Lögberg - 06.11.1952, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 6. NÓVEMBER, 1952
7
Á sakamannabekk
\
Framhald aí bls. 3
um þess að komast sem fyrst út
að flugstöð.
Við hrukkum upp við að bif-
reiðarstjórinn hægði skyndilega
á ferðinni, hemlaði. Hvað var
að? Fram undan okkur voru tvö
hlið, rammlega gerð, með nokk-
urra metra millibili, harðlæst.
Hvers vegna hafði þessum tálm-
unum verið komið fyrir á veg-
inum? Jú, það var auðvitað. —
Flugvöllurinn var eitt fjöreggja
hins unga ríkis, samkomulagið
við nágrannanna bölvað, aldrei
að vita hvenær Hindúar tækju
upp á að senda skemmdarverka-
menn einmitt þessa leið. Hér
voru náttúrlega hermenn á
verði, gráir fyrir járnum. Við
biðum þess að þeir kæmu og
rannsökuðu vegabréf okkar.
Eftir all-langa dvöl tók bif-
reiðarstjórinn að þreyta hornið.
Ekki myndu nú óvinir ríkisins
hafa slíkan hávaða uppi, enda
hélt hinn friðsami afkomandi
spámannsins áfram að æpa á
flautu sína í stað þess að reyna
að komast hávaðalítið á leiðar-
enda. Menn tóku nú að gera að
gamni sínu: „Ég kann bezt við
þann, sem ætlaði gegnum skrá-
argatið,“ heyrði ég Svía einn
segja við samferðamann sinn, og
er ég innti hann eftir, sagði hann
mér söguna, en hún er á þessa
leið:
„Þrír eiturlyfjaneytendur
komu að harðlæstri hurð. Sá,
sem reykti ópíum, sagði: „Við
skulum leggjast niður og bíða
þess að hurðinni þóknist að
opnast.“ Annar, sem var drukk-
inn af víni, mæltir „Við mölvum
okkur í gegn.“ Hinn þriðji, en
hann reykti marihuana, sagði:
„Ég skal smjúga í gegnum
skráargatið.“
„Hvernig væri að fara út úr bif
reiðinni og opna hliðið?“ spurði
einn samferðamannanna..
„Það myndi kosta mig stórsekt
eða tugthús,“ svaraði bifreiðar-
stjórinn og hélt áfram að æpa.
Þegar liðnar voru ýkjulaust
tíu mínútur kom náungi rólandi
utan úr myrkrinu. Hann var
berfættur, skítugur, lausgirtur,
svefndrukkinn. Þetta var varð-
maðurinn. Hann var svo alsak-
laus af að vera vakandi að við
sannfærðumst um það, nokkrir
Skandinavar, að hann myndi
með beztu samvizku geta svarið
það í dag við skegg spámannsins,
að í nótt hefði hann hvorki opn-
að hliðin fyrir friðsömum ferða-
löngum, né Hindúum, klyfjuðum
vítisvélum og tímasprengjum.
„Hvers vegna hafið þið þessar
tálmanir hér?“ spurði ég bifreið-
arstjórann um leið og hliðið skall
aftur að baki okkur.
„Spyrjið mig ekki um það,“
svaraði hann. „Ég hef aldrei
botnað neitt í því. Þá gátu hef ég
aldrei ráðið.“
Það getur oft komið sér vel
Ég sé að flestir farþeganna
dotta og veit að enn er langt í
land. Þess vegna er líklega bezt
að ég dundi við það stundar-
korn að reyna að reisa austræn-
um embættismönnum ofurlítinn
minnisvarða með því að segja
söguna um það, er ég sat á saka-
mannabekk Bangkokborgar. Ég
byrja með aðdragandanum, til-
dragelsi tugthússdyra:
Nýlega stóðum við séra Jó-
hann Hannesson við afgreiðslu-
borð í skrifstofu ræðismanns
Thailands í Hong Kong. Ég rétti
#ungum og fremur þokkalegum
pilti vegabréf mitt, og bréf frá
afgreiðslumanni Braathens, þar
sem gengið var í ábyrgð vegna
væntanlegs ferðalags míns til
Bangkok og þess óskað að mér
yrði veitt leyfi til vikudvalar
þar. Ungi, viðkunnanlegi piltur-
inn leit á plöggin. Allt í einu
belgdist hann allur út, horfði á
mig eins og strangur dómari á
illræmdan sökudólg og sagði:
„ómögulegt. Þér fáið ekkert
dvalarleyfi.“ Svo sneri hann í
mig rassi og stikaði burt, þang-
að sem hann hafði fyrr setið við
skriftir, er við komum inn.
