Lögberg - 25.06.1953, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 25. JÚNÍ, 1953
7
Boðskapur og bókmenntír
Um ARTHUR KOESTLER og GEORGE ORWELL
ELDSPYTNABÆKUR
Hvert er hlutverk bókmennta?
Svörin eru mörg og hin ólik-
ustu og bera ef til vill fávizku
spyrjandans að nokkru vitni.
Um fá atriði í heimi menningar
og mennta hefir verið meira
deilt og dæmt en hvernig meta
bæri kyngi og blæfegurð hins
ritaða orðs. Við rennum hugan-
um aftur til hinna forngrísku
sjónleika, hvert var hlutverk
harmleikjanna, fágaðra orða
Æschylosar og Euripidesar og
hvernig myndi sú brennimynd
mannlegra ástríðna, er í harm-
leikjunum birtist standast sam-
anburð við Sesars Bellum
Gallicum, þær þurru hernaðar-
skýrslur, nánast dagbók frama-
fíkins sigurvegara? En það má
ef til vill segja, að orsaka um
svo órætt efni, sem markmið
hins skráða orðs sé deila um
keisarans skegg. Ef nánar er
hugað að málinu, kemur í ljós
að bókmenntir á þessari öld má
helzt flokka í þrjá þætti eftir
því, sem ætla má, að þær skuli
orka á hugartheim lesandans.
í fyrsta lagi eru þær bækur,
sem fyrst og fremst eru uppi
hafðar sökum sagnfræðilegs
gildis þeirra, e. t. v. ritaðar í allt
öðru augnamiði, aldarfarslýsing-
ar hinar fágætustu og merkis-
minningar. Þá koma þær fagur-
bókmenntir, sem aðeins eru
ritaðar l’art pour l’art, út frá því
sjónarmiði, að fegurðardýrkun-
in skuli ávalt í heiðri höfð, ann-
að skipti ekki máli, sé neikvætt
í veröld magnaðri ljótleika og
hugarangri. Og hver skilur ekki
slíka afstöðu, þrátt fyrir þá upp-
gjöf, sem pneitanlega í henni
kennir?
Og þá er það þriðji flokkurinn,
alls ráðandi á þessari öld og
feikilega áhrifaríkur, áróðurs-
bókmenntirnar, boðandi guð-
sjallið mikla. En guðspjallið er
fleira en eitt, í fjölbreytileik
ádeilunnar og áróðursins. Það er
þessi tegund bókmennta, sem
einkum einkennir það, sem af
er öldinni, boðandi jafnt sem
bannandi.
Áróðursritið í pólitískum til-
gangi er einkennandi fyrir bók-
menntaheim þessa aldarhelm-
ings, sem liðinn er. Aldrei áður
hafa stjórnarstefnur af hug-
sjónalegum toga spunnar, verið
jafn margar og andstæður hverri
annarri. — Aldrei fyrr hefir
máttur orðsins verið jafn mikill
í eyrum hins sívaxandi fjölda.
Upp úr hinum frjóa jarðvegi
hafa síðan sprottið hinar marg-
víslegustu áróðursbókmenntir
með það yzta lokamark fyrir
augum að sannfæra og heilla
lesandann og fá hann til þess
að sjá það, sem höfundurinn
sjálfur kemur bezt auga á.
En slíkar bókmenntir hafa
ekki eingöngu fjallað um stjórn-
mál eða þjóðfélagsmál. Ekkert
svið mannlegs lífs hefir verið
þeim óviðkomandi, allt frá gras-
áti til sóldýrkandi nektarhreyf-
ingar. En hvað sem því líður,
þá verður það þó hinn pólitíski
penni, sem hér verður hlut-
skarpastur. — Rauðir pennar,
brúnir og svartir. Hver á sinn
mann.
