Lögberg - 27.03.1952, Síða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 27. MARZ, 1952
LANGT í BURTU
frá
HEIMSKU MANNANNA
Eftir THOMAS HARDY
J. J. BÍLDFELL þýddi
Við snúum nú huganum að hinum vinstri
handareinkennum, en þau voru flatneskja út
frá ánni beint á móti veggnum hinu megin við
hana og yfir báðum hvíldi myrkur. Þetta voru
aðaieinkennin. Ef nokkuð gat verið skugga-
legra en loftið, þá var það þessi veggur, og ef
nokkuð gat verið drungalegra en veggurinn,
þá var það áin, sem að var fyrir neðan hann.
Það vottaði óljóst fyrir brún á byggingu og
upp frá henni sást grilla í reykháfa hér og þar
og votta fyrir aflöngum gluggamyndum á efri
parti byggingarinnar, en neðri partur hennar
var dimmur eins og nóttin.
Dimm högg, sem ekki er hægt að lýsa,
heyrðust með reglubundnu millibili í gegnum
snjóþrungið loftið. Það var klukka í nágrenn-
inu, sem var að slá tíu. Hún var úti og sökum
snjósins, sem á hana hlóðst, hafði hún mist sína
eiginlegu hljómfegurð um tíma.
Um þetta leyti fór snjókornunum að fækka;
tíu snjókorn féllu nú þar, sem tuttugu höfðu
áður fallið, svo eitt þar, sem áður féllu tíu.
Nokkru seinna sást eitthvað hreyfast niður við
ána. Til að sjá, þar sem það bar við umhverfið,
gat athugull maður séð að það var lítið fyrir-
ferðar; það var allt sem um það var hægt að
segja með nokkurri vissu, þó að líklegt þætti,
að það mundi vera mannvera; þessi vera færð-
ist seint áfram en fyrirhafnarlítið, að því er
virtist, því snjórinn, þó að-hann hefði fallið þétt
niður, var enn ekki dýpri en tveir þumlungar,
og rétt í þessu heyrðist sagt hátt: —
„Einn, tveir, þrír, fjórir, fimm.“ Og á milli
orðanna færðist þessi vera áfram, svo sem sex
til sjö faðma í senn. Það var nú ljóst, að það
voru gluggarnir á veggnum sem verið var að
telja; og að talan fimm átti við fimmta glugg-
ann frá horninu á byggingunni. Hér stansaði
þessi vera og minkaði — beygði sig. Svo þaut
snjóbolti yfir ár.a í áttina til fimmta gluggans,
hann lenti á vegginn spölkorn frá markinu.
Þessi athöfn var hugmynd manns, sem að kona
var að framkvæma. Enginn maður, sem nokk-
urn tíma hafði séð fugl, kanínu eða íkorna í
æsku, hefði getað hæft til marks á ófullkomn-
ari hátt en hér var gert. Önnur tilraun, og enn
önnur, þangað til að veggunnn var orðinn allur
blettóttur af snjó; að síðustu hitti einn snjó-
boltinn fimmta gluggann.
Við dagsbirtu hefði mátt sjá ána líða fram,
djúpa, lygna og yfirborðsslétta með jöfnum
straumhraða, því þó að hann væri máske örari
í einum stað en öðrum þá jöfnuðu hringiðurnar
hann. Ekkert svar heyrðist upp á merkið, sem
gefið hafði verið, nema fallhraði straumsins,
þegar að hann mætti einhverri mótspyrnu, sem
að raunamæddur maður hefði kallað stunur, en
líisglaður maður hlátur.
Glugginn var hæfður á sama hátt og'í fyrra
sinnið. Svo heyrðist einhver hreyfing, eins og
að gluggi væri opnaður og úr sömu áttinni
heyrist málrómur, sem spurði:
„Hver er þar?“
Það var karlmannsrödd, sem að talaði, og
sem að þessi fyrirbrigði virtust ekki koma á
óvart. Byggingin, sem glugginn var á, var her-
mannaskáli, þar sem giftingar voru litnar iilu
auga, en slíkt samband sem þetta, líklega átt
sér stað áður en þetta kveld.
„Er það Sargent Troy?“ spurði díllinn i
snjónum með skjálfandi rödd.
Þessi persóna var svo lík eilitlum skugga
niður á jörðinni, en hinn — maðurinn, sem tal-
aði, óaðgreinanlegur frá byggingunni, að segja
mátti, að byggingin væri að tala við snjóinn.