Við tókum nú að biðjast skýr-
inga. Strákur hreytti í okkur
svörum, en öll voru þau á þann
veg, að einhvern veginn var al-
veg ómögulegt að sannfærast um
að hann segði satt, án þess þó
að beinlínis væri gerlegt að full-
yrða að svo væri ekki, en alveg
geðlaus maður, sem hefði getað
sætt sig við hrokann, svo að ég
ákvað að auðmýkja hann og
sagði: „Má ég tala vlð ræðis-
manninn sjálfan?“ „Upptekinn,"
svaraði strákur og hélt áfram að
skrifa. Þetta var auðsjáanlega
búið. Ég var afvopnaður, patt —
heimaskítsmát.
Jóhann, sem dundað hafði við
að skrifa eitthvað á blað, rétti
nú úr sér, og sagði af miklum
myndugleik, næstum hrokafullt
„Fáið ræðismanninum þetta
strax!“ Strákur drattaðist að
borðinu, tók við blaðinu og las.
— Allt í einu rann honum allur
hofmóður, og á einu andartaki
varð hann aftur ljúfur og lagleg-
ur afgreiðslupiltur, sem hneigði
sig fyrir Jóhanni og skeiðaði með
pappírsblað á fund síns herra.
„Hvað skrifaðir þú á blaðið?“
spurði ég Jóhann. Hann glotti.
„Ræðismaður Islands í Kína bið-
ur viðtals. Það getur oft komið
sér vel að bregða því fyrir sig,
einkum þegar í hlut eiga þeir,
sem betur hefðu mátt vera upp-
aldir.“
Lögin — ekki með að spauga
Dyr opnuðust og smávaxinn,
miðaldra maður birtist. Hann
hneigði sig djúpt, heilsaði virðu-
lega, bauð til stofu. Þetta var
sjálft hans ágæti, ræðismaðurinn
í eigin persónu.
Jóhann tók nú að skýra mitt
mál og hafði uppi hin ágætustu
lök fyrir því að Thailandi myndi
áreiðanlega enginn voði búinn
af vikudvöl minni. Er hann hafði
flutt um þetta langt erindi og
snjallt hóf starfsbróðir hans
ræðu sína. Hann kvað það að
vísu engum efa bundið að ég færi
með friði, en hins vegar gæti
hann ekki gefið mér dvalarleyfi,
hann gæti sent skeyti til Bang-
kok, þar sem mælt væri með að
leyfi yrði veitt, en svar við því
yrði áreiðanlega rúma viku á
leiðinni, annað og meira væri
ekki leyfilegt.* Hann sagðist al-
búinn þess að taka þá ábyrgð á
herðar sér að veita mér leyfi til
þess að fara um Bangkok á leið
til Evrópu, en það tæki einungis
til tuttugu og fjögurra klukku-
stunda og yrði ég að vera far-
inn innan þess tíma, svo að allt
væri löglegt, og er við þökkuð-
um þetta fögrum orðum og af
hrærðum hjörtum, en gátum
þess, að mér hefði lukkast að
komast til Hong Kong um Bang-
kok, án þess að hafa þetta leyfi
og hefði í huga að komast með
sama hætti heim, þá var auð-
sætt, að það var hvergi neitt
það að finna innan ramma em-
bættis hans, er gefið gæti honum
tækifæri til þess að verða mér
að liði.