☆
Tveir rithöfundar standa á
þessari öld sem sérstakir boð-
berar þeirra, sem er það brenn-
COPENHAGEN
Bezto munntóbak
Keimsins
andi mál að túlka skoðun sína,
þá er þeir vita réttasta, fyrir les-
endum sínum. Það eru þeir
Arthur Koestler og George
Orwell. Báðir eru þeir heims-
frægir menn, og allvel þekktir
hérlendis. — Þeir eru hvað
mestir meistarar báðir í að rita
skáldsögur, ferðasögur og frá-
sagnir, litauðgar heimslýsingar
slungnar broddi biturrar ádeilu
og brennandi boðskapar. Báðir
beina þeir geiri sínum gegn öll-
um einræðiskenndum mannsins,
grimmd hans og óstjórn, fátækt
og örbirgð. Báðir eru þeir
svarnir óvinir kommúnismans
hvar sem þeir hitta framá menn
hans og báðir hafa þeir kynnzt
honum í raun. Þeir telja sig
bezt þannig geta þjónað þeirri
frumhugsun hvers góðs rithöf-
undar og skálds að færa í list-
rænan búmng efni ádeilu sinnar
og kjarna boðskapar síns. Bækur
þeirra eru kunnar um allan
heim, þeir njóta vinsælda og
hylli feikilegs lesendahóps, báð-
ir eru þeir viðurkenndir snill-
ingar á sínu sviði og hinir fram-
sýnu þjóðfélagshugsuðir, auk
listrænna hæfileika á hið skrif-
aða orð.
Arthur Koestler er Islending-
um að nokkru kunnur fyrir rit
sín, en þó hefir ekki nema fátt
eitt verið þýtt af verkum hans.
Hann er álitinn sá rithöfundur,
sem skarpast hefir beitt penna
sínum við húðflettingu hinnar
kommúnisku ofsjónar um vel-
sæld og hamingju öreigaþjóðfé-
lagsins og mál sitt skýrir hann
með leiftrandi myndum og lík-
ingum frá raunveruleikanum í
Rússlandi nútímans.
Þar er Koestler hagavanur.
Hann var lengi framan af ævi
sanntrúaður kommúnisti og get-
ur því manna bezt ritað um
stefnuna, þar sem hann þekkir
hana náið af eigin raun og sárri
reynslu. Koestler heimsótti Rúss
land á árunum fyrir síðari heims
styrjöldina og var viðstaddur
sem blaðamaður réttarhöldin
miklu, sem þá fóru fram í
Moskvu yfir þeim, sem hreins-
aðir voru á þeim tíma úr póli-
tísku lífi Ráðstjórnarríkjanna.
Þau réttarhöld sannfærðu
Koestíer betur en nokkuð ann-
að um einræði og fasisma hinna
kommúnisku fræðikenninga í
framkvæmd og alla tíð síðan
hefir hann barizt skelegglega í
bókum sínum gegn hinu rúss-
neska stjórnarkerfi og hag-
kenningum kommúnismans.
Auk þessa hefir Koestler á
síðari árum ritað fjölda greina
og ritgerða um bókmenntir og
gefið út nokkrar skáldsögur.
Ein frægasta bók Koestlers
fjallar einmitt um áðurnefnd
réttarhöld og nefnist í íslenzkri
þýðingu Jóns Eyþórssonar veður
fræðings „Myrkur um miðjan
dag“. Leikrit hefir og verið gert
eftir bókinni og hefir það nýlega
verið sýnt við fádæma aðsókn í
New York. Væri hér tilvalið
verkefni Þjóðleikhúsinu að
kynna þennan öndvegishöfund
fyrir íslenzkum leikhúsgestum
með sýningu þessa leikrits.
Aðrar bækur Koestlers eru
m. a. „The Gladiators"; „Dark-
ness at Noon“, sem þýdd hefir
verið á íslenzku; „Scum of the
Earth“; „Arrival and Departure"
og „The Yogi and the Com-
missar“, ritgerðarsafn, sem fjall-
ar um kommúnismann og Rúss-
land. Þá er Koestler og kunnur
hér á landi fyrir höfuðritgerðina
í bókinni „Guðinn sem brást“,
er Stuðlaberg gaf út fyrir tveim-
ur árum.
☆
George Orwell er um margt
ólíkur höfundur Koestler, þótt
þeir komist að sömu niðurstöðu
í bókum sínum. Orwell er Eng-
lendingur og hefir orðið fyrir
allmiklum áhrifum af Thackery
ög H. G. Wells. Hann var eins og
Koestler upþhafalega sannfærð-
ur kommúnisti og eldheitur
Marzisti, en eftir því sem at-
burðirnir þróuðust í heimsmál-
unum snerist hann algerlega frá
stefnunni. Hann tók þátt í
spönsku borgarastyrjöldinni og
sú reynsla, sem hann hlaut á
þeim vettvangi, sneri honum
með öllu frá einræðis- og hern-
aðarhyggju marzismans, sem svo
mörgum öðrum evrópiskum
menntamönnum. Að styrjöldinni
lokinni ritaði Orwell bók um
reynslu sína á Spáni „Homage
to Catalonia“. .
