Lögberg - 27.03.1952, Síða 1

65. ÁRGANGUR WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 27. MARZ, 1952
PHONE 21374

u<"«e
ctea^eT*
Lffu,Tl * A Complele
Cleaning
Instiiuíion
NÚMER 13
Hvirfilbyljir yalda
og eignatjóni í
Um síðustu helgi gerðu af-
spyrnu hvirfilbyljir gífurlegt
mann- og eignatjón í Suðurríkj-
um Bandaríkjanna, er mest
,kvað að 1 Arkansas, Tennessee,
Missouri, Missisippi, Kentucy
og Alabama. Fullnaðarskýrslur
um mann- og eignatjón eru enn
eigi við hendi þó nú sé vitað,
að á þriðja hundrað manns
hafi týnt lífi; yfir ellefu hundr-
uð manns hafa sætt margháttuð-
um meiðslum, en að minsta kosti
tíu þúsundir standa uppi ráð-
þrota án skýlis yfir höfuðið; um
þúsund heimili eru jöfnuð við
jörðu og álíka mörg heimili
meira og minna skemd; fram að
þessu hefir reynst ókleyft, að
meta eignatjón, og er stjórnin
í Washington nú að reyna að
komast að fastri niðurstöðu um
tjónið með það fyrir augum, að
bæta það upp að svo miklu leyti,
sem frekast má auðið verða.
Rauði Kross Bandaríkjanna
vinnur að bjargráðastarfsemi
Fjörugur
umræðufundur
Þjóðræknisdeildin Frón efndi
til umræðufundar í Goodtempl-
arahúsinu síðastliðið mánudags-
kvöld í tilefni af ræðu, sem
Björn Jónsson læknir í Baldur
flutti á ársfundi deildarinnar í
öndverðum desembermánuði
síðastliðnum þar sem hann bar
fram <*ými.-'-?t ihyglisverðar
uppástungur varðandi útbreiðslu
þekkingar á íslenzkum bók-
mentum hér í álfu með aukinni
þýðingastarfsemi, er honum
fanst að Vestur-íslendingar ætti
að hefjast handa um, þótt sitt-
hvað annað hefði ræða hans
einnig til brunns að bera, sem
skoðanir skiptast um.
Aðalræðumenn fundarins voru
þeir séra Valdimar J. Eylands,
Finnbogi prófessor Guðmunds-
son og Björn læknir Jónsson; er
þar skemst frá að segja, að
ræður þeirra voru stórfræðandi
og skemtilega fluttar; til máls
tóku einnig Einar P. Jónsson,
Tryggvi J. Oleson prófessor og
J. J. Bíldfell.
Fundurinn samþykkti í einu
hljóði uppástungu frá Birni
lækni, er að því laut, að Frón
kysi þriggja manna nefnd er
leita skyldi samvinnu við Þjóð-
ræknisfélagið og Icelandic Can-
adian Club með áminsta þýð-
ingastarfsemi fyrir augum og
hrinda henni af stokkum; í
nefndina voru kosnir séra Valdi-
mar J. Eylands, Finnbogi pró-
fessor Guðmundsson og Heimir
Thorgrímsson.
Fundurinn var ágætlega sótt-
ur. Forsæti skipaði frú Ingibjörg
Jónsson.
Viðsjór í Brazilíu
Vegna tilrauna rauðliða til að
sprengja upp vopnabirgðir í
Natal, hefir sterkur hervörður
verið sendur þangað og á þús-
und mílna strandlengju, er eigi
þykir örugt um; var vélbyssum
víða komið fyrir fram með
ströndum landsins svo hægt yrði
að bæla niður hvers konar spell-
virkja-aðgerðir, sem að höndum
kynni að bera; altaf eru rauð-
liðar samir við sig hvar, sem
þeir eru í sveit settir.
gífurlegu mann-
Bandaríkjunum
nótt sem nýtan dag og Rauði
Krossinn í Canada hefir boðið
fram aðstoð sína hvenær, sem
þurfa þyki.
Fylkissfrjórar fó
bætt kjör
í fjárhagsáætlun sambands-
stjórnar er ráðgerð $86.000 fjár-
hæð, er varið skal til kjarabóta
fylkisstjórum í Canada; teljast
þessar uppbætur til ferðakostn-
aðar og risnufjár.
Laun fylkisstjóra nema frá
átta til tíu þúsundum á ári.
Nýtt pósthús í
uppsiglingu
Nú þykir sýnt, að síðla næsta
sumars eða á öndverðu komanda
hausti, verði hafist handa um
byggingu hins nýja pósthúss í
Winnipeg, sem gert er ráð fyrir
að kosta muni um sjö miljónir
dollara; húsið verður átta hæð-
ir, hið vandaðasta um alt og full-
nægir að öllu leyti kröfum nú-
tímans; var þess fyrir löngu
þörf að til framkvæmda kæmi
í þessu mikla nauðsynjamáli,
því gamlá pósthúsið, þótt á sin-
um tíma þætti fögur og fullkom-
in bygging, var orðið langt of lít-
ið til að fullnægja hinni sívax-
andi póstafgreiðslu.