„Já“, var svarað grunsamlega frá gluggan-
um. „Hvers konar stúlka ert þú?“ '
„Ó, Frank — þekkurðu mig ekki?“ sagði
depillinn. „Konuna þína, Fanny Robin.“
„Fanny!“ sagði veggurinn standandi hissa.
„Já“, sagði stúlkan með hálfgerðum and-
köfum. f
Það var eitthvað í mæli stúlkunnar, sem
að sjaldan heyrist í tali eigin, eða giftra kvenna,
og í hætti mannsins var líka það að finna, sem
sjaldgæft er hjá eiginmönnum. Samtalið hélt
áfram.
„Hvernig komstu hingað?“
„Ég spurði mig fyrir um gluggann á her-
berginu þínu. Fyrirgefðu mér!“
„Ég átti ekki von á þér í kveld. Ég hélt
sem sé að þú mundir ekki koma. Það var furða
að þú skyldir finna mig hérna. Ég verð í sendi-
ferðum á morgun.“
„Þú sagðir mér að koma.“
„Ég sagði, að þú mættir kannske koma.“
„Já, ég meinti, að ég mætti. Þykir þér ekki
vænt um að sjá mig, Frank?“
,(Ó, jú — jú, vissulega.“
„Geturðu komið til mín?“
„Kæra Fanny mín, nei! Það er búið að
blása í lúðurinn og herskáladyrnar eru lokaðar,
og ég hefi ekki burtfararleyfi. Við erum allir
eins og að við \ærum í héraðsfangelsi þangað
til á morgun.“
„Þa get ég ekki séð þig fyrr en á morgun!“
sagði hún vonbrigðislega og hálf kjökrandi.
„Hvernig komst þú hingað frá Weather-
byry?“
„Ég gekk part af leiðinni — og keypti mér
keyrslu hinn partinn.“
„Ég er hissa.“
„Já — ég er það líka. En Frank hvenær á
það að verða?“
„Hvað?“
„Sem að þú lofaðir.“
„Ég man það ekki í svipinn."
„Ó, þú manst. Talaðu ekki svona. Það
knúsar mig. Það kemur mér til að segja það,
sem að þú ættir að segja sjálfur."
„Kærðu þig ekkert um það — segðu það.“
„Ó, verð ég að gjöra það. — Hvenær eigum
við að gifta okkur, Frank?“
„Ó, emmitt það. — Nú jæja, þú verður að
fá viðeigandi föt fyrst.“
„Ég heíi peninga. Verður það með leyfis-
bréfi eða hjónabandslýsingum?“
„Lýsingum, hugsa ég.“
„Og við eigum heima í tveimur kirkju-
sóknum.“
„Gjörum við það? Hvað svo?“
„Ég á heima í Sánkti Maríu sókninni, en
þú ekki, svo að það verður að lýsa í þeim
báðum.“
„Segj’a lögin það?“
„Já. Ó, Frank, þú heldur að ég sé fröm.
Ég er hrædd. Gerðu það ekki, elsku Frank —
viltu — ég ann þér svo heitt. Og þú hefir svo
oft sagt, að þú ætlaðir að giftast mér, og — og —
ég ég ég . . . .“
„Farðu ekki að gráta núna! Það erTieimsku-
legt, ef að ég lofaðist til að giftast þér, þá er
sjálfsagt að gjöra það.“
„Á ég að láta lýsa í söfnuðinum þar sem
að ég er, og vilt þú gjöra hið sama í þínum
söfnuði?"
„Já.“
„Á morgun?“
„Ekki á morgun, við skulum ráða því til
lykta seinna.“
„Þú ert búinn að fá leyfi foringjanna?“
„Nei — ekki enn.“
„Ó, hvernig stendur á því. Þú sagðist vera
nærri búinn að fá það áður en þú fórst frá
Casterbridge.“
„Satt að segja, þá gleymdi ég að biðja um
það. Koma þín er svo óvænt.“
„Já — já, það er satt. Það var rangt af mér
að gjöra þér ónæði. Ég skal nú fara. Viltu koma
og sjá mig á morgun hjá henni frú Twill í
Norðurstræti? Mér líkar ekki að koma hingað í
hermannaskálann. Það eru ósiðlátar konur hér
allt í kring, og ég vil ekki láta fólk halda, að
ég sé ein af þeim.“
„Rétt er það. Ég skal koma til þín, kæra
mín, á morgun. Góða nótt!“
„Góða nótt, Frank — góða nótt!“
Það heyrðist að glugginn var látinn aftur.