George Orwell hefir valið sér
það hlutverk í bókum sínum, að
sýna fram á lífið í alræðisríkinu,
annað hvort í spéspegli (Félagi
Napóleon) eða sem raunhæfan
framtíðardóm sem í bókinni
1984, Honum hefir tekizt að lýsa
svo að með afburðum er ofstjórn,
lögregluveldi og ríkisviðjum
hins alráða ríkisvalds, og sagt
fyrir um ill örlög mannsins undir
slíku veldi. Með þetta erfiða efni
fer Orwell snilldarlega vel svo
þær myndir, sem hann bregður
upp af framtíðinni verða ljós-
lifandi og skýrar. Með síðustu
bók sinni, Nítján hundruð átta-
tíu og fjögur, varð Orwell heims
frægur í einni svipan. Hefir sú
bók verið þýdd á íslenzka tungu,
svo og önnur metsölubók sem
hann ritaði „Animal Frasm“, og
ber hún heitið .Félagi Napóleon'.
1 báðum þessum bókum berst
Orwell af rökþunga miklum
gegn alræði og ríkisafskiptum,
notar beitt háð skáldsöguforms-
ins til að brýna skoðanir sínar
og boðskap og er á allan hátt
hinn frjálshuga baráttumaður í
rithöfundahópi.
Framahld af bls. 2
marzmánuði aflaði t. d. einn
bátanna fyrir 5000 krónur, en í
apríl fyrir 145.000 krónur.
☆
Unglingavinna er nú að hefj-
ast í Hafnarfirði. Undanfarin ár
hafa unglingar unnið þar að kar-
töflurækt í garðlöndum bæjar-
ins, en að þessu sinni vinna þeir
í Krísuvík og dveljast þar sum-
arlangt. Verður unnið við kar-
töflurækt og önnur garðyrkju-
störf.
☆
Nýlega fór fraím atvinnuleysis
skráning á Siglufirði og voru
skrásettir 82 karlmenn og ein
kona. Á framfæri þessa fólks eru
116 manns.
☆
Aðalfundur Félags íslenzkra
rithöfunda var haldinn s.l.
sunnudag og var Guðmundur G.
Hagalín kjörinn formaður
félagsins.
☆
Menntamálaráðuneytið hefir
boðið fimm erlendum' stúdent-
um styrki til háskólanáms hér
næsta vetur, þar á meðal einum
frá Bandaríkjunum og réð Dart-
mouth College vali hans. Til
endurgjalds fyrir styrk þennan
hefir Dartmouth College heitið
íslendingi námsstyrk vestra
næsta vetur, og hefir ráðuneytið,
að tillögum háskólaráðs, lagt til
að Pétur Eggerz Pétursson við-
skiptafræðinemi fái þann styrk.
☆
Sinfóníuhljómsveitin heldur
hljómleika í Þjóðleikhúsinu á
miðvikudaginn kemur og henni
stjórnar þá þýzki hljómsveitar-
stjórinn Hermann Hildebrandt.
Á hljómlei'kunum syngur gríska
söngkonan Diana Eustradi, sem
starfar hjá Komische Opera í
Berlín og hún syngur einnig
tvisvar fyrir félaga Tónlistarfé-
lagsins í Reykjavík. Söng-
skemmtanir þær verða á morg-
un og þriðjudaginn. — Tónlist-
arskólanum í Reykjavík var ný-
lega slitið. Þar voru í vetur 160
nemendur í tveimur deildum, og
stunduðu 100 þeirra nám í píanó-
leik, og 33 lærðu á ýmis strengja
hljóðfæri. Áður en skólanum
var slitið voru haldnir tvennir
nemendahljómleikar og komu
Maður er nefndur Joshua
Pusey og var lögfræðingur í
Filadelfia í Bandaríkjunum.
Hann komst einhvern veginn að
þeirri niðurstöðu, að hann mundi
geta orðið stórauðugur, ef hann
gæti fundið upp eitthvert hand-
hægt hylki fyrir eldspýtur, í
staðinn fyrir eldspýtnastokkana.
