Lögberg - 27.03.1952, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 27. MARZ, 1952
J.ööbtrg
GeflC Ot hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritetjórans:
HÐITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Tveggjcs bóka minst
Stefán Einarsson: SKÁLDAÞING. 472 blaðsíður Bókaútgáfa
Guðjóns Ó. Guðjónssonar, Reykjavík, 1948.
Það hefir dregist úr hömlu, að ég mintist allmargra
bóka, er mér bárust að gjöf á árinu, sem leið, og framan
af þessu ári; á þessu bið ég afsökunar, þótt í nokkrum
tilfellum hafi óviðráðanleg atvik valdið drættinum.
Um jólaleytið barst mér mikil bók og merk, Skálda-
þing, ritgerðasafn um merka rithöfunda eftir dr. Stefán
Einarsson, prófessor við Johns Hopkins háskólann í
Baltimore, Maryland. Mér þótti vænt um að eignast
þessa bók og geymi hana eins og sjáaldur auga míns.
Flestar hafa áminstar ritgerðir áður birzt á prenti,
svo sem í Tímariti Þjóðræknisféiagsins, Eimreiðinni,
Iðunni og víðar, og munu þó tiltölulega fáum kunnar
hér vestra, því útbreiðsla hlutaðeigandi tímarita hér
um slóðir hefir jafnan verið að mun takmarkaðri, en
átt hefði að vera; það er því enginn smáræðis fengur
í því fólginn, að fá nú ritgerðirnar í einni heild og það
því fremur, sem bókin er svo vel úr garði gerð að ytra
frágangi, að til undantekninga má telja.
Innihald bókarinnar er á þessa leið: Gamanbréf
Jónasar Hallgrímssonar, Nokkrar athugasemdir um
skáldsögu Jóns Thoroddsen, Úr ferðasögu Charles Ed-
monds á íslandi 1856, Benedikt Gröndal og Heljarslóð-
arorusta, Presturinn á Vökuvöllum eftir Goldsmith og
Jón Þorláksson, Alexander Kjelland og Gestur Pálsson,
Þorgils gjallandi, Þættir af Einari H. Kvaran — Guð-
mundur Magnússon — Jón Trausti, Indriði Einarsson,
Frá Guðmundi Friðjónssyni og sögum hans, Jón Sveins-
son áttræður, Sigurður Nordal, Guðmundur Finnboga-
son sjötugur, Tveir merkismenn, Guðmundur Kamban
fimtugur, Gunnar Gunnarsson, Halldór Kiljan Laxness,
Kristmann Guðmundsson og Guðmundur Hagalín.
Af efnisyfirlitinu má ljóslega ráða, hve margra ó-
líkra grasa gætir í bókinni, þótt hitt sé vitaskuld meira
um vert af hve mikilli sálrænni nærgætni þeim er lýst.
Við lestur bókarinnar varð mér starsýnast á þá
höfunda, sem ég hafði persónulega kynst, svo sem þá
Indriða Elinarsson, Guðmund Magnússon, Sigurð Nor-
dal, Guðmund Kamban, Guðmund Finnbogason, Einar
H. Kvaran, Guðmund Friðjónsson, Halldór Kiljan Lax-
ness og Gunnar Gunnarsson; allir þessir merku menn
stóðu lifandi fyrir hugskotssjónum mínum, ég þokaðist
nær þeim við lesturinn og rifjaðist þá upp í vitund
minni eitt og annað, sem ég mundi glögt eftir og mér
þótti sérstæðast í dagfari þeirra og skapgerð; þetta
á einkum við um Indriða Einarsson, því honum kynt-
ist ég allnáið, þótt með okkur væri mikill aldursmunur;
fundum okkar bar svo að segja daglega saman í all-
mörg ár, og oftast laut samtalið að leikritum og ljóðum.