Díllinn litli færðist fjær. Þegar að hún fór
fram hjá horninu á byggingunni, þá heyrðust
hjáróma glettnisköllin: „Hæ, hæ, Sargent —
hæ, hæ!“ Og umræður, sem óglöggt heyrðust
ásamt hlátur hviðum, sem naumast heyrðust þó
fyrir nið árinnar fyrir utan.
XII. KAPÍTULI
Fyrsta opinbera athöfnin, sem sýndi að
Bathsheba hafði sjálf tekið ráðin í sínar hend-
ur á yfirstjórninni á búi sínu, var að hún fór
daginn eftir á kornmarkaðinn í Casterbridge.
í lágu og víðáttumiklu byggingunni, sem upp
á síðkastið hafði verið nefnd kornviðskiptahús-
ið, var fjöldi manna, sem að stóðu tveir og
tveir saman og töluðust við og litu hver á ann-
an til þess að gefa meiri áherzlu orðum og at-
hugunum sínum. Fjöldi þeirra höfðu skógar-
reilar í höndunum, sem að þeir höfðu teglt til,
og notuðu þær sumpart til að styðja sig við,
en stundum til þess að pota þeim í svín, kindur
eða þá í bakið á kunningjunum þegar það sneri
að þeim, og til annara þeirra þarfa sem þurfa
þótti. Á meðan á samtali þeirra stóð, var þessi,
reil eða stafur notaður til ýmsra þarfa og á
ýmsan hátt; þeir beygðu hann um herðarnar
á sér, beygðu hann í boga á milli handanna,
í hlykki með því að stynga honum í gólfið og
þrýsta á hann, eða þá að þeir stungu honum
undir handlegginn á meðan þeir fóru með hend-
ina ofan í sýnispokann, sem að þeir báru korn
sitt í og tóku upp handfylli af því til að sýna,
sem þeir svo hentu á gólfið, eftir að hafa at-
hugað það. Þetta var orðinn vani, sem að
hænsni bæjarins voru farin að þekkja og gerðu
sér að góðu.
Á meðal þessara búralegu jarðeigenda var
aðeins ein kona. Hún var laglega og smekklega
búin og hreyfðist á meðal þeirra eins og listi-
vagn á meðal kerra; hlustaði eftir eins og reyf-
arasögu, á eftir prédikun, og þeir fundu til
hennar, eins og útrænunnar, sem að lék um
andlit þeirra. Það hafði tekið nokkra einbeittni
— miklu meiri, heldur en að hún bjóst við til
að taka þá stöðu, á meðal þeirra, því að þegar
að hún kom inn, þá hafði öllu samtali verið
hætt, nálega allir litu til hennar, stóðu svo og
störðu.
Bathsheba þekkti aðeins tvo eða þrjá af
þessum bændum, og hún fór til þeirra. En
henm var ljóst, að til þess að geta verið hag-
sýn, þá yrði hún að kynna sig; en viðskiptin
urðu fram að fara hvort sem að hún*var kynnt
viðskiptamönnunum eða ekki; og smátt og
smátt óx henni hugur, svo að hún gat svarað
fullum hálsi þeim mönnum, sem að hún hafði
heyrt getið um. Bathsheba hafði líka með sér
sýnispoka smn, og henni lærðist sá viðtekni
siður að láta kormð renna úr honum í lófa sér,
og halda því á lofti til umtals og álits að venju
Casterbridge manna.
Það var eitthvað í fari hennar og svip, þeg-
ar aö hún var að halda vöru sinni fram og leit
einbeittmslega á þann, sem að hún átti við, er
sýndi, að í henni byggi, þó að hún væri ekki
stór, bæði hugrekki og dirfska. En í augum
hennar var mildi — óbrigðul mildi — sem, ef
að þau hefðu ekki verið dökk, hefðu sýnst
þokukend; en eins og þau voru drógu þau úr
svip, sem hefði getað verið hvass, og gjörði
hann hreinan. Það var einkennilegt með hana,
sem að sjaldgæft er með konur í iullu fjöri og
á bezta skeiði, að hún tók aldrei fram í fyrir
manni, sem var að tala, fyrri en að hann hafði
talað út. Þegar um verðlag á vörum var að
ræða, hélt hún sínu fast fram, eins og kaup-
mönnum er eðlilegt að gjöra, og vann bug á
mótstöðu þeirra, sem að hún átti við, eins og
að kveníólk vanalega gjörir. En það var sann-
girni í einbeittni hennar, sem að losaði hana við
alla þverúð, eins og að verðrögun hennar var
íordildarlaus, og átti ekki skylt við smásálar-
skap.
