Lögberg - 20.09.1956, Page 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 20. SEPTEMBER 1956
Lögberg
GeflS út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WXNNIPEG, MANITOBA
Utanáskrif ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is published by The Columbia Press Limited,
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Printed by Columbia Printers Limited
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
PHONE '74-3411
Hinn mikfi brautryðjandi
Þann 14. apríl síðastliðinn, safnaðist til feðra sinna sá
maðurinn, er „hæstum tónum hafði náð af landsins sonum“,
Carúso íslenzku þjóðarinnar, Pétur Á. Jónsson óperusöngvari,
fyrsti óperusöngvarinn, er íslenzka þjóðin eignaðist, og því
réttnefndur brautryðjandi í íslenzkri raddmennt.
Það var ekki á allra meðfæri að leggja undir sig föður-
land óperunnar, Þýzkaland, eins og Pétur Jónsson gerði, út-
lendingur með annarlegt tungutak, og verða samkeppnisfær
að fullu í þýzkri tungu við flutning þeirra erfiðustu viðfangs-
efna, er hámenning þýzkrar óperulistar hafði leitt fram í
dagsljósið; auk meðfæddra hæfileika krafðist slíkt að sjálf-
sögðu látlausrar sjálfsþjálfunar og viljafestu.
Pétur Árni Jónsson var fæddur í Reykjavík hinn 21. dag
desembermánaðar 1884. Foreldrar hans voru Jón Árnason
kaupmaður og kona hans Júlíana Sigríður Margrét Bjarnasen,
valinkunn sæmdarhjón. Pétur var ungur settur til menta og
lauk stúdentsprófi við Latínuskólann 1906. Hugði hann þá
brátt á utanför, og var þá ekki í annað hús að venda en
kóngsins Kaupmannahöfn, og var það ætlun hans að leggja
stund á nám í tannlækningum og ljúka á sínum tíma embætt-
isprófi í þeirri fræðigrein með nokkurn veginn trygga lífs-
afkomu fyrir augum.
Geta má nærri, að það hafi engan veginn verið auð-
hlaupið að því fyrir hinn unga mann, að kveða á um hvorn
kostinn hann ætti að velja, hinn örugga embættisveg, eða
hina tíðum þyrnum stráðu listamannsbraut; söngvaþráin
varð öllu öðru yfirsterkari; söngmenntin varð Pétri til lífs-
tíðargæfu og íslenzku þjóðinni til varanlegs álitsauka; það
varð hlutskipti Péturs óperusöngvara, að flytja hróður ís-
lenzku þjóðarinnar „eins vítt og vorgeislar ná.“ Sé slíkt ekki
vert ógleymanlegrar þakkar, hvað er það þá, sem þakka ber?
Á fyrstu árum sínum í Latínuskólanum vakti Pétur
athygli á sér vegna sinnar tæru og þróttmiklu raddar og af
sömu ástæðu varð hann brátt kunnur um allan bæinn; en
hann varð fyrir fleira kunnur en röddina eina; honum var
ant um íþróttir, og hann varð einn af stofnendum hins fyrsta
fótboltafélags höfuðstaðarins, „Fótboltafélags Reykjavíkur“,
en upp úr því var stofnað Knattspyrnufélag Reykjavíkur, er
lifir góðu lífi enn þann dag í dag.
Á sjötugsafmæli óperusöngvarans 1954 gaf Helgafell út
mikla, myndskreytta bók honum til heiðurs; bókina hafði
samið vinur hans og skólabróðir, Björgúlfur Ólafsson læknir
eftir frásögn hins mikla brautryðjanda; er bókin, svo sem
höfundarins var von og vísa, samin hið bezta, blessunarlega
laus við öfgar, oflof og skrum.
Listamenn ganga ekki til starfa undirbúningslaust; um
þetta atriði farast höfundi áminstrar bókar orð á þessa leið:
„Ef vér höfum einhvern tíma ímyndað okkur, að það sé
vandalaust verk fyrir góðan söngmann að ganga upp á leik-
sviðið og taka lagið, kemur fljótt á okkur hik við nánari
athugun. Og raunar erum við ekki svo græn, að við vitum
ekki að söngvari og leikari þurfa að læra rétt eins og aðrir
menn, hversu góðar raddir eða leikarahæfileika, sem þeir
kunna að hafa. Listamenn leiksviðsins ganga ekki til starfa
sinna undirbúningslaust.“
Pétur var maður fríður sýnum og knálegur í vexti; hann
var manna prúðmannlegastur í fasi með fyrirmannlegt
yfirbragð.