„Hvað gerist ef ég fer leyfis-
laust?“ spurði ég. Ræðismaður
Thailands saup hveljur, en er
hann loks náði andanum kvein-
aði hann: „Fangelsi, herra minn,
fangelsi. Leyfislaust! Hamingjan
hjálpi okkur! Það er óðs manns
æði, voðinn vís!“ Svo sló ræðis-
maðurinn út báðum höndum og
setti upp ólýsanlegan angistar-
svip: „Lögin mínir herrar. Þau
eru ekki til að spauga með.“ Og
þá urðum við líka angistarfullir
gagnvart almætti laganna,, slóg-
um út höndum, þar sem við stóð-
um, og hneigðum okkur. Og þá
hneigði ræðismaður Thailands
sig fyrir okkur og við hneigðum
okkur enn fyrir honum og í dyr-
unum notaði litli, laglegi af-
greiðslupilturinn tækifærið og
hneigði sig djúpt fyrir Jóhanni.
„Það er þó allur munur að
hafa fengið að tala við siðaðan
mann,“ sagði ég er út var komið,
„og ég skil það vel eftir skýr-
ingu hans, að fyrir mig er ekkert
annað að gera en að hætta við
þessa Bangkok-ferð.“
„Ekki er ég nú enn alveg viss
um það,“ sagði Jóhann. Þessar
reglur um veitingar dvalarleyfa
í Bangkok eru þá hinar einu,
sem eru án undantekninga hér í
Austurlöndum. Förum aftur til
Wallem.“
Við skýrðum norska afgreiðslu
manninum frá erindislokum.
Hann hlustaði á sögu okkar. Svo
sagði hann stuttlega: „Þessi
ræðismaður er líklega nýkom-
inn hingað, regluþræll eins og
margir nýliðar." Svo sneri hann
sér að kínversku skrifstofu-
stúlkunni og sagði: „Sendið af-
greiðslu okkar í Thailand þetta
skeyti
MAGNÚSSON ÍSLAND
NÆSTU FLUGFERÐ
DVALARLEYFISLAUS
VILL VIKUDVÖL
BANGKOK. —
Svo bætti hann við: „Þetta
verður áreiðanlega í lagi. Þér
farið á miðvikudaginn, eins og
ráð var fyrir gert. Góða skemmt-
un í B§ngkok.“
Bara venjuleg skriffinnska
Réttri viku eftir þetta kom til
mín einn hinna thailenzku að-
stoðarmanna afgreiðslustjórans
í Bangkok og sagði: „Lögreglan
vill finna yður. Það er eitthvað
í sambandi við dvalarleyfið. Ég
hefi verið beðinn að fylgja yður
til lögreglunnar klukkan hálf
ellefu á morgun.“
Hver fjandinn var nú á seyði?
Ég vissi ekki betur en að dvalar-
leyfið væri skráð, skýrum stöf-
um, í vegabréf mitt, og að lög-
reglumaðurinn hefði einskis
spurt, en dembt stimplinum yfir
hálfa blaðsíðuna, skrifað eitt-
hvað, — og svo var það búið. —
„Uss, tölum ekki um það,“ hafði
afgreiðslustjórinn sagt„ er ég
spurði hvernig hann hefði farið
að þessu, og þá spurði ég einskis
framar, en reiknaði með að hann
hefði þurft að „skvísa“ — múta,
því að yfirleitt fæst ekkert þess
konar nema fyrir „squeeze“, sem
þykir nákvæmlega jafn sjálfsagt
í Thailandi og heiðarlég fyrir-
greiðsla annars staðar.
„Þetta er ekkert, sem máli
skiptir, ekkert nema venjuleg
skriffinnska,“ sagði afgreiðslu-
stjórinn, er ég hringdi til hans.
„Við gleymdum að segja yður
frá því, að þér áttuð að koma til
viðtals á lögreglustöðinni dag-
inn eftir að þér komuð. Segið
einungis, að þér hafið ekkert um
þetta vitað og biðjið afsökunar.
Þá sleppið þér.“
í klóm lögreglunnar
Þrátt fyrir þessar fullyrðingar
var mér ekki beinlínis rótt, er ég
gekk inn um aðaldyr lögreglu-
stöðvarinnar klukkan nákvæm-
lega hálf ellefu þriðjudaginn 26.
ágúst. Myndu þeir nú ekki reyna
að nota tækifærið til þess að
gera mér einhverja skráveifu?