Bændurnir, sem að hún átti engin viðskipti
við, og þeir voru langflestir, voru alltaf að
spyrja hvern annan, hver þessi kona væri?
Svarið var oftast: —
„Frænka Everdene bónda; tók við efri
Weatherbury-jörðinni; rak ráðsmanninn og
segist nú ætla að gjöra allt sjálf.“
Sá sem talað var til hristi höfuðið.
„Já, það er leitt að hún skuli vera svona
einþykk“, hélt sögumaðurinn áfram. „En við
ættum að vera upp með okkur af að hafa hana
hérna — hún flytur líf inn í þessa gömlu bygg-
ingu. En hún er svo myndarleg, að það verður
víst ekki langt þangað til að einhver krækir
1 hana“.
Það væri ókurteist að gefa í skyn, að ný-
ungin á þessu verkefni hennar, hefði haft eins
mikið aðdráttarafl, eins og fegurð hennar
sjálfrar og hreyfingar. Hvað sem því líður þá
vakti hún almenna eftirtekt og áhuga, og koma
hennar á sölutorgið þennan laugardag til að
kaupa og selja, var hvað sem öðru leið, glæsileg
sigurför. í sannleika sagt, þá var hrifningin
svo áberandi, að henni kom í hug tvisvar eða
þnsvar, að ganga um eins og drottning á meðal
þessara guða plóganna, eins og hún litla systir
hans litla Júpíters, og láta verzlunarstaglið
eiga sig.
Frá þessu segulmagni, sem að hún átti yfir
að ráða til að vekja eftirtekt á sér, var aðeins
ein undantekning. Það er eins og að konurnar
hafi alls staðar augu í þessum efnum. Bath-
sheba, án þess að líta í áttina til hans, var sér
þess meðvitandi, að hann var svartur sauður
í hópnum.
Hún skildi ekkert í því fyrst. Ef að það
hefði verið virðingarverður minnihluti, með
henni eða á móti, þá hefði það verið eðlilegt,
og ef að enginn hefði veitt henni eftirtkt, þá
hefði verið öðru máli að gegna — slíkt hafði
komið fyrir. Ef að allir, og þessi maður líka,
hefðu gert það, þá hefði henni ekki þótt neitt
einkennilegt við það — menn höfðu gert það
áður. En að einn maður s*kyldi gjöra það, var
leyndardómur, sem að hún gat ekki áttað sig á.
Henni varð brátt ljóst allmikið í sambandi við
útlit þessa manns. Hann var fyrirmannlegur
maður með hreinan og áberandi rómverskan
andlitssvip. Hann var beinvaxinn og yfirlætis-
laus. Ein skapgerð hans var sérstaklega áber-
andi — göfugmenska. Hann var fyllilega mið-
aldra maður, en á því skeiði er eins og að menn
standi í stað hvað aldursmerki snertir, oft í
tólf ár eða svo, og á yfirborðinu gjöra konur það
líka. Aldur hans var einhvers staðar á milli
35—50 ára, — hann hefði getað verið á báðum
þeim aldurstakmörkum eða einhvers staðar þar
á milli. Það má segja, að giftir menn um fer-
tugs aldur séu ótrauðir og nógu kurteisir, að
renna augum til sérstaklega laglegra kvenna,
sem á vegi þeirra verða. Það er máske með þá,
eins og með menn sem að spila vist að gamni
sínu, að þeir eru sér þess meðvitandi, að þeir
eru óhultir fyrir öllu því versta, sem að fyrir
getur komið — að verða að borga og eru því
óvarkárari. Bathsheba var viss um með sjálfri
sér, að þessi afskiptalausi maður væri ógiftur.