Við byggingu hins nýja póst-
húss skapast að sjálfsögðu all-
mikil atvir>/ia. í, borginni, og
mun heldur ekki af veita, að
ráðin verði bót á þeirri atvinnu-
deyfð, sem hér ríkir um þessar
mundir.
Sætir þungum
ókúrum
Fylkisstjórnin í Manitoba hef-
ir sætt þungum ákúrum af hálfu
verkalýðssamtakanna í Winni-
peg vegna þess ískyggilega at-
vinpuleysis, sem skapast hefir
hjá sláturfélögunum og í kjöt-
iðnaðinum; er aðflutningsbanni
stjórnarinnar á sláturgripum inn
í fylkið um kent hvernig kom-
ið sé.
Stjórnin hefir enn eigi létt
banninu af þótt líklegt þyki að
til þess komi áður en langt um
líður.
Nú hefir verið leyft að flytja
lömb, kjöt og svín inn í fylkið.
Krefst jafnari
aðgangs að mentun
Mr. R. R. Knight, C.C.F.-sam-
bandsþingmaður fyrir Saska-
toon, hefir farið fram á það í
þingi, að stjórnin beiti sér fyrir
um, að veita fylkjunum nokkurn
fjárstyrk með það fyrir augum,
að öll börn fái jafnan aðgang að
mentun án tillits til fjárhags-
legra ástæðna; nokkrar umræð-
ur urðu um tillöguna, en ákvarð-
anir ekki teknar er síðast frétt-
ist.
Mr. Knight hefir árum saman
gefið sig við skólakenslu og
jafnan reynst áhugasamur um
mentamál.
Fjórveitingar til
hafnarbóta
í fjárhagsáætlun þeirri, sem
Mr. Abbott lagði fram í sam-
bandsþinginu í fyrri viku, eru
eftirgreindar fjárhæðir ákveðn-
ar til hafnarbóta við Winnipeg-
vatn: Gimli, $11.000, Gull Har-
bour, $23.000, Hecla, $9.000 og
Hnausa, $10.000.
Urtgur og gjörfulegur athafnamaður
Fró sendiróði íslands í Washington
Arni Eggerison, Jr.
Maður sá, sem hér um getur,
Arni Eggertson Jr., er fæddur
26. september árið 1921. Foreldr-
ar hans eru hin valinkunnu
hjón, þau Arni Eggertson, Q.C.,
og frú Maja Laxdal Eggertson,
sem um langt skeið voru búsett í
bænum Wynyard í Saskat-
chewan-fylki, en nú eiga heima
í Winnipeg, og þar vestra naut
Arni Jr. barnaskólamentunar;
Síðastliðinn fimtudag lagði
D. C. Abbott fjármálaráðherra
fram í sambandsþinginu fjár-
hagsáætlun sína fyrir næsta
fjárhagsár og ber hún með sér
geisimikla hækkun útgjalda;
gert er ráð fyrir að útgjöld á
aðalfjárlögunum nemi hátt á
fjórðu biljón dollara, en af þeirri
upphæð eru tvær biljónir ætl-
aðar til hervarna; síðar á þingi
verða svo aukafjárlög lögð
fram, en hve há sú upphæð
verður er vitanlega enn á huldu.
Mr. Abbott gaf ótvírætt í skyn,
að svo gæti farið, að útgjöldin.
kæmist upp i fimm biljónir áður
en næsta fjárhagsári lýkur þann,
31. marz 1953.
Meðal þeirra útgjaldaliða, sem
fjáraukalögin fela í sér, verður
allmikil fjárhæð, er varið verð-
ur til skaðabóta þeim bændum í
Saskatchewan, sem urðu að
farga bústofni sínum vegna gin
og klaufnaveikinnar.
Að minsta kosti sextíu milj-
ónum dollara verður varið til
landbúnaðarmálanna og er það
drjúgum meiri upphæð en sú í
fyrra.
ísland hlýfur
mikla sæmd
Frá því var á sínum tíma
sagt hér í blaðinu, að ísland
hefði verið meðal þeirra fimm
þjóða, er kosnar voru á síðasta
ársþingi sameinuðu þjóðanna í
París og það hlutverk skyldi
hafa með höndum, að kynna sér
aðstæður að því, hvort takast
mætti að láta fram fara leyni-
lega atkvæðagreiðslu um sam-
eining Þýzkalands, sem nú er
klofið í tvent.
hann stundaði árlangt Science-
nám við United College; tveggja
ára nám við Manitobaháskóla,
og eins árs nám við háskólann
í Alberta; um sex mánaða skeið
stundaði Arni flugnám við flug-
skóla K. Jóhannessonar hér í
borg, en gekk í flugherinn 1941
og lauk flugstjóraprófi á Prince
Edward Island.
