Lögberg - 05.02.1953, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 5. FEBRÚAR, 1953
*
Nylonvörpurnar hafa gefið þrefalt betri veiðiárangur
heldur en hamp- og bómullarvörpur
Ræíl við M. MAURICE BONBEKE um nýjungar á sviði neiagerðar
Fyrír nokkrum dögum kom
hingað til baejarins franskur
maður, að nafni Maurice Bon-
beke, flugleiðis frá París um
Kaupmannahöfn og Prestwick.
Mbl. hitti hann snöggvást að
máli og átti við hann stutt sam-
tal um komu hans hingað.
Nýkominn frá Spáni og
Poriugal
Hefir hann einnig nýlega verið
á ferð um Spán og Portugal,
gerður út af fyrirtæki því, sem
hann er starfsmaður hjá í Wer-
vicq, borg einni í Norður-Frakk-
landi, skammt frá Lille. Þetta
er hlutafélag, „Cousin Fréres“
heitir það og rekur mjög
umfangsmikla framleiðslustarf-
semi. Það er meira en hundrað
ára gamalt og nemur hlutafé
þess í dag 303 milljónum franka
og 1400 verkamenn eru starf-
andi í verksmiðjum þess. Starf-
semi félagsins hefir frá upphafi
miðast aðallega við vefnað og
netagerð alls konar og hefir það
á síðari árum haft forgöngu um
merkar rannsóknir á möguleik-
um nylons til flotvörpu gerðar
og reyndar til fiskinetagerðar
yfirleitt. Hafa nylonvörpurnar
þegar skilað prýðilegum árangri,
svo að vænta má, að þær muni
eiga mikla framtíð fyrir sér.
— Eftir þeirri reynslu, sem
fengin er af nylonvörpunum,
segir M. Bonbeke, er sýnt, að
þær muni valda byltingu í fisk-
veiðum í náinni framtíð. Athug-
anir, byggðar á margra ára ná-
kvæmum og vísindalegum til-
raunum, hafa leitt í ljós, að
nylon hefir marga óyggjandi
kosti fram yfir hamp og bómull
til neta- og vörpugerðar.
Nylon er sterkast
Nylonþráður af sama gildleika
og bómullarþráður er næstum
því fjórum sinnum sterkari, þ. e.
togþol bómullarþráðar svarar 4,5
kg. þunga en nylonþráður af
sama gildleika og lengd 17 kg.
Hið mikla togþol nylonþráðar-
ins gerir fært að hafa vörpurn-
ar miklu fínni en tíðkazt hefir
hingað til og um leið síður sjáan-
legar í sjónum. Auk þess er
nylonþráðurinn háll, laus við
alla ló og trunsur, svo að hann
rennur létt og mótstöðulaust í
sjónum, en það eykur augsýni-
lega veiðihraðann og sparar véla
orku skipsins. Þannig geta
smærri skip notað mun stærri
vörpur en ella. Ef miðað er við
100 metra langan þráð og tveggja
hnúta hraða þarf 5,150 kg. drátt-
arafl til að draga nylonþráð, sem
er 0,9 mm. gildur en 7,80 kg. til
að draga bómullarþráð, einn
mm. að gildleika.
Nylonvörpur Jyrirferðarminni
Annar kostur nylonneta er sá,
að þau eru þrisvar sinnum létt-
ari og þrisvar sinnum fyrirferð-
arminni en venjuleg net. Þaji
taka því minna rúm og eru auð-
veldari í meðförum. Þau þrútna
ekki í vatninu og eru ávalt reiðu
búin til notkunar. Það hefir
stundum verið haft á móti nylon
vörpunum, að þær væru of
dýrar, en slíkt er misskilningur.
Þær eru seldar eftir 'þunga og
kosta um það bil jafnt og venju-
legar vörpur af vandaðri gerð,
auk þess,%em hinir mörgu kostir
þeirra gera fiskveiðanar stór-
kostlega miklu arðvænlegri.