Ekki verður annað með sanni sagt en Pétur kæmi að
lítt numdu landi með þjóð sinni hvað raddment við kom,
því um aldamótin var ekki í þeim efnum um auðugan garð
að gresja, þótt fyrir hendi væri jafnaðarlegast nokkrir góðir
raddmenn, er nutu sín' eigi nema að hálfu leyti vegna ónógrar
þjálfunar; þessu viðvíkjandi falla bókarhöfundi þannig orð:
_ „Menn geta gert sér grein fyrir því, hvernig Pétur var
búinn að þeim fararefnum að heiman, sem honum mátti að
gagni verða í þeim víkingaferðum, sem hann síðar lagðist í
til þess að afla sér fjár og frama.“
Listgagnrýnendur kölluðu Pétur hetjutenór vegna þeirrar
karlmannlegu glæsimensku, er svipmerkti rödd hans, er
Fréttir frá starfsemi S. Þ.
12 MÍLNA LANDHELGI HÁMARK
Alþjóðaráðstefna um samrýmingu sjó-réttarlöggjafar
Alþjóðanefnd Sameinuðu
þjóðanna hefir lagt til, að boð-
að verði til alþjóðaráðstefnu
til þess að samræma sjó-rétt-
arlöggjöfina. Tillagan kemur
fram í skýrslu nefndarínnar
til Allsherjarþingsins. Nefnd-
in hefir nú lokið við að kynna
sér sjóréttarlöggjöf ýmsra
landa, bæði hvað snertir sigl-
inga-löggjöfina og landhelg-
ina. Nefndirí hefir haft þessi
mál á dagskrá síðan hún tók
fyrst til starfa 1949. Árið 1954
hvatti Allsherjarþingið laga-
nefndina til að hraða af-
greiðslu þessara mála, svo að
hægt væri að taka þau fyrir á
11. Allsherjarþinginu, sem
kemur saman í nóvember í
haust.
Nútíma sjóræningjar
Meðal þeirra mála, sem
laganefndin hefir haft til at-
hugunar í þessu sambandi eru
landhelgismálin, réttur til
friðsamlegra siglinga og rétt-
ur og skyldur þjóða viðvíkj-
andi siglingum yfirleitt, þjóð-
areinkenni skipa og hvort
hægt væri að skrá skip undir
fána Sameinuðu þjóðanna, svo
þau nytu verndar þeirra. Enn-
fremur hvernig rannsaka
skuli og dæma mál vegna
árekstra milli skipa ,um hrein
læti á hafinu og um þræla-
^sölu, eða þrælaflutninga og
sjórán.
Það sést m. a. á skýrslunni,
að nútíma sjóræningjar nota
flugvélar, því skýrslan nefnir
sjórán, sem eiga sér stað með
flugvélum og þegar um er að
ræða árás á skip úr lofti.
í skýrslunni er rætt um
fiskiveiðilöggjöfina, verndun
fiskistofnsins og rétt til að
rannsaka og notfæra auðæfi
landgrunnsins.
Alþjóðaráðstefnan
Tillagan um að kölluð verði
saman alþjóðaráðstefna um
sjóréttarlöggjöf er borin fram
í inngangi skýrslunnar. Þar er
tekið fram, að nefndin hafi
orðið ásátt um, að það sé bezta
aðferðin til að samrýma sjó-
réttarlöggjöf heimfeins og
vænlegust til að samkomulag
náist.
Lagt er til, að það verði
Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna, sem gengst fyrir og
boðar til ráðstefnunnar. Ráð-
stefnunni verði falið af? yfir-
fara núgildandi löggjöf með
tilliti til tæknilegra, fjárhags-
legra og stjórnmálalegra sjón-
armiða. Niðurstöður ráðstefn-
unnar verði síðan felldar inn
í alþjóðasamning, eða löggjöf,
hvort heldur þyki heppilegra.
Laganefndin leggur áherzlu
á, að ráðstefnan taki til ýfir-
vegunar allar hliðar þessa
margþætta máls og bendir í
því sambandi á reynslu nefnd-
arinnar, sem er sú, að öll þessi
mál séu svo skyld, að það sé
ekki hægt að taka eitt atriði
fyrir án þess að það hreyfi
annað.