Raunar var talið að hvergi í öll-
um Austurlöndum væri vinveitt-
ari þjóð okkur hvítum mönnum
en í Thailandi, og enn sem komið
var höfðu allir sýnt mér vin-
semd, — en öryggislögreglan?
Það var einhvern veginn ekki
alveg nógu öruggt.
Mér var vísað til lögreglufor-
ingja, er sat við geysistórt skrif-
borð. Ég nefndi nafn mitt, og
rétti honum vegabréfið. Foring-
inn gerðist allt í einu mjög
þungbrýnn og ábúðarfullur og
svo spurði hann: „Hvers vegna
komuð þér ekki hingað, eins og
fyrir yður var lagt?“ Ég gerði
mig eins aumingjalegan og mest
mátti verða og svaraði, klökkum
rómi: „Ég vissi ekkert um það,
minn herra.“ Löng og ískyggi-
leg þögn meðan hann blaðar í
vegabréfinu. Svo réttir hann það
í áttina til mín, leggur það á
borðið, styður vísifingri hægri
handar einmitt á þá blaðsíðuna,
þar sem leyfið mitt var skráð og
segir:
9«
„Þér eruð læs, er ekki
svor* Jú, ekki áræddi ég nú
beinlínis að þræta fyrir það, og
sá ég að þarna stóð skýrum
stöfum: Mæti hjá útlendinga-
eftirlitinu 21. ágúst. „Drottinn
minn,“ sagði ég og reyndi að
fölna upp: „Þetta las ég aldrei.“
„Las ekki,“ át yfirvaldið fyrirlit-
lega eftir mér, tók vegabréfið og
lagði það ofan á skjalabunka á
skrifborðshorninu. Svo tók það
þrjár handskrifaðar folíósíður,
sem voru á boðinu, hóf nú að
yfirheyra mig um einstök at-
riði ferðar minnar og skrifaði
jafnóðum til viðbótar á blöðin,
og þá varð mér ljóst að á öllum
þessum þrem blaðsíðum var
skýrsla um hinn óheyrilega af-
brotaferil minn. Að lokinni yfir-
heyrslu og skýrslugerð stakk
foringinn vegabréfi mínu í skjöl
in og sagði: „Annar herramaður
þarf að tala við yður.“ Svo brun-
aði hann á undan okkur, en við
eltum eins og lömb, leidd til
slátrunar.
„Er það sá allra æðsti, sem
við hittum næst?“ hvíslaði ég að
fylgdarmanninum. „Nei, lið-
þjálfinn fer bara með okkur til
liðsforingjans,“ andaði hann í
eyra mér. Og ég sem hélt í ein-
feldni minni að þetta væri sjálft
yfirvaldið.
Rakinn afbrotaferill minn
Skjöl á borði. Þungbrýnn yfir-
maður. Aumur þræll skellir hæl-
um. Sökudólgur hnígur í stól. Ný
yfirheyrsla. Stuttar, snöggar
spurningar, eins og skothvellir.
Fylgdarmaðurinn túlkar því að
yfirvaldið segist ekki tala ensku
en geta lesið hana. Fyrirskipun
gefin um að ég skrifi skýrslu,
þar sem grein sé gerð fyrir öllum
ferðum mínum, og einkum skýrð
ástæðan til lögbrots míns. Ég
settist nú við skýrslugerð þessa
og endaði langt mál með afar
a u ð m j ú k r i afsökunarbeiðni
vegna yfirsjónar minnar, og var
plagg þetta stílað til yfirmanns
sakamálalögreglu staðarins.
Heyrir minn tók nú ritsmíðina
og þrílas hana vandlega mjög.
Að því búnu tók hann að hand-
skrifa á skjölin, þar sem allur af-
brotaferill minn var rakinn, og
skildist mér að4>ar væri hann að
semja ptdrátt og gera tillögur í
málinu. Að því búnu sagði hann,
stutt og laggott: „Kapteinninn.“
svo reis hann á fætur, tók skjölin
og vísaði mér að borði innar í
salnum, þar sem maður nokkur
sat, er saup kalt te, reykti vindl-
inga og blaðaði í skjölum. Sá tók
plöggin og bauð mér að sitja.