Að lokinni styrjöld tók Arni
sér fyrir hendur, að nema út-
fararstjórastörf, og vann að því
í eitt ár í Dauphin; hálft þriðja
ár starfaði hann hjá Clark-
Leatherdale útfararstjórum í
Winnipeg og um ársskeið í
Regina; nú hefir hann keypt
B u 11 m o r e útfararstofuna í
Dauphin, sem er ein hinna allra
fullkomnustu stofnana slíkrar
tegundar í fylkinu og hefir tekið
að sér forustu hennar. Arni er
frábærlega vinsæll maður eins
og hann á kyn til og dugnaður
hans að sama skapi.
Bullmore útfararstofan rúmar
freklega 150 manns í sæti.
Árið 1943 kvæntist Arni og
gekk að eiga ungfrú Pearl Irwin,
glæsilega ágætiskonu.
Mikið fagnaðarefni verður það
að sjálfsögðu íslendingum hvar,
sem þeir eru í sveit settir, að nú
hefir íslendingur, Kristján Al-
bertsson rithöfundur, verið kjör-
inn formaður áminstrar nefnd-
ar.
Kristján Albertsson er fæddur
á Akranesi 9. júlí 1897, sonur
Alberts Þórðarsonar síðar banka
bókara í Reykjavík og Stefaníu
Sigríðar Kristjánsdóttur frá
Hraunhöfn á Snæfellsnesi; hann
lauk stúdentsprófi við Menta-
skóla Reykjavíkur 1917 og ári
síðar heimspekiprófi við Kaup-
mannahafnarháskóla. Kristján
hefir gefið sig mikið að ritstörf-
um og er tungumálagarpur hinn
mesti; hann hefir langvistum
dvalið erlendis og gefið sig við
kenslustörfum í Þýzkalandi og
víðar; nú er hann búsettur í
Frakklandi.
Hæztu fjárlög í
sögu fylkisins
Hinn nýi fylkisféhirðir Mani-
tobastjórnarinnar, Ron Turner.
hefir nú lagt fram fjárlaga-
frumvarp sitt fyrir næsta fjár-
hagsár, það hæsta, sem um get-
ur í sögu fylkisins, en áætluð út-
gjöld nema 49 miljónum dollara;
til vegabóta eru áætlaðar 13
miljónir og þar í innifalinn sá
skerfur, sem fylkinu ber að
greiða vegna alþjóðarbílvegar-
ins, Trans Canada Highway.
Fjárhagur fylkisins stendur á
traustum grunni, og býr fylkið
enn að viturlegri forsjá Stuarts
S. Garson frá þeim tíma, er hann
var forsætisráðherra og fylkis-
féhirðir.
21. marz 1952
(Tilkynning. sem herra Ólafur
Thors aivinnumálaráðherra gaf
úi hinn 19. þ. m. um víkkun
íslenzkrar landhelgi)
Það er kunnara en frá þurfi
að segja að afkoma Islendinga
byggist mjög á fiskveiðum
þeirra umhverfis land sitt. Kem-
ur það greinilegast fram í þeirri
staðreynd, að 95% af útflutn-
ingi Jandsmanna eru sjávaraf-
urðir. Hins vegar eru innflutn-
ingsþarfir landsmanna hlutfalls-
lega miklar og afkoma lands-
manna verður af þeim sökum
enn háðari útflutningnum. Það
eru fiskveiðarnar sem gera land-
ið byggilegt, og Islendingar hafa
því með vaxandi ugg fylgzt með
síaukinni ofveiði og þverrandi
aflafeng á fiskimiðunum um-
hverfis landið. Hinn 22. apríl
1950 var gefin út reglugerð um
verndun fiskimiða fyrir Norður-
landi á grundvelli laga nr. 44
frá 5. apríl 1948 um vísindalega
verndun fiskimiða landgrunns-
ins, þar sem ráðherra er heim-
ilað að setja reglur, er gilda
skuli á fiskimiðum landgrunns-
ins. Síðan hafa verið í athugun
frekari ráðstafanir til að forða-
fiskimiðunum umhverfis landið
frá þeirri tortímingu, sem þeim
hefir lengi verið búin.