Eftir mikil heilabrot kom hon-
um til hugar að hafa eldspýt-
urnar flatar og hefta þær inn
líkt og bók. Og eftir fjölmargar
tilraunir tókst honum að útbúa
slíka eldspýtnabók, handhæga
og fyrirferðarlitla. Þetta var
árið 1892.
Hann vann að þessu á skrif-
stofu sinni. Hann sauð sjálfur
brennisteininn á eldspýturnar og
kveikiflötinn. Kápuna eða spjöld
in utan um eldspýturnar bjó
hann til úr þunnum pappa. Hann
hafði' 50 eldspýtur í bókinni og
skírði bókina „Flexibles“. Einn
höfuð ókostur var þó á þessu.
Kveikiflöturinn var innan á lok-
inu og því gat hæglega farið svo
að sjálfkrafa kviknaði á eld-
spýtunum og af yrði sprenging.
Stór eldspýtnaverksmiðja
keypti einkaleyfið af Pusey, en
hafði ekkert gagn af því. Al-
menningur leit svo á, að eld-
spýturnar væri hættulegar. —
Gafst svo verksmiðjan upp á
þessu og bað ungan og áhuga-
saman mann, sem Henry C.
Traute hét, að reyna að gera
umbætur á . eldspýtnabókinni.
Hann fann upp á því að setja
kveikiflötinn utan á bókina og
lét svo prenta framan á hana:
„Lokið áður en þér kveikið“.
þar fram um 20 nemendur. —
Skólastjóri er dr. Páll ísólfsson.
☆
Dr. Dag Strömback, prófessor
í norrænum þjóðfræðarannsókn-
um við Uppsala-háskóla er kom-
inn til Reykjavíkur í boði Há-
skóla Islands og flytur tvo fyrir-
lestra í háskólanum nú í vik-
unni. Hinn fyrri fjallar um
sænskar þjóðfræðarannsóknir,
en hinn síðari um íslenzka viki-
vakaleiki og uppruna þeirra og
verður sá fyrirlestur fluttur á
íslenzku. Prófessor Strömback
var fyrsti sænski sendikennar-
inn við Háskóla íslands, dvaldist
hann hér á landi þrjá mánuði
og hélt þá fjölsótta fyrirlestra
um sænsk efni. Hann segir von-
ir standa til þess, að stofnaður
verði kenn'arastóll við Uppsala-
háskóla fyrir íslenzkan sendi-
kennara.
☆
Fertugasta og þriðja Islands-
glíman var háð í Reykjavík á
sunnudagskvöldið var og voru
keppendur 9. Sigurvegari varð
Rúnar Guðmundsson, Ármanni,
hlaut 8 vinninga, en næstur
honum Ármann J. Lárusson,
Ungmennafélagi Reykjavíkur,
sem hlaut 7 vinninga.
☆
Irska knattspyrnuliðið Water-
ford hélt heimleiðis í gær. írarn-
ir þreyttu hér fimm leiki, unnu
tvo, töpuðu tveimur og gerðu
einu sinni jafntefli. Þeir töpuðu
fyrir Val í fyrsta leiknum og
fyrir Akurnesingum í fjórða
leiknum. — Islandsmótið í knatt
spyrnu hefst á morgun, og seint
í þessum mánuði verður háður
landsleikur við Austurríkis-
menn. — Iþróttaráðstefna ríkis-
íþróttasambands Norðurlanda
verður haldin í Reykjavík dag-
ana 23. og 24. júlí n.k. og sækja
hana fulltrúar frá Norðurlönd-
unum öllum. Ráðstefnur þessar
hafa verið haldnar um 35 ára
skeið og til skiptis í höfuðborg-
um Norðurlandanna, en aldrei
þó áður hér á landi. — Norrænt
skautamót í listhlaupi verður
haldið í Grænlandi í febrúar
næsta vetur. Gert er ráð fyrir að
keppendur frá' Norðurlöndunum
komi við í Reykjavík og sýni
þar.