Enda þótt hann léti sem ég
væri alls ekki þarna, lengi vel,
og héldi áfram að lesa, þá sann-
færðist ég fljótlega um að þetta
væri hinn alþýðlegasti herra-
maður, einkum vegna þess að
hann bauð mér vindling, sem ég
neyddist þó til af afþakka. Hann
tók nú að yfirheyra mig, ná-
kvæmlega á sama hátt og hinir
tveir, og er því hafði farið fram
um hríð gerðist ég svo djarfur
að vísa til skýrslu minnar. Varð
það til þess að hann hóf nú að
lesa skýrslu næsta undirmanns
síns og hvarf frá yfirheyrslun-
um. Svo handritaði hann á plögg
mín all-langt mál, las það vand-
lega yfir, sveiflaði því næst
penna sínum í marga hringi, unz
hann skrifaði einhverja ólæsi-
lega þvælu, sem bersýnilega átti
að tákna undirskrift hans. Svo
ieis hann á fætur og fylgdi mér
til einhvers manns, sem ég vissi
ekki hvert embætti hafði, en sá
tók strax við mér og hóf að
kynna sér málavöxtu.
Vitlausi endinn
Þessi maður vírtist taka létti-
lega á lögbroti mínu, og varð það
til þess, að ég freistaðist til þess
að gera að gamni mínu og sagði:
„Það vill nú svo vel til, af ef ég
verð gerður landrækur vegna
þessa, þá er fyrsta ferðin, sem
fellur héðan einmitt sú, sem ég
ætla með.“ Þetta var of djarft
teflt. Hið góðlátlega yfirbragð
var allt á brott, og yfir þetta
litla, smágerða og satt að segja
fremur ógáfulega andlit, var
komin einhver pr&ssnesk for-
herðing, og nokkru síðar, er hann
skipaði mér að undirrita eitt-
hvert skjal, þá var ég alveg viss
um að það væri játning þess að
hafa verið með einhverjar
flimtingar og ósæmilegan munn-
söfnuð í sambandi við fram-
kvæmd embættismanns hans há-
tignar Phumiphol Aduldejs á
lögum, er vörðuðu öryggi ríkis-
ins, en ég þorði ekki annað en
að undirskrifa, fullviss þess að í
auðmýktinni lægi eina von mín
til lausnar.
„Það er sæti fyrir yður þarna
á bekknum,“ sagði þetta háyfir-
vald við mig, en við fylgdar
manninn sagði hann: „Þér kom
ið með mér til yfirmanns öryggis
lögreglunnar.“ Svo hurfu þeir
með vegabréf mitt og skjöl, en
ég settist á sakamannabekk úti
í horni. Þar voru, auk mín, tveir
Indverjar, áreiðanlega misendis
menn, kínversk ungmær, sem ég
sá ekki betur en að hlyti að vera
fróm jómfrú, og mér varð því
ráðgáta hvert erindi ætti í þenna
kvalastað, og svo miðaldra mað-
ur, af mér ókennilegu þjóðerni,
ljótur þrjótur með skaðbrennd-
ar tennur*af beteláti, gat útlits
síns vegna verið margeftirspurð-
ur manndrápari.
„Það er þokkalegur selskapur,
sem þú, fyrrverandi löggæzlu-
maðurinn, ert kominn í,“ hugs-
aði ég, þar sem ég sat þarna á
sakamannabekknum. „Þér hefði
verið nær að trúa ræðismannin-
um. Lögin, þau eru áreiðanlega
ekki með að spauga, eins og
hann sagði. Hér benda öll þau
teikn, sem uppi eru, á einn stað,
— tugthúsið. Ætti ég ekki annars
að hlaupa burt? Nei, guð hjálpi
mér. Ekki dugar það. Nógu illa
er nú komið íslending, „þótt ég
söðli ekki óhapp með glæp,“ eins
og standa mun í Sturlungu. Nei,
hér mun ég sitja og bíða míns
sakadóms."