Þegar að kaupin og sölurnar voru um garð
gengnar fór Bathsheba undir eins til að hitta
Liddy, sem að beið við gula vagninn þeirra, sem
að þær höfðu komið í. Hesturinn var settur
fyrir og þær fóru af stað með vörur, svo sem
sykur, te, léreft og annað það, sem að Bathsheba
hafði keypt, vel merkt í vagninum á bak við sig.
„Ég hefi komist í gegnum þetta, Liddy, og
því er lokið. Ég tek mér það ekki nærri næst,
því að þeir venjast mér allir; en í morgun var
það eins slæmt og að vera gift — allra augu
störðu á mig!“
„Ég vissi, að svo mundi verða“, sagði Liddy.
„Karlmennirnir eru sá partur manníélagsins,
sem verstur er með það að glápa á mann.“
„En það var einn maður þarna, sem var
nógu skynsamur til að eyða ekki tíma sínum
í að horfa á mig“, sagði Bathsheba. Þessi upp-
lýsing var sett fram á þennan hátt til þess að
Liddy gæti ekki ímyndað sér að húsmóður
hennar væri neitt ergileg út af því. „Mjög lag-
legur maður“, bætti hún við; „djarflegur, um
íertugt skyldi ég halda. Veistu nokkur hver
hann er?“
Liddy gat ekki hugsað.
„Getuðurðu ekki gizkað á það?“ spurði
Bathsheba dalítið vonsvikin.
„Ég hefi ekki minstu hugmynd um það;
svo gerir það heldur ekkert til, þar sem að
hann gaf minni gaum að þér, en allir aðrir. En
ef að hann hefði gefið þér mein gaum, þá hefði
öðru máli verið að gegna“.
Það kom einhver mótsetning í huga Bath-
shebu, sem að gerði henni órótt innan brjósts,
og þær héldu áfram þegjandi. Eftir nokkra
stund heyrðu þær að keyrt var hratt á eftir
þeim, og hestur, sjáanlega af bezta kyni, vagn
og maður, náði þeim og fór undir eins fram hjá.
„Þarna er hann!“ sagði Bathsheba.
Liddy horfði. „Þetta! — Þetta er Boldwood
bóndi — vitaskuld er það hann — maðurinn,
sem ‘að þú gast ekki séð um daginn, þegar að
hann kom.“
„Ó, Boldwood bóndi“, tautaði Bathsheba
og horfði á eftir honum þar sem að hann fór.
Boldwood hafði hvorki litið til hægri né vinstri,
en haíði augun á veginum og ók fram hjá þeim
eins og að hann hefði ekki séð þær.
„Hann, er eftirtektarverður maður — finnst
þér það ekki?“ spurði Bathsheba.
„Ó, jú, mjög svo það. Það kemur öllum
saman um það“, svaraði Liddy.
„Ég er að hugsa um, hvers vegna að hann
sé svona einrænn og afskiptalaus og sýnist vera
svo langt í burtu frá öllu því, sem að í kringum
hann er.“
„Það er sagt ■— en menn vita það ekki ineð
vissu — að hann hafi orðið fyrir sárum von-
brigðum þegar að hann var ungur og glaður.
Þeir segja, að kona hafi brugðist honum.“
„Fólk segir það nú alltaf — en við vitum
mjög vel að það kemur varla fyrir, að konur
hryggbrjóti menn, það eru mennirnir sem
bregðast okkur. Ég spái, að það sé eðli hans að
vera svona dulur.“
„Aðeins eðli hans. — Ég á von á því, ung-
frú — ekkert annað. En það er rómantískara
að halda, að honum hafi verið misboðið, vesal-
ingnum! Máske að honum hafi verið gert það
eftir allt. Þú getur reitt þig á, að honum hefir
verið gert það. ó, já, ungfrú. Ég finn það á
mér, að honum hefir hlotið að vera gert það.“
„Okkur hættir samt við að hugsa illa um
fólkið. Mig skyldi ekki furða, þó að það hefði
verið dálítið sitt af hvoru, eftir allt — aðeins
á milli þeirra tveggja — heldur illrar meðferð-
ar og heldur mikillar óframfærni."
,,Ó, mín kæra ungfrú, nei. Ég get ekki
hugsað mér, að það sé á milli þeirra tveggja!“
„Það er líklegast.“
„Jæja, ég býst við að það sé. Það er áreið-
anlega langlíklegast. Þú getur trúað mér til
þess ungfrú, að það er einmitt það, sem að
honum gengur.“