Hafa reynzt veiðimönnum vel
— Hafa þessar vörpur reynzt
vel til síldveiða?
— Já, mjög vel. Norðmenn
hafa þegar um nokkurt skeið
notað þær og lokið á þær miklu
lofsorði. Samkvæmt athugunum,
sem norska fiskimannasamband
ið gerði fyrir um þremur árum
síðan reyndist veiðiárangurinn
þrisvar sinnum betri, er nylon-
vörpur voru notaðar heldur en
þar sem þær venjulegu voru
annars vegar.
— Nokkrar aðrar nýjungar?
— Ekki sem mig og fyrirtæki
mitt varðar sérstaklega. Hins
vegar veit ég til, að uppi er á
teningnum ný kæhaðferð í fiski
skipum. Sjó er dælt inn í skipið
á meðan það er við veiðar og
fiskurinn frystur jafnóðum í
honum. Hefir þessi aðferð gefizt
ágætlega.
Miklar framfarir í fiskeiðum
Frakka
— Hvað er að segja um fisk-
veiðar Frakka í dag?
— Stórstígar framfarir hafa
orðið á sviði franskra fiskimála
á síðari árum. Fiskiflotinn hefir
verið aukinn og bættur að mikl-
um mun, radartækjum komið
fyrir í öllum fiskiskipum og víð-
tækum rannsóknum haldið uppi
á möguleikum á bættum aðferð-
um og afkomu í veiðiskap og
útgerð. Má segja, að Frakkar
standi framarlega á þessu sviði,
sem sjá má m. a. af því, að
Boulogne í Frakklandi er stærsta
fiskihöfnin á meginlandi Ev-
rópu.-
— Heyrðuð þér í Frakklandi
minnzt á landhelgisdeilu okkar
við Breta?
— Ég er lítt að mér um þau
mál. Franskur viðskiptamaður
hefir yfirleitt að reglu að seilast
ekki inn á þau svið, sem starfi
hans eru ekki beinlínis viðkom-
andi.
Möguleikar á auknum viðskipt-
um Frakka og Xslendinga
Hins vegar teldi ég ekki óeðli-
legt, að þessi déila og samdrátt-
ur sá í viðskiptum íslendinga
við Breta, hlýtur að hafa í för
með sér, að minnsta kosti á með-
an hún er enn óleyst, mundi
leíða til aukinna viðskipta milli
íslands og Frakklands. Við erum
reiðubúnir til að kaupa af ykkur
fisk og annað, sem þið hafið á
boðstólum og bjóðum ykkur
góðar og smekklegar vörur í
staðinn. Ég vona, að för mín
hingað geti ef til vill leitt til
viðskipta á milli „Cousin Fréres“
og íslenzkra útfvegsmanna í
framtíðinni.
— Hvernig lýst yður á höfuð-
borgina okkar?
— Vel, og ekki bjóst ég við
hlýrra veðri í Reykjavík heldur
en í París, en sú hefir nú samt
raunin orðið. Veturinn í Frakk-
landi, það sem af er, hefir verið
óvenju harður, með snjóum og
frosti, þar sem Island virðist
þvert á móti hafa orðið óvenju
vel úti í ár.
—Mbl., 28. des.
Æskuvinur minn látinn
Fyrir nokkru síðan sendi vinur
minn, Halldór Sigurðsson í
Seattle-borg, mér úrklippu úr
Seattle-blaði, er sagði frá láti
Olgeirs Helgasonar, þar í borg,
í flugslysi, er skeði nálægt
Tocoma í Washington-ríki, 21.
desember-mánaðar. Hann var á
ferð með eiganda flugvélarinnar,
Mr. Stephen Boyd. Tveimur
árum áður hafði Mr. Boyd eign-
ast þessa flugvél, og höfðu þeir
vinirnir, við hentugleika, notað
hana til skemtiferða. Ofsastorm-
ur hefir víst orsakað slysið; báðir
biðu þeir bana.