Guðmund Finnbogason muna allir, er áttu því láni
að fagna að kynnast honum, og þá ekki hvað sízt, er
kviknaði í honum á ræðupalli. Guðmund Friðjónsson
man ég bezt frá Þingvallafundinum 1907, er hann hafði
Sigurð konung sýr að ræðutexta, en Gunnari Gunnars-
syni kyntist ég á Ljótsstöðum í Vopnafirði; mér fanst
hann þá ólíkur öðrum sveinum á svipuðu reki, og hann
varð jafnframt ólíkur öðrum mönnum, er aldurinn
færðist yfir hann, en þá komst hann brátt í röð hinna
stærri spámann^, þeirra, er við ritstörf fengust.
Góður fengur þykir mér að ritgerð dr. Stefáns um
Guðmund Magnússon — Jón Trausta, þennan ram-
íslenzka brautryðjanda í íslenzkri skáldsagnagerð, er
lézt um aldur fram, en var altaf að vaxa.
Góðar bækur verða manni eins og hollir vinir, og
ég get fullvissað dr. Stefán Einarsson um það, að með
bók hans Skáldaþingi og mér, hefir þegar tekist hin
bezta vinátta.
★ ★ ★ ★
Bragi Sigurjónsson: HRAUNKVÍSLAR, ljóð. Akureyri
Preniverk Odds Björnssonar, 1951.
Þetta er önnur ljóðabók Braga Sigurjónssonar, er
hún hvorki fyrirferðarmikil, né heldur lætur hún mikið
yfir sér, þó hefir hún engu að síður eitt og annað til
síns ágætis, því þar er að finna hreint ekki svo fá góð
kvæði, sem gott er að lesa og muna; yfir höfuð eru
ljóðin vel kveðin, þótt eigi hafi höfundur náð þeirri
silfruðu lýrik, er svipmerkti ljóð föður hans, Sigurjóns
Friðjónssonar á Litlu-Laugum.
Það stafar engri sérstakri birtu frá ljóðum Braga,
heldur minna þau fremur á kaldar hraunkvíslar í sam-
ræmi við heiti bókarinnar, þó tærar geti þær að vísu
verið og svalandi; höfundur er snortinn geðhrifum
þjóðfélagslegra umbóta, og leitast við að verða ádeilu-
skáld, þótt eldinn skorti enn sem komið er til að ná
fullum tökum á slíkum viðfangsefnum; við þennan tón
kveður í ijóðinu „Framsöguræða íhaldsmanhs í fram-
færzlunefnd“, en þannig er fyrsta erindið:
í bárujárnsskúr, sem braggi nefnist
býr hún og krakkarnir fjórir.
Þarna er kuldi, þrengsli og raki
en þetta skrimtir og tórir,
enda prédikar presturinn okkar
um píslarvættið í kirkjum,
og svo hefir föðurleg fátækrastjórnin
fóðrað hópinn á styrkjum.
Ekki verður sagt að Bragi Sigurjónsson sé auðugur
að fögrum lífsmyndum, þótt sums staðar bregði fyrir
nokkurri birtu; þetta dylst engum, er með athygli les
fyrsta kvæði bókarinnar, „Hraunkvíslar,“ en í því er
þessi vísa:
Lengi hafði ég leitað,
lengi hafði ég vonað,
lengi hafði ég trúað
á ljúfra drauma sýn.
Líflaus, svartur sandur
seildist mér að hjarta,
nöpur auðnarnóttin
næddi sporin mín.
íslenzka þjóðin, engu síður en aðrar þjóðir, þarf
á hressandi ljóðum að halda, er styrki hana í örðugri
iífsbaráttu um grýtta vegu sundrungar- og upplausnar-
afla og greiði göngu hennar á brattans fjöll.
A Most Enjoyaöle Gathering
More than a hundred members
and guests of the Icelandic Can-
adian Club enjoyed the delight-
ful and unusual program given
by the club Moday night in the
Lower auditorium of the First
Federated church.
Walter Larusson, a member
of the club’s executive board,
gave a vivid and living pre-
sentation of his personal im-
pression of his visit to Iceland
and the Icelandic Community in
London last summer. He was
impressed with the enchanting
farm and coloring of the Ice-
landic scenery, which seems to
inspire such a large number of
Icelanders to take up painting.
as a profession or a hobby.” He
described some of the outstand-
ing works of Einar Jónsson, the
sculptor, who visited Winnipeg
in 1918, and who created the
model for the fine statue of Jón
Sigurdson which stands on the
grounds of the Manitoba Legi-
slature in Winnipeg. In London,
he said, a series of Linguaphone
records with Icelandic language
lessons, have just been com-
pleted.
