldrar
hennar voru hundheiðnir og létu hana hvorki
fara til kirkju né á skóla, og sýnir það bezt,
hvernig syndir foreldranna verða að böli barn-
anna.“ s
Herra Fray teygði dálítið úr sér, með nauð-
synlegum þunglyndissvip, þegar að persónan,
sem að óhamingjan hefir hent í það eð hitt
skxptið tilheyrir ekki manns eigin fjölskyldu.
„Jæja þá, Cainey Ball, þú verður aðstoðar-
fjárhirðir. Og þú skilur skylduverk þín? — Ég
meina þig, Gabríel Oak.“
„Já, mæta vel, þakka þér fyrir, ungfrú
Everdene“, svaraði Oak fjárhirðir frá dyra-
stafnum, sem að hann stóð við. „Ef að ég geri
það ekki, þá leita ég mér upplýsinga.“ Gabríel
furðaði sig á hve kaldsinnuð að hún gat verið.
Það gat sannarlega enginn, sem að ekkert þekti
til þeirra, merkt að Gabríel og þessi myndar-
lega kona, sem að hann stóð frammi fyrir,
hefðu áður sézt. En máske að látbragð
hennar hafi stafað frá hinni mannfélagslegu
upphefð, sem falin er í því að flytja úr kotbæ
í stórhýsi — af litlum landbletti á stóra bú-
jörð. Slíkt er ekki óalgengt hjá heldra fólki.
Hin síðari tíma skáld segja okkur, að eftir að
Júpíter og fjölskylda hans flutti úr þröngum
bústað af gnípu á Olympiu og upp í hinn víð-
áttumikla himingeim, að þá hafi yfirlæti hans
vaxið í samræmi við upphefðina.
Það heyrðist fótatak í ganginum, þungt og
seintekið, frekar en fjörlegt.
Allir. „Hér kemur Bill Smallbury frá
Cesterbridge.“
„Hvað er að frétta?“ spurði Bathsheba, þeg-
ar William kom þrammandi inn á mitt gólfið,
tók vasaklút upp úr vasa sínum og þurkaði sér
um ennið.
„Ég hefði verið kominn fyr, ungfrú, ef það
hefði ekki verið fyrir veðrið“, hann stappaði
niður fótunum og tóku menn þá eftir að þeir
voru alsnjóugir.
„Þú komst þó loksins“, sagði Henry Fray.
„Jæja, hvað er um Fanny?“ spurði Bath-
sheba.
„Já, ungfrú, í stuttu máli, þá strauk hún
með hermanni“, sagði William.
Nei, ekki hún Fanny, sem var svo ráðsett."
„Ég skal segja þér alla söguna. Þegar að ég
kom til Casterbridge, þá sögðu þeir þar að
ellefta „Dragoon Guards“ herdeildin væri farin
þaðan og að ný herdeild væri komin í staðinn.
Ellefta herdeildin fór í vikunni sem leið til
Melchester og þaðan áfram. Skipunin kom frá
stjórninni eins og þjófur á nóttu, eins og búast
mátti við frá henni, og nærri áður en ellefta
herdeildin vissi af var hún komin af stað. Þeir
fóru hér fram hjá.“
Gabríel hlustaði á þetta með áhuga. „Ég
sá þá fara“, sagði hann.
„Já“, hélt William áfram. „Þeir hoppuðu
eftir götunni hér og hljómsveit þeirra lék: „The
Girl I Left Behind Me“, svo hrífandi, að áhorf-
endunum vöknaði um augu, sem voru með fram
göt’unni, og á meðal þeirra voru þeir, sem
halda sig á veitingahúsunum og konur sem
ekkert nafn bera.“
„En þeir eru ekki að fara í stríð?“
„Nei, ungfrú, en þeir eru að taka pláss
þeirra, sem máske gjöra það, sem er nokkurn
vegxnn það sama. Svo að ég sagði við sjálfan
mig, kærasti Fanny hefir verið á meðal þeirra
og hún hefir farið á eftir honum. Það, ungfrú,
er sannleikurinn.“
„Veistu hvað hann heitir?“
„Nei, ungfrú, það vissi enginn. Ég held að
hann sé eitthvað meira, en algengur liðsmaður." '
Gabríel var hugsandi, en sa|fði ekkert, því
að hann var ekki viss í sinni sök.