Olgeir var sonur þeirra hjón-
anna Helga Einarssonar og
Kristjönu Olgeirsdóttur. Heimili
þeirra á íslandi var í Seyðis-
firði. Þar fæddist Olgeir árið
1868. Fjölskyldan kom vestur
árið 1883 og settist að í Winni-
peg. Aðrir synir þeirra hjóna
voru Gunnlaugur, lengi kjötsali
í Winnipeg, Oddgeir, Jens og
Jónas. Allir höfðu þeir kvatt á
undan Olgeiri.
Ég naut vinsemdar þessa
manns, sem nú kvaddi, í þremur
borgum. Fyrst þeirra var Win-
nipeg. Við vorum þar unglingar,
nokkuð á sama reki, hann einum
tveímur árum eldri en ég. Við
vorum mikið saman á þeim ár-
um, í kirkjunni og öðru félags-
lífi unga íslenzka fólksins í Win-
nipeg, hittumst oft, og höfðum
sameiginleg áhugamál. Lund
hans var hrein, vinsemd hans
einlæg. Hann lagði gott til mála
og kynti sig frábærlega vel.
All-mörgum árum seinna, árið
1896, fór ég í prestaskóla suður í
Chicago. Þá var hann kominn
þangað fyrir nokkru. Þar einnig,
þau þrjú árin, sem ég dvaldi í
þessari borg, notaði hann tæki-
færið að vera mér unaðslega
góður. Hann hafði þá ágæta
stöðu á auðmannsheimili. Með
fjölskyldunni hafði hann ferðast
til Norðurálfunnar. Framkoma
hans ávann honum ávalt bæði
vinsemd og traust, og var hann
í góðum metum hjá þessu fólki.
Hann gjörði mér til ánægju og
aðstoðar alt sem honum var unt.
Hans fallega göfuga sál flutti
gæði í orði og verki þeim sem
hann varð samferða á lífsleið-
inni.
Enn liðu mörg ár, að árinu
1925. Þá fór ég til Seattle til að
starfa fyrir íslenzka lúterska
söfnuðinn þar. 1 þeirri borg fann
ég vin minn Olgeir. í Chicago
hafði hann kynst og gifst Banda-
Olgeir Helgason
ríkja konu, og svo nokkru seinna
leituðu þau vestur á bóginn, og
um nokkurra ára skeið höfðu
þau verið búsett í Seattle. Hann
átti þar heima það sem eftir var
ævi. Lengi var hann starfsmaður
á strætisvögnum borgarinnar.
Ég hefi getið þess, að Olgeir
var auðugur að gæðum; þau
héldu áfram að vaxa ævina út,
uppljómuð af gleðiríku hugar-
fari. Hann var mér dásamlegur,
ekki sízt í Seattle.
Þau tvö ár, sem ég þjónaði í
þeirri borg, kyntist ég heimili
hans, konu og börnum. Það var
vermandi kærleikur hjá þessu
fólki, og hafði ég nautn af sam-
bandi mínu við hópinn.
Olgeir var sterk-trúaður, sann-
kristinn maður, sem átti andlegar
hugsanir á háu stigi. Minnist ég
meðal annars einnar sérstakrar
jólakveðju frá honum, sem
þrungin var af guðlegum kær-
leiksmætti. Vinsemd hans hafði
mátt af hæðum.
Fyrir mörgum árum misti
hann konuna sína. öll hin síðari
ár hafði hann heimili hjá kvænt-
um syni sínum, Laurence O.
Helgason. Annan son, Joseph
Field Helgason, misti hann í
síðari veraldarstyrjöldinni. Son-
ardóttir hans, Mrs. Patricia
Satre, á heima í Seattle. Af öðr-
um í skyldleik eða með tengdum
við hinn látna veit ég um Mrs.
Magnýju Helgason í Winnipeg,
ekkju Jónasar Helgasonar, bróð-
ur hans. Ennfremur hefir mér
verið sagt frá hálfbróður hans
Einari í Winnipeg, og Mrs. Lilju
Thoman hálfsystur hans í
Chicago.
„Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.“
Rúnóljur Marteinsson
Hvað ætti maður að hafa með sér?
„Fjallaveg þá þú ætlar á
ekki skaltu gera
nestibaggann þyngri þá
en þér sé fært að bera.“
Það má kveða svo að orði að
menn séu rétt búnir að leggja
frá landi og leysa landfestar,
því ennþá er árið ungt, og eng-
inn veit hvað það felur í skauti
sínu. Það blasir við hið mikla
og leyndardómsfulla úthaf tím-
ans. Útivist getur orðið með
mörgu móti, og jafnvel örðug og
hættuleg, ef of mikil þungi er
uln borð; mun því heppilegt að
hafa innanborðs það eitt, sem
hefir gildi að geyma.
Hvað ætti maður að hafa með
sér?
Sjálfsagt verður svarið við
þexrri spurning á margan hátt;
það sem einn telur þarft reiknar
annar óþarft.
Þegar Alexander mikli var að
búa sig undri leiðangur, bað
hann menn sína að létta af sér
öllum farangei, sem þeir gætu
hæglega skilið eftir, til þess að
þeir yrðu greiðari í ferðum;
vikust menn litið undir það boð.
Huggaði hann menn sína með
því, að þeim skyldi hlotnast her-
fang svo mikið að hverjum
manni yrði bættur skaðinn að
fullu.
Sjálfsagt er að hafa með sér
þægilegar endurminningar lið-
ins árs og tíða. Þær aukast eðli-
lega eftir því sem líður á daga
æfinnar.
Sá sem gleymir flestu því sem
gerist um leið og það líður, miss-
ir mikils af því sem reynslan
getur kent. Hann er að vissu
leyti andlegt ungmenni hvað
sem aldrunum líður.
Það er gömul hefð og háttur
að gera yfirlitt yfir liðið ár og
tíma.
Ég vil fylgja þeirri reglu.
Ekki er mér áhugamál að
rekja atburði mína frá liðnu ári,
en þó dirfist ég að gera það;
ekki svo mjög vegna míns sjálfs,
heldur vegna þess, að það kem-
ur við ýmsum öðrum.
Skemtiferð mín vestur að hafi
á liðnu sumri aflaði mér minn-
inga, sem munu endast mér
lengi. Þar barst ég inn í um-
hverfi og hugarheim, sem mig
hafði aldrei dreymt um.
Lúter sonur minn býr með
konu sinni Marjorie í Van-
couver. Hann gegnir ábyrgðar-
fullri stöðu; eiga þau sjón snot-
urt heimili. Systir mín Þorgerð-
ur er þar til heimilis. Hún á við
mikla vanheilsu að búa.
Gera menn orð á því, að hún
beri mótlæti þetta með hug-
prýði. Þeir sem þekkja innræti
hennar "vita, að það er trúar-
styrkurinn, sem hún býr að, sem
gerir henni mögulegt að rísa
undir hinum þungbæra krossi.
Jónasína Jóhannesson er líka
þar til heimilis. Hún missti mann
sinn Ásmund fyrir nokkrum ár-
um. Hún er góðsöm, nærgætin
og hjálpfús í vandræðum öllum
og kemur það sér vel.
Lúter og kona hans stunduðu
að gera mér dvölina hjá þeim
skemmtilega eins og frekast var
unt; sögðu, að óvíst væri að ég
ætti leið þar um í annað sinn.
Þeim tókst það prýðilega. Systir
Marjorie er gift þar í bænum.
Keyrðu þau hjón okkur víða;
held ég þau hefðu verið fús til
að keyra okkur til enda veraldar
ef þess hefði verið óskað.
Ég hefi getið um dagsstund,
sem frændir og vinir völdu til
þess að gleðja mig. Hjálpuðust
allir til að gera stundina eftir-
minnanlega.
