Lögberg - 20.09.1956, Page 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 20. SEPTEMBER 1956
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
„Guð, hvað þetta voru leiðinlegar fréttir",
sagði Anna. Hún fann nú ekki til þeirrar ánægju,
sem burtför prestsins hefði veitt, ef öðruvísi hefði
staðið á. „Er hann kominn á fætur?“
„Hann bíður ferðbúinn. Það hefur staðið á
hrossunum. Þau fundust ekki strax vegna þok-
unnar. Hann er alveg eyðilagður, vesalings maður-
inn. Það gleymist nú allt missætti, þegar dauðinn
ber að dyrum“.
Anna fór að klæða sig. Hún fann til titrings
fyrir hjartanu við þessar fréttir. Það er alltaf
geigvænlegt að heyra dauðann nefndan, einkan-
lega þá, sem hann hefir hrifsað jafnmarga ástvini
frá og henni.
„Hann hefir elzt um tíu ár á einni nóttu“,
datt henni í hug, þegar presturinn kom inn nokkru
síðar og bauð henni góðan daginn. Þvílíkur munur
að sjá hann nú eða kvöldið áður, þegar hann var
að segja þeim frá ferðalaginu út að Múla og heim
aftur. „Þetta er sorglegt að heyra, séra Hall-
grímur“, sagði hún samúðarfull.
„Já, þetta er ekki lengi til að vilja. Maður er
alltaf óviðbúinn, þó að maður viti að hún er alltaf
að nálgast, þessi kalda hönd dauðans. Þó vonar
maður, að það sé langt þangað til hún hremmir
mann og að það sé óhætt að láta geðofsann ráða
orðum og athöfnum, særa þá, sem manni eru ná-
tengdastir“. Hann gekk um gólfið fram og aftur,
meðan hann talaði, eins og hann þyldi ekki að
standa kyrr. Hún sá að það var óstyrkur á hönd-
unum og röddin titraði, þegar hann hélt áfram:
„Alltaf í allan morgun klingja fyrir eyrum mínum
síðustu orðahnippingarnar okkar hjónanna, morg-
uninn sem ég kvaddi heimilið. Guð veit, hvort
mér auðnast að sjá það aftur. Hún sagði við mig:
„Er það alvara þín að fara að flækjast norður 1
land og setjast upp hjá bráðókunnugu fólki því
til armæðu?" Hún hefði nú, blessuð konan, getað
talað notalegar til mín. En svona er það, þegar
kærleikann vantar í sambúðina. Og ekki var þá
svarið hlýrra frá mér: „Það ætla ég að gera og
vona, að vandalausir kvelji mig ekki eins og þú
hefur gert og gerir enn. Vonandi fara tækifærin að
fækka, sem þér gefast til þess“. Svona talar maður,
þegar skynsemin víkur fyrir geðofsanum. Finnst
þér það ekki hræðilegt, að jafnvel þó að frelsar-
inn stæði við hlið manns og byði manni að slíðra
sverðið, þá gerði maður það ekki? Og nú er hún
kannske dáin“.
„Við skulum vona, að þú eigir eftir að sjá
konuna þína lifandi og sættast við hana“, sagði
Anna.
* ; í
„Töluð orð verða ekki aftur tekin. En ef ég
kæmi nógu snemma, skyldi ég reyna að fá þau
fyrirgefin. Og ef hún yrði frísk aftur, skyldi ég
tala öðru vísi til hennar. Ég skal minnast þess,
hvernig hreppstjórinn á Nautaflötum talar til
konunnar sinnar. Guð gefi að svo verði. Þá hefði
ég ekki farið erindisleysu hingað norður, ef ég
gæti breytzt eitthvað til batnaðar. Og nú, barnið
gott, ætla ég að gefa þér heilræði, sem ég hef al-
drei getað haldið. Réttu fram höndina til sátta,
meðan það er ekki um seinan. Þú ert góð og guð-
hrædd kona. Búðu ekki saman við þinn góða mann
í kulda og kæruleysi. Minnztu þeirra launa, sem
þeim eru heitin, sem friðinn semja. — Og nú er
ekki annað eftir en að kveðja — kveðja dalinn í
þriðja og síðasta sinn. Ég hef alltaf verið gestur í
þessum fagra dal, en ætíð þráð að festa hér rætur.
Líklega fæ ég ekki þá ósk mína uppfyllta frekar
en aðrar, að hvíla hér í kirkjugarðinum“. Hann
gekk út að glugganum og horfði út. „1 gær var
ég glaður og dáðist að hvað heimurinn væri fagur.
Nú er syrt að. Ég er hryggur og kvíðandi, en úti
er niðdimm þoka. Samt bjarmar af sól gegnum
þokumökkinn. Allt talar-þetta sínu máli. Þetta er
spegilmynd framtíðarinnar. Ef það syrtir meira
að, býst ég ekki við góðum fréttum að heiman. —
Og nú verð ég að fara, barnið mitt. Þakka þér
fyrir, hvað mér hefur liðið vel hérna hjá þér“.