Síðan fór Traute til Milwaukee
og fékk Pabst bruggunarhúsið til
þess að panta 10 miljónir eld-
spýtnabóka með auglýsingu
utan á um Blue Ribbon öl. Næst
útvegaði hann svo pöntun á 13
miljónum bóka fyrir Duke tó-
bakssala. Og seinast kom hann
með pöntun á 1000 miljónum
bóka frá Wrigley, til þess að
auglýsa á þeim jórturleður hans.
Nú er allrar varúðar gætt um
tilbúning eldspýtnanna. Kveiki-
efmð á þeim er búið til úr 30
mismunandi efnum og getur því
varla kallast brennisteinn, enda
er þetta kveikiefni ekki eins
hættulegt og brennisteinn. —
Eldspýturnar eru alltaf reyndar
og til þess hefur verksmiðjan
sérstaka menn, sem kveikja á
þeim og slökkva logann, með því
að blása á hann. Einn maður í
verksmiðjunni hefir ekki gert
annað síðan 1909 en að slökkva
á eldspýtum og hann hefir blás-
ið á 3000 eldspýtur á dag til
jafnaðar. Þetta er nauðsynlegt
vegna þess að énn hefir ekki
vérið fundin upp nein vél, sem
getur reynt eldspýtumar og
sýnt að þær sé eins og þær eigi
að vera. Slokkni á eldspýtu við
fyrsta blástur, þá er hún talin
ónothæf, því að þá sé ekki hægt
að nota hana úti. Slokkni ekki
á henni fyr en við þriðja blástur,
þá er hún talin hættuleg, því þá
sé líklegt að menn kasti henni
logandi frá sér. En slokkni á
henni við annan blástur, þá er
hún talin góð. Er það sérstök list
að blása á eldspýturnar, því að
blásturinn verður að hafa á-
kveðinn styrkleika, eða álíka og
vindur, sem fer með 15 mílna
hraða á klukkustund.
Eldspýtnabækurnar h a f a
reynzt ágætur boðberi og aug-
lýsingatæki. Þær voru mikið
notaðar í stríðinu til þess að
dreifa undirróðri. Flugvélar létu
þeim rigna yfir borgir og þorp
í óvinalöndum, og vegna þess,
að þar var mikill hörgull á eld-
spýtum, kepptist fólk um að ná
í þær, enda þótt það væri bann-
að. Uppgjafahermaður í Boston
keypti fyrir nokkrum árum
100.000 bækur og lét prenta á
þær auglýsingu um að hann
væri fatlaður hermaður og vant-
aði tilfinnanlega húsnæði fyrir
sig og fjölskyldu sína. Þetta ein-
kennilega neyðarkall bar þann
árangur, að innan sólarhrings
hafði hann fengið mörg tilboð
um íbúð. En það var meðfram
vegna þess, að flestir kaupmenn
í Boston afhentu ekki aðrar eld-
spýtnabækur þann daginn, en
þær, sem voru með þessari aug-
lýsingu.
Hvíta húsið í Washington
hefir jafnan keypt sérstakar eld-
spýtnabækur handa forsetanum
síðan á dögum Tafts. Á eld-
spýtnabókum Roosevelts var
mynd af báti með einu siglutré.
En á eldspýtnabókum Trumans
var fangamark hans.
Wrigley græddi miljónir á því
að auglýsa á eldspýtnabókum, og
sama má segja um Gillette, rak-
vélakónginn. Annars eru þau
firmu óteljandi, sem auglýsa á
þennan hátt.
Eldspýtur eru nú hversdags-
legur hlutur og menn hafa
gleymt því hve nauðsynlegar
þær eru, vegna þess að þeir
hafa þær alltaf handbærar. Og
það eru ótrúleg ósköp, sem eytt
er af þeim í heiminum á ári
hverju. Meðan þú ert að lesa
þessa línu, er kveikt á 16.000 eld-
spýtum, í Bandaríkjunum. —
500.000 miljónir af eldspýtum
eru framleiddar í Bandaríkjun-
um árlega og um helmingur af
þeim er í eldspýtnabókum, hitt
í stokkum.
Ymsar sögur eru sagðar um
eldspýtnabækurnar. Einu sinni
komu þær upp um glæpamann.
Haijn var örfhentur og hafði
þess vegna brotið eldspýturnar
af vinstra megin. Þessi munur
varð til þess að koma upp um
glæpamanninn.