Þar fann ég margt fólk frá
Argyle-byggð, sem mig óraði
ekki fyrir að væri þar niður kom
ið. Valgerður, ekkja Jóns frænda
míns var þar til staðins, og Guð-
björg systir hennar. Guðbjörg er
gift Mr. Campbell. Eiga þau
snoturt heimili. Ég átti ánægju-
lega kvöldstund með þeim hjón-
um.
Við Guðbjörg gengum saman
á Hekluskóla og vorum í sama
bekk. Þykir mér vænt um skól-
ann gamlan. Þar voru og frænd-
systkini mín, Halldór og Sigur-
veig, börn Sigurðar frænda
míns Christophersonar. Sigur-
veig les mikið og les vand-
lega; komst ég að því að hún er
kunnug íslenzkum bókum. Hún
er gift annara þjóða manni. Hall
dór er líka giftur, og gegnir
góðri stöðu í bænum. Þar hitti
ég líka Jón S. Johnson, sem var
um tíma í Argyle, þar sem að
bræður hans búa.
Kona hans er Sigríður (Sarah).
Prýðileg kona og vel látin. For-
eldrar hennar voru þau hjónin
Kristján og Þóra Anderson,
frumbýlingar þar í byggð. Fleiri
gæti ég tilgreint, sem hjálpuðu
til þess að gera stundina unaðs-
lega. Meðal annars var það sem
hjálpaði til, að það var ekki
þessi endalausi hraði á neinum.
Allir voru rólegir og glaðir. Það
var eins og menn væru horfnir
yfir takörk þess tímanlega og
eilífa, og eyktir allar væru úr
sögunni. Mér fanst ég vera far-
inn að endurlifa liðin æskuár.
Það er annars segin saga, að
þegar fundum manna ber sam-
an þeirra, sem lifðu unglingsár
sín á Argyle, að þá er eins og
menn séu bræður og systur eða
að þeir eigi hvern annan.
Nokkrum dögum seinna heim-
sótti ég Valgerði ekkju frænda
míns Jóns Christophersonar. Vel
höfðu þau hjón búið um sig, þeg
ar frændi minn lést. Hús er
vandað og stórt, og umhverfi
prýtt og skemtilegt. Vel heldur
Valgerður við heimilinu og býr
þar með börnum sínum. Sorg-
blandin hugsun gripur mann við
það að kynnast þessu ágæta
heimili og sakna húsbóndans,
sem var kallaður burt mitt í
starfinu. -
Ég kom á samkomu íslend-
inga í Blaine; fann þar fólk frá
Argyle, sem mér var kært frá
fornu, og margt skemtilegt fólk
annað, en það var aðeins orðið
um augnablik að menn gætu átt
tal saman, því svo margt var
um manninn á því þingi, en un-
aðslegt var að finna þetta fólk
hafa tal af því, þó ekki væri
nema um augnablik. Ég get nú
ekki tilgreint nöfn allra þeirra,
sem ég átti tal við, hefði þó
gjarnan viljað gera það. Seinna
átti ég erindi til Blaine. Þá fann
ég Andrew Danielson; fólk hans
við Poplar Park er mér kunn-
ugt. Mr. Danielson er blátt á-
fram og hispurlaus í samræðu,
er vel fróður um innlend mál
og fleira. Gaf hann mér mikils-
varðandi upplýsingar. Guðni
Davíðsson er búandi í Blaine.
Hann líka var um tíma í Argyle;
átti ég þar stutta heimsókn.
Hann er giftur ágætiskonu;
eiga þau snoturt heimili. Fylgdi
Guðni mér til Magnúsar Þórðar
sonar, sem er til heimilis á
gamalmenna heimilinu Staf-
holt þar í bænum; þektum við
ekki hvor annan í bili, en það
breyttist skjótt. Man ég vel hve
Magnús og fólk hans allt var
hlýtt í minn garð, þegar ég var
að ganga á skóla í Baldur.
Gengum við um elliheimilið;
allt bar vott um hagævæmlegt
fyrirkomulag, reglusemi og
þrifnað. Kona Magnúsar lá þá
veik. Hefi ég frétt að hún sé
látin. Vildi ég árna Magnúsi
hluttekt mína.