„Jæja, við fréttum líklega ekki meira í
kveld“, sagði Bathsheba. „En það er betra fyr-
ir einhvern ykkar að fara og segja Boldwood
bónda frá hvernig sakir standa.“ Svo stóð hún
á fætur, en áður en að hún fór, ávarpaði hún
mennina með viðeigandi tign, sem að sorgar-
búningur hennar léði meiri hógværð, en í orð-
úm hennar fó^Lst:
„Takið eftir! Nú hafið þxg konu til yfir-
umsjónar í staðinn fyrir mann. Ég veit ekki
enn yfir hvaða styrk eða hæfileikum að ég bý
til bústjórnar, en ég skal gjöra mitt bezta, og
ef að þið þjónið mér vel, þá skal ég reynast
ykkur á sama hátt. Láti engmn svikari á meðal
ykkar (ef hann annars er til, sem að ég vona
að ekki sé) sér til hugar koma, að ég, sökum
þess að ég er kona, beri ekki skyn á það sem
vel er gjört og illa.“
Allir: „Nei, ungfrú.“
„Ágætlega að orði komist“, sagði Liddy.
„Ég verð komin á fætur áður en þið vaknið;
og verð komin út á akur áður en þið eruð klædd
og ég verð búin að borða morgunmat áður en
þið eruð komin til vinnu. í stuttu máli; ég skal
gjöra ykkur öll hissa.“
Allir: „Já, ungfrú.“
„Og svo, góða nótt!“
Allir: Góða nótt!“
Svo stóð þessi grannvaxni valdhafi upp frá
borðinu, og það skrjáfaði í stráunum, sem voru
á gólfinu, þegar svarti silkikjóllinn hennar
sópaði þeim með sér.
Liddy, sem var dálítið upp með sér og ekki
alveg frí við að apa eftir hætti og hreyfingar
húsmóður sinnar, fór á eftir henni og dyrunum
var lokað.
XI. KAPÍTULI
Ekkert gat verið eyðilegra né ömurlegra
en umhverfi soldátaþorpsins, sem var margar
mílur fyrir norðan Weatherbury, og að ekkert
einkenndi nema myrkrið þetta sama snjókomu
kveld.
Sorgin getur heimsótt þá léttlyndustu og
glaðværustu án þess að vekja mikið ósamræmi,
þegar að ástin verður að eftirþrá, vonin dvínar
og verður að kvíða og trúfestin að von hjá í-
myndunarríku fólki; þegar að endurminning-
arnar eða minnisþrótturinn vekur ekki lengur
saknaðartilfinningu út af metnaðartækifærum,
sem að buðust en fóru fram hjá ónotuð, og á-
huginn hvetur ekki lengur til athafna.
Sjónarsviðið var gata, sem að almenning-
ur tróð. Vinstra megin við hana var áin og á
bak við hana hár veggur. Hægra megin var
landspilda, sem var bæði graslendi og heiði og
náði upp að öldóttu og víðáttumiklu hálendi.
Breyting árstíðanna er ekki eins áberandi á
slíku svæði eins og hún er í skóglendunum.
Samt er hún eins ljós eftirtektarsamri persónu;
mismunurinn er sá, að einkenni hennar eru
ekki eins áberandi og algeng eins og hin vel
þekta breyting þegar trén fara að skjóta frjó-
öngum, eða þegar að laufin fara að falla. Marg-
ar þeirra eru ekki eins hægfara og sígandi, *
eins og við erum líklegir til að ímynda okkur,
þegar við virðum heiðina og auðnina fyrir okk-
ur. Veturinn er að leggjast yfir landið hér í
kring með skýrum merkjum, á meðal þeirra
hefði mátt sjá burthvarf snákanna, umbreyt-
ingu burknanna, uppfylling pollanna, komu
þokubakkanna, frosthéluna, samdrátt svepp-
anna, og svo snjóþekjuna. Fullnaðartakmarki
alls þessa hafði verið náð þetta kveld á heið-
inni, og í fyrsta sinni á árstíðinni þá voru hin-
ar óreglulegu myndir hennar án einkenna
minntu á ekkert annað en það, að hún var tak-
mörk einhvers annars lægsta lags snjókyngj-
unnar sem niður dreif. Frá þessu óreglulega
snjófalli fékk heiðin og graslendið auka ábreiðu,
aðeins til þess að sýnast naktari í svipinn. Hin
þungbúnu ský grúfðu ótrúlega lágt og það var
eins og þau mynduðu þak á dimmum hellis-
skúta, sem væri smátt og smátt að síga niður;
og manni kom ósjálfrátt í hug, að sjórinn sem
fyllti himingeiminn og þakti jörðina mundi ná
saman og útiloka allt loft.