„Ég kem út á hlaðið“, sagði Anna.
Borghildur kepptist við að útbúa nesti í tösk-
una gestsins, þegar þau komu fram.
„Ekki er það uppnefni, þó að þú sért kölluð
„sú umhyggjusama“ hérna í sveitinni“, sagði
presturinn, þegar hann sá, hvað hún starfaði.
„Þvílík alúð“.
„Hún er alveg eins og mamma“, sagði Anna.
„Þeir fara varla að gefa sér tíma til að stanza
víða, en matarlystin er heldur lítil, sýnist mér“,
sagði Borghildur.
Presturinn tók í hönd Borghildar og þrýsti
hana innilega: „Vertu sæl og þakka þér fyrir allt
gott mér auðsýnt“. Svo bætti hann við: „Ég vona,
að allar þessar orðahnippingar, sem voru náttúr-
lega meinlitlar, séu gleymdar“.
„Áreiðanlega“, sagði hún og bætti við óskum
um góða ferð.
Jón stóð ferðbúinn á hlaðinu, þegar kona hans
kom út í dyrnar. Svo að hann ætlaði þá með
prestinum. Það hefði hún nú líka mátt vita, að
hann léti ekki gamla manninn fara einan, svona
aumlegan útlits. „Svo að þú ferð með honum og
kannske alla leið austur á land?“ sagði hún, þegar
hann hafði boðið henni góðan daginn.
„Ef ég fæ ekki góðan fylgdarmann með honum
einhvers staðar á leiðinni, geri ég það. Þú skalt
ekki undrast yfir því, þótt ég verði lengi“, svaraði
hann.
„Og ætlið þið með alla þessa hesta?“
„Ekki veitir af því — leiðin er löng“.
„Hann gerir það ekki' endasleppt, blessaður
drengurinn hann Jakob“, sagði presturinn við
Önnu, „hann er búinn að leggja hnakkinn minn á
Bleik sinn, svo að mínir hestar geti hlaupið lausir.
Þetta verður indæll maður, eins og foreldrarnir“.
Önnu fannst átakanlegt, hvað gamli maðurinn var
viðkvæmur, þegar hann kvaddi Jakob. Svo kvaddi
hann hana með þessum orðum: „Vertu sæl, kona
góð! Þakka þér fyrir þennan stutta samverutíma.
Líklega eigum við ekki eftir að sjást aftur í þessu
lífi“.
„Enginn getur sagt, hvað fram undan er, séra
Hallgrímur“, sagði Anna. Hún fann, að það var
kurteisisskylda að þakka honum samveruna, en
hún vildi ekki heita hræsnari og þess vegna lét
hún það ósagt, en óskaði honum góðrar ferðar.
Svo stigu ferðamennirnir á bak. Presturinn
tók ofan hattinn áður en hann reið úr hlaði og
bað guð að blessa heimilið. Anna horfði á eftir
þeim með augun vot af tárum, þangað til þeir
hurfu inn í þokuna. Þá andvarpaði hún mæðulega:
„Guð minn! Hvað þetta var sorglegt, að hann fór
svona hryggur".
Jakob stóð þétt upp við hana. „Hann sagði
pabba, að hann kæmi aftur, ef konan hans yrði
dáin, þegar hann kaemi austur“, hvíslaði hann.
,.Ég vildi að hún yrði ekki dáin, en hann kæmi
samt. Hann var góður við mig“.
Þá kom Borghildur út^úr dyrunum. Þar hafði
hún staðið og horft á eftir frændunum. „Það má
segja, að það er sorglegt, þegar óreglan gerir vel
gefna menn að þessum auðnuleysingjum. Þetta
þótti þó efnilegur maður hér á árunum“, sagði
hún.
En Dísa var reið yfir því, að presturinn hafði
aðeins klappað henni á kollinn, en kysst Jakob
þessi ósköp. „Pabbi þurfti vísjt ekkert að fara með
honum — og Jakob þurfti ekki að lána honum
Bleik“, rausaði hún. „Ég vildi að hann kæmi aldrei
aftur, svo að ég þyrfti ekki sífellt að vera að sækja
klárana hans“.