A novelty feature of the pro-
gram was millinery model show
given by 9 members of the
Evening Alliance of the First
Federated Church. The Skit
was an hilarious riot of visual
extravaganza and humourous
comment (given by Miss Elsie
Petursson, decked out in a svelte
grey satin gown, and an in-
verted silver cake basket for a
“chapeau,” a pert spray of
flowers blooming on top of it,
and a huge pink bow at the side.
Other original creations were:
a floor-mop turban with flow-
ing burnoose; a tall, fluted lamp
shade with a cascade of flowers;
a “stove pipe” model, complete
with “elbows” and velvet in-
serts, the model sporting a be-
ribboned tin funnel as a hand
bag; a modest number was a red
hot-water bottle, hugging the
head and tied undir the chin
with a ribbon, and a smaller
replica carried as a hand bag.
The remaning models were
equally cunning, and with the
variety of costumes, furs and
accessories gave quite an im-
pression of elegance and hearty
good humour. The girls received
an ovation of thunderous
applause.
A group of students from the
Winnipeg Normal School, (some
of them being Icelandic), the
girls in gay swirling skirts and
peasant blouses, gave a demon-
stration of square dances, and
later led the various sets as the
audience took part in a series of
jolly folk dances.
The social committee served
a buffet lunch. This meeting
was unanimously voted as one
of the most successful and
spontaneously gay social gather-
ings we have had. H. D.
Merkileg þýðing Jobsbókar
Eftir PRÓFESSOR RICHARD BECK
í hugum kristinna manna almennt er Biblían, að vonum,
fyrst og fremst hið ódauðlega trúarrit, óþrotleg uppspretta
lífsins vatns, eilífra sanninda og hinnar dýpstu speki. Hinu
hættir mönnum til að sjást yfir, að Ritningin er jafn auðug
að bókmenntalegri fegurð og snilld, að skáldlegu hugarflugi
og djúpu innsæi. Og fáar eða engar bækar Biblíunnar jafn-
ast að bókmenntagildi og snilld við Jobsbók, enda hafa önd-
vegisskáld víða um lönd hlaðið hana slíku lofi, að þau hafa
vart getað fundið aðdáun sinni hæfan orðabúning.
Það er því óneitanlega athyglisvert, að nýkomin er út á
vegum ísafoldarprentsmiðjunnar í Reykjavík ný íslenzk
þýðing af Jobsbók, og hún í ljóðum, eftir Ásgeir Magnússon
kennara frá Ægissíðu; er þetta í fyrsta sinni, að íslenzkt
skáld hefir færst í fang það vandaverk að snúa þessari stór-
brotnu ljóðsögu á bundið mál. Jafnframt er þó skylt að geta
þess, að sálmaskáldið séra Valdimar Briem orti á sínum
tíma merkan trúarljóðaflokk út frá Jobsbók (Ljóð úr Jobs-
bók, Winnipeg, 1908), og var kostnaðarmaður útgáfunnar sá
mæti maður, og einlægi vinur kirkju og kristni, Halldór S-
Bardal, fyrrum bóksali í Winnipeg.
En hverfum aftur að þýðingu Asgeirs Magnússonar, sem
öll er þannig úr garði gerð, að hún ber fagurt vitni þeirri
alúð,- sem hann hefir lagt við þetta vandaverk sitt. Hefir
hann, eins og helmildaskrá hans ber með sér, kynnt sér hin
ágætustu rit um viðfangsefni sitt, erlend og íslenzk, en til
grundvallar þýðingu sinni hefir hann lagt þýðingu Jobs-
bókar í Endurskoðuðu ensku Biblíuþýðingunni (The Holy
Bible, Revised Version, Oxford, 1895), en jafnframt haft
nokkra hliðsjón af hebreska textanum. Einnig er prentuð í
bókinni, lesandanum til hæðarauka og samanburðar, þýðing
prófessors Haralds Níelssonar úr íslenzku Biblíunni frá 1912.