Var í dag gefin út reglugerð,
sem kemur í stað reglugerðar-
innar frá 1950. Heitir hún reglu-
gérð um verndun fiskimiða um-
hverfis ísland. Efni hennar er
það, að dregin er grunnlína um-
hverfis landið frá ystu annesj-
um, eyjum og skerjum og þvert
yfir mynni flóa og fjarða, en
síðan sjálf markalínan 4 mílur
utar á þessu svæði. Eru bannað-
ar allar botnvörpu- og drag-
nótaveiðar, jafnt íslendingum
sem útlendingum, og útlending-
Fyrirlestraferð
Ráðgert er, að Finnbogi pró-
fessor Guðmundsson hefji I
næsta mánuði ferðir sínar um
helztu íslendingabyggðir og
flytji þar erindi. Mun hann fyrst
tala í Baldur sunnudaginn 6.
apríl, kl. 4 eftir hádegi, en þar
næst í Glenboro mánudags-
kvöldið 7. apríl kl. 8.
Talar hann bæði á íslenzku
og ensku. Er þess að vænta, að
sem flestir sæki samkomur
þessar, jafnt ungir sem gamlir.
Nánar auglýst síðar.
um einnig hvers konar aðrar
veiðar. Þá segir einnig að at-
vinnumálaráðuneytið geti tak-
markað fjölda veiðiskipa og há-
marksafla hvers einstaks skips,
ef það telur að um ofveiði verði
ella að ræða, og að sækja verði
um leyfi til sumarsíldveiða fyrir
Norðurlandi eins og verið hefir.
Loks eru sett refsiákvæði í
samræmi við bráðabirgðalög um
það efni. Reglugerðin er gefin
út samkvæmt landgrunnslögun-
um frá 1948 og gengur hún í
gildi 15. maí, 1952.
Útvarp frá Fyrsfru
lútersku kirkju
Á Pálmasunnudaginn, 6. apríl
n.k., verður morgunguðsþjónust-
unni frá Fyrstu lútersku kirkju
útvarpað frá stöðinni C K Y í
Winnipeg. Útvarpið stendúr yfir
frá kl. 11—12 á hádegi.
Aukning eanadíska
flotans
Að því er nýjustu fregnir frá
Ottawa herma, er ráðgert, að
canadíski flotinn telji að minsta
kosti hundrað skip árið 1954.
Skip þessi verða að sjálfsögðu
af ýmissum stærðum og gerðum
og eru fyrst og fremst ætluð til
strandvarna þótt verkefni þeirra
verði ekki einskorðað við slíkt.
Flotamálaforingi Norður-At-
lantshafsbandalagsins, admíráll
Lynde D. McCormick, var
staddur í Ottawa í fyrri viku
og átti þar viðræður við for-
sætisráðherrann og yfirmenn
hins canadíska flota varðandi
varnaðarráðstafanir og mun
fullkomin eining hafa ríkt milli
þeirra allra, er að málum stóðu.
Á fundi, sem American
Women’s Club hélt í University
Women’s Club House á miðviku-
daginn flutti Mrs. Sofia Wathne
erindi um handiðnað og hlut-
verk hans nú á dögum. Hún
sýndi fram á, að þótt vélamenn-
ingin hefði gert handiðnaðinn
óþarfan á margan hátt, væri
hann samt ennþá mikils virði;
hann fullnægði sköpunarþrá
einstaklingsins, æfði auga, hönd
og hugsun í að vinna saman,
auk þess væri sannað að hand-
iðnaður hefði læknandi áhrif á
þá, sem þjást af taugaveiklun
og vöðvaóstyrk. — Ræðukonan
rakti og sögu vefnaðarins, sem
er elzti handiðnaðurinn.
LEYS MIG
Leys mig guð frá lúa og ellivanda
ljá mér vængi þá er hugar fló
má ég fljúga fugl til Islands stranda
flytja kvæði bleikri sinutó.
Lát mig baða væng í þýðum vindum
vorið boða hlíð og brekkukinn
strjúka hláku hjarn af hvítum tindum
hella yl í fagra dalinn minn.
Ei vil ég í himni þínum hýrast
hörpu slá í þinni englasveit
Ættjörð geymir alt sem manni er dýrast
óskir, vonir, þrár og fyrirheit.
Páll Guðmundsson
Einar próíastur Slurlaugsson, fimiugur
Hinn 21. þ. m., átti Einar prófastur Sturlaugsson á Patreks-
firði fimtugsafmæli, en hann er sá maðurinn, er sæmdi
háskóla Manitobafylkis hinni miklu og afar verðmætu gjöf
íslenzkra blaða og tímarita, sem áður hefir verið skýrt frá;
1 tílefni af afmælinu sendu þeir Dr. Gillson háskólaforseti,
Finnbogi prófessor Guðmundsson og Dr. P. H. T. Thorlakson
afmælisbarninu símleiðis heillaóskaskeyti. — Lögberg flytur
Einari prófasti innilegar hamingjuóskir vegna afmælisins.
Fjárhagsáæf-luri sambandsstjórnar
lögð fram í þingi