Nú greiddist þokan sundur og sólin skein
dauft gegnum úðann. Þarna sást til ferðamann-
anna á eyrunum fyrir neðan Hvamm. Svo hurfu
þeir aftur.-------
Heimilið var hljóðlátt þennan dag. Anna gat
ekki hugsað um annað en það, sem komið hafði
fyrir um morguninn. Hún myndi aldrei gleyma
gamla manninum og því, sem hann talaði við hana
inni í hjónahúsinu. Vegna hvers hafði hann þurft
að berast inn á heimilið og dvelja þar þrjár vikur
henni til talsverðrar armæðu? Reyndar hafði hann
oft verið skemmtilegur, ekki var annað hægt að
segja, en samt hefði hún viljað gefa mikið til þess,
að hann hefði aldrei komið þangað. Hún hafði
verið óþolinmóð, það fann hún vel, og óskað þess
oftlega, að hann færi, en nú fannst henni það samt
svo átakanlega sárt að sjá hann fara svona beygð-
an og kvíðandi hverfa út í þokuna, eftir að hann
var búinn að biðja drottinn að blessa heimilið,
sem henni fannst hafa veitt honum kalda gest-
risni. En kannske hafði honum ekki fundizt það
sjálfum. En það var Jón, sem gat verið rólegur.
Hann hafði hreint og beint leikið við gamla mann-
inn. Og þó að hún hefði litið það dálæti hornauga,
varð hún að játa það fyrir sjálfri sér, að hann
hefði eins og svo oft áður verið stórtækari á út-
hlutun mannkærleikans en hún sjálf.
Það liðu þrír langir dagar, þangað til Jón
hreppstjóri kom heim. Hann sagði þær fréttir, að
presturinn hefði frétt gegnum símann að konunni
liði betur. „Við þá frétt fór hann að hressast, svo
að hann treysti sér fylgdarlaust, það sem eftir
var“.
En Anna fann það, að manni hennar var
brugðið. Hann var fátalaður og gerði sjaldan að
gamni sínu, meðan setið var yfir kvöldmatar-
borðinu, sem var eina máltíðin, sem borðuð var
heima. Og eiginlega sá hún hann aldrei allan dag-
inn nema þá og svo þegar bindingsdagar voru.
Gott var, að nú leið senn að sláttulokum. Þa
myndi lifna yfir heimilinu, þegar fólkið færi að
borða heima. Hún hlakkaði til þess að heyra glað-
væru málæðissuðuna í Gróu og hlátrasköllin 1
Steina. Hvenær skyldi maðurinn hennar verða
glaður og spaugsamur, eins og hann hafði alltaf
verið áður en hún missti heilsuna var bezt að
orða það? Hún spurði hann að því einu sinni,
þegar hann var að hátta, hvort hann væri eitt-
hvað lasinn.
„Nei, ég er stálhraustur, eins og ég hef alltaf
verið. Þakka þér fyrir umhyggjuna“, svaraði hann
alveg eins og það væri alókunnug manneskja,. sem
hefði spurt um líðan hans.
Einu sinni spurði hún Borghildi, hvort hún
gæti ímyndað sér að Jón saknaði prestsins af
heimilinu.
„Það þykir mér ólíklegt“, svaraði Borghildur.
„Annars get ég ekki um það dæmt, en hann er
ákaflega óglaður síðan hann kom heim“.
„Mér finnst nú, Borghildur, að við höfum
verið helzt til kuldalegar við gamla manninn
stundum. En það gerði vínið. Mér fannst það óþol-
andi að hann væri að hafa Jón með sér um hverja
helgi til þess að drekka“.
„Það er ekki gott að vera hlýleg við þá, sem
eru jafnþreytandi og hann var. Það verða víst
allir leiðir á þeim manni“, sagði Borghildur.
„Ekki þó Jón“, svaraði Anna mæðulega-
„Honum þótti víst áreiðanlega vænt um hann‘ •
„Hann var orðinn þreyttur á honum fyrir
löngu, þó að hann léti það aldrei í ljósi. Það var
nú ekkert skemmtilegt fyrir Jón að sækja hann a
aðra bæi, þegar hann kom heim þreyttur af
engjunum“, sagði Borghildur. „En maður getur
ekki losnað við umhugsunina um það, hvað svona
menn eru miklir einstæðingar í lífinu“.
LÁT SÉRA HALLGRÍMS
Það var komið fram undir veturnætur.
Haustið hafði verið framúrskarandi votviðrasamt
og vmdanfarna þrjá daga hafði rignt. Birtan var
stutt, en næturnar langar. Anna húsfreyja sat ein
inni í hjónahúsinu að kvöldi til. Jakob var sofnað-
ur. Hún var farin að eiga bágt með svefn og
þunglyndið sótti að henni á ný.
Síðasti fjárreksturinn hafði verið rekinn til
islátrunar þennan morgun, en nú var liðið nð
háttatíma og þeir ókomnir heim, maður hennar og
Steini. Þórður hafði þurft að leita kinda — þesS
vegna var hann heima.
Borghildur opnaði hurðina og sagði: „Viltn
ekki koma fram fyrir til okkar, góða? Við erum
hér með aukasopa“.
„Ég er eitthvað svo hrædd og kvíðandi og var
að hugsa um að fara að hátta, þó að ég búist ekki
við að geta sofnað“, sagði hún, en kom þó fram 1
baðstofuna.