Ásgeir fylgir þýðingu sinni úr hlaði með inngangsköfl-
um um stöðu Jobsbókar í bókmenntum heimsins, viðfangs-
efni hennar, endurgjaldskenninguna, efnisskipun Jobsbókar,
aldur hennar og höfund; síðan kemur þýðingin sjálf þvínæst
ítarlegar skýringar við Jobsbók, kaflar um ljóðahætti henn-
ar og varðveitzlu,'og að síðustu heimildaskrá og lokaorð, auk
Jobsbókarþýðingarinnar úr íslenzku Biblíunni, sem fyrr
getur. Allar eru skýringar þýðanda, eða „Huganir“, eins og
hann nefnir þær, hinar greinabeztu, fróðlegar, og geta því
orðið lesandum til mikils skilningsauka, en margt er það í
Jobsbók, sem skýringar er þörf, eigi menn að njóta þess til
fulls og meta að verðleikum.
Að bókmenntagildi og ritsnilld Jobsbókar hefir þegar
vikið verið, en henni er að verðugu skipað í flokk mestu
meistaraverka heimsbókmenntanna. Eigi skipar hún óæðri
sess, þegar litið er á stórbrotið og sígilt viðfangsefni hennar,
en það skilgreinir Ásmundur prófessor Guðmundsson ágæt-
lega í þessum orðum í hinu prýðilega riti sínu, Inngangs-
fræði Gamla testamentisins (Reykjavík, 1933) sem þýðandi
hefur tekið upp í inngangskafla sinn um þetta grundvallar-
atriði:
„Jobsbók er framúrskarandi meistaraverk bæði að efni
og formi og trúarreynslu . . . Hún lýsir efasemdum og sálar-
stríði útaf raunum rettláts manns og verður af máttug trúar-
sókn. Ráðgátan mikla sem barizt er við er þessi: Hvernig fá
þjáningar góðs og guðrækins manns samrýmzt því að Guð
sé réttlátur?"
Við þetta mikla vandamál hafa hugsuðir og heimsþek-
ingar allra alda og menningarþjóða verið að glíma, og orðið
sú gáta vandráðin. Svo fer Job einnig, þó að honum skíni að
síðustu við sjónum bjart ljós nýrrar trúarvissu, þegar glímu
hans við Guð sinn lýkur, enda hefir Job þá jafnframt tekist
að hrekja að fullu röksemdir vina sinna og rifið stoðirnar
undan endurgjaldskenningu þeirra, þeirri kenningu, „að
synd sé orsök og undanfari allra þjáninga“; jafnframt verður
hann málsvari jákvæðari lífsskoðunar, og eru þeirri hlið
málsins gerð glögg skil í eftirfarandi orðum þýðandans:
„En jákvætt efni ritsins er einkum þetta:
1. Þjáning getur hent saklausan mann til þess að reyna
þrek hans og staðfestu.
2. Það er fávíslegt að líta svo á, að helztu afskifti Drott-
ins af heiminum séu þau að umbuna og refsa.
3. Þrátt fyrir fullyrðingu óvinarins um sjálfselsku
mannsins, stenzt Job á sinn hátt sína þungu raun og
varðveitir guðstrú sína allt til enda.
En hina sönnu lausn á viðfangsefninu er að finna í
fyllri og æðri þekkingu á þeim Guði, sem er skapari alheim-
Sins—á honum sem er höfundur hinnar óendanlegu miklu
og flóknu tilveru, sem vér lifum í—tilveru sem er allt í
senn: stórbrotin og margbrotin, undursamleg og óskiljanleg
mannlegri athugun og mannlegri hugsun.“
Vissulega er það rétt, að Jobsbók er drama í mörgum
skilningi, að minnsta kosti er efnið hádramatískt í eðli sínu,
en þó er bókin, ef til vill, enn nær því að vera hetjusaga í
ljóðum; hitti Prófessor John F. Genung því ágætlega í mark,
er hann kallaði Jobsbók „Hetjusögu hins innra lífs“ (The
Epic of the Inner Life). Því að þar er, á hinn átakanlegasta
og áhrifamesta hátt, lýst hinu harðasta sálarstríði, sögð
harmsag%þjáningahlaðinnar og leitandi sálar, er finnur að
lokum frið og kemst í'sátt við Guð. Og svipað stríð er háð í
sálum hugsandi og sannleiksleitandi manna og kvenna um
alla jörð á vorri öld, eigi síður en á dögum Jobs; þessvegna
eldist saga hans aldrei; hún er ný með hverri kynslóð.