Á stríðsárunum komst upp um
njósnara, sem notuðu eldspýtna
bækur sem dulmál. í hverri bók
eru 20 eldspýtur nú og gilti hver
eldspýta ákveðinn staf. Fjórar
síður af umslaginu giltu ákveðna
stafi og hinar tvær síður á yfir-
brotinu giltu tvo stafi, og þannig
höfðu njósnararnir fengið allt
stafrófið.
Fjöldi manna safnar eldspýtna
bókum, og sumir eiga stór söfn
af þeim. — Sjaldgæfar tegundir
eru komnar í geipiverð, sérstak-
lega fyrsta bókin, sem var með
auglýsingu. Það var 1896 og var
auglýsingin ekki prentuð heldur
skrifuð á bækurnar, og var frá
Mendelsohn Opera Company.
Þegar stríðið var í algleym-
ingi, bað ameríska flotamála-
ráðuneytið um eldspýtur, sem
þyldi að blotna. Þá fann efna-
fræðingur upp eldspýtur, sem
þoldu raka í átta klst.
Öðru sinni kom sérstök pönt-
un á eldspýtum, og var þar farið
fram á að fá eldspýtur, sem ekki
gæti kviknað á. Það var auðgert.
Sá, sem þessar eídspýtur pant-
aði var „galdramaður“ og ætl-
aði að nota þær við sýningar sín-
ar. En svo illa vildi til þegar
eldspýturnar voru sendar, að
venjulegar eldspýtur voru tekn-
ar í misgripum og sendar töfra-
manninum. Og þegar hann svo
ætlaði að sýna að hann gæti með
töfrum gert eldspýtur þannig að
ekki kviknaði á þeim, misheppn-
aðist tilraunin hastarlega. Svo
fór um það bragð.
—Lesb. Mbl.
Ljón Júdakyns . . .
Framhald af bls. 3
að hafinu, og Víst má búast við
því, að íhafnarborgin Assab fari
ört vaxandi á næstu árum, en
Djibuti gæti að sama skapi
ininna.
Annars eru það menntamálin,
Isem keisarinn vinnur mest að
og lætur sér annast um. Þau eru
það vandamál, sem þjóðin verð-
ur fyrst og fremst að sigrast á,
ísegir hann, landið getur ekki
haldið sjálfstæði sínu til lengd-
ar, nema það fylgist með í hinni
öru þróun á sviði vísinda og
þekkingar. Menntamálaráðu-
neytið hefir því miklu starfi að
sinna og mikilvægu, og það er
því aðeins eðlilegt, að keisarinn
stjórni starfi þess persónulega,
hvað þetta snertir. Vikulega
heimsækir hann skóla og mennta
istofnanir, bæði í sjálfri höfuð-
borginni og nærliggjandi héruð-
um, til þess að örfa kennara og
nemendur til aukins starfs og
átaka.
Keisarinn hefir einnig hönd í
bagga með öllum fjármálum
ríkisins. Helztu útflutningsvörur
Etíópíu eru kaffi og húðir, og
keisarinn gerir allt, sem unnt er
til þess að láta útflutninginrí
standa undir innflutningnum,
því að hann er mjög frábitinn
því að taka erlend lán, þar eð
hann telur, að öll slík aðstoð
bindi ríkið að meira eða minna
leyti pólitískum og hernaðarleg-
um samningum. Og þessi var-
'færni er einkennandi fyrir hann
og stjórn hans, enda er hann
enginn byrjandi á sviði alþjóð-
legra stjórnmála. Hann hefir
líka reynzt þeim vanda vaxinn,
að ráða fram úr aðsteðjandi
vanda á sviði innanríkismála, —
þegar lægst launuðu verka-
mennirnir hófu baráttu fyrir
hækkuðum launum, sýndi hann
kröfum þeirra þegar velvild og
skilning. Félagslegar framfarir
og öryggi verður að fylgja vax-
andi menntun, segir hann, ann-
ars líður ekki á löngu áður en
mér og fleirum verður rutt úr
vegi.
Keisarinn rís á fætur og fylgir
mér til dyra, út í sólskinið. Eitt
andartak horfir hann fram und-
an sér og skugginn af þessum
litla manni verður tröllaukinn,
— skuggi hins sigursæla ljóns
Júdakynþáttarins, guðs útvalda,
Haile Selassi fyrsta.
—Alþbl.
—MBL.
Fréttir fró ríkisútvarpi íslands