Þá er bent á í skýr^lunni,
að ósamkomulag þjóða um
ýms atriði í sjó-réttarlöggjöf-
inni ætti ekki að þurfa að
aftra því, að ráðstefnan verði
haldin. í þessu sambandi tek-
ur nefndin það fram, að það
hafi verið hinn mesti mis-
skilningur hjá ríkisstjórnum,
að láta ósamkomulag um ein-
stök atriði á ráðstefnunni,
sem haldin var í Haag 1930
um þessi mál aftra sér frá að
gera alþjóðasamninga um þau
atriði, sem samkomulag var
um. Vonast nefndin til að
þessi villa verði ekki endur-
tekin.
Landhelgin
Laganefndin lítur svo á, að
alþjóðalög leyfi ekki að land-
helgin nái lengra út en 12 sjó-
mílur. Um landhelgi innan
þessara takmarka tekur
nefndin enga afstöðu í áliti
sínu, en leggur til að alþjóða-
ráðstefnan taki málið til yfir-
vegunar og geri sínar ákvarð-
anir. í nefndarálitinu segir þó,
að rétturinn til þriggja mílna
landhelgi sé óvéfengjanlegur,
enda hefðbundinn, en laga-
nefndin bætir við:
„Hvað réttinum til að á-
kveða landhelgi milli þriggja
og tólf mílna takmarka við-
víkur, verður nefndin að
benda á, að þar ríkja mjög
mismunandi skoðanir, þar
sem margar þjóðir hafa á-
kveðið landhelgi sína þar á
milli, en aðrar þjóðir hafa
ekki viljað viðurkenna þá
landhelgi."
einnig átti yfir að ráða tármildri mýkt þar sem svo bauð við
að horfa.
Ritstjóri þessa blaðs átti því láni að fagna,- að eiga um hríð
samleið með Pétri ópernusöngvara og kynnast mannkostum
hans, því óneitanlega er það gróði og lán að kynnast góðum og
miklum mönnum.
Sumarið 1909 kom Pétur heim til Reykjavíkur eftir nám
sitt við konunglega tónlistarskólann í Kaupmannahöfn og
hélt þar nokkra konserta við ágæta aðsókn og mikla hrifningu.
Ég minnist þess eins ljóslega og það hefði gerst í gær,
er ég kom út af einum konsert Péturs áminst sumar með
vini mínum, er var söngvinn mjög og dómbær um fegurð
tóna; við vorum þáðir hrifnir; eftir nokkra þögn sagði vinur
minn í viðkvæmum róm: „Hann Pétur; já, hann Pétur, hann
er sá, sem koma skal“, og hann varð sá, sem kom, hinn glæsi-
legi brautryðjandi í íslenzkri raddmennt.
Af þessum ástæðum telur
nefndin sig ekki geta tekið af-
stöðu um þetta atriði eða gert
tillögur um það og leggur því
til að alþjóðaráðstefnan verði
látin skera úr.
• ---o----
EFTIR 25 ÁR VERÐUR
ÞRIÐJI HLUTI KJÓSENDA
í SVÍÞJÓÐ YFIR SEXTUGT
Þegar 100 ár. eða meira/
verður eðlegur aldur
Eldri árgangar verða stöð-
ugt hlutfallslega fjölmennari
meðal íbúa flestra þjóða. Af-
leiðingarnar af því, að eldra
fólki fjölgar í hlutfalli við hið
yngra hljóta að hafa í för með
sér ýmsar þjóðfélaglsegar
breytingar. Þessi mál eru
rædd í nýútkomnu tímariti,
sem gefið er út af Menntunar,
Menningar og vísindastofnun
Sameinuðu þjóðanna ■—
(UNESCO) — í ritinu sem
nefnist “Impact” segir m. a.:
— Á Bretlandseyjum er
næstum 14% íbúanna karlar, *
sem eru 65 ára og þar yfir og
konur, sem komnar eru yfír
sextugt.
Prófesor R. E. Tunbridge
við háskóla í Leeds, skrifar
grein í “Impact,” sem hann
nefndir “Medical and Social
Problems of Aging.” Hann
segir m. a., að eftir 25 ár, eða
jafnvel fyr verði 1/3 hluti
allra kjósenda í Bretlandi og
í Svíþjóð yfir sextugt. Höf-
undurinn, sem er prófessor i
læknisfræði ræðir málið bæði
frá læknislegu og efnahags-
legu sjónarmiði. Hann telur,
að aukning eldra fólks sé
Framhald á bls. 5
"Betel" $180,000.00
Building
Campaign Fund
----—180
—160
—140
—120
—100
——$93.895.79
—60
—40
—20
Make your donaiions io the
"Beiel" Campaign Fund.
123 Princess Sireei.
Winnipeg 2.