Job hlýtur eigi neina fullnaðar lausn ráðgátu sinnar, en
hann hefir eignast nýjan skilning á mikilleik guðdómsins, er
svalar leitarþrá anda hans, og í sterkari trúarvissu beygir
hann sig í friði og auðmýkt fyrir Guði, eins og fram kemur
ótvírætt í lokaerindum meginmáls ljóðsögunnar, er Job
segir:
„Þú varst mér sögn, en sýn
síðar og undrun mín.
Því tek ég aftur orð,
iðrast og fell á storð,
eys á mitt úfið hár
ösku . . . og felli tár.“
Og hvað um þýðinguna sjálfa, sem skiftir auðvitað
mestu máli í þessu sambandi? Skoðum hana í ljósi tilgangs
þýðandans, sem er þessi:
„Tilgangur með riti þessu er sá að gera Jobsbók aðgengi-
lega íslenzkri alþýðu, ef auðnast mætti. Ritið rekur því
stuttlega sögu Jobsbókar og þirtir í ljóðum það, sem í ljóð-
um var, og skýrir auk þess vafasamar hendingar. Ritið
þræðir Ritningartextann næstum alveg og leitast er við að
hafa allt sem sannast, en eigi að síður er þetta ekki vísinda-
rit. Það er skáldrit frá hendi höfundar og þá er vel ef það
heldur sínu skáldlega gildi í þessari mynd.“
Samanburður við ensku þýðinguna, sem lögð er aðallega
til grundvallar, sýnir það, að þessi þýðing Ásgeirs Magnús-
sonar fylgir mjög trúlega frumtextanum; jafn vönduð er
hún um málfar, og bragarhættirnir, sem eru all fjölbreyttir
falla yfirleitt vel að efninu; einkum virðist mér latneska
þríhendan njóta sín ágætlega, t. d. í þessum orðum Jobs í
XIV kapítula:
„Eins og fjall við brak og bresti
byltist fram 1 urðarkesti—
mylst sem leir . . . við hóf á hesti—
Eða klettur hátt úr hlíðum—
hrapi fram í bogum víðum—
týni stað . . . og leynist lýðum—
Eða straumvatn steininn holi,
stórfljót jarðarleirinn moli
og á haf út ölli skoli:
Þannig vonir manna myljast,
myrkvast þær og gleymsku hyljast—
glatast loks og lýðum dyljast."
Nákvæmi, bæði um hugsun og orðalag, og smekkvísi
haldast löngum í hendur í þýðingunni, og eru það miklir
kostir. Víða eru einnig ágæt tilþrif, svo sem í kaflanum, er
Guð svarar Job úr stormviðrinu, eins og sjá má af þessum
erindum:
Hvað er undir . . . sterkum stuðlum:
stoðum jarðar . . . boðum hafsins?
Hver . . . skóp lýðum lönd og álfur—
lagði hornstein jarðar fornan—
meðan stjörnur saman sungu
söngva . . . fyrir ævalöngu—
meðan sælar sveitir himins
sungu lofgerð heimi ungum?
Hver skóp hurðir hafsins efldar . . .
hafði vald á bárufaldi—
þá er brauzt fram brotstjór æstur
braut frá jarðar móður skauti,
-þá er gaf ég því að klæðum
þykkva skýja flóka hlýja,
þá er ég fékk því að reifum
þunga mökkvabliku dökkva.“—
Að öllu samanlögðu á Ásgeir Magnússon því miklar
þakkir skilið fyrir þetta vandaða verk sitt, sem verðskuldar
athygli og gaumgæfan lestur; ennfremur ber að þakka út-
gefandanum það, hve' myndarlega og fallega er frá ritinu
gengið um ytri búning. —Sameiningin