Oft hugsa ég um það hve
ánægjulegt er þegar fundum
manna ber saman, sem eitt sinn
ólu aldur sinn í Argylebyggð.
Útsýnið er prýðilegt, víst er um
það. Þó hygg ég að annað og
meira liggi hér til grundvallar.
Það munu vera brautryðjend-
urnir, sem sköpuðu andlega and-
rúmsloftið. Það voru konur og
menn alvörugefin, búin at-
orku og hágsýni.
Að því var stefnt að verða
sjálfstæðir, og að því róið öllum
árum. Félagslíf var vel lifandi og
skemtilegt. Veizlur og vinafund-
ir voru tíðir viðburðir. Menn
skemtu með söng og ræðum.
Skáldið, góðkunna, Sigurbjörn
Jóhannson orkti marga hug-
hlýja drápu, enda varð hann vel
látinn af öllum. Kunni hann vel
við sig í hóp vina sinna.
Menn hösluðu völl örðuleik-
unum, og báru iðulega af þeim,
þótt vanhöld vildu verða með
köflum. Sakomulag var yfirleitt
gott, þótt smágárar kæmu á
yfxrborðið. Fljótir voru menn að
liðsinna, ef vandræði bar að
höndum- Menn sóttu kirkju
reglulega; unglingarnir röðuðu
reiðhjólum sínum undir kirkju-
veggjum, og báru saman kosti
reiðskjóta sinna, alveg eins og
rætt er nú um bifreiðarnar. Flest
var þó meðal drengja, sem nutu
þessara hlunninda .
Nú munu frumbýlingjar flest-
ir úr sögunni. Með aukinni lífs-
reynslu höfum við eignast skiln-
ing á því hvað þeir áttu við að
etja. Þeir njóta hvíldar að end-
aðri „strangri reisu.“ Verkin
þeirra lifa.
Allt er nú þetta orðið hug-
næmt draumaefni, og frábæri-
lega hugljúft umtalsefni. Það er
sameiginlegur arfur, sem ekki
sneiðist þótt af sé tekið, en eykst
öllu fremar þagar við því er
hreyft.
Ekki gátu þó allir alið aldur-
inn á þessum slóðum; mönnum
fjölgaði svo, að ekki varð rúm
fyrir alla; menn urðu að leita
sér athvarfs og brautargengis á
öðrum stöðum; menn vildu kom-
ast „yfir fjöllin háu.“ Þeir fundu
til köllunar út í starfið, út í
stríðið — út í lífið. En gott er að
minnast „heimahafa", og ótæm-
anlegt umtalsefni að minnast
fornra tíða.
Þá kemur spurningin: Erum
við sem eftir komum ættlerar
þeirra, sem undan gengu?
Það held ég alls ekki.
Líf þeirra sem nú lifa er að
mörgu leyti ólíkt því sem frum-
byggjarnir höfðu að venjast; ef
til vill hafa ekki nútíðarmenn
orðið að hefja „Grettistök“ eins
og þeir eldri gerðu, þó held ég
að merkið það sem þeir reistu
hafi aldrei verið láta falla, og
að virðing þeirra sé vel borgið
í höndum þeirra, sem á eftir
komu.
Ofanskráðar minningar munu
endast mér, þótt ég verði gamall
eins og Metúsala, sem ritningin
getur, var hann þó vel við aldur
þegar hann yfirgaf þennan heim.
Minningarnar mun ég hafa með
mér um hið nýja ár og lengur.
Um leið og ég endurtek þakk-
læti mitt til allra þeirra, sem
glöddu mig á liðnu ári og á öll-
um tímum, vil ég bera fram þá
ósk fyrir hönd mína og annara,
að menn minnist þess að setja
áritun sína á jólakveðjur.
S. S. C. —Framhald
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMUNDSSON
FREYJUGATA 34'. REYKJAVÍK