Minn leiðsögumaður og hjálp
arhella birtist allt í einu. „Þetta
er allt í lagi. Þér megið fara,“
sagði hann, og bætti við: „Það
hefir líklega verið byrjað á vit-
lausum enda. Ég hefði átt að fara
einn með vegabréfið beint til
yfirvaldsins, því að það hefði á-
reiðanlega klesst strax á það ein-
hverjum stimpli.“
„En segið mér eitt, elskaði trú-
bróðir og heiðraði herra. Hvern
fjandann á öll þessi rekistefna að
þýða? Hvers vegna allar þessar
ofsóknir, stimpilæði, þvarg og
skýrslugerðir?“
„Spyrjið mig ekki um það,“
svaraði hann. „Þá krossgátu hefi
ég ekki getað leyst. Það er
kaball, sem aldrei gengur upp.
Þess vegna er ég kurteis og þol-
inmóður við embættismennina
meðan þeir eru að leita að ein-
hverjum lagakróknum til þess
að festa skjólstæðinga mína á.
Takist það ekki er allt vel, en ef
þeir finna hann þá vitum við að
það kostar „squeeze."
Svona er þetta hérna austur-
írá hjá okkur. En segið mér:
hvernig er þessum málum háttað
heima hjá yður?“
—VISIR, 20. sept.
Minningarorð
Sunnudaginn 12 október s.l.
andaðist Elín Hjaltalín á sjúkra-
húsi í Bellingham. Hafði hún
verið þar nokkrar vikur þungt
haldin, er dauðann bar að.
Elín sál. var dóttir hjónanna
Sigurðar Runólfssonar og Krist-
ínar Jónsdóttur, á Akureyri, og
þar fæddist hún 13. júlí 1871.
Faðir hennar lézt í sjóslysi, þeg-
ar hún var ungabarn, en hún
ólst upp hjá tveimur föður-
systrum sínum. Til Ameríku kom
hún 1891. Dvaldi þar hjá móður
sinni í grend við Mountain, þar
til hún, árið 1893, giftist Hirti
Hjaltalín. Býr hann á Mountain,
N. Dakota.
Fjölskyldan fluttist til Bell-
ingham, Wash., árið 1913, og bjó
Elín þar síðan, þangað til hún
flutti að Stafholti í Blaine árið
1949.
Börn þeirra hjóna búa flest í
Bellingham og þar í grend. Er
Síg. Hjaltalín, hinn vinsæli
borgarstjóri í Bellingham, eitt
þeirra. Börn þeirra eru öll hið
myndarlegasta fólk. Lifa hina
látnu líka mörg barnabörn, og
tvö systkini, sem heima eiga á
Mountain.
Elín var vel gefin kona og bók-
hneigð. Þrekmikil manneskja var
hún, og bar sjúkdómsstríð sitt
með hugprýði. Hún var kát,
fyndin og fjörug í viðræðum.
Góðgjörðasöm var hún líka og
velviljuð, og naut góðra vin-
sælda í Stafholti; var hún þar frá
árinu 1949 þar til hún varð að
fara á sjúkrahúsið í haust, þar
sem hún andaðist.
Jarðarförin fór fram frá West-
ford útfararstofunni í Belling-
ham. J. Samúelson söng tvo
fagra söngva. Séra H. Sigmar
frá Blaine flutti kveðjumálin. —
Hún var lögð til hvíldar í fögrum
grafreit í Bellingham.
H. Sigmar
FOR. FASTER
LONG
DISTANCE
SERVICE
CML BY NUMBEk /
Hvenær, sem þess er kostur
skulið þér gefa firðsímaþjóninum
hið rétt§ símanúmer þess, er þér
hringið til — þetta auðveldar og
flýtir fyrir afgreiðslu.
Ef þér munið eigi númerið —
skrifið það hjá yður, er síma-
þjónninn segir yður frá því, svo
þér getið hindrunarlaust símað
næsta sinn.
Haldið ávalt skrá yfir þá, er þér
þurfið að ná til í firðsíma — og
fáið yður með því betri — og
fljótari — afgreiðslu!
mnniTOBR TEhEPHORE
sysiEm
kEMEMBER-MTES
ARE LOWER
OULOHG DíETANCE
CAUS BETWEEH
6m&43°AM
AA/D ALL
DAY
WWDAY !